Vakaraitaka na Yalomalumalumu Dina
“Oni na vakabulai ira na yalomalumalumu.”—2 SAMUELA 22:28, NW.
1, 2. Era tautauvata vakacava e levu na dauveiliutaki e vuravura?
NA PIRAMITI (pyramid) kei Ijipita e ivakadinadina ni nodra lewa tu na tamata na vanua oya. Eratou tamata rogo tale ga o Senakaripi mai Asiria, o Alekisada na Ka Levu mai Kirisi, kei Julius Caesar mai Roma. Eratou tautauvata kece na dauveiliutaki oqori. Eratou sega ni bau vakaraitaka na yalomalumalumu dina.—Maciu 20:25, 26, VV.
2 O nanuma beka ni rawa vei iratou na dauveiliutaki oqori me ratou vakasaqarai ira na tauvanua era lewe ni nodratou matanitu era gadreva tu na veivakacegui? Dravusakulukulu! Se mo nanuma nira na lako ina nodra veivale lalai na lewenivanua era lomabibi tu mera lai vakayaloqaqataki ira. E duidui sara na nodra raici ira na tauvanua ni vakatauvatani kei koya na Dauveiliutaki Cecere Duadua ni lomalagi kei vuravura, na Kalou o Jiova!
iVakaraitaki Levu Duadua ni Yalomalumalumu
3 Na cava e dau cakava na Dauveiliutaki Cecere Duadua vei ira na nona tamata?
3 Ni cecere duadua, e dau “veiraiyaki na mata i Jiova e vuravura taucoko, me totaki ira vakaidina sa dodonu na lomadra vua.” (2 Veigauna 16:9) Na cava e dau cakava o Jiova ni raici ira era qaravi koya tiko nira yalobibivoro se rarawa vakalevu ena vuku ni nodra vakacacani tiko? E vaka sara ga e ‘tiko kei ira’ na yalona tabu “me vakabula na yalo i koya sa yalomalumalumu, ka vakabula na lomadra sa bibivoro.” (Aisea 57:15) Oqo e vakavuna mera tomana tale kina na nodra qaravi koya ena marau o ira na vakabulai. Sa bau yalomalumalumu dina na Kalou!
4, 5. (a) Na cava e nanuma na daunisame me baleta na ivalavala ni nona veiliutaki na Kalou? (b) Na cava e ibalebale ni nona “vakamalumalumutaki koya” na Kalou me vukea “na dravudravua?”
4 E sega tale ni dua mai lomalagi se e vuravura e rawa ni vakamalumalumutaki koya me tautauvata kei na Turaga Cecere Duadua ena nona vukei ira na tamata ivalavala ca. Oya na vuna e vola kina na daunisame: “Sa cecere ko Jiova ka lolovira na veimatanitu kecega, kei na nonai ukuuku ki lomalagi. O cei sa tautauvata kei Jiova na noda Kalou, o koya sa tiko maicake, o koya sa vakamalumalumutaki koya me raica na ka mai lomalagi kei na ka e vuravura! Sa vueta cake ko koya na dravudravua mai na kuvu-ni-soso, ka vueta na tamata wale mai nai sovasova ni benu.”—Same 113:4-7.
5 E savasava vakaoti qai sega ni bau vakaraitaka ni “viavialevu” o Jiova. (Marika 7:22, 23) Na vosa “vakamalumalumutaki koya” e kena ibalebale na nona kauti koya sobu mai e dua mai na nona itutu cecere me mai veitaratara kei ira era lolovira. E totoka dina na kena vakamacalataka na Same 113:6 na noda Kalou yalomalumalumu ena nona vakaraitaka na nona loloma ena nona solia vei ira na tamata ivalavala ca era qaravi koya na veika era gadreva!—2 Samuela 22:36.
