‘Mo Kaukaua Qai Yaloqaqa’

“Mo kaukauwa ka qaqa sara ga . . . Ni sa tiko vata kei iko ko Jiova na nomu Kalou.”​—JOSUA 1:7-9.

O NA SAUMA VAKACAVA?

Erau yaloqaqa vakacava o Inoki kei Noa?

Era ivakaraitaki vinaka vakacava eso na yalewa ena gauna makawa ena nodra vakabauta kei na nodra yaloqaqa?

Na ivakaraitaki cava ni nodra yaloqaqa eso na itabagone o marautaka?

1, 2. (a) Me rawa nida cakava na ka e dodonu, na cava ena vinakati ena so na gauna? (b) Na cava eda na veivosakitaka ena ulutaga qo?

NA YALOQAQA e veibasai ni rerere, yalolailai, kei na dadatuvu. Na tamata yaloqaqa e rawa ni yatedei, kaukaua qai doudou. Ia eso na gauna ena vinakati na yaloqaqa me rawa nida cakava na ka e dodonu.

² Eso era cavuti ena iVolatabu era sega ni rere nira sotava na ituvaki dredre. Eso tale era yaloqaqa nira sotava na ituvaki vata ga era dau sotava e levu na dauveiqaravi i Jiova. Koya gona, na cava eda rawa ni vulica ena ivakaraitaki ni yaloqaqa ena iVolatabu? E rawa vakacava nida yaloqaqa?

ERAU YALOQAQA ENA VURAVURA CA QO

3. Na cava e parofisaitaka o Inoki me baleti ira na tamata ca?

³ Ni bera na Waluvu ena siga i Noa, ena vinakati vei ira na dauveiqaravi ni Kalou mera yaloqaqa ni vakadinadinataki Jiova vei ira na tamata ca. Ia o Inoki, “na ikavitu ni itabatamata mai vei Atama” e tukuna ena doudou na parofisai qo: “Raica! Sa lako mai o Jiova kei na oba na nona agilosi savasava, me vakataulewataki ira na tamata kece, me totogitaki ira era beci koya ena vuku ni nodra ivalavala ca kei na veika lolovira kece era cavuta vua na tamata ivalavala ca.” (Juta 14, 15) E cavuta o Inoki na vosa qori me vaka sara ga e sa yaco oti, baleta na parofisai oya ena yaco dina ga. Era qai vakarusai dina na tamata ca ena dua na waluvu e tarai vuravura!

4. Ni ‘lako vata tiko kei na Kalou’ o Noa, na cava a yaco tiko?

⁴ Ni oti e 650 na yabaki nona parofisai o Inoki, a qai yaco na Waluvu ena 2370 B.S.K. Ia ni bera mada qori, a sucu o Noa, mani vakavuvale, e qai tara e dua na waqa kei ratou na luvena tagane. O ira na agilosi ca era vukici ira mera tamata, era veiyacovi kei ira na yalewa totoka ni vuravura, yaco mera tamadra na Nefilimi. Kuria qori, e sa qai levu ga na nodra ca na tamata, levu sara kina na ivalavala voravora. (Vkte. 6:1-5, 9, 11) Ia e ‘lako vata tiko ga kei na Kalou dina o Noa’ qai doudou me “dauvunautaka na ka dodonu.” (Wilika 2 Pita 2:4, 5.) E bibi meda yaloqaqa tale ga va qori ena gauna ni ivakataotioti qo.

ERAU VAKABAUTA QAI YALOQAQA

5. E vakaraitaka vakacava o Mosese na vakabauta kei na yaloqaqa?

⁵ E ivakaraitaki vinaka o Mosese ena vakabauta kei na yaloqaqa. (Iper. 11:24-27) Mai na 1513 ina 1473 B.S.K., a vakayagataki koya na Kalou me sereki ira na Isireli mai Ijipita qai liutaki ira ena vanualiwa. A nanuma o Mosese ni sega ni ganiti koya na ilesilesi qo, ia a ciqoma ga. (Lako 6:12) Erau gole vakavica kei Eroni me rau lai raica na Fero voravora ni Ijipita, rau qai tukuna ena doudou na Tini na Kuita, qo na sala ena vakamaduataki ira kina na kalou ni Ijipita o Jiova me vakabulai ira kina na nona tamata. (Lako Yani, wase 7-12) E vakaraitaka o Mosese na vakabauta kei na yaloqaqa baleta ni tokoni koya na Kalou, eda rawa tale ga ni cakava qori.​—Vkru. 33:27.

