O “Koya sa Lailai,” Sa Yaco me “Dua na Udolu”

“Ko koya sa lailai, ena yaco me le dua na udolu; kei koya sa lailai, me matanitu kaukauwa.”​—AISEA 60:22.

1, 2. (a) Na cava e ubia tu kina na vuravura nikua na butobuto? (b) Sa qai caudre cake ga vakacava na rarama i Jiova vei ira na nona tamata?

“NA BUTOBUTO, ena ubi vuravura; kei na butobuto loaloa, na veimatanitu; ia ena cadra mai vei iko ko Jiova; kei na nona serau, ena raici ni sa cilavi iko.” (Aisea 60:2) Na vosa oqo e dusia vinaka na veika e yaco e vuravura me tekivu mai na 1919. E sega ni via kila o lotu ni Veivanua Vakarisito na ivakatakilakila ni nona sa veiliutaki tu vakatui o Jisu Karisito, “na rarama kei vuravura.” (Joni 8:​12; Maciu 24:3) E laurai ni senitiuri ca duadua, e levu duadua kina na vakacaca na ika20 ni senitiuri oqo, baleta ga na ‘cudru levu’ i Setani, na nodra turaga levu na “veituraga ni butobuto oqo kei vuravura.” (Vakatakila 12:12; Efeso 6:​12, NW) Levu sara era se tu ga ena butobuto vakayalo.

² Ia, e se cila tiko ga nikua na rarama. E “cila yani” o Jiova me cilavi ira nona tamata, na vo ni lumuti, era matataka tiko e vuravura na nona “marama” vakalomalagi. (Aisea 60:​1, NW) Vakabibi tiko ena 1919, na yabaki era sereki kina mai vei Papiloni na Ka levu, e laurai kina nira vakavotuya vakalevu na lagilagi ni Kalou ra qai ‘vakacaudreva na nodra rarama ena matadra na tamata.’ (Maciu 5:​16) Mai na 1919 me yacova na 1931, sa qai caudre cake ga vakalevu na rarama ni Matanitu ni Kalou nira sa biuta tani o ira oqo na ivovo ni vakasama vakapapiloni e se vesuki ira tiko. E tubu na kedra iwiliwili mera le vica vata tale na udolu ni sa vakayacora o Jiova na nona vosa ni yalayala: “Au na soqoni ira dina vata na kena vo ni Isireli; au na vakatikori ira vata me vaka na sipi ni Posira, me vaka na qele ni sipi e loma ni vanua veico: era na ue vakalevu e na vuku ni tamata.” (Maika 2:​12) Ena 1931, sa qai laurai ga vakalevu na lagilagi i Jiova vei ira na nona tamata nira sa ciqoma na yaca, iVakadinadina i Jiova.​—Aisea 43:​10, 12.

3. E macala vakacava ni rarama i Jiova ena sega ni vakararamataki ira wale ga na lumuti?

³ Ena cadra beka o Jiova me vakararamataki ira ga na vo ni “qele-ni-sipi lailai”? (Luke 12:32) Sega. E dua tale na ilawalawa era kau cake mai ena Watch Tower, 1 Sepiteba, 1931. E sereki kina e dua na ivakamacala totoka me baleta na Isikeli 9:​1-​11, e kauta cake mai, ni o koya e cavuti ena veitikina oya ni taura tu na wai ni volavola, e dusi ira na vo ni lumuti. O cei ga e vakatakilakilataki na yadredra vei koya na “tagane” oya? ‘E so tani tale na sipi,’ se o ira e nodra inuinui mera bula tawamudu ena parataisi e vuravura. (Joni 10:16; Same 37:29) E siqemi ena 1935 ni o ira na ‘so tani tale na sipi’ oqo o ira ga “nai soqosoqo levu . . . mai na veivanua kece” e raivotutaka na yapositolo o Joni. (Vakatakila 7:​9-14) Mai na 1935 me yacova mai oqo, sa dau vakabibitaki na nodra vakasoqoni na lewe ni isoqosoqo levu.

