Na Vosoti ni Veivakatovolei e Vakacaucautaki Kina o Jiova

“Kevaka dou sa caka vinaka, ka sa vakararawataki kina, ka dou vosota ga, oqo sa ka vinaka vua na Kalou.”​—1 PITA 2:​20.

1. Era kauaitaka na lotu Vakarisito dina mera dina tiko ga ena nodra yalayala, ia na taro cava ena yaga me tarogi?

O IRA na lotu Vakarisito era yalataka nodra bula vei Jiova, era via cakava tale ga na lomana. Me rawa nira dina tiko ga ena nodra yalayala, era solia kina nodra vinaka kece mera muria na weniyava i koya nodra Turaga, o Jisu Karisito, mera tukuna tale ga yani na ka dina. (Maciu 16:24; Joni 18:37; 1 Pita 2:​21) Ia, o Jisu kei na so tale na dauveiqaravi yalodina ni Kalou era solia nodra bula, ra mate sara, ena nodra tukuna tiko ga nodra vakabauta. Kena ibalebale beka oqo ni dodonu mera mate na lotu Vakarisito kece ena vuku ni nodra vakabauta?

2. E raica vakacava na lotu Vakarisito na veivakatovolei kei na veivakacacani?

² Nida lotu Vakarisito, eda vakauqeti meda yalodina me yacova sara na mate, ia e sega ni kena ibalebale oqo ni dodonu meda mate sara ena vuku ni noda vakabauta. (2 Timoci 4:7; Vakatakila 2:​10) O koya gona, e dina nida tu vakarau meda sotava na rarawa​—se meda mate sara ena vuku ni noda vakabauta, e sega ga nida soli keda vakarawarawa tu yani meda mate. Eda sega ni taleitaka meda vakararawataki se vakamaduataki. Ia, me vaka nida na sotava ga na veivakacacani, e bibi meda na vakasamataka vakavinaka na ka eda na cakava nida vakacacani.

Yalodina Nida Vakatovolei

3. Na ivakaraitaki vakaivolatabu cava me baleta na veivakacacani o rawa ni vakamacalataka? (Raica na kato “Ka Era Cakava Nira Vakacacani,” ena tabana e tarava.)

³ E levu sara na itukutuku ena iVolatabu e vakatakila na ka era cakava na tamata ni Kalou ena veigauna sa oti nira sotava na veituvaki dredre e leqataki sara kina nodra bula. Na veika era cakava ena dui ituvaki era sotava e idusidusi vei keda na lotu Vakarisito nikua ke da mani sotava na veika dredre vata ga era a sotava. Raica na kato “Ka Era Cakava Nira Vakacacani” mo raica kina se cava o rawa ni vulica.

4. Na cava e rawa nida kaya ena ka e cakava o Jisu kei na so tale na dauveiqaravi yalodina ni Kalou nira vakatovolei?

⁴ E duidui na ka e cakava o Jisu kei na so tale na dauveiqaravi yalodina ni Kalou ena veivakacacani era dui sotava, me salavata ga kei na dui ituvaki era sotava kina. Ia, e dua na ka era tautauvata kece kina, oya na nodra sega ni solia vakarawarawa tu yani nodra bula mera sotava na leqa. Era yaloqaqa nira sotava na ituvaki dredre, ia e salavata kei na vuku ena nodra qarauna nodra bula. (Maciu 10:​16, 23) E nodra inaki mera vakatetea yani nodra cakacaka vakaitalatala, mera yalodina tale ga vei Jiova. Na veika era cakava ena dui ituvaki era sotava e ivakaraitaki vei keda na lotu Vakarisito ena gauna oqo nida sotava na veivakatovolei kei na veivakacacani.

