Na Zebra​—Ose Kila ni Aferika

DAUVOLAVOLA NI YADRA! MAI AFERIKA

E SEGA ni dua na ka e tarovi ira e udolu na zebra nira cici ena bucabuca kei Aferika. E sakure na yagodra oriori kei na nodra tobe. E kuruseta na bucabuca na rorogo ni nodra cici. E muri ira na kuvu ni qele e rawa ni raici tu mai vakayawa ena vica vata na kilomita.

Vaka ga era raica e dua na sikinala, nira vakamalua ra qai tu vakadua. Ra kania na co mamaca ena batidra vavaku qai kaukaua. Era kidakida na qele ni zebra, nira matacake wasoma, vakarorogo ra qai vakaboboi. Era tu vakadua nira rogoca na domo ni laione. Era kila vinaka na rorogo oya. E duri na daligadra, e lili tu ga e gusudra na tikitiki ni co, ra qai rai ina vanua e voqa mai kina na rorogo oya. Nira vakila ni sega ni dua na leqa, ra tomana tale nodra kana.

Ra toso na qele ni manumanu oqo ni sa katakata mai na siga. Na karamaca e dreti ira na ose kila oqo ina uciwai. Era mai tao ena batiniuciwai, era suru ra qai vakabutubutu nira raica sobu tu na wai. Era wawa mada vakalailai nira vakila ni na rairai vuni tu mai kina na kedra meca. Ia, dua na ka nodra karamaca, era toso yani kina e liu e so. Era sega tale ni wawa na kena vo, ra coka kece yani ena uciwai, ra qai gunu mera vakasinaita na ketedra, oti sa ra qai cabe tale i vanua.

Ni sa yakavi mai era gole yani vakamalua na qele ni zebra ina veico. E vakaciriloloma na kedra irairai ni karobo na vanua ena veibuca totoka kei Aferika.

Oriori, Ra Qai Veivolekati

E dua dua tu ga na ka era cakava e veisiga na zebra. E vakavuna tu ga nodra toso na vaqara kakana kei na wai. Era rairai savasava qai tawa vinaka na yagodra nira kana toka ena veibuca. E duatani na oriori vulavula loaloa ni zebra, ra kaya e so ni sega ni tautauvata na oriori ni rua na manumanu oqo. Era duidui sara ni vakatauvatani kei na vo tale ni manumanu era bula e kea. Ia, na kedra irairai e veilauti qai ganita vinaka na vanua o Aferika.

Era dau qeleqeleni vata na zebra. Na nodrau veivolekati e rua na manumanu oqo ena tinia ga o mate. Dina ni rawa ni tiko e vica vata na udolu ena dua na qele ni zebra, ia era wasewasei tale vakavuvale, era lewena na tama ni zebra kei na vica na zebra yalewa. E tuvanaki vakamatau na vuvale lailai oqo nira kalasitaki vinaka. E dua na tina ni zebra e dau liutaka na nodra itosotoso na vuvale. E liutaki ira na vo ni zebra yalewa kei na dui luvedra, era yatuni ra qai veimurimuri me salavata kei na nodra dui kalasi. Ia na zebra tagane e liutaki ira kece. Kevaka e vinakata me veisau na vanua era lako kina, ena lako yani vua na zebra yalewa e liutaki ira qai biligi koya ina vanua e vinakata mera mua kina.

Era dau taleitaka na zebra mera masiraki, e laurai vakalevu oqo nira veibari me tekivu mai domodra, tabadra, qai tini sara e dakudra. Na ka oqo era veivolekati kina, era dau vakayacora ni se qai sucu oti ga e dua. Kevaka e sega ni dua na lewe ni vuvale me masiraki ira, era na davoraki ira ena qele, yacaraki ira ena vunikau, burenikadi se na ka e sega ni tosoi rawa e tu e kea.

Dredre na Bula

E leqataki e veigauna na nodra bula na zebra. Era manumanu lelevu toka, e rauta na 250 na kilokaramu na kedra bibi, ia o ira na manumanu me vaka na laione, koli kila, na hyena, lepate kei na korokotaile, era dau taketetaki ira. Rauta ni 55 na kilomita ena dua na aua na totolo ni cici ni zebra, ia ena so na gauna e dau vakasauri nodra toboki mai vei ira na kedra meca. Era dau vuni lo toka na laione, na korokotaile era vunitaki ira tu ena wai soso, vaka kina na lepate nira wawa tu ena butobuto.

E vakatau na nodra taqomaki na zebra ena nodra yadrayadravaki kei na nodra cakacaka vata. Ena bogi era yadra e so nira moce na kena vo, era na vakarorogo tiko ra qai vakatawa. Kevaka era raica ni sa voleka na meca era na suru me vakayadrati ira na moce. Ena vuqa na gauna, kevaka sa sega ni rawa ni toso vata kei ira e dua e tauvimate se qase, era na vakamalua se ra tu vakadua me yacova ni sa tomani ira tale. Nira sotava na leqa, ena tu ena kedrau tadrua na zebra yalewa kei na manumanu kila na zebra tagane, ni katilaka qai tekelaka na nodra meca me solia na gauna vei ira na kena vo mera dro.

