Lomana na Kainomu​—Cava na Kena iBalebale?

“Mo lomana na kai nomu me vaka ko lomani iko.”​—MACIU 22:39.

1. Eda na vakaraitaka vakacava noda lomana na Kalou?

NA CAVA e vinakata o Jiova vei ira na qaravi koya? E sauma na taro oqori o Jisu ena vica ga na vosa, ia e titobu na kena ibalebale. E kaya ni ivunau levu duadua oya meda lomani Jiova ena lomada taucoko, yaloda taucoko, noda nanuma kece, kei na noda kaukaua kece. (Maciu 22:37; Marika 12:30) Me vaka eda dikeva ena ulutaga sa oti, na noda lomana na Kalou e okati kina na noda talairawarawa vua kei na noda muria na nona ivunau me idole ni nona lomani keda. Vei ira na lomana na Kalou, e ka ni reki vei ira na nodra cakava oqori, e sega ni icolacola bibi.​—Same 40:8; 1 Joni 5:2, 3, VV.

2, 3. Na cava meda kauaitaka kina vakabibi na ivakaro meda lomani ira na kainoda, kei na taro cava e basika kina?

² E kaya o Jisu ni ikarua ni vunau levu duadua e semati toka ga kei na kena imatai: “Mo lomana na kai nomu me vaka ko lomani iko.” (Maciu 22:39) Oqo sara ga na ivunau ena veiganiti meda veivosakitaka ena ulutaga oqo. Vakabibi ni sa tiki ni bula ni gauna oqo na nodra nanumi ira ga na tamata, kei na kena sa vaka me seavu yani na inaki kei na ibalebale dina ni loloma. Ena nona vola tiko na yapositolo o Paula na ivakatakilakila ni “iotioti ni veisiga,” e tukuna ni sa na sega ni dau loloma na tamata, era na lomani ira ga, ra lomana na ilavo, kei na marau. Levu era na “caca veiwekani.” (2 Timoci 3:1-4, NW) A parofisaitaka o Jisu Karisito: “Lewe vuqa era na . . . veibukiveretaki ka veicati. . . . Sa na batabata kina na nodra loloma.”​—Maciu 24:10, 12, VV.

³ Ia, dikeva ni a sega ni tukuna o Jisu ni na batabata na nodra loloma na tamata kece ga. Ena veigauna taucoko ena tiko ga o ira era na vakaraitaka na mataqali loloma e vinakata o Jiova me vakaraitaki vua, e ganiti koya tale ga. O ira na lomani Jiova dina era na saga mera raici ira na tani mai na rai i Jiova. Ia, o cei na kainoda meda lomani ira? Meda vakaraitaka vakacava noda lomani ira na kainoda? Ena vukei keda na iVolatabu meda sauma na taro bibi vaka oqo.

O Cei e Kainoqu?

4. Me vaka e volai ena Vunau ni Soro wase 19, o cei e dodonu mera lomana tale ga na Jiu?

⁴ Ena nona tukuna vei ira na Farisi ni ikarua ni vunau levu duadua mera lomani ira na kainodra me vaka na nodra lomani ira, a cavuta sara tiko ga o Jisu e dua na lawa a soli vei ira na Isireli. E volai oqo ena Vunau ni Soro 19:18. Ena wase tiko ga ni ivola oya, e tukuni kina vei ira na Jiu mera okati ira tale ga na vulagi mera kainodra. Kaya na tikina e 34: “Na kai tani sa tiko vulagi kei kemudou ena tautauvata vei kemudou kei na dua na kai nomudou, ia mo lomani koya me vaka ko sa lomani iko; ni dou a vulagi mai na vanua ko Ijipita.” O koya gona, era okati e ke o ira sara mada ga na sega ni Jiu, vakabibi o ira na kai tani era sa mai tomani ira na Jiu ena nodra qaravi Jiova.

5. Era raica vakacava na Jiu na ibalebale ni nodra lomana na kainodra?

⁵ Ia, e duatani na nodra rai na Jiu era veiliutaki voli ena gauna i Jisu. E so vei ira era vakavuvulitaka ni vosa “itokani” kei na “kainoqu” e dodonu me cavuti ga vei ira na Jiu. Mera cati na sega ni Jiu. Era kaya ni o ira era qarava na Kalou e dodonu mera cati ira na sega ni qarava na Kalou. “Na draki ni bula vaka oqo,” e kaya e dua na ivola, “e vakabulabulataka sara ga na yalo ni veicati.”

