Volia na Gauna Me Caka Kina na Wilivola kei na Vuli

“Dou volia me nomudou na gauna, ni sa ca na veisiga oqo.”​—EFESO 5:​16.

1. Ena vuku ni cava e ka vakayalomatua kina meda wasewasea noda gauna, ena tukuni keda vakacava na ivalavala ni noda wasewasea noda gauna?

E TUKUNI ni noda “wasewasea vakavuku na gauna ena levu kina na gauna.” O koya e wasewasea vinaka na gauna me cakava kina na veika e via cakava, ena levu sara na ka e rawata. E vola na tui vuku o Solomoni: “Sa dui vagauna na ka kece ga, ka sa dui vakasiga na ka kece sa caka e ruku i lomalagi.” (Dauvunau 3:​1, Moffatt) E tautauvata kece na levu ni noda gauna yadua; ia ena vakatau se da vakayagataka vakacava. Na ka eda vakaliuca kei na ivakarau ni noda vakayagataki gauna e vakaraitaka se cava eda vakabibitaka.​—Maciu 6:​21.

2. (a) Ena nona Vunau ena Ulunivanua, na cava e tukuna o Jisu me baleta noda ka vakayalo? (b) Na cava meda dikevi keda kina?

² Eda wasea na gauna meda kana, da gunu tale ga ni oqo na ka e gadreva na yagoda. Ia vakacava noda veika vakayalo? Oqori e sa macala tu ga. E vakaraitaka o Jisu ena nona Vunau ena Ulunivanua: “Era marau o ira era kauaitaka nodra veika vakayalo.” (Maciu 5:​3, NW) Oqori na vuna e dau vakaroti keda kina vakawasoma na “dauveiqaravi yalo dina ka vuku” me wasei na gauna meda wilika da qai vulica kina na iVolatabu. (Maciu 24:​45, VV) Rairai o sa kila tiko ni oqori e rui bibi, ia o na vakasamataka beka ni sega na gauna mo vulica se wilika kina na iVolatabu. Ke dina oqori, ia meda vakadeuca mada e so na sala kei na cava meda cakava me rawa ni levu na gauna meda wilika, da vulica, da qai vakananuma na Vosa ni Kalou.

Na Gauna me Wiliki Qai Vulici Kina na iVolatabu

3, 4. (a) Na ivakasala cava e tauca na yapositolo o Paula me baleta na noda vakayagataka na gauna, na cava soti era okati kina? (b) Na cava e vakaibalebaletaka o Paula ena nona ivakasala ‘meda volia me noda na gauna’?

³ E dodonu vei keda kece meda muria na vosa ni yapositolo o Paula ena vuku ni gauna eda sa bula tu kina oqo: “O koya mo dou qai raici kemudou vinaka, mo dou i valavala vakayalomatua, mo dou kakua ni vakataki ira na lialia, mo dou vakataki ira ga na vuku, mo dou volia me nomudou na gauna, ni sa ca na veisiga oqo. O koya mo dou qai kakua ni sesewa, mo dou kila ga na loma ni Turaga.” (Efeso 5:​15-​17) Na ivakasala oqo e kovuta na basoga ni noda bula kece na lotu Vakarisito yalayala, na wasei ni gauna meda masu kina, na vuli vakataki keda, na soqoni, kei na noda vakaitavi ena ‘vunautaki ni itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou,’ ena kena levu eda rawata.​—Maciu 24:14; 28:​19, 20.

⁴ E dredre vei ira e vuqa na dauveiqaravi i Jiova edaidai mera dau wilika na iVolatabu, e dredre tale ga mera dau vulica vakatitobu. Sa macala tu ga nida na sega ni rawa ni vakuria na levu ni noda aua ena dua na siga, e duatani gona na ka e vakaibalebaletaka o Paula ena nona ivakasala. Na vosa vakirisi “mo dou volia me nomudou na gauna” e kena ibalebale na kena volitaki e dua na ka me rawa ni voli mai kina e dua tale na ka. E vaka oqo nona vakaibalebaletaka o W. E. Vine ena nona Expository Dictionary: “Me vakayagataki sara vakavinaka na gauna veiganiti kece, me kua sara ni vakamaumautaki, ni na sega ni lesu tale mai ke sa cawadru yani.” Meda volia mai vei na gauna meda wilika da qai vulica kina na iVolatabu?

