Vakacacani ena Vuku ni Ka Dodonu

“Sa kalougata ko ira era vakacacani e na vuku ni ka e dodonu, ni sa nodra na matanitu vakalomalagi.”​—MACIU 5:​10.

1. Na cava e mai tu kina e mata i Ponitio Pailato o Jisu? Na cava e kaya o Jisu?

“A KA ga oqo au a sucu mai kina, na ka tale ga oqo au sa lako mai kina ki vuravura, me’u dau tukuna na dina.” (Joni 18:​37, VV) E cavuta na veivosa oqo o Jisu ena gauna e tu kina ena mata i Ponitio Pailato, na turaga ni Roma a kovana voli ena yasana o Jutia. E sega ni loma i Jisu me lai tucake tu e mata i Pailato, a sega tale ga ni kacivi koya o Pailato me mai raici koya. E mai tu ga e kea ena nodra beitaki koya na iliuliu ni lotu vakajiu ni tamata ca, qai dodonu me vakamatei.​—Joni 18:​29-​31.

2. Na cava a cakava o Jisu? Cava e qai yaco vua?

² E kila vinaka o Jisu ni rawa ni sereki koya o Pailato, e rawa tale ga ni vakamatei koya. (Joni 19:10) Ia, e sega ni tarovi koya ena nona tukuna ena doudou vei Pailato na veika e vauca na Matanitu ni Kalou. E leqataki ena gauna oya na bula i Jisu, ia e kauaitaka mada ga o koya me tukuna na ka dina vua na iliuliu levu duadua ena yasayasa oya. Ia, na nona tukuna na ka dina e sega ni veisautaka na nodra inaki, e beitaki o Jisu qai vakamatei ena nona vako ena kau ena vuku ni nona vakabauta.​—Maciu 27:​24-​26; Marika 15:15; Luke 23:​24, 25; Joni 19:​13-​16.

Tukuna na Ka Dina se Bolemate ena Vuku ni Nona Vakabauta?

3. Na cava na ibalebale ni vosa vakirisi na marʹtys ena gauna vakaivolatabu, ia na cava na kena ibalebale ena gauna oqo?

³ E so era dau bolemate sara ga ena vuku ni ka era vakabauta, qai levu era kaya ni o ira vaka oqo e sa ca na uludra. O ira era dau bolemate, vakauasivi ena vuku ni nodra vakabauta vakalotu, e dau nanumi nira batikadi se ra vu ni leqa ena keda maliwa. E dua na vosa vakirisi na marʹtys, a kena ibalebale ena gauna vakaivolatabu me “dua e tukuna na ka dina,” se dua e ivakadinadina ena mataveilewai, se dua e tukuna na ka e vakabauta ni ka dina. E muri, e sa qai mai dua tale na kena ibalebale vou: “E dua e bolemate ena nona tukuna na ka e vakabauta,” se dua e mate sara ga me vakatakila kina na ka e vakabauta.

4. Ena vakasama cava e cavuti kina vei Jisu na vosa vakirisi na marʹtys?

⁴ E dau cavuti vei Jisu na vosa vakirisi oqo na marʹtys ena vuku ni nona dau vunau. Me vaka ga a kaya vei Pailato ni lako mai me “dautukuna na ka dina.” Ia, e duidui na ciqomi ni nona vunau. E so na tauvanua e tarai ira sara ga na ka era rogoca kei na ka era raica, ra vakabauti Jisu kina. (Joni 2:23; 8:30) E levu ga na lewenivanua era saqati Jisu, vakauasivi o ira na iliuliu ni lotu. A kaya o Jisu vei ira na wekana tawavakabauta: “Sa sega ni cati kemudou rawa ko ira na kai vuravura: ia era sa cati au, ni ka’u sa vakatakila ni sa ca na nodrai valavala.” (Joni 7:7) Ena vuku ni nona dau tukuna na ka dina, e tau kina vei Jisu nodra cudru na iliuliu ni matanitu, tini vakamatei sara kina. Io, o Jisu e “dautukuna na ka dodonu ka dina (marʹtys).”​—Vakatakila 3:14.

