Rawati Vakacava Na Bula Marau

E BAU va qori nomu rai? Vakacava e tawamudu nomu marau ni o rawata nomu isausau se dua na ka o dau diva tu, se sa seavu yani? Sega ni vakabekataki nida marau nida rawata noda isausau se dua na ka eda dau diva tu, ia e lekaleka ga na marau va qori. Na rawati ni marau dina e sega ni vakatau duadua ga ena ka eda rawata se taukena. E vaka ga noda saga meda bulabula vinaka, ena vakatautaki ena levu na ka.

Ia eda duidui o keda. Na veika ena vakamarautaki iko ena rairai sega ni marau kina e dua tale. Kena ikuri, e dau veisau na ka eda taleitaka nida tubucake. Ia e vakadinadinataki ni tiko eso na ka e dau vakamarautaki keda. Kena ivakaraitaki, na lomavakacegu, kua ni vuvu, dauloloma, kei na noda bucina na rai donu. Meda dikeva mada.

1. LOMAVAKACEGU

A vakadinadinataka e dua na gonevuli vuku e dau dikeva na kabula ni “vakaruru nai lavo.” Ia a qai vola: “O koya sa lomana na siliva ena sega ni mamau e na siliva; se ko koya sa lomana nai yau e na kenai kuri: oqo talega na ka wale.” (Dauvunau 5:10; 7:12) Cava e vakaibalebaletaka? Dina ni vinakati na ilavo meda bula kina, ia meda qarauna na kocokoco, nida na sega ni lomavakacegu kina. O Tui Solomoni e Isireli makawa a vakatovolea ke rawati na marau dina ke tiko vinaka se levu nona iyau. E vola, “Na ka kece sa vinakata na mataqu ka’u a sega ni bureitaka kina; ka’u a sega ni tarova na yaloqu mai na dua na ka e marautaki.”—Dauvunau 1:13; 2:10.

Na levu ni iyau e taukena o Solomoni, e tara vale lelevu kina, vanua ni gade rairai vinaka, tobu ni sisili, levu tale ga nona dauveiqaravi. E rawa ni tukuni, ni veika ga e vinakata o koya e taukena. Ia na cava e qai vulica? Ni lekaleka wale na marau e vakilai kina. Mani vola, “Sa ka wale kecega . . . ka sega na kena yaga.” E cata mada ga o koya na bula. (Dauvunau 2:11, 17, 18) Io, a vakadinadinataka o Solomoni, ni nona vakaliuca tiko ga na veika e gadreva ena sega ni lomavakacegu kina, sega tale ga ni vakainaki na nona bula.a

Vakacava sa vakadinadinataki nikua na dina ni veivosa qori? E tabaka e dua na ivola vakasaenisi na Journal of Happiness Studies, “e sega ni tukuni ni o na marau ke sa tu na veika mo bula kina o qai saga me levu tale nomu ilavo.” Io, e vakadinadinataki nida na sega ni marau ke levu na ka eda volia qai vakaweleweletaki na itovo vinaka kei na veika vakayalo.

IVAKAVUVULI VAKAIVOLATABU: “Ni qarauna na nomuni bula de laurai kina ni oni sa lomana tiko na ilavo, moni lomavakacegu ga ena ka e sa tiko vei kemuni.”—Iperiu 13:5.

2. KUA NA VUVU

Na vuvu e kena ibalebale “noda diva lo meda taukena na ka e nona e dua.” E rawa ni vakatauvatani ina dua na mate rerevaki, e veivakaleqai, sega ni vakilai kina na marau. E tekivu vakacava na vuvu? Vakacava eda rawa ni kidava ke sa kadre tiko e lomada? E rawa ni cavuraki na yalo qori?

E tukuna na ivola na Encyclopedia of Social Psychology, eda dau vuvutaki ira vakalevu eda taba vata, tautauvata noda kila vakacakacaka se ivakarau ni bula. Kena ivakaraitaki ena rairai sega ni vuvutaka e dua na dauvolivolitaki, e dua e rogo ena yaloyalo. Ena vuvutaki koya ga na dauvolivolitaki e toso vinaka nona cakacaka.

Vakasamataka mada: Era vuvutaki Taniela, e dua e vakailesilesi ena matanitu o Perisia eso nona itokani ivakalesilesi. Ena nodra sega ni taleitaki koya, era bukiveretaka me vakamatei. Ia e seva nodra inaki. (Taniela 6:1-24) E tukuna na ivola sa cavuti mai, “Nanuma tiko ni vuvu e rawa ni vakavuna mo via vakaleqai ira na so tale. Sa rauta me levu na ivalavala voravora e vakayacori ena gauna makawa era vu mai na vuvu.”b

O na kidava vakacava ke sa kadre tiko e lomamu na itovo qo? Tarogi iko: ‘O dau marau se rarawa nira rawaka nomu itokani? Vakacava ke dua na tacimu, dua na gone vuku ena nomu kalasi se dua drau cakacaka vata e cala ena dua na ka, o dau marau se rarawa?’ Nomu isaunitaro ena kilai kina ke sa kadre tiko e lomamu na vuvu. (Vakatekivu 26:12-14) E kaya na Encyclopedia of Social Psychology, ni “vuvu e rawa ni vakaluluqataka nona marautaka e dua na veika vinaka ena nona bula, ena vakavuna me sega ni vakavinavinakataka na veika e vakarautaki vua. . . . Ena sega ni marau.”

