Rerevaki Jiova Ka Muria na Nona iVunau

“Rerevaka na Kalou, ka muria na nona vunau: ni sai koya ga oqo nai tavi taucoko ni tamata.”​—DAUVUNAU 12:13.

1, 2. (a) Ena taqomaki keda vakacava na rere? (b) Na cava era na saga kina na itubutubu vuku me tugani na rere e kilikili e lomadra na luvedra?

“O YALOQAQA e rawa ni biuta na nona bula ena ituvaki leqataki sara, ia o yalodatuvu e maroroya,” e kaya o Leonardo da Vinci. Ni dau bolebole vakalialia e dua, ena dredre vei koya me raica na leqa, ia ke toka vua na rere, ena qaqarauni. Me kena ivakaraitaki, e dau totolo tale nida suka i muri nida iro sobu yani vakasauri ena dua na barinisavu. E vaka tale ga oya na noda rerevaka na Kalou, ena sega wale ga ni vinaka kina na noda veiwekani kei na Kalou, me vaka eda vulica ena ulutaga sa oti, ena taqomaki keda tale ga mai na veika e dau veivakamavoataki.

² Ia e sega ni tu tu ga eda sa rerevaka e levu na ka e dau veivakamavoataki era tu nikua, eda na vulica oqori. Rawarawa sara nira mavoa bibi na gone ke ra lecava ni rerevaki na livaliva se na taubale ena sala ni motoka.a Na itubutubu vuku e raica na vinaka ni kena tugani na rere e kilikili e lomadra na luvena ena vakasalataki ira vakavica vata ena veika e rawa ni veivakaleqai. Era kila tiko na itubutubu ni rere era tugana oya vei luvedra ena taqomaki ira.

3. E dau vakasalataki keda vakacava o Jiova me baleta na veika e veivakaleqai vakayalo? Baleta na cava?

³ O Jiova tale ga e dau kauaitaki keda vaka oya. Ni Tamada dau loloma, e vakavulici keda ena ka ena yaga vei keda ena nona Vosa kei na nona isoqosoqo. (Aisea 48:17) E vauci tale ga ena nona vakavulici keda na Kalou na nona vakasalataki keda “e veigauna” me baleta na icori vakayalo e so, me rawa nida rerevaka kina na veika oya e dau veivakaleqai. (2 Veigauna 36:15, NW; 2 Pita 3:1) Ena sega sara ga ni yaco na leqa lelevu vakayalo kei na rarawa levu ena veigauna sa sivi ke a ‘tiko mada ga vei ira na tamata na yalo oqo, mera rerevaka na Kalou ra qai vakabauta na nona ivunau.’ (Vakarua 5:29) Ena “veigauna dredre” oqo, eda na vulica vakacava meda rerevaka na Kalou mai vu ni yaloda da qai qarauni keda mai na veika e rawa ni veivakaleqai vakayalo?​—2 Timoci 3:1, VV.

Goletani Mai na Ca

4. (a) Me vakaevei na ivalavala ni nodra cata na ka ca na lotu Vakarisito? (b) Na cava na rai i Jiova me baleta na itovo ca? (Raica na ivakamacala e ra.)

⁴ E kaya na iVolatabu ni ‘oqo na rerevaki Jiova, oya me cata na ka ca.’ (Vosa Vakaibalebale 8:13) E dua na ivolavosa ni iVolatabu e vakamacalataka na cati ni ka ca oqo me “o koya na yalo e tiko vua e dua e cata sara ga, vakasisilataka, qai sevaka, na tamata se veika e sega ni lomana me torova yani se me veiwekani kaya.” O koya gona, ni dua e rerevaka na Kalou, ena cata e lomana qai vakasisilataka na ka kece ga e ca ena mata i Jiova.b (Same 97:10) Ena goletani kina mai na ca, me vaka ga na nona goletani mai na bati ni barinisavu e irova yani vakasauri. “E na rerevaki Jiova ga sa ra dro tani kina na tamata mai na ca,” e kaya na iVolatabu.​—Vosa Vakaibalebale 16:6.