Na Veika me Vakaliuci

5. Ena vuku ni cava kei na sala cava meda ‘digitaka kina na veika e uasivi sara’?

⁵ Sa tu mada na itavi meda colata, qai tu e levu tale na veika vakayalo meda qarava. Nida dauveiqaravi yalayala i Jiova, eda na ‘vakaogai keda vakalevu ena cakacaka ni Turaga.’ (1 Korinica 15:​58, VV) Oqori na vuna, e vakasalataki ira kina na lotu Vakarisito mai Filipai o Paula mera “dau digitaka na veika e uasivi sara.” (Filipai 1:​10, VV) Sa kena ibalebale oqo me dau vakaliuci na veika bibi. Me dau vakaliuci tu ga na veika vakayalo, qai muri na veika vakayago. (Maciu 6:​31-​33) E vinakati me veiraurau tale ga noda qarava noda veika vakayalo. Eda wasewasea vakacava noda gauna me baleta na veibasoga ni noda bula vakarisito? Era vakaraitaka mai na ivakatawa dauveilakoyaki ni vaka me dau vakawaleni na “veika e uasivi sara,” oya na vuli vakataki keda kei na wili iVolatabu, na ka e dodonu me qarauna vinaka na lotu Vakarisito.

6. Eda na volia vakacava na gauna mai na noda cakacaka saumi kei na noda cakacaka e vale?

⁶ Na kena voli na gauna ena okati kina na kena “vakayagataki sara vakavinaka na gauna veiganiti kece” me “kua sara ni vakamaumautaki.” Ke baya tu na ivakarau ni noda wili iVolatabu kei na noda vuli vakataki keda, ena vinaka meda dikevi keda se da sa vakayagataka tiko vakacava noda gauna. Ke kania na gauna qai veivakaocai noda cakacaka saumi, e dodonu meda masulaka vei Jiova. (Same 55:22) Ena rawa nida veisautaka e so na ka me rawa ni levu na gauna meda vakayacora kina na veika bibi, na veika e baleta na nona qaravi o Jiova, bau kina na wiliki kei na vulici ni iVolatabu. E dina taucoko ni nodra cakacaka na yalewa e sega ni oti rawa. O ira tale ga na tacida yalewa lotu Vakarisito mera vakaliuca na veika bibi, me tiko sara ga na gauna mera wilika kina na iVolatabu, mera vulica tale ga vagumatua.

7, 8. (a) Na cakacaka cava soti e rawa nida volia mai kina na gauna meda vakayagataka ena wilivola kei na vuli? (b) Na cava na inaki ni veivakalasai, ena vukei keda vakacava oqo ena noda vakaliuca na veika bibi?

⁷ O keda kece eda rawa ni volia na gauna meda vuli kina vakataki keda mai na gauna eda dau vakayagataka meda vakayacora kina na veika e sega soti ni yaga. Meda tarogi keda mada, ‘Vakacava sara mada na levu ni gauna au vakayagataka ena noqu dau vakawilika e so na ivoladraudrau kei na niusiveva, sarava na retioyaloyalo, vakarorogo ivakatagi, se na video game? E kania beka e levu na gauna na noqu vakayagataka na kompiuta mai na noqu wilika na iVolatabu?’ E kaya o Paula: “Dou qai kakua ni sesewa, mo dou kila ga na loma ni Turaga.” (Efeso 5:​17) Kena irairai ni nodra sarava vakasivia na retioyaloyalo e vuqa na iVakadinadina i Jiova e lai lailai wale kina na gauna era vakayagataka ena vuli kei na wili iVolatabu.​—Same 101:3; 119:​37, 47, 48.

⁸ So era kaya ni sega ni rawa mera vuli tu ga ena veigauna kece, era vinakata me so tale ga nodra gauna ni lasa. E dina oqori, ia e vinaka meda vakasamataka na levu ni noda gauna ni vakacegu meda qai veidutaitaka kei na levu ni gauna eda vakayagataka sara ga ena vuli se wili iVolatabu. De o na kurabui ena ka o raica. Dina ni veiganiti me tiko na gauna ni lasa kei na vakacegu, ia me rau kua ni mai vakacacana na gauna ni vuli vakayalo. Na inaki ni rua na ka oqori me rau vakabulabulataki keda ena cakacaka vakayalo. E levu na porokaramu ni retioyaloyalo kei na video game e veivakaocai wale ga, ia na wiliki kei na vulici ni Vosa ni Kalou e veivakabulabulataki.​—Same 19:​7, 8.