Ia eda rawa ni cavuraka na vuvu ke da bucina na yalomalumalumu dina, ena vukei keda meda vakavinavinakataka qai vakamareqeta na nodra itovo kei na veika era vinaka kina na tani. E tukuna na iVolatabu, “Kua ni cakava e dua na ka ena veileti se yalo ni nanumi koya ga, ia moni yalomalumalumu ena nomuni okati ira na kena vo mera uasivi kemuni.”—Filipai 2:3.

IVAKAVUVULI VAKAIVOLATABU: “Meda kua ni dokadoka ni vakavuna na veiqati se veisisivotaki.”—Kalatia 5:26.

3. DAULOLOMA

E kaya na ivola na Social Psychology, “Ena rawati na marau dina ke da dauloloma, sega ena cakacaka, ilavo, ira na tiko tikivi keda se bulabula vinaka vakayago.” E kaya kina e dua na dauvolaivolatabu, “Ke . . . sega vei au na loloma, au sa sega sara ga ni yaga.”—1 Korinica 13:2.

Eda rawa ni bucina na loloma. Kena ivakaraitaki o Vanessa, e dau gunu sivia o tamana qai voravora. A dro mai vale ni se yabaki 14, susugi ena vuvale vakacabecabe qai nanuma lesu na gauna a kerea kina na veivuke ni Kalou ni sa lai tu ena dua na vanua era vakarurugi kina na vakaloloma. A saumi nona masu ni sa susugi ena vuvale e bulataka na ivakavuvuli vakaivolatabu qo, “na loloma e vosota vakadede qai yalovinaka.” (1 Korinica 13:4) Na veisusu a caka vua kei na veika e vulica ena iVolatabu, e vukei Vanessa me donu nona rai, me vinaka tale ga nona ivakarau ni vakasama. E kaya kina, “e toso vinaka sara ga noqu ka ni vuli.”

Eso na gauna e dau yalolailai o Vanessa ni vakasamataka nona bula e liu, ia ena gauna qo sa marautaka tiko nona bula vakawati, sa rua tale ga na luvena yalewa.

IVAKAVUVULI VAKAIVOLATABU: “Moni sulumaka na loloma ni qo na ivau vinaka duadua ni duavata.”—Kolosa 3:14.

4. BUCINA NA RAI DONU

E sega ni dua e galala mai na leqa. Ni tukuna na iVolatabu, e tiko na “siga ni tagi” kei na “siga me ia kina na tagi yaso.” (Dauvunau 3:4) Ia ni tu vei keda na rai donu eda na sasaga tiko ga dina nida sotava na leqa. Dikeva mada na ka rau sotava o Carol kei Mildred.

A tauvi Carol na mate ni suitu, matenisuka, dredre ni cegu ni moce, kei na mate ni masela, lai leqa kina na matana imawi. E kaya ga: “Au saga meu kua ni yalolailai. So na gauna au dau ‘lomalomani au.’ Ia au saga me donu noqu rai qai vakavinavinakataka na Kalou ena veika au se rawa ni cakava, vakabibi vei ira na so tale.”

A tauvimate tale ga o Mildred, e tauvi koya na mate ni sasala, kenisa ni sucu kei na matenisuka. Ia me vakataki Carol, e saga o Mildred me kua ni dau vakasamataka na leqa e sotava tiko. E vola, “e vukei au noqu vakaitovotaka na yalololoma kei na noqu vakacegui ira na so tale ena leqa era sotava tiko. Au sega ni vakasamataka kina vakalevu na kequ ituvaki ena gauna qori.”

E vakamarautaki rau na marama qo na nodrau vakayagataka vinaka na gauna qai donu tiko ga nodrau rai dina ni rau vinakata me rau qaravi vakavuniwai. Kena ikuri, levu era taleitaki rau, erau vu ni veivakauqeti tale ga vei ira na sotava tiko na ituvaki dredre.

IVAKAVUVULI VAKAIVOLATABU: “Ena marau o koya e vosota tiko ga na veivakatovolei, ena gauna e vakadonui kina ena soli vua na isala ni bula.”—Jemesa 1:12.

Meda muria mada ga na veidusimaki vuku mai na iVolatabu e vaka na “kau ni bula vei ira na taura, era marau o ira na taura matua tiko.” (Vosa Vakaibalebale 3:13-18, NW) Vakacava mo vakadinadinataka ena nomu muria na veidusimaki vuku mai na iVolatabu? Kena ikuri, o koya e vakavuna na iVolatabu e “Kalou mamarau,” e vinakata tale ga mo marau.—1 Timoci 1:11.