Vu ni Nona Yalomalumalumu o Jisu
6. Na cava na ivakaraitaki levu duadua ni nona yalomalumalumu o Jiova?
6 Na ivakaraitaki levu duadua ni nona yalomalumalumu kei na nona loloma na Kalou oya na nona tala mai na luvena ulumatua lomani me mai sucu e vuravura me rawa kina ni vakabulai na kawatamata. (Joni 3:16) E vakatavulici keda o Jisu ena veika dina me baleti Tamana vakalomalagi qai solia na nona bula e sega ni valavala ca me kauta tani kina na “nodra i valavala ca na kai vuravura.” (Joni 1:29, VV; 18:37) Ni vakatotomuri Tamana vinaka, okati kina na nona dau yalomalumalumu o Jiova, e talairawarawa o Jisu me cakava na veika e vinakata na Kalou. E ivakaraitaki uasivi duadua kina ni yalomalumalumu kei na loloma me bau vakaraitaka e dua na ibulibuli ni Kalou. Ia e levu era sega ni doka na yalomalumalumu i Jisu, o ira mada ga na nona meca era vakatokai koya me “tamata wale.” (Taniela 4:17) Ia e tukuna o Paula vei ira era vakabauta vata ni dodonu mera vakatotomuri Jisu ra qai vakaraitaka tale ga na yalomalumalumu nira veitaratara.—1 Korinica 11:1; Filipai 2:3, 4.
7, 8. (a) E vulica mai vei o Jisu na yalomalumalumu? (b) Na cava e vakamasuti ira kina na nona tisaipeli mera cakava?
7 E vakavotuya o Paula na ivakaraitaki uasivi i Jisu ni vola: “Me tiko e na lomamudou na yalo oqo ka tiko talega vei Karisito Jisu: o koya, ni sai tovo vata kei na Kalou, sa sega ni vakasama ni sa butako ni sa vakatauvatani kei na Kalou: a sa vakadravudravuataki koya, ka kauta vua nai tovo ni tamata dauveiqaravi, a sa caka me tautauvata kei na tamata: ia ni sa kune ni sai tovo vata kei na tamata, sa vakamalumalumutaki koya, a sa talairawarawa me mate, io me mate e na kauveilatai.”—Filipai 2:5-8.
8 Era na rairai taroga e so, ‘E vulica mai vei o Jisu na yalomalumalumu?’ Ena nona cakacaka vata voli kei Tamana vakalomalagi ena dua na gauna balavu e veiqaravi voli kina me nona “matai daucakacaka” na Kalou ena gauna e buli kina na veika kece. (Vosa Vakaibalebale 8:30) Ni yaco na talaidredre mai Iteni, a raica toka na Ulumatua ni Kalou na nona vakaraitaka na nona yalomalumalumu o Tamana vei ira na tamata ivalavala ca. Oya na vuna, ena nona bula tiko e vuravura, e vakaraitaka tale ga kina o Jisu na yalomalumalumu i Tamana qai kaya ena nona vakamamasu: “Vakataqara vei kemudou na noqui vua, ka vuli vei au, ni’u sa yalomalua ka yalomalumalumu: dou na kunea kina na vakacegu ni yalomudou.”—Maciu 11:29; Joni 14:9.
9. (a) Na cava e taleitaka o Jisu vei ira na gonelalai? (b) Na cava e vakavuvulitaka o Jisu ni vakayagataka e dua na gonelailai?
9 Era sega ni rerevaki koya na gonelalai baleta ni yalomalumalumu dina o Jisu. E rawarawa sara na nodra torovi koya. E marautaki ira qai taleitaki ira tale ga na gone o koya. (Marika 10:13-16) Na cava e taleitaka o Jisu vei ira na gonelalai? E tu vei ira e so na itovo vinaka era sega ni dau rawa ni vakaraitaka e so na nona tisaipeli era tamata bula. O ira na gone era dau raici ira na qase cake mera uasivi vei ira. Oya na vuna era dau taro kina vakalevu. Io, nira vakatauvatani kei ira e levu na uabula, e rawarawa cake na nodra vakavulici na gone ra qai sega soti ni qaciqacia. Ena dua na gauna e taura e dua na gonelailai e qai kaya o Jisu vei ira na nona imuri: “Kevaka dou sa sega ni saumaki mai, ka yaco me vaka na gone lalai, dou na sega sara ni curu ki na matanitu vakalomalagi.” E kuria: “Ko koya sa vakamalumalumutaki koya me vaka na gone lailai oqo, ko koya ga sa levu cake e na matanitu vakalomalagi.” (Maciu 18:3, 4) E tukuna o Jisu: “Ko koya yadua sa vakalevulevui koya, ena vakamalumalumutaki; ia ko koya yadua sa vakamalumalumutaki koya, ena vakalevulevui.”—Luke 14:11; 18:14; Maciu 23:12.