“Dou na Cati”

5. Ena itekitekivu ni cakacaka vakaitalatala i Jisu, na cava e kaya me baleta na veivakacacani?

⁵ A sega ni vakacacani duadua ga o Jisu. E kaya o koya nira na vakacacani tale ga na nona imuri. Ena itekitekivu ni nona cakacaka vakaitalatala, a kaya o Jisu vei ira na rogoci koya ena nona Vunau ena Ulunivanua: “Sa kalougata ko ira era sa vakacacani e na vuku ni valavala dodonu: ni sa nodra na matanitu vakalomalagi. Dou sa kalougata, ni dou sa vakasewasewani, ka vakacacani, ka vosavakacacataki vakailasu e na ka kecega e ca, e na vukuqu: dou reki, ka marau vakalevu: ni sa levu na kenai sau vei kemudou mai lomalagi.”​—Maciu 5:​10-​12.

6. Na vosa ni vakasala cava a tauca o Jisu ni talai iratou yani na 12 nona yapositolo?

⁶ E qai kaya e muri o Jisu ni talai iratou yani na 12 nona yapositolo: “Dou qarauni kemudou mai vei ira na tamata; ni ra na soli kemudou yani ki na mataveilewai, a ra na vakanakuitataki kemudou e na nodra veivale ni lotu; ia dou na kau ki na matadra na kovana kei na tui e na vukuqu, mei vakadinadina vei ira, vei ira talega na veimatanitu tani.” Ia, era na sega ni vakacacani wale ga na tisaipeli mai vei ira na iliuliu ni lotu. Ni qai kaya tale o Jisu: “Era na dui soli ira yani na veitacini me vakamatei, kei na tamana na luvena: ia era na tu cake na gone vei ira na nodra qase, ka vakavuna na nodra mate: ia dou na cati vei ira na tamata kecega e na vuku ni yacaqu: ia ko koya ena vosota me yacova nai vakataotioti, ena vakabulai.” (Maciu 10:​17, 18, 21, 22) Na ivolatukutuku ni veika dredre era sotava na lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri e vakaraitaka votu na dina ni veivosa oqo.

iVolatukutuku ni Vakabauta kei na Vosota

7. Na cava e yaco vei Sitiveni ena vuku ni nona dau tukuna na ka dina (marʹtys)?

⁷ Ni mate oti toka ga o Jisu, e qai imatai ni lotu Vakarisito me mate ena vuku ni nona tukuna na ka dina o Sitiveni. E “sinai e na vakabauta kei na kaukauwa ko Sitiveni, ka a cakava na veika veivakurabuitaki kei na cakacaka mana lelevu e so e na kedra maliwa na tamata.” O ira na kena meca, na iliuliu ni lotu, “era a sega ga ni vorata rawa na vuku kei na Yalo ka a vosa tiko kina ko koya.” (Cakacaka 6:​8, 10, VV) Ena levu ni nodra vuvu, sa ra qai yarataki Sitiveni ina Sanadrini, na nodra mataveilewai cecere na Jiu. E lai sotavi ira e kea na kena meca qai cavuta vei ira e so na vosa momona sara. Ia, era qai tini vakamatea na dauvunau yalodina oqo na kena meca.​—Cakacaka 7:​59, 60.

8. Na cava eratou cakava na tisaipeli e Jerusalemi ena vuku ni veivakacacani eratou sotava ni sa mate o Sitiveni?

⁸ Ni mate oti ga o Sitiveni, “a tekivu sara tale ga e na siga ko ya e dua na veivakacacani levu vei ira na i soqosoqo lewe ni lotu ka ra tiko mai Jerusalemi. Era a mani veiseyaki kece kina na lewe ni lotu ki na loma ni yasana ko Jiutia kei Samaria, ka ratou qai vakavo ga na i apositolo.” (Cakacaka 8:​1, VV) E tarova beka na nodra tukuna yani na ka dina na lotu Vakarisito na veivakacacani? Kena veibasai, e kaya na kena itukutuku ni “ko ira era sa veiseyaki, era sa lako ki na veiyasana kecega ka vunautaka na vosa.” (Cakacaka 8:4) Sega ni vakabekataki nira yaloqaqa sara ga me vakataki Pita ena gauna a kaya kina: “Sa kilikili kei keitou me keitou talairawarawa vua na Kalou, me kakua ga vei ira na tamata.” (Cakacaka 5:​29) Eratou a vakacacani na tisaipeli yalodina oqo, ia eratou dei tu ga ena nodratou dau tukuna na ka dina, e dina ni ratou kila ni rawa ni ratou leqa sara kina vakalevu.​—Cakacaka 11:​19-​21.