4. O cei o ira “na tui” kei na “veimatanitu” era cavuti ena Aisea 60:3?

⁴ Na nodra soqoni o ira oqo e vakaibalebaletaki ena parofisai i Aisea e kaya: “Na veimatanitu tani era na lako voli e na nomu rarama; kei ira na tui, e na serau ni kemui cadracadra.” (Aisea 60:3) O cei o ira na “tui” oqo? Oqo o ira na kena vo mai na le 144,000, era itaukei vata kei Jisu Karisito ena Matanitu vakalomalagi, era sa mai liutaka na cakacaka vakavunau. (Roma 8:​17; Vakatakila 12:17; 14:1) E laurai nikua nira sa le lailai sara na vica na udolu na vo ni lumuti era se bula tiko ni raici vata kei na kedra iwiliwili na “veimatanitu,” se o ira e nodra inuinui na bula e vuravura, era gole mai vei Jiova mera tuberi, ra qai sureti ira tale na so mera cakava tale ga oqo.​—Aisea 2:3.

Na Tamata Gugumatua i Jiova

5. (a) Na cava e vakaraitaka ni sega ni malumu mai nodra cakacaka na tamata i Jiova? (b) Na veimatanitu cava soti e laurai kina na tubu vakasakiti ena 1999? (Raica na chart ena taqana e 17-​20.)

⁵ Sa ra bau cakacaka vagumatua dina na iVakadinadina i Jiova ni gauna oqo ena loma taucoko ni ika20 ni senitiuri! E dina ni toso cake ga na veika dredre era sotava, ia e laurai ni sega ni malumu mai nodra cakacaka ni sa voleka na yabaki 2000. Era se taura tiko ga vakabibi na ivakaro i Jisu, e kaya: “Qisi ira me ra noqu tisaipeli na lewe ni veivanua kece ga.” (Maciu 28:​19, 20, VV) E dua na isausau vou e rawati ena levu ni dautukutuku era vunautaka tiko na itukutuku vinaka ena yabaki vakacakacaka sa sivi ni ika20 ni senitiuri, e 5,912,492. Veivakadrukai na 1,144,566,849 na aua era vakayagataka mera vakamacalataka kina vei ira na tani na veika e baleta na Kalou kei na nona inaki. E 420,047,796 taucoko na levu ni tataleitaki era sikova lesu qai 4,433,884 na levu ni tamata era vakavulica wale ena iVolatabu. Sa itukutuku vakasakiti dina ni veiqaravi ena gugumatua!

6. Na veisau vou cava e caka me baleti ira na painia, ia na cava e qai laurai kina?

⁶ Ena Janueri sa oti, e vakarogoya na iLawalawa Dauvakatulewa ni sa veisautaki na levu ni aua mera cakacakataka na painia. Era yavala sara kina e levu ra qai bole mera painia tudei se painia veivuke. Me kena ivakaraitaki, e vakavataki na levu ni fomu ni kere painia tudei e tauri ena valenitabana mai Necaladi ena imatai ni va na vula ena 1999 ni raici vata kei na kena e tauri ena gauna vata ga oya ena yabaki yani e liu. E tauri mai Ghana na ripote oqo: “E toso cake tiko ga na iwiliwili ni painia tudei e ke me tekivu mai na gauna sa vakabau kina na iokaoka vou ni aua vei ira na painia.” Ena yabaki vakacakacaka ni 1999, na levu ni painia e vuravura taucoko e yacova na 738,343​—na ivakaraitaki vakasakiti ni ‘gugumatua ena cakacaka vinaka.’​—Taito 2:​14.

7. Sa vakalougatataka vakacava o Jiova na nodra cakacaka vagumatua na nona tamata?

⁷ Sa vakalougatataka beka o Jiova na cakacaka vagumatua oqo? Io. E kaya o koya ena gusu i Aisea: “Ta cake, ka rai voli: ko ira kece, era sa soqoni vata, era sa lako mai vei iko; a luvemu tagane, era na lako vakayawa mai; kei ira na luvemu yalewa, era na roqoti mai.” (Aisea 60:4) Era se qarava tiko ga vagumatua na Kalou na ‘luvena tagane kei na luvena yalewa’ era lumuti. Ia oqo, era sa vakasoqoni tale tiko ga na so tani tale na sipi i Jisu mai na 234 na vanua kei na veiyanuyanu mera lai to vata kei ira na ‘luveyalewa kei na luvetagane’ i Jiova era lumuti.