5. (a)Na cava meda cakava meda na rerevaki koya cake kina na Kalou kei na kena cati na ca? (b) E ka ni vuli vakacava vei keda na noda raica na ka a yacova na matanitu o Isireli?

⁵ Ena qai dei ga e yaloda na noda rerevaka kei na noda cata na ka ca kevaka eda vakasamataka na itinitini ca ni ivalavala ca. E kaya na iVolatabu nida na tamusuka ga na ka eda kaburaka—vakayago se vakayalo. (Kalatia 6:7, 8) Oqori na vuna e sereka kina vakamatata o Jiova na itinitini ca ni kena vakanadakui na nona ivakaro kei na sokalou dina. Ni sega na veitaqomaki vakalou, sa na rawarawa sara ni vakavuai na matanitu lailai qai malumalumu o Isireli vei ira na veimatanitu yavolita era dau veivakatotogani. (Vakarua 28:15, 45-48) Mani volai vakamatailalai ena iVolatabu na itinitini vakaloloma ni talaidredre i Isireli me “i vakasala” meda vuli mai kina da qai vulica meda rerevaka na Kalou.​—1 Korinica 10:11, VV.

6. Na cava e so na ivakaraitaki vakaivolatabu meda dikeva meda vulica rawa kina na rerevaka na Kalou? (Raica na ivakamacala e ra.)

⁶ E sega wale ga ni sereki ena iVolatabu na veika a yacova na matanitu o Isireli, e tiko tale ga kina na kedra itukutuku dina e so era rawai ena vuvu, veidauci, kocokoco, se dokadoka.c E so vei ira na tagane oya sa yabaki vica vata na nodra qaravi Jiova voli, ia ena dua na gauna lekaleka wale ni nodra bula, a luluqa kina na nodra rerevaka na Kalou, ra mani tauca na kena itinitini rarawataki. Na noda vakananuma na kedra ivakaraitaki o ira oya ena iVolatabu, ena uqeti keda meda kua sara ni cakava na ka vata ga era cala kina. Ena ka rarawataki dina ke da qai vakadinata ga na dina ni ivakasala i Jiova ni sa yaco oti na leqa! E so era nanuma ni o na qai vuku ga ke o sa tara rawa na wenivako, ia me baleta na ka ca, e sega soti ni ka vakayalomatua oya.​—Same 19:7.

7. O cei e sureta o Jiova ina nona vale vakaivakatakarakara?

⁷ Dua tale na vuna levu meda vulica kina meda rerevaka na Kalou oya meda taqomaka tiko ga na noda veiwekani kei koya. Eda ririko ni cakava na ka ena sega ni taleitaka o Jiova baleta nida vakamareqeta na noda veiwekani kei koya. E okati cei na Kalou me nona itokani, me rawa ni sureta ina nona vale vakaivakatakarakara? O koya ga “sa lako vakadodonu, ka kitaka nai valavala dodonu.” (Same 15:1, 2) Ke da vakamareqeta me ka talei na noda veiwekani oqo kei na Dauveibuli, eda na qarauna sara meda lako tiko ga vakadodonu e matana.

8. Era taura vakamamada vakacava na nodra veiwekani kei na Kalou e so na Isireli ena gauna i Malakai?

⁸ Ka ni rarawa ni so na Isireli ena gauna i Malakai era raica tu ga vakamamada na nodra veiwekani kei na Kalou. Era sega ni rerevaki Jiova se dokai koya ena nodra lai cabora vua me isoro na manumanu lokiloki qai tauvimate. Era sega tale ga ni rerevaka na Kalou nira beca na ituvatuva ni vakawati. Era sereki ira na watidra ena yavu mamada wale mera vakawati kina kei ira na yalewa gone. A kaya vei ira o Malakai ni o Jiova e cata na “veibiu,” qai sevaki ira tale ga nira cakacaka vakailawaki. Me na ciqoma vakacava na nodra isoro na Kalou ni sa lubetu vakaivakatakarakara tu na icabocabo ena wainimata—⁠na wainimata ni rarawa ni yalewa era sa biu? Na kena beci vaka oya na nona ivakaro e vakavuna me taroga kina o Jiova: “Ko cei sa rerevaki au?”​—Malakai 1:6-8; 2:13-16.