6. Na cava e rua na ka bibi a vakaraitaka o Jisu ni cavuta tiko na nodra lomani na kainoda?

⁶ Sa qai vakamatatataka na tikina oqo o Jisu ena Vunau ena Ulunivanua ena nona tukuna se o cei e dodonu meda vakaraitaka vua na noda loloma. E kaya: “Dou sa rogoca sa kainaki, Mo lomana na wekamu, ka cata na nomu meca: ia koi au, ka’u sa kaya vei kemudou, Dou lomani ira na nomudou meca, vosavinaka vei ira sa rukaki kemudou, . . . mo dou luvena na Tamamudou sa tiko mai lomalagi; ni sa vakacabea ko koya na nona mata-ni-siga vei ira na tamata ca kei ira na tamata vinaka, a sa vakatauca mai na uca vei ira na tamata yalododonu, kei ira na tamata tawa yalododonu.” (Maciu 5:43-​45) E vakaraitaka e ke o Jisu e rua na ka bibi. Kena imatai, na yalovinaka i Jiova e sega ni wasea e dua, se ra tamata vinaka se ra tamata ca. Kena ikarua, e dodonu meda muria na nona ivakaraitaki.

7. Na cava eda vulica ena italanoa i Jisu me baleti koya na kai Samaria dauloloma?

⁷ Dua na gauna, a tarogi Jisu e dua na Jiu e buta vinaka tu ena Lawa: “Ko cei na kai noqu?” Sa qai sauma o Jisu ena nona talanoataka e dua na kai Samaria e sotava e dua na turaga, e Jiu, era mokulaki koya na daubutako ra qai butakoca na nona iyau. E dina nira dau sevaki ira na kai Samaria na Jiu, ia e lako ga mai na kai Samaria oya qai mai vadretitaka nona mavoa na Jiu, kauti koya sara ina burenivulagi me lai vakacegu kina. Na cava eda vulica e ke? O ira na kainoda meda lomani ira era okati kina na cavutu mai vanuatani, duatani na nodra vosa, se duatani na nodra lotu.​—Luke 10:25, 29, 30, 33-​37.

iBalebale ni Noda Lomana na Kainoda

8. Na cava e kaya na Vunau ni Soro wase 19 me baleta na vakaraitaki ni noda loloma?

⁸ Na noda lomani ira na kainoda e vaka ga na noda lomana na Kalou, e sega ni ka me tiko ga e lomada; e dodonu me vakaraitaki sara ga. Ena yaga meda raica tale mada na veika tale e so e vauci ena kena vakaroti vei ira na tamata ni Kalou ena Vunau ni Soro wase 19 mera lomani ira na kainodra me vaka ga na nodra lomani ira. Eda wilika e kea nira vakaroti na Isireli mera vakatarai ira na dravudravua, kaitani, kei ira na tu vulagi mera vakaitavi ena tatamusuki. Era vakaroti mera kakua ni butako, lawaki, se veidabui. Ena ka e vauca na veilewai, era vakaroti na Isireli mera kua ni veitovaki. E dina nira vakaroti mera vunauca na wekadra ke lako sese, a tukuni ga vakamatata vei ira: “Mo kakua ni cata na wekamu e lomamu.” Na lawa kece oqo kei na levu tale era umani taucoko ga ena veivosa oqo: “Mo lomani koya ga na kai nomu me vaka ko sa lomani iko.”​—Vunau ni Soro 19:9-11, 15, 17, 18.

9. Cava e vakaroti ira kina na Isireli o Jiova mera tawasei ira tani tiko ga mai vei ira na lewe ni veimatanitu tale e so?

⁹ E dina nira vakaroti na Isireli mera lomani ira na tani, era vakaroti tale ga mera tawasei ira tani tiko ga mai vei ira na qarava na kalou lasu. E veivakasalataki o Jiova ena rerevaki ni vakailala ca kei na leqa e rawa ni tubu mai kina. Me kena ivakaraitaki, me baleti ira na lewe ni veimatanitu era na lai tawana na Isireli na nodra vanua, e vakarota o Jiova: “Mo ni kakua talega ni veiwatini kei ira; mo ni kakua ni musuka na luvemuni yalewa vua na luvena tagane, se kauta na luvena yalewa me nona na luvemuni tagane. Ni ra na vagolea tani na luvemuni me ra kakua ni muri au, ka me ra qarava eso na kalou tani: ena qai waqa mai na cudru i Jiova vei kemuni.”​—Vakarua 7:3, 4.