5. Na veivakacacani cava a yaco e Malawi ena veiyabaki ni 1960? Na cava era mani cakava na iVakadinadina i Jiova?

⁵ Ena noda gauna oqo, era dau sotava vakalevu na tamata i Jiova na veika dredre sara, ra vakuai tale ga ena levu sara na ka ena vuku ni ivalu, vakatatabu, se veivakacacani. Ena veiyabaki ni 1960 me kena ivakaraitaki, era a vakacacani sara vakaca na iVakadinadina i Jiova mai Malawi. E vakarusai na nodra valenisoqoni, nodra vale, kedra kakana, kei na nodra bisinisi​—voleka ni ka kece sara ga era taukena. Era mokulaki, ra sotava tale ga e so na ka mosimosi sara. Ia, na cava era cakava na mataveitacini? Vica vata na udolu era biuta nodra koro ra qai dro. Levu era lai vuni voli e veikau, e so tale era dro mera lai tiko vakawawa ena matanitu voleka o Mozambique. Era vakamatei e levu na tacida yalodina, e so tale era vakatulewataka mera dro tani mai na vanua vakarerevaki oya. Oqo e rairai vakatulewa vakayalomatua ni raici vata kei na ituvaki era sotava tiko. Ena nodra cakava oqo na veitacini, era vakatotomuria kina na ivakaraitaki i Jisu kei Paula.

6. Era a vakacacani vakaca sara na iVakadinadina i Jiova mai Malawi, ia na cava era sega ni biuta?

⁶ E dina nira dro se vuni na tacida mai Malawi, ia era vakasaqara tiko ga ra qai muria na veidusimaki i Jiova, ra cakava lo tale tiko ga nodra cakacaka vakarisito ena kena vinaka kece era rawata. Cava e mani yaco? E rawati e dua na iwiliwili levu duadua ni dautukutuku ni Matanitu ni Kalou ni bera ni vakatabui na cakacaka mai kea ena 1967, nira a volatukutukutaka nodra cakacaka e lewe 18,519. E dina ni se vakatabui tiko ga na cakacaka me yacova na yabaki 1972, qai levu era sa dro i Mozambique, a rawati ga e dua na iwiliwili levu duadua ni dautukutuku vou nira volatukutukutaka ena yabaki oya na nodra cakacaka e 23,398 na dautukutuku. Era vakayagataka ena nodra cakacaka vakaitalatala ena veivula na ivakatautauvata ni 16 vakacaca na aua dua na dautukutuku. Sega ni vakataratututaki ni ka era cakava e vakacaucautaki kina o Jiova, e tokoni ira tale ga na tacida yalodina oqo o Jiova ena gauna dredre sara era a donumaka.a

7, 8. Na cava era vakatulewataka kina e so mera kua ni biuta nodra vanua, e dina ni vakavuleqa tiko vei ira nodra vakacacani?

⁷ Ena yasana adua, ena so na matanitu e vakavuleqa tiko kina na veivakacacani, era na nanuma beka e so na tacida mera sa tu ga, e dina ni na rawa beka vei ira mera biu vanua. Na nodra biubiu ena walia beka e so na leqa, ia e rawa ni vakavurea tale mai e so na leqa. Kena ivakaraitaki, ke ra sa biubiu ena rawa beka nira veitaratara tiko ga kei ira na mataveitacini lotu Vakarisito, se sa na sega ni qai yacovi ira rawa yani e dua na kakana vakayalo? Nira saga mera lai vakadeitaki ira ena dua tale na vanua, kevaka mada ga e vanua rawati koya qai rawa kina na toso vakayago, ena rawa beka nira dei tiko ga ena nodra ituvatuva vakayalo?​—1 Timoci 6:9.