So Era Kunea na Gauna Mera Vuli Kina

9. Na cava na yaga ni noda muria na ivakasala e tiko ena ivola lailai na Dikevi na iVolatabu e Veisiga​—1999?

⁹ Na ivakamacala taumada ni noda ivola lailai na Dikevi na iVolatabu e Veisiga ni 1999, e kaya: “Ena yaga sara ke veivosakitaki ena mataka na tikinivolatabu ni veisiga kei na kena ivakamacala e kune ena ivola lailai oqo. Ena vaka sara ga ni vakayadrati iko o Jiova na Dauveivakavulici Levu, ena nona veivakasalataki. E tukuni vakaparofisai ni yaga vei Jisu Karisito na nona vakasalataki koya o Jiova ena veimataka: ‘Sa vakayadrati au ko koya [Jiova] e na veimataka, sa vakaturorogo na daligaqu, me’u vakarorogo me vakataki ira era sa vakatavulici.’ Na veivakasalataki vaka oqo e rawa kina vei Jisu me tiko vua na ‘yame sa vakavulici,’ me kila kina na ‘vosa’ me tauca vua ‘sa ceguoca.’ (Aisea 30:​20, NW; 50:4; Maciu 11:​28-​30) Na noda vakayadrati ena veimataka ena veivakasalataki taudonu mai na Vosa ni Kalou ena sega wale ga ni vukei keda ena noda sotava na noda dui leqa yadua, ena solia tale ga vei keda na ‘yame sa vakavulici’ meda vukei ira kina na tani.”a

10. Era vagalalataki ira vakacava e so me rawa nira wilika qai vulica na iVolatabu, na cava na kena yaga?

¹⁰ E vuqa na lotu Vakarisito era muria na ivakasala oqo, era wilika na tikinivolatabu ni veisiga kei na kena ivakamacala, ra wilika na iVolatabu, se ra vuli vakamataka. Dua na painia yalodina mai Varanise e dau yadra sara vakamataka qai vakayagataka e 30 na miniti me wilika na iVolatabu. Na cava e vakavuna me cakava tiko kina na ka oqo ena dua na gauna balavu? E kaya na marama oqo: “Ni kamikamica vei au, e lomaqu sara ga, o koya gona, veitalia se cava e yaco, au na wiliwili ga niu vakamuria na noqu ituvatuvanaki!” Na ka e bibi oya meda muria tiko ga na noda ituvatuvanaki, veitalia na gauna cava ga eda lokuca kina. Kaya o René Mica, sa painia tu mai ena loma ni 40 na yabaki mai Urope kei na vualiku kei Aferika: “Me tekivu sara mai ena 1950 sa noqu isausau tu meu wilika tasevu na iVolatabu e veiyabaki, me yacova mai oqo au sa wilika oti vaka49. Au vakila ni oqo na sala keirau na veivolekati tiko ga kina kei na noqu Dauveibuli. Noqu dau vakananuma na Vosa ni Kalou e vukei au meu kila vinaka kina na lewadodonu i Jiova kei na nona itovo qoroi tale e so, oqori e veivakaukauataki dina.”b

“Kakana e na Kena Gauna Dodonu”

11, 12. (a) Na “kakana” vakayalo cava sa vakarautaka tu na “dauniyau yalo dina”? (b) E vakarautaki vakacava na “kakana” ena kena gauna dodonu?

¹¹ Eda na bula vinaka vakayago kevaka eda kana vakawasoma, nida wilika da qai vulica vakawasoma na iVolatabu eda na bulabula kina vakayalo. Eda wilika na vosa i Jisu ena Kosipeli i Luke: “O cei mada na dauniyau yalo dina ka vuku, ko koya e na lesia na nona turaga me lewa na nona matavuvale, me solia vei ira na kedra i vakarau kakana e na kena gauna dodonu?” (Luke 12:​42, VV) Sa sivia oqo e 120 na yabaki na kena takivaki tiko mai na “kakana e na kena gauna dodonu” ena Vale ni Vakatawa kei na ivola era yavutaki ena iVolatabu.