6. Ke da vakatarogi vei ira na vakailesilesi vakamatanitu, eda na vunau vakacava ena yaloqaqa?

⁶ Eda vinakata tale ga meda yaloqaqa me vakataki Mosese baleta ni tukuna o Jisu: “Dou na kau ina matadra na kovana kei na tui ena vukuqu, me ivakadinadina vei ira kei ira tale ga na veimatanitu. Ia ni dou sa kau, dou kua ni leqataka na ka mo dou tukuna se na kena itukutukuni; ni na qai vakatakilai vei kemudou ena kena gauna; ni dou na sega ni vosa tiko ga o kemudou, ena vosa ena vukumudou na yalo i Tamamudou.” (Maciu 10:18-20) Ke da vakatarogi vei ira na vakailesilesi vakamatanitu, ena vakaukauataki keda na yalo tabu i Jiova meda vunau ena veidokai, vakabauta kei na yaloqaqa.​—Wilika Luke 12:11, 12.

7. A rawa vakacava ni yaloqaqa qai vakalougatataki o Josua?

⁷ Na nona vulica wasoma na Lawa ni Kalou o Josua na isosomi kei Mosese, e dei kina na nona vakabauta, e vukei koya tale ga me yaloqaqa. Ena 1473 B.S.K., era vakanamata na Isireli mera curuma na Vanua Yalataki. E tukuna na Kalou vei Josua: “Mo kaukauwa ka qaqa.” Ke muria na Lawa o Josua ena laurai vua na vuku, ena vakalougatataki tale ga. A tukuni vua: “Mo kakua ni rere, se yalolailai: ni sa tiko vata kei iko ko Jiova na nomu Kalou e na veiyasana kecega ko sa lako kina.” (Josua 1:7-9) Ena vakaukauataki Josua sara ga qori! Io, a tokoni Josua o Jiova, ni a taura ga e ono na yabaki na kena rawati na Vanua Yalataki​—qori ena 1467 B.S.K.

ESO NA YALEWA YALOQAQA

8. E ivakaraitaki vinaka vakacava o Reapi ena vakabauta kei na yaloqaqa?

⁸ Ena veisenitiuri sa sivi, e levu na yalewa yaloqaqa era tutaka na nodra sokalou vei Jiova. Kena ivakaraitaki o Reapi, e dua na yalewa dautagane mai Jeriko, a qai vakabauta na Kalou, a yaloqaqa ena nona vunitaki rau na yamatavuni a tala o Josua, a lawakitaka tale ga na nona ligaimatau na tui ni vanua oya. Nira vakarusai Jeriko na Isireli, a vakabulai o Reapi kei na nona vuvale. A tinia o Reapi na nona dautagane, sokaloutaki Jiova ena vakabauta, qai basika ena nona yatukawa na Mesaia. (Josua 2:1-6; 6:22, 23; Maciu 1:1, 5) E vakalougatataki na nona vakabauta kei na nona yaloqaqa!

9. Eratou vakaraitaka vakacava na yaloqaqa o Tepora, Peraki, kei Jaeli?

⁹ A mate o Josua rauta na 1450 B.S.K., era sa qai veiliutaki na dauveilewai e Isireli. E 20 na yabaki nona vakararawataki ira voli na Isireli o Japini na tui Kenani, mani talai Tepora kina na parofita yalewa na Kalou me uqeti Peraki na Dauveilewai me cakava e dua na ka. A vakasoqona o Peraki e 10,000 na tagane ena Ulunivanua o Tepori qai tu vakarau me vala kei na kavetani ni ivalu nei Japini o Sisira. A curuma o Sisira na bucabuca na Kisoni kei na nona mataivalu kei na 900 na qiqinivalu. Nira yaco yani na Isireli ina vanua bucabuca oya, a vakavuna na Kalou e dua na waluvu, mani yaco kina na raranivalu me dua na vanua lolobo ra qai sega ni toso rawa na nodra qiqinivalu na kai Kenani. Era qaqa na tagane nei Peraki, ra qai “bale kecega nai valu i Sisira e nai seleiwau.” A dro sara o Sisira ina valelaca i Jaeli, ia a qai vakamatei koya o Jaeli ena gauna a moce kina. Me salavata ga kei na parofisai a cavuta o Tepora vei Peraki, ni ‘ka dokai’ na qaqa qori ena vuku ni yalewa o Jaeli. Ena nodratou yaloqaqa o Tepora, Peraki, kei Jaeli, a vakila kina o Isireli ‘na vakacegu me vasagavulu na yabaki.’ (Dvei. 4:1-9, 14-22; 5:20, 21, 31) Era vakaraitaka tale ga na vakabauta kei na yaloqaqa va qori e levu na tagane kei na yalewa daurerevaka na Kalou.