‘Veicakacaka Vinaka Kece’

8. Na ‘veicakacaka vinaka’ cava era vakayacora tiko na iVakadinadina i Jiova?

⁸ E nodra itavi na lotu Vakarisito mera vunautaka na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou ra qai vukei ira na tataleitaki mera tisaipeli. Ia era ‘sa vakarautaki tu ina veicakacaka vinaka kece.’ (2 Timoci 3:​17) Oya na vuna e rawa kina vei ira mera qarava nodra vuvale ena loloma, mera dau veivakacegui, ra qai sikovi ira na tauvimate. (1 Timoci 5:8; Iperiu 13:16) Qai tu tale o ira na bolecakacaka ena tara ni Kingdom Hall​—na cakacaka e vakavuna tale ga na nodra lialiaci e levu. Ni sa tara oti e dua na Kingdom Hall mai Togo, era vaqaqa sara na iliuliu ni dua na matalotu e kea se ra rawata vakacava na iVakadinadina i Jiova mera tara ga vakataki ira nodra valenisoqoni, ia na nodra lotu e lai saumi ira tale e so mera tara nodra valenilotu! E tukuni mai Togo ni cakayaco sara na tara ni Kingdom Hall vivinaka ina yasayasa era duri kina, e vakavuna mera via lai rede se taravale e levu volekata na vanua era na tara kina na Kingdom Hall.

9. Na cava era cakava na iVakadinadina i Jiova ni yaco na leqa lelevu?

⁹ So na gauna, e dua tale na mataqali cakacaka vinaka e gadrevi me caka. Ena yabaki ni cakacaka sa oti, e yaco kina na leqa lelevu ena vuqa na vanua, qai vakalevu ga, era dau yaco totolo duadua yani mera lai veivuke na iVakadinadina i Jiova. Me kena ivakaraitaki, levu na yasa i Honduras e vakacaca kina na cagilaba o Mitch. Totolo sara na valenitabana ni vakaduria na komiti ni vakacoko me vakarautaki kina na veivuke. Era cau yani na iVakadinadina e Honduras kei na levu tale na vanua, era cau isulu, kakana, wainimate, kei na so tale na iyaya gadrevi. Ra yavala na Regional Building Committee, se na Komiti ni Taravale, mera tara tale na vale era vakacacani. Sega ni dede, sa ra tomana rawa nodra cakacaka ni veisiga na tacida era vakaleqai ena cagilaba oya. Mai Ecuador, era vukea na tacidra na iVakadinadina i Jiova ni sa vakacacani nodra vale ena waluvu. Ni raica nodra maqosa ena kena wali na ituvaki leqataki e so, e kaya sara kina e dua na vakailesilesi ni matanitu: “Ke ra cakacaka mada ga kei au na ilawalawa qo, sa na wacava na ka au na cakava rawa! Na mataqali tamata vakataki kemuni e dodonu mo ni tu ena veiyasa i vuravura kece.” Na cakacaka vinaka vaka oya e vakacaucautaki kina na Kalou o Jiova, e vakadinadinataki keda tale ga ena vuku ni noda “lotu sa yaga e na ka kecega.”​—1 Timoci 4:8.

“Era sa Vuka Mai me Vaka na O”

10. De ra sa lailai tiko ga mai na lumuti, ia na cava e sa qai kacivaki ga kina vakalevu na yaca i Jiova ena kena iyacoyaco e se sega ni bau vakayacori vakadua?

¹⁰ E taroga o Jiova: “Ko cei oqo era sa vuka mai me vaka na o, ka vaka na ruve ki na nodrai sogo cicila? Era na waraki au ga na veiyanuyanu, ia na waqa ni Tasisi sa na liu, me kauti ira mai na luvemu mai na vanua vakayawa, . . . Era na viria na nomu bai ko ira na kai tani, ia ko ira na nodra tui era na qaravi iko.” (Aisea 60:​8-​10) O ira na kena imatai mera yavala ina ‘cadra i Jiova me vaka na rarama’ o ira ‘na luvena tagane,’ se o ira na lotu Vakarisito lumuti. Oti oya, o ira na “kai tani”​—na isoqosoqo levu, era qaravi ira na tacidra lumuti ena yalodina, era muri ira ena kena vunautaki yani na itukutuku vinaka. O koya gona, sa na lutu sobu tiko beka na kedra iwiliwili na lumuti, ia e sa qai kacivaki ga vakalevu e veiyasa i vuravura na yaca i Jiova ena kena iyacoyaco e se sega ni bau vakayacori vakadua.