9. Na veivakacacani cava era sotava voli ga na imuri i Jisu?

⁹ E toso cake na veika rarawa era sotava na tisaipeli, ia era sega ni soro. Taumada, eda kila ni o Saula​—a raica tu nona vakaviriki o Sitiveni​—“a sega ni cegu . . . e na nona tauca tiko ga na vosa ni via veivakararawataki kei na veivakamatei vei ira na tisaipeli ni Turaga. E a mani lako vua na Bete Levu, ka la’ki kerea kina e so na i vola ki na soqo vaka lotu mai na koro ko Tamasiko, me rawa ni kauti ira kina vakavesu ki Jerusalemi na tamata ka ra dau muria tiko na Sala ni Turaga, se ra tagane se ra yalewa. O ya kevaka e mani kunea kina e so.” (Cakacaka 9:​1, 2, VV) Oti oya, ena yabaki 44 S.K., “sa ia ko Eroti na tui me vakararawataka eso vei ira nai soqosoqo lewe ni lotu. A sa vakamatei Jemesa na tuaka i Joni e nai seleiwau.”​—Cakacaka 12:​1, 2.

10. Na itukutuku cava ni veivakacacani e volai ena Cakacaka kei na Vakatakila?

¹⁰ Na vo ni ivola na Cakacaka e vutucoqa ena itukutuku ni nodra vakacacani, vesu, kei na nodra vakararawataki na dauveiqaravi yalodina me vakataki Paula, o koya na dau veivakacacani a qai vuki me yapositolo qai vakabauti ni vakamatei koya na emapara ni Roma o Nero ena rauta na yabaki 65 S.K. ena vuku ni nona tukuna na ka dina. (2 Korinica 11:​23-​27; 2 Timoci 4:​6-8) Kena itinitini ena ivola na Vakatakila, na ivola a volai ena icavacava ni imatai ni senitiuri, eda wilika kina nona vesu na yapositolo sa kena turaga sara, o Joni, ena yanuyanu o Patimo ena vuku ni nona “vunautaka na vosa ni Kalou kei na dina sa mai vakatakila ko Jisu.” E cavuti tale ga ena Vakatakila na nona ‘vakamatei o Anitipasa na ivakadinadina yalodina’ mai Perikamo.​—Vakatakila 1:​9, VV; 2:​13, VV.

11. E laurai vakacava na dina ni vosa i Jisu vei ira na lotu Vakarisito taumada me baleta na veivakacacani?

¹¹ Na veika kece oqo eda lai nanuma lesu ga kina na vosa i Jisu vei iratou nona tisaipeli: “Kevaka era a vakacacani au, era na vakacacani kemudou talega.” (Joni 15:20) Era tu vakarau na lotu Vakarisito taumada yalodina ena veivakatovolei levu duadua, na mate​—mera mate beka ena nodra vakararawataki, nodra kolotaki vei ira na manumanu kila, se sala cava tale​—ena nodra vinakata mera vakayacora na itavi e lesia vei ira na nodra Turaga o Jisu Karisito: “Dou na qai dautukuni au mai Jerusalemi, kei Jutia taucoko, kei Samaria, ka yacova nai yalayala kei vuravura.”​—Cakacaka 1:8.

12. Na cava e sega ni ka ga kina ni gauna makawa na nodra vakacacani na lotu Vakarisito?

¹² Ke dua e nanuma ni veivakacacani vakaloloma vaka oqo a yaco ga ena gauna makawa, sa cala sara na nona nanuma. E vola o Paula, e dua eda sa veivosakitaka mai e sotava e levu sara na ka rarawa: “Ko ira kecega era na via lotu dina vei Karisito Jisu, era na vakacacataki.” (2 Timoci 3:​12) E kaya o Pita me baleta na veivakacacani: “Ni dou sa kacivi me vakakina: ni sa vosota talega na Karisito na rarawa e na vukumudou, a sa laiva vei kemudou nai vakarau, mo dou muria na we ni yavana.” (1 Pita 2:​21) Me yacova sara mai na “iotioti ni veisiga” oqo, se ra vakacacani, ra cati voli ga na tamata i Jiova. (2 Timoci 3:​1, NW) Era vakacacani gona na iVakadinadina i Jiova ena veiyasa i vuravura kece​—yadudua, vakailawalawa tale ga. Sa dau yaco oqo ena veimatanitu e sega ni kauaitaki kina na domodra na lewenivanua, se na matanitu sara mada ga e rogoci kina na domodra na lewenivanua.