ME VEIVAKAYALOQAQATAKI NA KA EDA TUKUNA

10. Na cava e tukuni kina ni rawa ni veivakayaloqaqataki na ka eda tukuna?

¹⁰ E rawa ni veivakayaloqaqataki na ka eda dau tukuna vei ira na tacida vakayalo. Ena ika11 ni senitiuri B.S.K., a tukuna o Tui Tevita vua na luvena o Solomoni: “Mo kaukauwa ga ka yalodoudou, ka kitaka: kakua ni rere, se taqaya: ni na tiko vata kei iko ko Jiova na Kalou, na noqu Kalou; ena sega ni weletaki iko ko koya, se biuti iko, mo vakaotia mada na kena ka kecega sa yaga e na cakacaka ni nona vale ko Jiova.” (1 Vei. 28:20) A yaloqaqa o Solomoni qai tara na valenisoro totoka i Jiova e Jerusalemi.

11. Na cava a yaco ni vosa ena yaloqaqa e dua na goneyalewa ni Isireli?

¹¹ A vakalougatataki e dua na vukavuka ena ikatini ni senitiuri B.S.K. ena vuku ni nona yaloqaqa e dua na goneyalewa ni Isireli. Era vesuka na goneyalewa qo e dua na ilala dauvakacaca, mani yaco me lai dauveiqaravi i Neamani, na kavetani ni mataivalu ni Siria e tauvi vukavuka. A kila na goneyalewa qo ni o Jiova e dau vakayagataki Ilaisa me cakamana, a tukuna kina vei wati Neamani ni rawa ni vakabulai Neamani na parofita ni Kalou ke gole e Isireli. A mani lako e Isireli o Neamani, a vakabulai vakacakamana, a yaco sara me qaravi Jiova. (2 Tui 5:1-3, 10-17) Ke o dua na itabagone o lomani Jiova me vakataki koya ga na goneyalewa oya, e rawa ni vakayaloqaqataki iko na Kalou mo vunau vei ira na qasenivuli, lewe ni kalasi kei na so tale.

12. E uqeti ira vakacava na lewe i Juta na vosa a cavuta o Tui Esekaia?

¹² Na vosa veiganiti e cavuti donu ena gauna ni rarawa e rawa ni veivakayaloqaqataki. Ena gauna era via lai valuti Jerusalemi kina na kai Asiria ena ikawalu ni senitiuri B.S.K., a tukuna o Tui Esekaia vei ira na nona tamata: “Ni kaukauwa ka yalodoudou, kakua ni rere se domobula e na vuku i tui Asiria, se e na vukudra na lewe vuqa sa tiko vata kaya: ni ra sa lewe vuqa ka tiko vata kei keda ka lewe lailai sa tiko vata kei koya: sa tiko vei koya na liga ni tamata ga; ka sa tiko vei keda ko Jiova na noda Kalou me vukei keda, ka me vala e na vukuda.” E uqeti ira vakacava qori na Juta? Era “sa vakararavi ko ira na tamata ki na vosa i Esekaia”! (2 Vei. 32:7, 8) Na vosa va qori e rawa sara ga ni vakayaloqaqataki keda na lotu vaKarisito nida sotava na veivakacacani.