11. (a) Na cava e se yaco tiko ga oqo, kei na cava e laurai kina ena 1999? (b) Na vanua cava soti e laurai kina na iwiliwili vakasakiti ni papitaiso ena 1999? (Raica na chart ena taqana e 17-​20.)

¹¹ Sa laurai kina ni vica vata na milioni era sa toso vata mai me “vaka na ruve ki na nodrai sogo cicila,” era sa mai vakaruru ena loma ni ivavakoso vakarisito. Vica vata na drau na udolu era tabili tiko ga mai e veiyabaki, ia e se dola tu na gaunisala vei ira e levu tale. E kaya o Aisea: “Na nomu matamata-ni-koro ena dola tikoga; ena sega ni sogo e na siga se na bogi, me kau mai kina vei iko nai yau ni veimatanitu, ka me ra tuberi mai ko ira talega na nodra tui.” (Aisea 60:11) Ena yabaki sa oti, le 323,439 era papitaiso me ivakaraitaki ni nodra sa yalataki ira vei Jiova, ia e se sega ni sogota o koya na matamata. Era curu tiko ga mai kina “na ka sa domoni,” se o ira na lewe ni isoqosoqo levu. (Akeai 2:7) Ena sega sara ni sogoti na matamata vei koya e via vakanadakuya na butobuto. (Joni 12:46) Mera vakamareqeta mada ga e veigauna kece na rarama o ira vaka oya!

Sega ni Rerevaki Ira na Dauveitusaqati

12. Era saga vakacava o ira na lomana na butobuto mera bokoca na rarama?

¹² O ira na lomana na butobuto era cata na rarama i Jiova. (Joni 3:​19) E so era bau saga sara mera bokoca na rarama oya. Oqo e sega ni ka meda kurabui kina. O Jisu mada ga, “na Rarama dina, . . . ka vakararamataki ira na tamata kecega,” a vakalialiai, tusaqati, a vakamatei sara ena ligadra ga na kainona. (Joni 1:9) Ni raici na ika20 ni senitiuri oqo, e kune nira vakalialiai tale ga kina na iVakadinadina i Jiova, ra vesu, ra vakatabui vakamatanitu, ra bau vakamatei tale ga nira vakavotuya ena yalodina na rarama i Jiova. Ena vica na yabaki wale ga oqo, era vakatetea na meca ena so na tabana na itukutuku lasu me baleti ira era vakavotuya tiko na rarama ni Kalou. E so era dau uqeta na ka mera kilakasamitaki kina nira tamata rerevaki na iVakadinadina i Jiova, ena dodonu kina me vakadredretaki se vakatabui vakalawa na nodra cakacaka. Sa ra rawata beka na dauveitusaqati na inaki ni nodra sasaga?

13. Na cava sa yaco mai na kena lai vakaraitaki na itukutuku dina ena sala vakayalomatua vei ira na tabana ni itukutuku?

¹³ E sega. Ke sa ganita, era dau gole na iVakadinadina i Jiova vei ira na tabana ni itukutuku mera lai vakamacalataka kina na itukutuku dina. Dau tini vakarogoi raraba kina na yaca i Jiova ena niusiveva kei na ivola e so, vaka kina ena retio kei na retioyaloyalo. Qai yaga sara oqo ena cakacaka vakavunau. Mai Denimaki, me kena ivakaraitaki mada, e veivosakitaki ena retioyaloyalo na usutu, “Na vuna e sa luluqa mai kina nodra vakabauta na lewe i Denimaki.” Era bau vakatarogi tale ga kina na iVakadinadina i Jiova. Ni sarava oti na porokaramu oya e dua na marama, sa qai kaya: “Macala vinaka sara tu ga e ke se o cei e tiko vei ira na yalo tabu ni Kalou.” Mani vulica o koya na iVolatabu.