⁸ E so era vakatulewataka mera kua ni toki ina dua tale na vanua nira kauaitaka nodra bula vakayalo na tacidra. Era vakatulewataka mera sa vosota tu ga na veika dredre era sotava ena nodra vanua, mera ivurevure tale ga ni veivakayaloqaqataki vei ira na tacidra vakayalo. (Filipai 1:​14) Ena nodra vakatulewa vaka oqo e so, sa ra vakaitavi kina ena so na qaqa vakairogorogo ena nona solia na mataveilewai na galala ni sokalou ena nodra vanua.b

9. Na cava me na vakasamataka e dua ni bera ni vakatulewataka se me toki se kua ni sotava na veivakacacani?

⁹ Na nona toki e dua se sega, e dodonu me nona vakatulewa sara ga. Ia, na vakatulewa vaka oya e dodonu meda qai cakava ga ke da sa kerea oti na veidusimaki i Jiova ena masu. Ia, se cava ga eda vakatulewataka, e bibi meda nanuma tiko na vosa i Paula na yapositolo: “Eda na dui vakatusai keda kecega vua na Kalou.” (Roma 14:12) Me vaka eda sa raica oti mai, e vinakata o Jiova mera yalodina vua na nona dauveiqaravi kece veitalia se mani vakacava na veika dredre era sotava. E so na nona tamata era vakatovolei ra qai vakacacani sara tiko ga ena gauna oqo; e so tale beka era na qai sotava malua. Ia, o keda kece e tiko ga na ka eda na vakatovolei kina, me kua gona ni nanuma e dua ni na sega ni vakatovolei. (Joni 15:​19, 20) Nida yalataki keda meda qaravi Jiova, e sega ni rawa nida vakalecalecava na nona saqata o Setani na vakacerecerei ni yaca i Jiova kei na dodonu ni nona veiliutaki.​—Isikeli 38:23; Maciu 6:​9, 10.

“Kakua ni Veisausaumitaka na Nona Ca e Dua”

10. E ivakaraitaki vinaka vakacava vei keda o Jisu kei iratou nona yapositolo ni sotavi na veika dredre se veitusaqati?

¹⁰ E dua tale na ka eda vulica ena ka e cakava o Jisu kei iratou nona tisaipeli ni ratou vakacacani, oya meda kua vakadua ni saqati ira na vakacacani keda. Sega ni bau dua na vanua ena iVolatabu e cavuti kina ni a soqoni vata o Jisu kei ira nona imuri mera ravu lesu, se ra vakayagataka na ivalavala kaukaua mera saqati ira kina na veivakacacani. Kena veibasai ga ni vakasalataki keda na lotu Vakarisito na yapositolo o Paula meda “kakua ni veisausaumitaka na nona ca e dua. . . . Dou kakua ni sauma na ca sa caka vei kemudou, ia mo dou laiva vua na Kalou me sauma; ni sa volai; A noqui tavi me’u cudruvaka; au na sauma koi au, sa kaya na Turaga.” Kena ilutua, “me kakua ni rawai iko na ca, mo rawa ga na ca e na vinaka.”​—Roma 12:​17-​21; Same 37:​1-4; Vosa Vakaibalebale 20:22.

11. Na cava e kaya e dua na daunitukutuku makawa me baleti ira na lotu Vakarisito taumada ni dau vakacacani ira na matanitu?

¹¹ Era taura vakabibi na lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri na ivakasala oya. Ena nona ivola The Early Church and the World, e vakamacalataka kina na daunitukutuku makawa o Cecil J. Cadoux na nodra raica na matanitu na lotu Vakarisito ena veiyabaki ni 30-​70 S.K. E vola o koya: “E sega ni kune e dua na ivakadinadina me tukuni kina ni o ira na lotu Vakarisito ena loma ni gauna oqo era a saga mera ravu lesu nira vakacacani. Na ka levu beka ga e rawa nira cakava nira vakacacani oya mera tukuna ena doudou na nodra cala na iliuliu, se mera dro. O koya gona, nira vakacacani na lotu Vakarisito, sa rawa ga nira bese ni muria na ka e tukuna na matanitu mera cakava kevaka e veisaqasaqa kei na nodra talairawarawa vei Karisito, era na sega ga ni vakayagataka na ivalavala kaukaua mera veisaqa kina.”