10. Na cava meda na qarauna?

¹⁰ Na lotu Vakarisito tale ga ena qarauni koya mai vei ira e rawa nira vakamalumalumutaka nona vakabauta. (1 Korinica 15:33) Eda vakaroti: “Dou kakua ni veitokani vata vakatani kei ira era sa sega ni vakabauta,” o ira era sega ni lewe ni ivavakoso Vakarisito. (2 Korinica 6:14) Kena ikuri, era vakasalataki na lotu Vakarisito mera vakawati ga “kei koya sa nona na Turaga.” (1 Korinica 7:39) Ena yasana kadua, meda kua sara ni vakalialiai ira era sega ni duavata kei keda ena noda vakabauti Jiova. E mate o Karisito ena vukudra na ivalavala ca, qai levu era dau vakayacora tu e liu na veika ca era sa veisautaki ira, ra sa mai veivinakati kei na Kalou.​—Roma 5:8; 1 Korinica 6:9-​11.

11. Cava na sala vinaka duadua meda vakaraitaka kina na noda lomani ira era sega ni qaravi Jiova, ena vuku ni cava?

¹¹ Ena noda vakaraitaka noda loloma vei ira na sega ni qarava na Kalou, e ivakaraitaki vakasakiti meda vakatotomuria, o Jiova. E dina ni cata na veika ca, e vakaraitaka o koya nona lomani ira na tamata kece ena nona solia vei ira na gauna mera saumaki mai na sala ca era sa muria voli ra qai muria na sala e basika ina bula tawamudu. (Isikeli 18:23) E vinakata o Jiova mera ‘veivutuni na tamata kece ga.’ (2 Pita 3:9) E nona inaki “me bula na tamata kecega, ka mai kila sara nai vakavuvuli dina.” (1 Timoci 2:4) Oya na vuna e vakaroti ira kina nona imuri o Jisu mera ‘qisi ira mera nona tisaipeli na lewe ni veivanua kece ga.’ (Maciu 28:19, 20, VV) Ena noda vakaitavi ena cakacaka oqo, eda sa vakaraitaka kina noda lomana na Kalou kei ira na kainoda, era wili kina o ira sara mada ga na keda meca!

Lomani Ira na Tacida Lotu Vakarisito

12. Na cava e vola na yapositolo o Joni me baleta na noda lomani koya na wekada?

¹² E vola na yapositolo o Paula: “Me da caka vinaka vei ira na tamata kecega, ka vakalevu vei ira era veitokani e na vakabauta.” (Kalatia 6:10) Nida lotu Vakarisito, e noda itavi meda lomani ira eda veiwekani ena vakabauta​—o ira na tacida kei na ganeda vakayalo. E vakacava sara mada na bibi ni loloma oqo? A vola na yapositolo o Joni me vakaraitaka na kena bibi: “Na daulaba ko koya yadua sa cata na wekana . . . Kevaka sa kaya e dua, Au sa lomana na Kalou, a sa cata na wekana, sa lasulasu ko koya: kevaka sa sega ni lomana na wekana sa raica tiko ko koya, ena lomana vakaevei na Kalou ni sa sega ni raica?” (1 Joni 3:15; 4:20) E vosa bibi dina oqo se vakaevei? A vakatokai Setani na Tevoro o Jisu Karisito me “daulaba,” me “dau lasulasu.” (Joni 8:44, VV) Macala vakasigalevu nida na sega ni taleitaka meda vakatokai ena ikacivi oqo!

13. Sala cava e rawa nida vakaraitaka kina nida lomani ira na wekada vakayalo?

¹³ O keda na lotu Vakarisito dina e sa ‘vakavulici keda oti na Kalou meda veilomani.’ (1 Cesalonaika 4:9) Eda vakaroti “me da kakua ni loloma e na vosa ga, se e na yameda; e na cakacaka ga kei na lomadina.” (1 Joni 3:18) Me “kakua ni vakailasu” na noda loloma. (Roma 12:9) Ni tu vei keda na loloma, eda na dau veinanumi, veivosoti, vosota vakadede, eda na sega ni vuvu, dokadoka, viavialevu, se qara na ka me noda ga. (1 Korinica 13:4, 5; Efeso 4:32, VV) Ena uqeti keda meda “veivukei tiko ga.” (Kalatia 5:13, VV) A tukuna vei ira nona tisaipeli o Jisu mera veilomani, me vaka ga na nona dau lomani ira. (Joni 13:34) O koya gona, e dodonu me tu vakarau na lotu Vakarisito me solia sara mada ga na nona bula ena vukudra na tacina vakayalo ke mani gadrevi vaka kina.