9, 10. Eda na vakaraitaka vakacava nida vakamareqeta na noda veiwekani kei Jiova?

⁹ Nikua tale ga, e raica o Jiova na nodra lomararawa na yalewa kei na gone e biuti ira na watidra kei na tamadra era nanumi ira ga ena nodra lai lasaituba. Na ka oqo era cakava tale ga na yalewa vakawati kei na tinanigone. Sa na bau rarawa dina kina o Jiova. O koya e itokani ni Kalou ena saga me raica na ka mai na rai ni Kalou qai tovolea vakaukaua me vaqaqacotaka na ivau ni nona bula vakawati, cata na vakasama vakavuravura e vakalailaina na bibi ni isema ni vakawati, qai “dro tani mai na daudara.”​—1 Korinica 6:18.

¹⁰ Kevaka eda cata na ka kece ga e ca vei Jiova, sega wale ga ena noda bula vakawati, ia ena basoga ni noda bula tale e so, oqori ena taleitaki keda qai vakadonui keda kina o Jiova. A kaya na yapositolo o Pita: “Au sa qai kila dina sara oqo ni sega ni dau vakaduiduitaka na tamata na Kalou. Ia sa dau vinakati ira kece ga era dau vakarokorokotaki koya ka dau cakava na ka e dodonu.” (Cakacaka 10:34, 35, VV) E levu na ivakaraitaki vinaka vakaivolatabu e dusia na ka era cakava o ira era rerevaka dina na Kalou nira sotava na ituvaki dredre.

Le Tolu Eratou Rerevaka na Kalou

11. Na cava e sotava o Eparama sa qai tukuni kina vua ni “rerevaka na Kalou”?

¹¹ E volai ena iVolatabu e dua na turaga e kacivi koya sara ga o Jiova me nona itokani—⁠na peteriaki o Eparama. (Aisea 41:8) A vakatovolei o Eparama se rerevaka dina na Kalou ni kerei koya o Jiova me cabora vakaisoro na luvena duabau o Aisake, o koya ena vakayacori ena vukuna na vosa yalayala ni Kalou nira na yaco me matanitu levu na kawa i Eparama. (Vakatekivu 12:2, 3; 17:19) Ena rawata beka na veivakatovolei mosimosi oqo na “i tokani” i Jiova? (Jemesa 2:23, VV) Ni sa laveta sara tu ga na nona isele me vakamatei Aisake, sa qai tukuna vei Eparama na agilosi i Jiova: “Mo kakua ni dodoka na ligamu vua na gone, ia mo kakua ni kitaka vua e dua na ka: ni’u sa qai kila ko sa rerevaka na Kalou, ni ko sa sega ni bureitaka vei au na luvemu, na luvemu e dua bauga.”​—Vakatekivu 22:10-12.

12. Na cava sara mada a vu ni nona rerevaka na Kalou o Eparama, ia eda na vakaraitaka vakacava nida ucui koya ena ka oqori?

¹² A sa vakadinadinataki koya oti o Eparama ni rerevaki Jiova, ia ena gauna oya, sa qai duatani taudua na sala e vakaraitaki kina ni rerevaka na Kalou. Na nona lomasoli o Eparama me cabori Aisake a sega ni vu wale ga mai na nona talairawarawa ena yalo veidokai. A vu ga mai na nona nuitaka vakaoti na Tamana vakalomalagi ni rawa ni vakayacora na nona vosa ni yalayala ena nona vakaturi Aisake mai na mate, ke mani gadrevi oya. Me vaka e vola o Paula, sa “vakadinata sara” o Eparama “ni sa rawarawa vei koya [na Kalou], me vakayacora na ka sa yalataka.” (Roma 4:16-21) Vakaevei, eda tu vakarau meda vakayacora na loma ni Kalou kevaka mada ga e gadrevi meda biuta tani kina e so na ka eda okata tu me bibi vei keda? Eda vakabauta dina ni na yaga mai muri na noda talairawarawa, nida kila ni o Jiova e “dau saumi ira tale ga era vakasaqarai koya”? (Iperiu 11:6, VV) Oqori sara ga na rerevaka na Kalou.​—Same 115:11.