¹² Vakasamataka na vosa oya “e na kena gauna dodonu.” Ena kena gauna dodonu ga e dau vakayagataki Luvena kei na ilawalawa e vaka e le dua na dauveiqaravi o Jiova na “Dauniveivakavulici Levu” me dusimaki ira nona tamata ena veika e baleta na ivakavuvuli kei na itovo. E vaka sara ga eda rogoca e dua na domo e tukuna vei keda: “Ia ni dou gole tani vaka ki nai matau se ki nai mawi, dou na qai rogoca e dua na vosa mai dakumudou ka vaka, oqo na sala, dou mai lako tu ga kina.” (Aisea 30:​20, NW, 21) Ni dua e wilika na iVolatabu kei na ivola vakaivolatabu, dau vakavuqa me vakila ni vakasama e cauraki kina e baleti koya sara ga. Io e yaco mai ena kena gauna dodonu na ivakasala kei na veidusimaki vakalou, me rawa nida vorata kina na veitemaki se da vakatulewa vinaka kina.

Navuca e Dua na iVakarau Vinaka ni Kana

13. Na ivakarau ni kana cava soti e sega ni vinaka?

¹³ Me yaga vei keda na “kakana” e vakarautaki mai ena kena gauna dodonu e vinaka meda navuca e dua na ivakarau ni kana vinaka. Me tiko e dua na ituvatuva dei ni noda wilika kei na noda vulica vakawasoma na iVolatabu. Dau nomu itovo beka mo kana vakayalo vakawasoma qai vulica tale ga vakatitobu na Vosa ni Kalou? Se dau vovodea tu beka ga nomu wilika na ivakamacala e vakarautaki mai vakavinaka vei keda, qai wilika ga me rawa se o calata sara ga e so na kakana vakayalo? E so era malumalumu se biuta sara ga na vakabauta ni sega ni vinaka nodra ivakarau ni kana vakayalo.​—1 Timoci 1:​19; 4:​15, 16.

14. Ena vuku ni cava e yaga kina na noda taleva tale na ulutaga eda nanuma ni sa matata tu vei keda?

¹⁴ So era kaya nira sa kila tu na ivakavuvuli e cauraki mai, e sega tale ga ka vou sara na ulutaga kece era tabaki mai. E sega gona kina ni gadrevi me sa vakayacori tu ga e dua na ivakarau ni vuli vakakina na lako ina soqoni. Ia e tukuna na iVolatabu ni vinakati meda dau taleva vakavica na ka eda sa vulica oti. (Same 119:​95, 99; 2 Pita 3:1; Juta 5) Ena vaka ga na nona veisautaka tiko na icakacaka ni dua tiko ga na mataqali kakana e dua na dau vakasaqa vinaka me maleka tiko kina na kena ikanakana, e vakarautaka tale ga na ilawalawa e vaka e le dua na dauveiqaravi na kakana bulabula vakayalo ena kena veimataqali. Na veiulutaga mada ga e sa vakamacalataki oti vakavica, se ra tiko ga e so na tikina e sa qai vakamatatataki vakavinaka sara e vinakati meda kila. Me yaga vei keda na veika eda vulica, ena vakatau mai na levu ni gauna eda vakayagataka kina kei na noda gumatua ni vulica.

Na Yaga Vakayalo ni Noda Wilika Kei na Noda Vulica

15. E vukei keda vakacava na noda wilika kei na noda vulica na iVolatabu meda italatala vinaka ni Vosa ni Kalou?

¹⁵ Vuqa sara na kena yaga ni noda wilika kei na noda vulica na iVolatabu. Eda vukei meda vakayacora vakavinaka e dua na noda itavi bibi vakarisito, oya meda ‘tamata cakacaka sa sega ni dua na ka meda madua kina, meda wasea vakadodonu na ivakavuvuli dina.’ (2 Timoci 2:​15) Na levu ga ni noda wilika kei na noda vulica na iVolatabu na levu ni noda vakasinaita noda vakasama ena vakasama ni Kalou. Eda na vakataki Paula, eda na ‘rawa ni vakamacalataka vei ira na tamata na iVolatabu, eda na sereka vei ira na lewena ena noda vakadinadinataka’ na inaki i Jiova. (Cakacaka 17:​2, 3, VV) Ena vakavinakataka na iwalewale ni noda veivakavulici, ena veibuli cake tale ga vakayalo noda veitalanoa, noda ivunau, kei na noda ivakasala.​—Vosa Vakaibalebale 1:5.