14. Ka ni rarawa vei ira na dauveitusaqati, ni cava sa ra na vakarau vakadinata oqo?

¹⁴ Era kila na iVakadinadina i Jiova ni levu ena vuravura oqo era na veitusaqati. (Joni 17:14) Ia e vakayaloqaqataki ira na parofisai i Aisea: “Ena qai lako roko mai vei iko na luve ni tamata era vakacacani iko; ena qai cuva sobu ki ruku ni yavamu ko ira kecega era a beci iko; ka ra na vakatokai iko, Na koro i Jiova, ko Saioni ka nona na Yalosavasava ni Isireli.” (Aisea 60:14) Ka ni rarawa vei ira na dau veitusaqati, ni sa vakarau oqo mera vakadinata ni sega tale ni dua era veivala kaya tiko, na Kalou ga. Dravusakulukulu mera na qaqa rawa ena vala oqo!

15. Ena sala cava era “sucuma [kina] na nodra wai-ni-sucu na veimatanitu tani” na iVakadinadina i Jiova, ia e mai raici vakacava na tikina oqo ena nodra veivakavulici kei na nodra cakacaka vakavunau?

¹⁵ Kuria o Jiova nona vosa ni yalayala: “Ka’u na qai qisi iko kina mo lagilagi ka sega ni mudu, . . . Ko na sucuma na nodra wai-ni-sucu na veimatanitu tani, ia na sucudra na tui ko na sucuma: ko na qai kila ni sai au ko Jiova na nomui Vakabula.” (Aisea 60:​15, 16) Io, o Jiova e nodra iVakabula na nona tamata. Kevaka era nuitaki koya, era na bula tu ga “ka sega ni mudu.” Era “na sucuma na nodra wai-ni-sucu na veimatanitu tani,” kena ibalebale, nira na vakayagataka na veika sa tu rawa me vakatetei kina na sokalou dina. Me kena ivakaraitaki, ni taurivaki vakavuku na kompiuta kei na misini vou vereverea ni veitaratara, e vakarawarawataka na kena taba ena dua vata ga na gauna Na Vale ni Vakatawa ena 121 na vosa kei na Yadra! ena 62 na vosa. Se qai buli ga oqo e dua na porokaramu ni kompiuta e caka sara ga me vakarawarawataka na vakadewataki ni iVolatabu na New World Translation ina so tale na vosa, qai vakavureki dina na mataqali vakadewa vaka oqo. Ni sa vakarogoi ena soqo ni tikina ena 1999 ni sa tabaki oti ina vosa vaka Croatia na iVolatabu Vakirisi Vakarisito, era tagi sara ga e vica vata na udolu. E kaya e dua na tacida sa kena turaga: “Dua na gauna balavu au waraka tu mai kina na iVolatabu qo. Sa rawa niu mate ena vakacegu qo!” Na levu kece ni New World Translation sa veisoliyaki, taucoko se vakatikina, sa sivia na 100 na milioni ena 34 na vosa.

Cecere na iVakatagedegede Kilikili

16, 17. (a) Ena dredre beka, ia na cava e bibi kina me muri tiko ga na ivakatagedegede cecere i Jiova? (b) Na irogorogo cava e dusia ni rawa nira valuta na itabagone na idre ca ni vuravura?

¹⁶ E kaya o Jisu: “Sa cata na rarama ko koya yadua sai valavala ca.” (Joni 3:​20) Ena yasana adua, o ira na tiko ga ena rarama era lomana na ivakatagedegede cecere e kotora o Jiova. E kaya o Jiova ena gusu i Aisea: “Ko ira na nomu tamata, era na yalododonu kecega.” (Aisea 60:21a) Bau ka ni sasaga dina vua e dua me muria tiko ga na ivalavala dodonu ena vuravura sa takalevu tu kina na itovo tawakilikili, na lasu, kocokoco, kei na dokadoka. Me kena ivakaraitaki, e toso vinaka sara na bula vakailavo ni so na matanitu qai rawarawa me coriti kina e dua ena sasaga ni qara iyau. Ia e vakasalataka o Paula: “Ko ira era sa gadreva me ra vutuniyau, era sa bale ki na dauvere kei nai cori, kei na gagadre ca e vuqa, ka lialia, ka dauveivakacacani, oqori sa luluvuraki ira na tamata e na mate kei rusa.” (1 Timoci 6:9) Sa dua na ka vakaloloma dina nida raica e dua e lai lomoci koya tu ena nona sasaga vakabisinisi qai tini vakawaletaka na veika e bibi cake sara, me vaka na soqoni vakarisito, na veiqaravi tabu, na muri ni ivakavuvuli vakaivolatabu, kei na colati ni itavi vakavuvale!