14. Eda na vakaraitaka vakacava na loloma ena loma ni vuvale?

¹⁴ E bibi sara tale ga me kune na veilomani ena loma ni vuvale lotu Vakarisito, vakauasivi ena kedrau maliwa na veiwatini. Na veivolekati ni kedrau ivau e vakavuna kina me kaya na yapositolo o Paula: “E kilikili kei ira na tagane me ra lomani ira . . . na watidra, me vaka na yagodra dina.” A qai tomana: “O koya sa lomana na watina sa lomani koya vakai koya.” (Efeso 5:28) E tokaruataka tale nona veivakadreti oqo o Paula ena ikalima ni tikina e tarava. Na tagane vakawati gona e lomana na watina ena sega ni vakatotomuri ira na Isireli ena gauna i Malakai era “cakacaka vakailasu” vei ira na watidra. (Malakai 2:14) Ena vakamareqeti watina. Ena lomani koya me vaka ga nona lomana na ivavakoso o Karisito. Na loloma tale ga ena uqeti yalewa vakawati me dokai watina.​—Efeso 5:25, 29-​33.

15. Na cava era kaya, ra qai cakava e so nira raica na noda veilomani vakaveitacini?

¹⁵ E matata vakasigalevu ni loloma vaka oqo e ivakatakilakila sara ga ni lotu Vakarisito. E kaya o Jisu: “A ka oqo era na kila kina na tamata kecega ni dou sa noqu tisaipeli, kevaka dou sa veilomani.” (Joni 13:35) Na noda veilomalomani ena vakayarayarataki ira na tani vua na Kalou eda dau lomana, na Kalou eda matataka. Me kena ivakaraitaki, oqo e dua na irogo mai Mozambique me baleta e dua na vuvale iVakadinadina i Jiova. “Vakadua me keimami qai sotava. E tarai keimami e dua na batinicagi kaukaua sara ena dua na yakavi, muria mai na uca bi kei na uca cevata. Na cagi oqo e vakarusa sara ga vakadua na neitou vale gasau, qai vukataka tani yani na kava ni neitou dokanivale. Nira gole mai na veitacini mai na veivavakoso voleka mera mai tara na neitou vale, dua na ka nodra druka ena neitou yasayasa. Era kaya: ‘Dua na lotu vinaka na nomudou lotu. Neimami lotu e se sega vakadua ni vukei keimami va qo.’ Keitou mani vakaraitaka vei ira mai na iVolatabu na ka e kaya na Joni 13:34, 35. Levu vei ira era sa vulica sara tiko na iVolatabu ena gauna oqo.”

Lomana na Tamata Yadua

16. Na cava na duidui ni noda loloma vakararaba kei na noda lomana sara ga na tamata yadua?

¹⁶ E dau rawarawa meda lomani ira tu ga yani vakararaba na wekada se kainoda. Ia, e duatani na veitalanoa ke tukuni meda lomani ira sara ga na tamata yadua. Kena ivakaraitaki, e so era vakaraitaka nodra lomani ira na kainodra ena nodra dodoliga beka ena so na sasaga e yaga ena bula raraba. E rawarawa gona na noda lomani ira vakararaba na kainoda, ia e sega ni ka rawarawa meda lomana e dua eda cakacaka vata e sega mada ga ni dau kauaitaki keda, dua na tamata vakasevoto na nona itovo eda tiko veivolekati, se dua noda itokani e vakararawataki keda.

17, 18. E vakaraitaka vakacava o Jisu nona lomana na tamata yadua, na inaki cava e vakayacora kina oqo?

¹⁷ Me baleta noda lomani ira na tamata yadua, e ivakaraitaki vinaka sara vei keda o Jisu, ni vakatotomuria vinaka na itovo ni Kalou. Dina ni lako mai me mai kauta laivi na ivalavala ca e vuravura, ia e vakaraitaka na nona kauaitaka mada ga na tamata yadua​—me vakataki koya na marama tauvimate, na vukavuka, kei na gone. (Maciu 9:20-​22; Marika 1:40-​42; 7:26, 29, 30; Joni 1:29) Eda vakaraitaka tale ga na noda lomani ira na kainoda ena ivakarau ni noda veitaratara kei ira e veisiga.