Vu ni Nodra Cati kei na Nodra Vakacacani

13. Me baleta na veivakacacani, na cava meda nanuma tiko na dau qaravi Jiova ena gauna oqo?

¹³ Kevaka mada ga e soli vakarawarawa tu vei keda na galala meda vunau, meda dau soqoni vata tale ga, e vinaka meda nanuma dei tiko na itatau ni iVolatabu ni “sa veisau totolo tiko na ituvaki ni vuravura oqo.” (1 Korinica 7:​31, NW) E rawa ni veisau vakasauri na ituvaki kei vuravura, qai rawa nida leqa kina ke da sega ni vakarautaka vinaka tu noda vakasama, lomada, kei na noda bula vakayalo. Na cava gona meda cakava meda taqomaki kina? Dua na itataqomaki vinaka oya me matata tiko vei keda na vuna eda vakacacani kina na lotu Vakarisito, e dina nida dau muria na lawa da qai dau vinakata na bula veiyaloni.

14. Na cava era vakararawataki kina na lotu Vakarisito me vaka e vakaraitaka o Pita?

¹⁴ A vakamacala ena tikina oqo na yapositolo o Pita ena imatai ni nona ivola a vola rauta na yabaki 62-​64 S.K., ena gauna era vakacacani voli kina na lotu Vakarisito ena veivanua qali vakaroma. A kaya o koya: “Kemuni na wekaqu lomani, ni kakua ni kurabui e na vuku ni rarawa levu sa yaco tiko vei kemuni mo ni vakatovolei kina, me vaka beka e se qai yaco tiko vei kemuni e dua na ka vou.” Sa qai vakamatatataka o Pita na ka e via tukuna tiko ena nona tomana: “Me kakua ga ni vakararawataki e dua vei kemuni me baleta ni laba, se butako, se cakacala se dau via lewa na nodra ka na tani. Ia kevaka e vakararawataki e dua ni sa nei Karisito me kakua ni madua kina, me vakalagilagia ga na Kalou e na vuku ni yaca ko ya.” E vakaraitaka o Pita ni sega ni dua na nodra cala na lotu Vakarisito mera vakararawataki kina, era vakararawataki ga nira lotu Vakarisito. Ke a tautauvata tu nodra bula kei “nai valavala sa velavela uasivi” ena gauna oya, ke ra a ciqomi vei ira na lewenivanua. O koya gona, era vakacacani baleta nira vinakata mera dei ena nodra ivakarau ni bula savasava nira imuri i Karisito. E sega ni duidui oqo vei keda na lotu Vakarisito nikua.​—1 Pita 4:​4, 12, 15, 16, VV.

15. Na duidui cava e laurai ena ka e caka vei ira na iVakadinadina i Jiova ena gauna oqo?

¹⁵ E dau vakacaucautaki na iVakadinadina i Jiova ena levu na matanitu nikua ena nodra duavata ra qai dau veitokoni ena nodra soqo ni tikina se gauna e tara kina nodra vanua ni sokalou, nodra daudina, nodra gugumatua, nodra ivalavala vinaka kei na totoka ni nodra bula vakavuvale, vaka kina na kedra irairai rakorako kei na nodra itovo.a Ena yasana kadua, ena gauna e vakarautaki kina na ulutaga oqo, e vakatabui tu na nodra cakacaka ena 28 na matanitu, qai levu sara na iVakadinadina i Jiova era vakacacani, ra vakalolomataki tale ga ena vuku ni nodra vakabauta. Na cava era vakacacani voli kina na iVakadinadina i Jiova, vakauasivi ni sa kilai levu nodra ivalavala vinaka? Na cava e vakatara voli kina na Kalou mera vakacacani?

16. Na cava na vuna bibi duadua e vakatara tiko kina na Kalou mera vakacacani na nona tamata?

¹⁶ Na ka e bibi duadua meda nanuma tiko e volai ena Vosa Vakaibalebale 27:11: “Mo vuku, na luvequ, ka vakamarautaka na lomaqu, me dua na vosa me’u tauca vua sa beitaki au.” Io, eda vakacacani tiko ena vuku ni ile makawa ni Tevoro, na nona a saqata na dodonu ni veiliutaki cecere i Jiova. E sega ni caka rawa na levu ni dauveiqaravi i Jiova era sa vakaraitaka nodra yalodina vua ena veisenitiuri sa sivi, ia e sega ga ni cegu o Setani ena nona beitaki Jiova me vaka e se tekivu cakava sara vua na turaga yalodina o Jope. (Jope 1:​9-​11; 2:​4, 5) E laurai votu na soli isele i Setani ena iotioti ni nona sasaga me vakadinadinataka kina nona ile, vakauasivi ena gauna oqo ni sa tauyavu oti mai lomalagi na Matanitu ni Kalou, sa vakadeitaki, ra qai tu ena veiyasa i vuravura na kena mata kei ira era nuitaka mera na vakarurugi ena veiliutaki ni Matanitu oqo. Era na yalodina beka o ira oqo vua na Kalou veitalia ga na veika rarawa kei na veika dredre era na sotakaya? Na taro oqo era na sauma yadua sara ga na dauveiqaravi i Jiova.​—Vakatakila 12:​12, 17.