13. Na cava e cakava o Opetaia na dauveiqaravi i Tui Eapi e laurai kina vua na yaloqaqa?

¹³ Eso na gauna e sega wale ga ni laurai na yaloqaqa ena ka eda tukuna. Ena ikatini ni senitiuri B.S.K., a yaloqaqa o Opetaia na nona dauveiqaravi o Tui Eapi ena nona vunitaka e dua na drau na parofita i Jiova “vakayayalimasagavulu e na qara vatu” me kua kina ni vakamatei ira na Ranadi ca o Jesepeli. (1 Tui 18:4) Me vakataki Opetaia ga ena nona dau rerevaka na Kalou, e levu tale ga na tamata yalodina i Jiova nikua era dau taqomaki ira na tacidra vakayalo ena nodra sega ni via tukutuku nira vakatarogi vei ira na dauveivakacacani.

ESITERI​—NA RANADI YALOQAQA

14, 15. E vakaraitaka vakacava o Ranadi Esiteri na vakabauta kei na yaloqaqa, cava e qai yaco kina?

¹⁴ E vakaraitaka na vakabauta kei na yaloqaqa o Ranadi Esiteri, ena gauna a navuca kina o Emani mera vakamatei na Jiu, qo e vakarerei ira sara ga na Jiu era tiko ena vanua e veiliutaki kina na matanitu o Perisia ena ikalima ni senitiuri B.S.K. Oya na vuna era vakaloloku kina, era lolo, ra qai masu tale ga mai vu ni lomadra! (Esit. 4:1-3) E rarawa sara ga vakalevu o Ranadi Esiteri. Na wekana o Moatekai a vakauta vua e dua na ilavelave ni lawa, e volai tu kina na kena sa tau na lewa me caka na veivakamatei, mani vakaroti Esiteri kina me lai kerea na tui me lomani ira na Jiu. Ia ke dua e via lai raica na tui qai sega ni kilai nona gole yani, ena vakamatei sara ga.​—Esit. 4:4-11.

¹⁵ Ia e tukuna o Moatekai vei Esiteri: ‘Ke o galu, na veisereki kei na bula ena yaco mai na dua tale na yasana. Ia o cei e kila, de gauna va qo ena yaga kina nomu itutu vakaranadi?’ Mani kerei Moatekai kina o Esiteri me vakasoqoni ira na Jiu e Susani mera lolo ena vukuna. E tukuna sara: ‘Au na lolo tale ga, au na qai lako vua na tui, dina ni sega ni tukuni ena lawa: ia keu mate, au na mate ga.’ (Esit. 4:12-17) A yaloqaqa o Esiteri, ena ivola tale ga e vakatokayacataki kina, e laurai ni a vakabulai ira na nona tamata na Kalou. Nikua, era yaloqaqa tale ga ena gauna ni veivakatovolei na lumuti vaKarisito kei ira na nodra itokani yalodina. O Jiova tale ga na ‘Daurogo masu’ ena totaki ira tu ga.​—Wilika Same 65:2; 118:6.

“DOU YALOQAQA”

16. Na ivakaraitaki cava i Jisu e rawa nira vakatotomuria na itabagone?

¹⁶ Ena imatai ni senitiuri S.K., a tiko e valenisoro o Jisu ni se qai yabaki 12, a “dabe tiko ena kedra maliwa na ivakavuvuli. E vakarogoci ira e vakatarogi ira tale ga.” Kuria qori “era druka tu ga na rogoci koya ena levu ni ka e kila kei na nona sauma na nodra vakatataro.” (Luke 2:41-50) E se gone o Jisu, ia a tu vua na vakabauta kei na yaloqaqa me vakatarogi ira kina na dauveivakavulici matua ena valenisoro. Nira vakananuma na itabagone na ivakaraitaki i Jisu, ena uqeti ira mera ‘vakarau tu ena gauna kece mera vakamacalataka kina nodra inuinui.’​—1 Pita 3:15.