O Hugo van Lawick, e dauvakadidike ni veika bula e vakadinadinataka nodra veivolekati na manumanu oqo mai na veika a yaco ena bucabuca o Serengeti mai Aferika. E kaya ni so na ilala koli kila era cemuria e dua na qele ni zebra, oti sa ra qai yavolita e dua na tina ni zebra, na luvena lailai kei na luvena qase. Nira sa gutuwa na vo ni zebra rau sa qai vala vata kei ira na koli kila na tina ni zebra kei luvena qase. Dua na ka na kaukaua ni nodra vala na koli, rau sa tekivu oca mai na veitinani zebra. Sa macala ga ni rau na mate. E nanuma lesu o Van Lawick na ituvaki rarawataki oqo: “Au kidacala ni sa rorogo mai na vanua, au kurabui niu raica e tini na zebra ni ratou sa cici totolo mai. Sega ni bera ratou sa yavokita sara na veitinani ra qai cici lesu vata tale ena vanua ga eratou a cici mai kina. Era veicemuri na koli kila me 50 na mita, ia era soro koso.”

Veisusu

Na zebra yalewa e dau taqomaka vinaka na luvena se qai sucu qai tawasei rau tani mai vei ira na kena vo. Oqo na gauna erau veivolekati sara ga kina. Ena kasa dei tiko vei luvena na oriori nei tinana. Ena kila tale ga na kaci nei tinana, na kena iboi, na oriori ni yagona, qai sega ni vinakata e dua tani tale na tina ni zebra.

Ni sucu e dua na zebra, ena sega ni oriori loaloa vulavula na yagona me vaka na nona itubutubu. Ena masikuvui na nona oriori, ia ena qai veisau me vulavula loaloa ni sa tubu cake tiko. Ena dua na qele ni manumanu oqo, era dau qito vata na luve lailai ni dui vuvale. Era veitaucici, ra veicemuri, veiteke, ra qai veicicivi ena kedra maliwa na qase. O ira tale ga na qase era dau veitomani ena so na gauna. Era cici muri ira na manumanu vuka kei na so tale na manumanu lalai o ira na yava damele oqo. E totoka qai taleitaki na vakaraici ira na zebra lalai oqo nira yava lila, yaloka ni mata lelevu qai malumalumu na kulidra.

Manumanu Kila Qai Totoka

E se rawa tiko ga nida raica ena gauna oqo ena bucabuca kei Aferika nodra cici na qele ni zebra. E rairai totoka dina.

Sega ni vakabekataki nida duavata kece ni vakatubuqoroqoro na kedra irairai na zebra. E taleitaki tale ga na nodra ivalavala. Noda vulica na manumanu oqo, e sauma vinaka na taro e tarogi ena vica na udolu na yabaki sa oti: “Ko cei sa vakatala na asa kila [se, “zebra,” NW] me veitalia voli?” (Jope 39:5) E matata na kena isau. O koya na Dauveibuli e bulia na ka kece ga, na Kalou o Jiova.

[Kato ena tabana e 22]

Cava e Oriori Kina na Zebra?

O ira na sega ni vakabauta ni bulia na Kalou na manumanu, e dredre mera vakamacalataka na oriori ni zebra. So era nanuma ni roka ni zebra e vakarerei ira na manumanu tale e so. Ia na laione kei na so tale na manumanu lelevu era sega ni rerevaka na oriori ni zebra.

So tale era nanuma ni dau vakayagataka na zebra na rokana me siwata kina e dua na kena isa. Ia, e sega ni rawa ni dina na vakasama oqo baleta ni tautauvata tu ga na roka ni zebra yalewa kei na ka tagane, e sega ni duidui.

E nanumi tale ga ni oriori vulavula loaloa e vakabatabatataki ira mai na katakata ni siga e Aferika. Ia na cava ga era sega ni oriori tale ga kina na vo ni manumanu era bula ena vanua oya?

E vakabauti ni oriori ni zebra e nodra itataqomaki. Era dikeva na saenitisi na katakata ni vanua e Aferika, e vakabuawataka na irairai ni zebra ni raici mai vakayawa. Ia e laurai ni sega ni yaga oqo nira dau vakasasa na laione nira tu vakavoleka.

E tukuni tale ga ni nodra cici vaqeleqeleni na zebra, e lai veilecayaki wale kina na laione ena oriori ni yagodra qai dredre me toboka e dua. Ia na kena dina, e vakaraitaka na vakadidike ni manumanu ni veikau ni rawarawa vua na laione me toboka na zebra me vaka ga nona toboka na manumanu tale e so.

Sa qai vakavuna ga na veilecayaki ni tukuni ni sega ni dau yaga na oriori ni zebra ena so na gauna. Ena bogi vula, e dau laurai vinaka na oriori vulavula loaloa ni zebra mai vei ira na vo tale ni manumanu era sega ni oriori. E ririkotaki kina na nodra bula na zebra nira dau vakasasa na laione ena bogi.

O cei e vakavuna na oriori ni zebra? E kunei na isaunitaro ena ivakamacala rawarawa oqo: “Sa cakava na ka oqo na liga i Jiova.” (Jope 12:9) Io, ena sega tu beka ga ni kila taucoko na tamata na veika matailalai me baleta e so na ibulibuli ni Kalou kei na vuna e vakarautaka kina na ka e baleta na nodra dui bula. Na kedra ibulibuli veivakurabuitaki na kabula, e tiko tale e dua na kena inaki. Me vakamarautaka na tamata. Io, na totoka ni veika bula e uqeti ira e levu nikua mera duavata ena ka e kaya o Tevita ena gauna makawa: “I Jiova, sa ka levu vakaidina na nomuni cakacaka! Ka sa caka vakavuku kecega: sa roboti vuravura na nomuni yau.”​—Same 104:24.