¹⁸ Meda kua sara ni guilecava ni noda lomani ira na kainoda e veisemati kei na noda lomana na Kalou. O Jisu e vukei ira na dravudravua, e vakabulai ira na tauvimate, e vakani ira tale ga na waloloi tu. Ia, na inaki levu e vakayacora kina oqo kei na nona vakavulici ira na lewe vuqa, oya mera veivinakati kina kei Jiova. (2 Korinica 5:19) Na ka kece e cakava o Jisu e cakava me vakalagilagi kina na Kalou. E sega ni guilecava vakadua ni matataka na Kalou, ni o koya tale ga e iyaloyalo ni Kalou e dau lomana. (1 Korinica 10:31) Ena noda vakatotomuria na ivakaraitaki i Jisu, eda na rawa ni vakaraitaka tale ga na loloma dina vei ira na kainoda, ena gauna vata oya meda kua ni tiki ni vuravura ca eda sa bula tu kina oqo.

Eda na Lomana Vakacava na Kainoda me Vaka na Noda Lomani Keda?

19, 20. Na cava na ibalebale ni noda lomana na kainoda me vaka ga na noda lomani keda?

¹⁹ A kaya o Jisu: “Mo lomana na kai nomu me vaka ko lomani iko.” E kena ivakarau ga meda dau kauaitaka na ka e baleti keda, da sega tale ga ni vinakata meda beci e matadra na tani. E rauta vinaka oqo, ni vakaibalebale sara kina na ivakaro oya. Noda lomani keda se kauaitaki keda vaka oqo e duidui mai na nodra lomani ira ga na tamata e cavuta na yapositolo o Paula ena 2 Timoci 3:2. Ia, na noda lomani keda e cavuta o Jisu e vakaraitaka ni o keda eda ibulibuli e dodonu me vakamareqeti qai karoni. E kaya e dua na vuku ni iVolatabu ni nona lomani koya vaka oqo e dua e “donu vinaka sara ga. Baleta e sega ni okati koya me dua sara na ibulibuli uasivi vakalou, se me dua na kabula e lolovira qai tawayaga.”

²⁰ Na noda lomani ira gona na tani me vaka ga na noda lomani keda e kena ibalebale nida raici ira mai na rai eda vinakata mera raici keda kina. Eda cakava tale ga vei ira na ka eda vinakata me caka vei keda. A kaya o Jisu: “Na ka vakaaduaga dou sa vinakata me ra kitaka vei kemudou na tamata, dou kitaka vaka talega kina vei ira.” (Maciu 7:12) E sega ni tukuna tiko i ke o Jisu meda katona voli na ca e caka vei keda ena veigauna sa oti da qai saga meda sauma. Kena veibasai, e dodonu meda vakasamataka na ka eda na vinakata me caka vei keda da qai vakayacora oya vei ira na tani. Dikeva tale ga ni vosa e tauca oqo o Jisu e sega ni baleti ira ga na noda itokani se o ira na mataveitacini. E taurivaka e ke o koya na vosa “tamata,” de dua me vakaraitaka ni kilikili me vaka oya na noda ivalavala vei ira na tamata kece ga.

21. Ena noda lomani ira na tani, na cava eda sa vakaraitaka tiko?

²¹ Noda lomani ira na kainoda eda na sega ni cakava kina na ka ca. E vola na yapositolo o Paula: “[“Na Lawa,” VV]: Mo kakua ni ia na veibutakoci, Mo kakua ni laba, Mo kakua ni butako, Mo kakua ni kocokoco; ia kevaka sa dua tale nai vakaro, sa tu vata kecega e na vosa oqo, Mo lomana na kai nomu me vaka ko sa lomani iko. O koya sa dauloloma sa sega ni caka ca vua na kai nona.” (Roma 13:9, 10) Na loloma ena uqeti keda meda qara na sala meda cakava kina na ka vinaka vei ira na tani. Ena noda lomani ira na tani, eda sa vakaraitaka tiko kina nida lomani koya tale ga e bulia na tamata me itovo vata kei koya, na Kalou o Jiova.​—Vakatekivu 1:26.

O na Sauma Vakacava?

• Meda vakaraitaka vei cei na noda loloma, ena vuku ni cava?

• Sala cava meda vakaraitaka kina noda loloma vei ira na sega ni qaravi Jiova?

• E vakamacalataka vakacava na iVolatabu na loloma meda vakaraitaka vei ira na tacida?

• Na cava na ibalebale ni noda lomana na kainoda me vaka ga na noda lomani keda?

[iYaloyalo ena tabana e 26]

“Ko cei na kai noqu?”

[iYaloyalo ena tabana e 29]

O Jisu e lomana na tamata yadua