Na Valenilotu​—A Vunau Kina o Jisu kei Ratou Nona Tisaipeli

“E qai lakova o Jisu na yasayasa taucoko o Kalili me veivakavulici ena nodra valenilotu, me vunautaka na itukutuku vinaka ni matanitu ni Kalou.”​—MACIU 4:23.

EDA wilika vakavica ena Kosipeli ni a tiko e valenilotu o Jisu. E dau vunautaka qai vakavulica na Matanitu ni Kalou ena valenilotu e Nasareci, na taoni a susugi kina, se Kapenaumi na vanua e tiko vakalevu kina, se na koro se taoni a sikova ena tolu veimama na yabaki ni nona cakacaka vakaitalatala. Nida raica lesu nona cakacaka vakaitalatala, e kaya o Jisu: “Au dau veivakavulici ena valenilotu kei na valenisoro, na Jiu kece ga era dau lako yani kina.”​—Joni 18:20.

Na nodra valenilotu na Jiu e nodra isotasota na tisaipeli i Jisu kei ira na lotu vaKarisito taumada, era dau vunau tale ga kina. Era lai sokalou vakacava ena valenilotu na Jiu? E vakacava sara mada na vale ni sokalou qori ena gauna i Jisu? Meda raica mada.

iVakarau ni Nodra Bula na Jiu Era dau lako vakatolu ena loma ni dua na yabaki o ira na Jiu tagane i Jerusalemi ena dua na soqo e caka ena valenisoro. Ia e tiko ga na valenilotu era dau sokalou kina e veisiga se ra tu mai Palesitaina, se na vanua cava ga era vakaitikotiko kina na Jiu.

A vakayagataki ena gauna cava na valenilotu? Era nanuma eso ni tekivu ena gauna era kau vakavesu kina i Papiloni na Jiu ena (607-537 B.S.K.), ni se rusa tu na valenisoro i Jiova. Se na gauna era sereki kina na Jiu mai na veivakabobulataki, ni uqeti ira na bete o Esera mera vulica ra qai kila vinaka na lawa ni Kalou.​—Esera 7:10; 8:​1-8; 10:3.

Na ibalebale taumada ni vosa “valenilotu” na “soqo” se “ivavakoso.” Qori na kena ibalebale ena Septuagint, na ivakadewa vaKirisi ni iVolatabu vakaIperiu. Ni toso na gauna sa vakaibalebaletaki na vosa qo ena dua na vale era soqo kina eso mera sokalou. Voleka ni taoni kece e sikova o Jisu ena imatai ni senitiuri S.K., e tu na kena valenilotu; e vica ga era tu ena siti; ia bau levu toka e Jerusalemi. E vakacava na irairai ni vale qori?

Vale Veiganiti ni Sokalou Ni bera ni tara na valenilotu, era raica mada na Jiu e dua na vanua cecere ra qai pelenitaka na vale (1) me qara i Jerusalemi na kena katuba. E rawa ni veisau na ituvatuva qori ke dredre ni muri.

E sega ni vereverea na itaratara ni valenilotu qai sega ni ukutaki vakasivia. E bibi me tiko e valenilotu e dua na kato (2) se na vanua me maroroi kina na iyaya vakamareqeti​—me vaka na ivolavivigi ni iVolatabu. Ni vakacagau tiko na soqoni ena biu na kato e veikauyaki qo ena dua na vanua veiganiti me rawa ni maroroi ena kena rumu ni oti na soqoni (3).

Na imatai ni yatu dabedabe e qara vei ira na lewe ni ivavakoso, (4) e nodra na iliuliu ni valenilotu kei na vulagi dokai. (Maciu 23:​5, 6) Ena tiko e dua na buturara, itutu ni vunau kei na nona idabedabe o koya e vunau (5). Nodra idabedabe na ivavakoso ena tolu na yasa ni vale e qara ina buturara (6).

Ena qarava na ka kece me baleta na valenilotu na ivavakoso e vakayagataka ra qai veitokoni na lewe ni ivavakoso. Nodra cau na vutuniyau kei na dravudravua e yaga ena kena vakavinakataki na valenilotu. Ia e vakacava sara mada na sokalou ena valenilotu?