12. Na cava e vinaka kina meda vosota ga na veivakacacani, e ca meda ravu lesu?

¹² E veiganiti beka oqori kei na noda gauna oqo? Sega li nida sa na qai vakaloloma ga, vakauasivi ke o ira na vakacacani keda era via vakawabokotaki keda? Sega li ni na vinaka meda sa na taqomaki keda ena noda vakayagataka e so na itovo kaukaua? Mai na rai vakatamata, era sa na nanuma beka e so ni sa kena gauna oqo meda sa na ravu lesu. Ia, nida tamata i Jiova, eda nuidei ni vinaka duadua ga meda dau muria na veidusimaki i Jiova ena ka kece eda cakava. Eda nanuma matua na vosa i Pita: “Kevaka dou sa caka vinaka, ka sa vakararawataki kina, ka dou vosota ga, oqo sa ka vinaka vua na Kalou.” (1 Pita 2:​20) Eda kila ni raica tiko o Jiova na ka eda sotava, ena sega ni vakalaiva me yaco tu ga. Eda vakadeitaka vakacava oqo? A kaya o Jiova vei ira nona tamata era a vesu tu e Papiloni: ‘O koya sa tarai kemudou sa tara na loa ni mataqu.’ (Sakaraia 2:8) Ena vakacava na dede ni nona vakalaiva e dua me tarai tiko na loa ni matana? Ena vakacegui keda dina ga o Jiova ena kena gauna dodonu. Eda sega ni vakabekataka oqo.​—2 Cesalonaika 1:​5-8.

13. Na cava e soli koya vakarawarawa ga kina o Jisu mera vesuki koya na meca?

¹³ Na tikina oqo e ivakaraitaki kina vei keda o Jisu. A vakalaiva o Jisu mera vesuki koya na kena meca ena were o Kecisemani, ia e sega ni kena ibalebale oqo ni sega ni rawa ni saqati ira. A tukuna mada ga o koya vei iratou nona tisaipeli: “Ko sa nanuma beka e sega ni rawarawa vei au me’u masuti Tamaqu, ka na solia sara mai vei au ko koya na agilose e tinikarua nai vavakoso ka mani vakacaca? Ena qai vakayacori vakaevei nai Vola Tabu sa tukuna na kena yaco me vakaoqo?” (Maciu 26:​53, 54) E bibi duadua vei Jisu na caka ni loma i Tamana, veitalia ke sotava kina na ka rarawa. E sega ni vakabekataka vakalailai o koya na vosa ni parofisai ena Same i Tevita: “Ni kemuni ena sega ni laiva na yaloqu mai na yasana vuni, se laiva na nomu Le Dua sa Yalosavasava me vuca mai.” (Same 16:10) A kaya me baleti Jisu na yapositolo o Paula ni oti tale e vica na yabaki: “E na vuku ni marau sa viritu e matana, sa vosota na kauveilatai, ka sa sega ni madua ni sa vakalialiai kina, a sa qai tiko sobu ko koya e na liga i matau ni tikotiko-vakaturaga ni Kalou.”​—Iperiu 12:2.

Era Marau o Ira Era Vakacerecerea na Yaca ni Kalou

14. A sotava o Jisu e levu sara na ka mosimosi, ia na marau cava e rawa kina vei Jisu me vosota tu ga?

¹⁴ Na marau cava a rawa kina vei Jisu me vosota na veika mosimosi duadua me bau sotavi? Vei ira kece na dauveiqaravi i Jiova, e takete nabadua sara ga i Setani na Luvena lomani na Kalou, o Jisu. Kevaka gona ena yalodina tu ga o Jisu ni vakatovolei, e sa na isogonigusu sara ga i Setani ena nona vakalialiai Jiova voli. (Vosa Vakaibalebale 27:11) Sa wacava na marau i Jisu ni sa vakaturi! Sa na marau mada ga ena nona kila ni sa vakacavara vinaka na itavi a vakacolati vua ena gauna a yaco kina me mai tamata uasivi, oya me vakadinadinataka na dodonu ni veiliutaki i Jiova, me vakarokorokotaki tale ga na yacana! Kena ikuri, nona lai dabe o Jisu ena ‘liga imatau’ ni Kalou e ka dokai dina, qai vu ni marau levu duadua vua.​—Same 110:​1, 2; 1 Timoci 6:​15, 16.

