Na iSosomi ni Veiqaravi Vakavuniwai—Na Vuna sa Takalevu Kina

NA ISOSOMI, se ikuri, ni veiqaravi vakavuniwai e rabailevu sara na ka e kovuta. E vuqa era umani ena ulutaga na naturopathy, e dua na iwalewale ni veiqaravi e taurivaki kina na ka ga sa tu rawarawa vei keda e rawa nira vakayagataki me vakabulabulataka na yago. E vuqa era dau vakayagataki vakalevu e liu, ia era sa sega ni qai mai taurivaki tale ni vaka era sa sega ni kauaitaki ena veiqaravi vakavuniwai.

Me kena ivakaraitaki, ena 27 Okosita, 1960, e kaya na Journal of the American Medical Association ni kena vakayagataki na ka batabata ena tikiniyago kama e sa “kilai tu mai liu sara ia e vaka me sa ra sega ni mai kauaitaka na vuniwai vaka tale ga kina na lewenivanua. E dina nira duavata na ivola vakavuniwai e so ena vinaka ni isosomi ni veiqaravi vaka oqo, ia, era sega ga ni vakayagataki vakalevu ena noda gauna. O koya gona, era kaya kina e vuqa na vuniwai nira ‘sega ni dau vakayagataki,’ ia e sega ga ni dua e kila na vuna.”

Era sa qai tekivu vakayagataki tale ena loma ni tini vakacaca na yabaki sa oti na wai liliwa se na iolo batabata me qaravi kina vakavuniwai na kama. E kaya na Journal of Trauma, Sepiteba 1963: “E vaka me sa tekivu vakayagataki na wai batabata me qaravi taumada kina na kama ni oti na nodrau vakadidike o Ofeigsson kei Schulman ena 1959 kei na 1960. Sa oti oqo e dua na yabaki na neimami vakayagataka tiko na veiqaravi vakavuniwai oqo mera qaravi kina na kama; e mana na kena vakayacoka.”

E sega ni veivakaleqai ni vakayagataki na wai batabata, e veivakacegui ga. Na hydrotherapy, e taurivaki kina na wai me isosomi ni so na veiqaravi vakavuniwai, era sa vakayagataki tale ga ena gauna oqo me iwalewale tudei ni so na veiqaravi vakavuniwai.a

Era vakayagataki tale ga na wai vusoi ena qaravi ni tauvimate. Ena so na vanua e sa sivia na drau na yabaki​—e so e mani udolu sara​—na kedra sa taurivaki tiko mai. Me kena ivakaraitaki, mai Idia, na vakayagataki ni wai vusoi e sa ivalavala tudei ni veiqaravi vakavuniwai ena dua na gauna balavu. Voleka ni veivanua kece edaidai e sa kilai levu vei ira na kenadau ena tabana ni bula na veivakabulai ni wai vusoi e so.

Na Vakasavuirogorogo Totoka

Rauta ni duanadrau na yabaki sa oti, e uqeti Richard Willstätter na ka a sotava e dua na nona itokani gone yabaki tini, o Sepp Schwab. E qai yaco e muri o Richard me dua na gonevuli ni biochemistry of plants. A mavoa sara vakaca na yava i Sepp, e qai vakasala kina e dua na vuniwai me sa musu na yavana de qai vakaleqa na nona bula, ia erau qai tarova na veisele na nona itubutubu me yacova na mataka e tarava. Erau qai vakasaqara e dua na dauvakatawasipi e kilai ni dau soli wai. E vakumuna sara mai o dauvakatawasipi e so na draunikau, waki ira vata, musumusuki ira vakamatailalai me vaka na rourou saqa, vakabira sara ina mavoa.

Qai matakalailai, sa tekivu mamaca na mavoa, vakavuna me daro tale na iloku ni veisele. Tomani tiko ga na veiqaravi oya, me yacova ni sa mavo vinaka sara na mavoa. E qai lai vulica na chemistry o Willstätter ena univesiti e Munich mai Jamani, e lai rawata kina na icocovi ni vuku na Nobel prize ni vakadidike ni vulici ni yaga ni wai vusoi, vakabibi ena vakayagataki ni chlorophyll. Sa dua dina na ka, ni rauta e 25 na pasede ni wainimate era vakayagataki ena gauna oqo era buli vakatikina se taucoko sara ga mai na draunikau.

Me Vakarauta Ga

Ia, e dodonu meda kila tiko, ni veiqaravi vakavuniwai e mana vua e dua, ena rairai sega ni yaga vua e dua tale. Na mana ni dua na veiqaravi ena vakatau tiko ena vuqa na ka, wili kina na mataqali mate e qaravi kei na kena bibi, vaka kina na ituvaki kei tauvimate. E bibi tale ga na gauna e soli kina na veiqaravi.

E vaka me dau berabera na mana ni isosomi ni veiqaravi ni vakatauvatani kei na kena era sa dau vakayagataki raraba tu. O koya gona, ni dua na tauvimate e sega ni qaravi vinaka ena dua na gauna balavu ena vodi vua e so na mataqali veiqaravi, vakavo ga ke vakayagataki e so na wainimate kaukaua sara​—wili kina na veisele​—ena kena sagai me bula o tauvimate. Ena sega gona ni ka vukutaki me vakararavitaki ina dua ga na mataqali veiqaravi vakavuniwai na qaravi ni dua na tauvimate.

Erau duidui na isosomi ni veiqaravi mai na kena era sa dau taurivaki vakawasoma. Era dau itatarovi ga ni tauvimate na isosomi ni veiqaravi, e vakatau ena dui ivakarau ni bula kei na vanua e vakaitikotiko kina e dua. O koya gona, o ira na dau vakarautaka na veiqaravi oqo era na dikeva na ituvaki ni bula ni dua na tamata, sega ni baleta wale ga na leqa e tauvi koya tiko.

E dua na vinaka ni isosomi ni veiqaravi vakavuniwai ni rawarawa ga na kena ivakavakayagataki qai sega ni dauveivakaleqai vakalevu me vaka beka na ivakarau ni veiqaravi e valenibula. Me vaka ni sa levu era kauai ena kilai kei na mana ni isosomi ni veiqaravi vakavuniwai, sa na tasereki sara mada kina ena ulutaga e tarava e so vei ira.

[iVakamacala e ra]