Na Cava e sa Rui Levu Kina na Veidabui?

“Dou kakua ni coko ena veivaqumi, ni sa vakamatabokotaki ira e dodonu na nodra rai na veivaqumi, qai moica vakatani na nodra vosa na yalododonu.”​—Lako Yani 23:​8, NW.

SA OTI oqo e 3,500 na yabaki na kena a tukuni vakadodonu ena Lawa i Mosese na ca ni veivaqumi. Ena veitabadrau na yabaki mai na gauna oya, e sa levu sara na lawa era buli me tarova na veidabui. Ia, e sa vodi ga na lawa ena kena tovolei me tarovi na veidabui. E vica vata na milioni na veivaqumi era vakayacori e veisiga, era vakaleqai kina e bilioni vakabilioni na tamata.

Ni sa tete vakalevu na veidabui qai qaseqasetaki na kena icakacaka, e vaka me sa qai vakacaraka ga na bula ni lewenivanua. Ena so na vanua sa voleka me sega ni caka rawa e dua na ka vakavo ga ke caka na veivaqumi. Ena rawa ni rawata e dua na nona veitarogi, na laiseni ni draiva, na konitaraki, se winitaka e dua na kisi ni veilewai kevaka e vaqumia donu e dua e tu vua na kena lewa. E kaya ena nona rarawataka na ka oqo o Arnaud Montebourg, e dua na loya ni Parisi: “E rawa ni vakatauvatani na ca e kauta mai na veidabui kei na veivakayalolailaitaki ni veivagagai vakasivia ni cagi duka.”

E yaco sara vakalevu na veivaqumi ena vuravura ni caka bisinisi. Era vakatikitikitaka e duanaikatolu ni tubu ni nodra bisinisi e so na kabani me isau ni veivaqumi ena veitabana ni matanitu dau veidabui. E kaya na ivoladraudrau ni Peritania na Economist, ni yacova na 10 na pasede ni $25 na bilioni e vakayagataki ena veivoli iyaragi ni ivalu ena veiyabaki, e vakayagataki mera vaqumi kina o ira e rawa nira volivoli. Ni sa toso cake tiko ga na ivakatagedegede ni veidabui, sa qai cacamatua ga na leqa e kauta mai. Ena loma ni tini na yabaki sa oti, na nodra vutuniyau vakasivia o ira na “kila vata” e kunei ni sa vakaleqa sara ga na bula vakailavo ni so na vanua. Na ivalavala ni caka bisinisi veidabui vaka oqo era rawaka ga kina na le vica wale na vetaicake era veikilai vinaka.

O ira ga na dravudravua era sega ni dau levea rawa na voravora ni leqa ni veidabui kei na leqa ni bula vakailavo​—o ira era sega ni tu ena ituvaki mera vaqumia rawa e dua. Me vaka e kaya sara ga vakamatata na Economist, “na veidabui e dua na ivakarau ni veivakalolomataki.” Ena rawa beka ni valuti na veivakalolomataki vaka oqo, se sa na sega sara ga ni wali rawa na veidabui? Me na saumi rawa na taro oqori, meda raica mada e liu se cava e vakavuna tiko na veidabui.

Na Cava na Vu ni Veidabui?

Na cava era dau via veidabui kina na tamata era qai sega ni taleitaka na caka dodonu? Vei ira e so, na veidabui sa rairai sala rawarawa beka​—se sa iwali duadua beka ga​—ni rawati ni ka era vinakata. Ena so na gauna, na veivaqumi e dua na sala rawarawa ni levei kina na itotogi. Ia e le levu​—nira raica tu na nodra dau vakalecalecava se na nodra dau veidabui sara ga o ira na daunipolitiki, ovisa, kei ira na turaganilewa era qai vakatotomuria na nodra ivakaraitaki.

Ni sa levu cake tiko ga na veidabui, sa yaco me matau me sa ivakarau tale ga ni bula. Era nanuma o ira e rui vakaloloma sara na lailai ni kedra isau nira sa na sega ni levea rawa. Era sa na lavaka sara ga na veivaqumi mera rawata rawa kina nodra bula. Ia me vaka nira sega ni dau totogitaki na veivaqumi kei ira era dau rawaka kina vakatawadodonu, e le lailai ga era saga mera saqata na ua ni veivaqumi. “Ni sa sega ni cudruvi vakasauri nai valavala ca sa gumatua kina na lomadra na luve ni tamata me ra caka ca,” e kaya o Tui Solomoni.​—Dauvunau 8:​11.

E rua na igu kaukaua e bukana tiko na veidabui: na yalo ni nanumi koya ga kei na lomakocokoco. Baleta na yalo ni nanumi koya ga, era sega ni via kila na dau veidabui na vakaloloma era lai sotava na tani me baleta na nodra veidabui, era qai vakadonuya na veivaqumi baleta nira rawaka tiko kina. Na levu ga ni iyau ni vuravura era taukena, na levu tale ga ni kocokoco era qai vakayacora o ira na dau veidabui. “O koya sa lomana na siliva ena sega ni mamau e na siliva,” e dikeva o Solomoni, “se ko koya sa lomana nai yau e na kenai kuri.” (Dauvunau 5:​10) E dina beka ni veivakavutuniyautaki na lomakocokoco, ia e rawa ga oqori ena dela ni veidabui kei na basulawa.

E dua tale na ka me kua ni guilecavi na itavi ni kalou tawarairai ni vuravura oqo, e vakatokai koya na iVolatabu me o Setani na Tevoro. (1 Joni 5:​19; Vakatakila 12:9) E vakabulabulataka sara ga o Setani na veidabui. Na veivaqumi levu taudua e kilai rawa e cakava o Setani vua na Karisito. “Au na solia vei iko na matanitu kece e vuravura kevaka o cuva sobu mo sokaloutaki au.”​—Maciu 4:​8, 9, NW.

Ia, a sega vakadua ni coriti rawa o Jisu ena veivaqumi se me veidabui, e vakavulici ira tale ga na nona imuri mera muria na weniyavana. E iyaragi vinaka beka ni valuti ni veidabui nikua na ivakavuvuli i Karisito? Ena tasereka na taro oqo na ulutaga e tarava.