16. E yaga vakacava vei iko na nomu wilika kei na nomu vulica na Vosa ni Kalou?

¹⁶ Me kena ikuri na levu ga ni gauna eda dikeva kina na Vosa ni Kalou, na levu tale ga ni noda veisautaka noda bula me duavata kei na sala i Jiova. (Same 25:4; 119:​9, 10; Vosa Vakaibalebale 6:​20-​23) Ena vakavinakataka na noda itovo qoroi vakayalo me vaka na yalomalumalumu, yalodina, kei na mamarau. (Vakarua 17:​19, 20; Vakatakila 1:3) Nida taurivaka na ka eda vulica ena noda wilika kei na noda vulica na iVolatabu, sa qai taladrodro ga na cakacaka ni yalo tabu ni Kalou ena noda bula, e kunei tale ga vakalevu na vua ni yalo tabu ena veika kece eda cakava.​—Kalatia 5:​22, 23.

17. E cakayaco vakacava ena noda veiwekani kei Jiova na levu kei na ivakarau ni noda wilika kei na noda vulica na iVolatabu?

¹⁷ Na tikina bibi duadua oya na gauna eda volia mai ena veicakacaka tale e so me rawa nida wilika, meda vulica kina na Vosa ni Kalou ena yaga sara vakalevu ena noda veiwekani kei na Kalou. E masu o Paula ena vukudra na nona itokani lotu Vakarisito ‘me soli vei ira na vuku vakayalo [ni Kalou] kei na yalomatua mera vakasinaiti kina ena kila na loma ni Kalou. Mera na qai cakava rawa kina na ivalavala e kilikili kei na Turaga, ni na vinakata sara o koya.’ (Kolosa 1:​9, 10, VV) Meda ‘cakava rawa kina na ivalavala e kilikili kei na Turaga’ e vinakati meda ‘vuku vakayalo qai yalomatua meda vakasinaiti ena kila na loma ni Kalou.’ E macala e ke ni noda rawata na veivakalougatataki kei na veivakadonui i Jiova ena vakatau toka mai na vinaka ni noda wilika vakalevu kei na noda vulica na iVolatabu.

18. Ke da muria na vosa i Jisu e volai ena Joni 17:​3, eda na vakalougatataki vakacava?

¹⁸ “Sai koya oqo na bula tawa mudu, me ra kilai kemuni na Kalou dina duaduaga, kei Jisu Karisito ko koya ko ni a tala mai.” (Joni 17:3) Oqori e dua vei ira na tikinivolatabu era dau vakayagataka vakalevu na iVakadinadina i Jiova ena nodra vukei ira e so mera taleitaka na bibi ni kena vulici na Vosa ni Kalou. Ia e bibi meda vakayacora vaka kina o keda yadua. Na inuinui ni noda rawata na bula tawamudu erau sema vata kei na noda kilai Jiova kei na Luvena, o Jisu Karisito. Vakasamataka mada oqori. Ena sega ni dua na kena iyalayala ni noda vulici Jiova, ena tawavakaiyalayala tale ga na gauna meda vulici koya kina!​—Dauvunau 3:​11; Roma 11:33.

[iVakamacala e ra]

Taro ni Railesuvi

• E tukuni keda vakacava na ivakarau ni noda vakayagataki gauna?

• Na cakacaka cava soti e rawa nida volia mai kina na gauna me vakayagataki ena kena wiliki qai vulici na iVolatabu?

• Na cava na vuna meda qarauna kina na noda itovo ni kana vakayalo?

• Na cava na yaga ni noda wilika qai vulica na iVolatabu?

[iYaloyalo ena tabana e 21]

Nida wilika qai vulica wasoma na iVolatabu ena rawa nida ‘wasea vakadodonu na ivakavuvuli dina’

[iYaloyalo ena tabana e 23]

Noda veiraurautaka noda ka vakayalo kei na ogaoga tale e so, eda na tauca dina na vuana