17. Na cava a uqeti ratou kina nona tisaipeli o Jisu me ratou “yaloqaqa,” cava na vuna meda yaloqaqa kina?

¹⁷ O Jisu e uqeti ira eso tale mera “kua ni lomaleqa” se mera yaloqaqa. (Maciu 9:2, 22) E tukuna vei ratou na nona tisaipeli: “Raica! Ena lako mai na gauna, sa yaco dina mai, dou na dui se kina ina nomudou vale, dou na qai biuti au duadua tu, ia au sega ni tiko duadua ni tiko vata kei au o Tamaqu. Au sa tukuna rawa vei kemudou na ka kece qo mo dou vakacegu kina ena vukuqu. Dou na vakararawataki e vuravura, ia dou yaloqaqa! Au sa vakamalumalumutaki vuravura.” (Joni 16:32, 33) Me vakataki ira ga na imuri taumada i Jisu, e cati keda tale ga o vuravura, ia meda kua ni vakavuravura. Nida vakananuma na nona yaloqaqa na Luve ni Kalou, ena vakayaloqaqataki keda meda savasava tiko ga ena vuravura qo. A vakamalumalumutaki vuravura o Jisu, eda rawa tale ga ni cakava qori.​—Joni 17:16; Jeme. 1:27.

“MO YALOQAQA!”

18, 19. E vakaraitaka vakacava na yapositolo o Paula na vakabauta kei na yaloqaqa?

¹⁸ A vosota na yapositolo o Paula e levu na veivakatovolei. Ena dua mada ga na gauna, a rawa sara ga nira vakamatei koya na Jiu e Jerusalemi ke ra sega ni lai veivuke yani na sotia ni Roma. Ia ena bogi oya “e mai tu e yasana na Turaga qai kaya vua: ‘Mo yaloqaqa! Me vaka ni o sa tukuni au vakamatata e Jerusalemi, o na lai tukuni au tale ga i Roma.’” (Caka. 23:11) Qori sara ga na ka e qai cakava o Paula.

¹⁹ A sega ni rere o Paula me vosataki ira na “yapositolo viavia uasivi” nira via vakaleqa na ivavakoso e Korinica. (2 Kor. 11:5; 12:11) Ia o Paula e dua dina na yapositolo, e vakadinadinataki qori ena nona bala e valeniveivesu, nona mokulaki, ilakolako rerevaki, eso tale na ituvaki dredre, walokai, karamaca, sega ni moce vinaka, kei na nona dau lomaleqataki ira na tacina vakayalo. (Wilika 2 Korinica 11:23-28.) Sa dua dina na ivakaraitaki ni vakabauta kei na yaloqaqa! E vakaraitaka qori na kaukaua e rawa ni solia na Kalou.

20, 21. (a) Tukuna e dua na ivakaraitaki e bibi kina meda yaloqaqa tiko ga. (b) iTuvaki cava ena vinakati kina meda yaloqaqa, cava eda rawa ni nuidei kina?

²⁰ Eda na sega ni sotava kece na lotu vaKarisito na veivakacacani e kaukaua sara. Ia ena vinakati ga meda doudou meda vosota kina na drakidrakita ni bula. Kena ivakaraitaki: Dua na itabagone mai Brazil, a lewena e dua na ilawalawa dauvakacaca. Ni sa vulica na iVolatabu, a raica ni vinakati me veisautaka na ivakarau ni nona bula, ia vakalevu mera dau vakamatei o ira na via biuta na ilawalawa va oya. A masu qai vakayagataka na iVolatabu me vakaraitaka kina vua na iliuliu ni ilawalawa oya na vuna ena biubiu kina. A biubiu sara na cauravou qo, e sega ni totogitaki, yaco sara me dua na dautukutuku.

²¹ E gadrevi na yaloqaqa nida vunautaka na itukutuku vinaka. E vinakati qo vei ira na itabagone lotu vaKarisito me rawa nira yalodina tiko ga kina e koronivuli. Ke da cakacaka, ena rairai gadrevi tale ga na yaloqaqa meda kerea meda lai tiko ena siga kece ni soqo cokovata. E levu tale na ituvaki ena gadrevi kina na yaloqaqa. Ia se mani vakacava na ituvaki dredre eda sotava, o Jiova ena rogoca na noda “masu ni vakabauta.” (Jeme. 5:15) Eda nuidei tale ga ni na solia na yalona tabu me rawa nida ‘kaukaua da qai yaloqaqa’!

[iYaloyalo ena tabana e 11]

A vunau ena doudou o Inoki vei ira na sega ni rerevaka na Kalou

[iYaloyalo ena tabana e 12]

A yaloqaqa qai kaukaua o Jaeli