10. Na taro cava soti eda na veivosakitaka?
10 Na ka dina oya e vakavurea e vica na taro bibi. Na noda rawata na bula tawamudu e rawa ni vakatau tale ga ina noda vakaraitaka na yalomalumalumu dina, ia na cava e dredre kina ena so na gauna vei ira na lotu Vakarisito mera yalomalumalumu? Na cava e ka ni bolebole kina meda kinoca na noda dokadoka da qai yalomalumalumu ena gauna eda sotava kina na veivakatovolei? Na cava e rawa ni vukei keda meda yalomalumalumu dina?—Jemesa 4:6, 10.
Vuna e Dredre Kina Meda Yalomalumalumu
11. Na cava e dredre kina meda yalomalumalumu?
11 Ke dredre na nomu dau yalomalumalumu, o sega ni sotava duadua tiko na leqa oqori. A se vakamacalataki sara ena ivoladraudrau oqo ena 1920 na kena gadrevi meda yalomalumalumu. A volai ena gauna oya: “Nida raica na nona vakabibitaka na Turaga na yalomalumalumu, e dodonu me uqeti ira kece na tisaipeli dina mera vakaraitaka na itovo oqo e veisiga.” Ia e vakatusa: “Dina ga ni vakarota na iVolatabu, ia e laurai ena malumalumu ni tamata ni na via dredre toka vei ira na tamata ni Turaga era sa vakatulewataka mera muria na nona sala mera vakaitovotaki ira ena yalomalumalumu ni vakatauvatani kei na itovo tale e so.” E vakaraitaka oqo e dua na vuna era na sasagataka kina vakaukaua na lotu Vakarisito dina mera yalomalumalumu, oya ni noda malumalumu e dau vakavuna meda dokadokai keda. E vu oqo ena noda kawa mai vei rau na noda itubutubu ivalavala ca o Atama kei Ivi, ni rau a vakaliuca ga na ka erau gadreva.—Roma 5:12.
12, 13. (a) E vakataotaka vakacava na vuravura na nodra vakamalumalumutaki ira na lotu Vakarisito? (b) O cei e dau vakadredretaka meda vakaraitaka na yalomalumalumu?
12 E dua tale na vuna e dredre kina meda yalomalumalumu oya nida tiko ena vuravura e dau uqeti ira na tamata mera saga mera uasivi vei ira e so tale. E dau vinakata tale ga o vuravura “na gagadre ca ni yago, na gagadre ca ni mata, kei na dokadokai keda e na ka ni bula oqo.” (1 Joni 2:16) Era na sega ni via coko ena gagadre vakavuravura na tisaipeli i Jisu, ia ena vinaka tiko ga na matadra ra qai vakaliuca tiko na nodra cakava na loma ni Kalou.—Maciu 6:22-24, 31-33; 1 Joni 2:17.
13 Na ikatolu ni vuna e via dredre kina meda vakaraitaka na yalomalumalumu oya ni se liutaka tiko na vuravura o koya e bucina na viavialevu, o Setani na Tevoro. (2 Korinica 4:4; 1 Timoci 3:6) E cuqena tiko ga o Setani na itovo ca. Me kena ivakaraitaki, e via solia vei Jisu “na matanitu kecega e vuravura, kei na kedrai ukuuku” me isau ni nona qaravi koya o Jisu. E vakaraitaka o Jisu na nona yalomalumalumu ena nona cata na veika e via solia oya na Tevoro. (Maciu 4:8, 10) O Setani e dau temaki ira vaka kina na lotu Vakarisito mera qara rogo. Ia era na saga na lotu Vakarisito yalomalumalumu mera vakatotomuria na ivakaraitaki i Jisu, mera solia tiko ga na veivakacaucautaki kei na veivakalagilagi vua na Kalou.—Marika 10:17, 18.
Teivaka Qai Vakaraitaka na Yalomalumalumu Dina
14. Na cava na “viavia yalomalumalumu”?
14 Ena nona ivola vei ira mai Kolosa, a veivakasalataki kina na yapositolo o Paula me kua wale ga ni vakarairai na kena vakaraitaki na yalomalumalumu mera raica na tamata. Na ka e vakatoka o Paula me “viavia yalomalumalumu.” O ira e vakarairai ga na nodra yalomalumalumu era sega ni kaukaua vakayalo. Era sega ni vakila nira sa vakaraitaka tiko nira ‘dokadoka.’ (Kolosa 2:18, 23) A vakaraitaka o Jisu e so na ivakaraitaki ni yalomalumalumu vakailasu oqori. E vakacalai ira na Farisi baleta nira dau via masu ena vanua era laurai levu kina, vaka kina na nodra dau vakatanitaka na matadra mera raica kina na tamata nira lolo tiko. Me kena veibasai, e dodonu meda cabora na noda masu vua na Kalou ena yalomalumalumu me rawa kina ni rogoci.—Maciu 6:5, 6, 16.