15, 16. Na veivakararawataki vakaloloma cava era sotava na iVakadinadina i Jiova e Sachsenhausen? Ia, na kaukaua cava era vosota rawa kina?

¹⁵ Vei keda na lotu Vakarisito, e ka marautaki dina meda vakaitavi ena vakarokorokotaki ni yaca i Jiova ena noda vosota na veivakatovolei kei na veivakararawataki, me vaka a cakava o Jisu. Era ivakaraitaki vinaka ena tikina oqo na iVakadinadina i Jiova era a vakararawataki ena keba ni veivakararawataki rogo nei Itala e Sachsenhausen, ra bula tale ga mai na nodra tayabe ni mate ni cava na iKarua ni iValu Levu. Ena nodra ilakolako oqo, era mate kina e vica vata na udolu na kaivesu ni tarai ira vakaca na draki, na tauvimate, na viakana, kei na so era vakamatei sara ga e batinisala vei ira na sotia nuitaki nei Itala na SS guards. Ia, era a bula kece na 230 na iVakadinadina i Jiova era a lewe ni ilakolako oqo ena nodra lomavata, kei na nodra soli ira mera veivukei, e dina ni leqataki sara mada ga kina na nodra bula.

¹⁶ Na cava e vakaukauataki ira na iVakadinadina oqo era vosota rawa kina na veivakararawataki vakaloloma era sotava? Ena gauna ga era sa tasere rawa kina, era vakaraitaka sara nodra marau kei na nodra vakamuduo vei Jiova ena dua na ulutaga era vakatoka me “Neimami inakinaki na 230 na iVakadinadina i Jiova mai na ono na matanitu keimami soqoni vata ena dua na veikau volekati Schwerin e Mecklenburg.” E volai kina: “Keimami sa vakanadakuya e dua na gauna dredre sara ni veivakatovolei. O ira era vakabulai e vaka ga era dreti tani mai na bukawaqa, ia era sega mada ga ni boiboi bukawaqa. (Raica na Taniela 3:​27.) Ena yasana kadua, e sa sobuti ira na kaukaua levu i Jiova. Era sa waraka tu ga oqo na nona ivakaro vou na Tui ena cakacaka vakayalo cava tale e tu mera qarava.”c

17. Na veivakatovolei vakacava eda sotava tiko nikua na tamata ni Kalou?

¹⁷ E rawa ni vakatovolei noda vakabauta me vakataki ira na lewe 230 na yalodina oya, e dina ni na sega beka ni ‘yacova sara yani na vakadavei ni noda dra.’ (Iperiu 12:​4, VV) Ia, e levu na sala e rawa nida vakatovolei kina. Era na vakalialiai keda beka na lewe ni noda kalasi ke da se vuli, se ra temaki keda noda ilala ena ivalavala vakasisila, se so tale na cala. E rawa tale ga nida tusaqati se vakacacani ena vuku ni noda nakita dei meda vakatabui keda mai na dra, meda vakawati ga ena turaga, se vakavulica na luveda me kila na dina ke sega ni tiko ena dina na watida.​—Cakacaka 15:29; 1 Korinica 7:​39; Efeso 6:4; 1 Pita 3:​1, 2.

18. Na vosa ni veivakadeitaki cava eda kila kina nida na vosota rawa na veivakatovolei dredre cava ga eda sotava?

¹⁸ Se mani vakacava na dredre ni veivakatovolei eda sotava, eda kila nida sotava tiko ena vuku ni noda vakaliuci Jiova kei na nona Matanitu. O koya gona, e ka dokai vei keda, e ka marautaki tale ga. Eda nuidei ena vosa ni veivakadeitaki i Paula: “Kevaka dou sa vakasewasewani e na vuku ni yaca i Karisito, dou sa kalougata kina; ni sa qai tu vei kemudou na Yalo sa vakarokorokotaki kei na Yalo ni Kalou.” (1 Pita 4:​14) Ena kaukaua ni yalo i Jiova, ena rawa nida vosota na ka dredre cava ga eda sotava, me vakalagilagi qai vakacaucautaki duadua ga kina o koya.​—2 Korinica 4:7; Efeso 3:​16; Filipai 4:​13.