¹⁷ Bau dredre tale ga, vakabibi vei ira na itabagone, mera muria tiko ga na ivalavala dodonu, ni levu na nodra icaba era sa lasava tu na vakayagataki wainimate gaga kei na itovo tawakilikili. Mai Suriname, e lako yani e dua na gonetagane musudonu vua e dua na goneyalewa yabaki 14, qai marici koya me rau veiyacovi. A bese na goneyalewa, qai vakamacalataka ni sega ni vakadonuya na iVolatabu me caka oya ena taudaku ni bula vakawati. Sa ra bau vakalialiai koya dina na goneyalewa e koronivuli ra qai vakaukauataka vua me veisautaka nona vakasama, ra kaya ni goneyalewa kece ga e lomadra tu mera mocevata kei na gonetagane oya. Ia e sega ni via veisautaka na lomana o goneyalewa. Oti ga e vica na macawa, e dikevi vakavuniwai o gonetagane qai laurai ni sa tu vua na manumanu na HIV, mani tauvimate bibi sara. Marau dina o goneyalewa ni a muria na ivakaro i Jiova me “kua na veidauci.” (Cakacaka 15:​28, 29, NW) Era dau dokadokataki ira dina nodra itabagone na iVakadinadina i Jiova nira dau muria dei na ka e dodonu. Na nodra vakabauta, kei na nodra vakabauta nodra itubutubu e “vakarokorokotaki kina” na yaca ni Kalou o Jiova.​—Aisea 60:21b.

Vakatubura o Jiova

18. (a) Na ka uasivi cava e vakayacora o Jiova vei ira nona tamata? (b) Na ivakadinadina cava e tiko ni na laurai tiko ga na tubu, ia na inuinui lagilagi cava e waraka tu na tamata era tiko ga ena rarama?

¹⁸ Io, e vakararamataki ira nona tamata o Jiova, e vakalougatataki ira, dusimaki ira, qai vakaukauataki ira. Ena ika20 ni senitiuri sa dromu, era vakadinata kina na yaco ni vosa i Aisea e vaka: “Ko koya sa lailai, ena yaco me le dua na udolu; kei koya sa lailai, me matanitu kaukauwa: koi au ko Jiova, ka’u na vakusarawataka e na kena gauna.” (Aisea 60:22) Mai na le vica ga era tu ena 1919, e laurai ni sa yaco “[o] koya sa lailai, me matanitu kaukauwa.” Ia e se sega ni cava na tubu vakaitamera e yaco tiko oqo! Ena yabaki sa oti, era le 14,088,751 era tiko ena iVakananumi ni mate i Jisu. Levu vei ira oya era sega ni iVakadinadina i Jiova. Eda marau nira mai vakananuma na siga bibi oya, da qai sureti ira mera toso tiko ga mai ina rarama. Se cila ramase tiko ga na rarama i Jiova vei ira na nona tamata. Se dola tiko ga na katuba ina nona isoqosoqo. Me noda inaki dei mada ga meda tiko ga ena rarama i Jiova. E vu ni veivakalougatataki dina oya vei keda ena gauna sara mada ga oqo! Qai wacava na marau ena gauna mai muri nira sa na vakacaucautaki Jiova na ka buli kece, ra qai rekitaka na lagilagi ni nona iukuuku!​—Vakatakila 5:​13, 14.

Vakamacalataka Mada

• O cei era vakavotuya na lagilagi i Jiova ena iotioti ni veisiga oqo?

• Na cava e dusia ni sega ni luluqa mai nodra cakakacaka vagumatua na tamata i Jiova?

• Na cava e so na cakacaka vinaka era oga voli kina na iVakadinadina i Jiova?

• De kaukaua sara noda tusaqati, ia na cava ga eda nuidei kina?

[Chart ena tabana e 17-20]

RIPOTE NI YABAKI NI CAKACAKA NI IVAKADINADINA I JIOVA ENA 1999

(Raica na bound volume)

[iYaloyalo ena tabana e 15]

Era se tabili tiko ga mai na tamata ina isoqosoqo i Jiova

[iYaloyalo ena tabana e 16]

Eda reki ni se dolava tu ga oqo o Jiova na katuba vei ira na tamata era lomana na rarama