15. (a) Na cava eda rawa ni cakava meda yalomalumalumu tiko kina? (b) O cei soti era ivakaraitaki vinaka ni yalomalumalumu?
15 E rawa vei keda na lotu Vakarisito meda vakaraitaka na yalomalumalumu dina kevaka eda dau rai tiko ga vei rau na ivakaraitaki vinaka duadua ni yalomalumalumu, na Kalou o Jiova kei Jisu Karisito. Ena rawa oqo ena noda vulica wasoma na iVolatabu kei na ivola vakaivolatabu e vakarautaka “na dauveiqaravi yalo dina ka vuku.” (Maciu 24:45, VV) Vakauasivi vei ira na ivakatawa lotu Vakarisito, mera ‘kakua ni viavialevu kina vei ira na wekadra.’ (Vakarua 17:19, 20; 1 Pita 5:1-3, VV) Vakasamataki ira tale ga era vakalougatataki ena vuku ni nodra yalomalumalumu, me vakataki Ruci, Ana, Ilisapeci kei na vuqa tale. (Ruci 1:16, 17; 1 Samuela 1:11, 20; Luke 1:41-43) Vakasamataka tale ga na nodra ivakaraitaki vinaka e so na tamata rogo era yalomalumalumu voli ga ena nodra cakava na cakacaka i Jiova, me vakataki Tevita, Josaia, Joni na Dauveipapitaisotaki, kei na yapositolo o Paula. (2 Veigauna 34:1, 2, 19, 26-28; Same 131:1; Joni 1:26, 27; 3:26-30; Cakacaka 21:20-26; 1 Korinica 15:9) Vakasamataka tale ga na levu ni ivakaraitaki vinaka ni yalomalumalumu ena ivavakoso vakarisito ena noda gauna. Nida vakasamataka na veivakaraitaki oya, ena rawa kina vei keda na lotu Vakarisito dina meda ‘dui vakamalumalumutaki keda.’—1 Pita 5:5.
16. E vukei keda vakacava na cakacaka vakavunau meda yalomalumalumu?
16 E vukei keda tale ga meda yalomalumalumu na noda vakaitavi wasoma ena cakacaka vakavunau. Nida yalomalumalumu ena rawarawa nida torovi ira na tamata ena veivale kei na veivanua tale e so. Vakauasivi ke ra sega ni taleitaka taumada se ra cata na itukutuku ni Matanitu ni Kalou na itaukeinivale. E dau saqati vakalevu na noda vakabauta, ia na yalomalumalumu ena vukei keda na lotu Vakarisito meda dau sauma na taro “e na yalomalumalumu kei na rere.” (1 Pita 3:15) E so na tamata ni Kalou era yalomalumalumu era sa toki ina veiyalava vovou mera lai vukei ira na tamata e duidui na nodra itovo kei na ivakatagedegede ni nodra bula. O ira na dauvunau yalomalumalumu oqori era saga mera lai vulica e dua na vosa vou me rawa kina nira vukei ira vinaka na tamata era via tukuna vei ira na itukutuku vinaka. E marautaki dina oqori!—Maciu 28:19, 20.
17. Na itavi vakarisito cava e vinakati kina na yalomalumalumu?
17 Nira yalomalumalumu, e levu era vakaliuca ga na veika e baleti ira na tani nira cakava na nodra itavi vakarisito. Me kena ivakaraitaki, ena yalomalumalumu e dua na tama lotu Vakarisito e solia na nona gauna me vakavakarau qai vuli iVolatabu kei ira na luvena. Na yalomalumalumu ena vukei ira tale ga na gone mera dokai ira ra qai talairawarawa vei ira na nodra itubutubu era sega ni dodonu vakaoti. (Efeso 6:1-4) E vinakati vakalevu vei ira na yalewa e sega ni vakabauta na watidra mera yalomalumalumu nira saga tiko mera rawai ira na kedra isa ena nodra “ivalavala savasava kei na veidokai.” (1 Pita 3:1, 2, NW) E yaga tale ga na yalomalumalumu kei na loloma dina nida qaravi ira na noda itubutubu era tauvimate kei ira era sa qase.—1 Timoci 5:4.