[iVakamacala e ra]

E Rawa Mo Vakamacalataka?

• Era raica vakacava na lotu Vakarisito na veivakacacani kei na veivakararawataki?

• Na cava eda vulica ena ka e cakava o Jisu kei na so tale na tamata yalodina nira vakatovolei?

• Na cava e vinaka kina meda kua ni ravu lesu nida vakacacani?

• Na marau cava a vukei Jisu me vosota voli ga kina na veika dredre a sotava? Na cava eda vulica kina?

[Kato/iYaloyalo ena tabana e 15]

Ka Era Cakava Nira Vakacacani

• Ni bera nira yaco i Peceliema na sotia i Eroti mera vakamatea na gonetagane kece era yabaki rua lako sobu, a uqeti Josefa kei Meri na agilosi me rau drotaki Jisu i Ijipita.​—Maciu 2:​13-​16.

• Vakavica nodra saga na meca i Jisu mera vakamatei koya ni vakavotuya na nodra lawaki. Ia, era sega ni toboki Jisu ena nona vunitaki ira ena veigauna kece oqo.​—Maciu 21:​45, 46; Luke 4:​28-​30; Joni 8:​57-​59.

• Nira lako mai na were o Kecisemani na sotia kei na vakailesilesi ni matanitu mera vesuki Jisu, a sega ni vunitaki koya ena nona tukuna: “Sa i au sara ga oqo.” E tarovi ira sara mada ga na nona imuri mera kua ni via veisaqa, qai soli koya vakarawarawa mera kauti koya yani.​—Joni 18:​3-​12, VV.

• E Jerusalemi, e vesu o Pita kei na so tale, ra kanakuita, ra qai vakaroti mera kua ni tukuna tale e dua na ka me baleti Jisu. Ia, ni ratou sere oti ga, “e ratou sa qai lako . . . , a ratou sa sega ni cegu e na veisiga, mai na Valenisoro kei na nodra veivale, ni veivakatavulici ka vunautaka tiko na i Tukutuku Vinaka, ni sa Karisito ko Jisu.”​—Cakacaka 5:​40-​42, VV.

• Ni kila o Saula, e qai kilai e muri me o Paula na yapositolo, nodra bukivere na Jiu e Tamasiko mera vakamatei koya, era sa qai biuti koya na veitacini ena dua na sova, ra qai tukuci koya sobu ena daku ni bai ena bogi, mani dro sara o koya.​—Cakacaka 9:​22-​25.

• Oti e vica tale na yabaki, a kerea o Paula me rogoca nona kisi o Sisa, e dina ni rau raica na kovana o Fesito kei na tui o Akaripa ni “sega ni cakava ko koya e dua na ka ca sa dodonu me mate kina.”​—Cakacaka 25:​10-​12, 24-​27; 26:​30-​32.

[iYaloyalo ena tabana e 16]

Era biu vanua e vica vata na udolu na iVakadinadina yalodina e Malawi ena vuku ni veivakacacani, ia era qaravi Jiova voli ga ena marau

[iYaloyalo ena tabana e 17]

Era vosota rawa na veika dredre ena tayabe ni mate e vakarautaka o Itala, kei na nona keba ni veivakararawataki o ira na yalodina oqo ena nodra marau ni vakacerecerei kina na yaca i Jiova

[Credit Line]

Tayabe ni mate: KZ-Gedenkstätte Dachau, courtesy of the USHMM Photo Archives

[iYaloyalo ena tabana e 18]

Levu na sala e rawa nida vakatovolei se vakacacani kina