17. Na cava e vakaibalebaletaka o Jisu ena nona kaya: “Na ka oqo ena yaco me nomudoui vakadinadina”?

¹⁷ E dua tale na vuna e vakatara tiko kina na Kalou mera vakacacani na nona tamata e vakatakila o Jisu ena gauna e tukuna tiko kina vei iratou nona tisaipeli na ka ena yaco ena gauna ni ‘ivakataotioti.’ E kaya vei iratou: “Dou na kau ki na matadra na tui kei na kovana eso, e na vuku ni yacaqu. Ia na ka oqo ena yaco me nomudoui vakadinadina.” (Maciu 24:​3, 9; Luke 21:​12, 13) O Jisu sara mada ga a kau me lai vosa ena mata i Eroti kei Ponitio Pailato. Na yapositolo tale ga o Paula a “kau ki na matadra na tui kei na kovana.” Ena nona veidusimaki na Turaga o Jisu Karisito, a saga sara mada ga kina o Paula me lai vosa vua na iliuliu cecere duadua ena gauna oya ena nona kaya: “Au sa kerea . . . me la’ki rogoci na noqu kisi vua na Sisa!” (Cakacaka 23:11; 25:​8-​12, VV) Ena gauna tale ga oqo, na veika dredre e sotavi e rawa ni tini ena so na ivakamacala momona vei ira na vakailesilesi vakamatanitu se vei ira na lewenivanua.b

18, 19. (a) Ena yaga vakacava vei keda na noda vosota na veivakacacani? (b) Na taro cava eda na qai dikeva ena ulutaga e tarava?

¹⁸ Kena itinitini, na veivakatovolei kei na veika dredre e rawa ni yaga vei keda yadua. Ena sala cava? A kaya na tisaipeli o Jemesa vei ira na tacina lotu Vakarisito: “Kemudou na wekaqu, dou nanuma me ka ni reki sara, ni dou sa lutu ki na ka e vuqa sa dauveivakatovolei; ni dou sa kila sa vakatubura na dauvosota na vakatovolei ni nomudou vakabauta.” Io, na noda vakacacani e rawa ni vaqaqacotaka noda vakabauta, vakavulici keda tale ga meda dauvosota. Meda kua gona ni taqayataka na veivakacacani, se vakasaqara na sala totolo ga e rawa meda drotaka se tinia kina. Eda na rogoca ga na vosa ni vakadre i Jemesa: “Me tini vinaka na cakacaka ni dauvosota, mo dou vinaka taucoko sara kina, me kakua na ka e yali.”​—Jemesa 1:​2-4.

¹⁹ E vukei keda na Vosa ni Kalou meda kila na vuna era vakacacani kina na tamata ni Kalou yalodina kei na vuna e vakatara kina o Jiova mera vakacacani, ia eda na vakila tiko ga na tarabi ni veivakacacani. O koya gona, na cava ena vukei keda meda tudei rawa kina nida vakacacani? Na cava e rawa nida cakava? Eda na dikeva na veika bibi oqo ena ulutaga e tarava.

[iVakamacala e ra]

E Rawa Mo Vakamacalataka?

• Ena vakasama cava e cavuti kina vei Jisu na vosa vakirisi na marʹtys?

• Na cava e yaco vei ira na lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri ena vuku ni veivakacacani?

• Me vaka e vakamacalataka o Pita, na cava era vakacacani kina na lotu Vakarisito taumada?

• Na cava e vakatara kina o Jiova mera vakacacani na nona tamata?

[iYaloyalo ena tabana e 10]

E sega ni dua na nodra cala na lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri mera vakararawataki kina, era vakararawataki ga nira lotu Vakarisito

PAULA

JEMESA

JONI

ANITIPASA

SITIVENI