iWali ni Leqa na Yalomalumalumu
18. E vukei keda vakacava na yalomalumalumu meda walia na leqa?
18 Era ivalavala ca kece na tamata ni Kalou. (Jemesa 3:2) So na gauna ena basika na duidui ena kedrau maliwa e rua na lotu Vakarisito. De rarawataka e dua na ka e cakava e dua tale. E dau rawa ni wali na leqa oqori ke muri na ivakasala: “Dou veivosoti vakai kemudou, ka kakua ni veicudruvi, kevaka sa dua na ka sa rarawa kina e dua: me vaka sa sega ni cudruvi kemudou [“o Jiova,” NW], mo dou vaka talega kina.” (Kolosa 3:13) Ena viavia dredre na muria na ivakasala oqo, ia ena vukei keda meda muria na ivakasala oqori na yalomalumalumu.
19. Na cava meda nanuma tiko nida vosa vua e dua e vakaleqai keda?
19 Ena rawa ni vakabauta e dua na lotu Vakarisito ni cala e vakayacori vua e sega ni rawa ni vosoti baleta ni rui bibi. Ia, na yalomalumalumu ena vukei koya me lai raici koya e nanumi ni vakaleqai koya me rau veimaliwai vinaka. (Maciu 18:15) E dua na vuna e sega ni dau wali rawa kina na leqa baleta ni dua vei rau se o rau ruarua sara ga ena nodrau dokadoka erau sega ni via vakatusa ni rau vakavuna na veimaliwai ca. Se, o koya e lai vosa e liu e vakadonui koya ga se veivakalewai. Ia, ena walia e levu na veimaliwai ca na yalomalumalumu dina.
20, 21. Na cava ena vukei keda meda yalomalumalumu?
20 Me rawa nida qai yalomalumalumu, ena vinakati meda kerea na veivuke ni Kalou kei na yalona tabu. Kua ni guilecava ni “Kalou . . . [e] solia na loloma [okati kina na yalona tabu] vei ira era sa yalomalumalumu.” (Jemesa 4:6) O koya gona, ke drau veimaliwai ca kei na dua drau vakabauta vata, masuti Jiova me vukei iko mo yalomalumalumu mo rawa ni vakatusa na nomu cala, se lailai ga se levu. Ke dua e vakaleqai iko qai kerei iko mo vosoti koya, yalomalumalumu mo vosoti koya. Ke dredre vei iko, masuti Jiova me kauta laivi e lomamu na ivakaraitaki ni dokadoka e se vo tiko vei iko.
21 Ni levu dina na kena yaga na yalomalumalumu, meda tovolea ni teivaka qai vakaraitaka tiko ga na itovo totoka oqo. Bau totoka dina na nodrau vakaraitaka na itovo oqo na Kalou o Jiova kei Jisu Karisito! Qai kua ni guilecava na nona vakadeitaka na Kalou: “A kenai sau ni yalomalumalumu kei na rerevaki Jiova nai yau, kei na vakarokoroko, kei na bula.”—Vosa Vakaibalebale 22:4.
Tikina me Nanumi
• O cei erau ivakaraitaki vinaka duadua ni yalomalumalumu?
• Na cava e dau dredre kina meda yalomalumalumu?
• Na cava ena vukei keda meda yalomalumalumu
• Na cava e bibi kina meda yalomalumalumu tiko ga?
[iYaloyalo ena tabana e 26]
E yalomalumalumu dina o Jisu
[iYaloyalo ena tabana e 28]
Na vuravura e dau uqeti ira na tamata mera saga mera uasivi vei ira e so tale
[Credit Line]
WHO photo by L. Almasi/K. Hemzǒ
[iYaloyalo ena tabana e 29]
Na yalomalumalumu e vukei keda meda torovi ira eda sega ni veikilai nida vunau
[iYaloyalo ena tabana e 30]
E rawa ni wali na duidui nida yalomalumalumu da qai guilecava yani
[iYaloyalo ena tabana e 31]
E levu na sala e rawa ni vakaraitaka kina na lotu Vakarisito ni yalomalumalumu