Sokalou e Valenilotu E okati ena sokalou na sere ni vakacaucau, wiliki ni iVolatabu, veivakavulici kei na vunau. E dau tekivu ena nodra cavuqaqataka na lewe ni ivavakoso na Shema, na masu ni vakatutusa. Na ibalebale ni vosa qo na “rogoca,” e yavutaki ena imatai ni yatuvosa ena matai ni tikinivolatabu e dau cavuqaqataki: “Mo ni rogoca, na Isireli: O Jiova na noda Kalou ko Jiova sa dua bau.”​—Vakarua 6:4.

Oti e wiliki qai vakamacalataki na Torah, na imatai ni lima na ivola ena iVolatabu a vola o Mosese. (Cakacaka 15:21) Tarava na kena wiliki eso na yatuvosa e yavutaki mai nodra ivola na parofita, (haftarahs) e salavata kei na dua na ivakamacala kei na ka mera cakava. Ena so na gauna era na cakava qori o ira na lai vunau yani me vaka e tukuna na Luke 4:​16-21 ni a cakava o Jisu.

E sega ni volai ena ivolavivigi a soli vei Jisu na wase se tikinivolatabu me vaka na iVolatabu ena gauna qo. Eda rawa ni vakasamataka nona dedeka na ivolavivigi o Jisu ena ligana imatau e viviga lesu tale ena ligana imawi yacova ni sa kunea na tikina me wilika. Ni oti nona wiliwili sa qai viviga lesu ena kena ivivivi taumada.

Na veika e wilika e dau volai taumada vakaIperiu qai vakadewataki vakaArame. E dau vakayagataki ena ivavakoso vosa vaKirisi na Septuagint.

Bibi ena Bula ni Veisiga E tiki bibi ni nodra bula e veisiga na Jiu na valenilotu, e dau vakayagataki ena levu na ka oka kina na vale era sema vata se na kena e tara e yasana. So na gauna e dau rogoci kina na veilewai se ra bose kina na lewenivanua, kei na soqo e caka kina, e dau vakarautaki tale ga na kakana ena kena valenikana. E tiko tale ga kina eso na rumu mera vakaicili kina ena so na gauna na vulagi.

Voleka ni taoni kece e tiko kina na valenilotu e tiko tale ga kina e dua na koronivuli. Eda rawa ni raitayaloyalotaka e dua na rumu era tu kina na gonelalai era vulica tiko mera wilika na matanivola lelevu e volai ena dua na mataqali vava e caka mai na wax (wekesi). Na koronivuli va qori era kila kina na Jiu na wilivola ena gauna makawa, a rawa tale ga vei ira na tauvanua mera kila na iVolatabu.

Na inaki bibi ni valenilotu, me caka vakatabakidua kina na sokalou. E sega ni kurabuitaki gona ni nodra soqoni na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri e tautauvata sara ga kei na nodra soqoni na Jiu ena valenilotu. E kena inaki mera sokaloutaki Jiova ena masu, sere ni vakacaucau, era wilika qai veivosakitaka tale ga na Vosa ni Kalou. Sega ni koya ga qori. Ena vanua ruarua ni sokalou, e yaga na cau ena so na ka me saumi se so tale na ka e gadrevi; e sega ni yalani ga vei ira na iliuliu ni lotu na wiliki kei na veivosakitaki ni vosa ni Kalou; era tuvanaka ra qai liutaka na soqoni na tagane matua vakayalo.

Era saga tale ga na iVakadinadina i Jiova nikua mera muria na ivakaraitaki e kotora o Jisu kei ira nona imuri ena imatai ni senitiuri. E tautauvata eso na ka e caka ena nodra Kingdom Hall kei na valenilotu ena gauna makawa. Nodra soqovata na iVakadinadina i Jiova era lomana na ka dina, e kena inaki​—mera “toro voleka yani vua na Kalou.”​—Jemesa 4:8.

[iYaloyalo ena tabana 16]

Na peleni ni vale qo e muria na itaratara ni Valenilotu mai Gamal ena imatai ni senitiuri