13. Na cava e rawa kina vei Josefa me tukuna ni o koya e dua e “rerevaka na Kalou”?

¹³ Meda raica mada e dua tale a rerevaka na Kalou—o Josefa. Ni bobula ena vuvale i Potifa, e veisiga e sagai kina o Josefa me veibutakoci. E sega sara ga ni cakava rawa e dua na ka me rau kua kina ni veitaratara kei na wati nona itaukei, e sega ni cegu na nona veitemaki me rau veiyacovi. Ia ena siga ‘sa taura kina na nona isulu,’ sa “dro, ka curu yani kituba” o Josefa. Na cava e totolo kina vaka oya na nona drotaka na ka ca? Kena irairai ni nona rerevaka na Kalou, na nona sega ni vinakata me cakava na “ka ca vakaidina oqo, kai valavala ca vua na Kalou.” (Vakatekivu 39:7-12) E donu vinaka kina o Josefa ena nona kaya ni o koya e dua e “rerevaka na Kalou.”​—Vakatekivu 42:18.

14. E kilai vakacava ena yaloveivosoti i Josefa ni rerevaka na Kalou?

¹⁴ Sivi e vica vata na yabaki, sa mai veiraimata tale tu o Josefa kei iratou na tacina tawayalololoma eratou a volitaki koya vakabobula. A rawarawa sara vei koya me sauma lesu vei iratou na ca eratou cakava vua ni ratou gole yani oya ena ilakolako vakaloloma ni vaqara kakana. Ia na tamata e rerevaka na Kalou ena sega ni veivakasaurarataki na nona ivalavala. (Vunau ni Soro 25:43) A vosoti iratou gona na tacina o Josefa ni sa vakadinadinataka vinaka na veisau ni yalodratou. Me vakataki Josefa ga, kevaka eda rerevaka dina na Kalou, eda na rawa na ca ena vinaka da qai vorata na veitemaki e basika.​—Vakatekivu 45:1-11; Same 130:3, 4; Roma 12:17-21.

15. Na cava e marautaka kina o Jiova na ivalavala i Jope?

¹⁵ O Jope e dua tale na ivakaraitaki vakatubuqoroqoro ni tamata e rerevaka na Kalou. A kaya o Jiova vua na Tevoro: “Ko sa vakanananu beka vua na noqu tamata ko Jope, ni sa sega e dua e tautauvata kaya e vuravura, a tamata yalododonu ka daucaka dodonu, ka sa rerevaka na Kalou, ka sega ni torova na ca?” (Jope 1:8) A marautaki Jope na Tamana vakalomalagi ni a dodonu tu ga na nona ivalavala me vica vata na yabaki. A rerevaka na Kalou o koya baleta ni kila ni kilikili vua me cakava oya qai ka tale ga ena vinaka kina. “Raica, na rerevaka na Turaga, sai koya na vuku,” a kaya o Jope, “kei na biuta na ka ca, sai koya na yalomatua.” (Jope 28:28) Ni vakawati, a sega ni gole vakatani na yalo i Jope vei ira na yalewa gone, a sega tale ga ni garovi ira lo me veibutakoci kei ira. A tamata vutuniyau ia a sega ga ni nuitaka na iyau, qai qarauna me kua ni coriti ena qaravi matakau ena kena ivalavala cava ga.​—Jope 31:1, 9-11, 24-28.

16. (a) A veinanumi vakacava o Jope? (b) A vakaraitaka vakacava o Jope ni dau veivosoti?

¹⁶ Kevaka eda rerevaka na Kalou, eda na sega wale ga ni cakava na ka e vinaka, eda na goletani tale ga mai na ka e ca. Dau nanumi ira gona na mataboko o Jope, o ira na lokiloki, kei ira tale ga na dravudravua. (Vunau ni Soro 19:14; Jope 29:15, 16) A kila vinaka tu o Jope ni “o koya sa sega ni lomana na wekana, ena tini tale me sega ni rerevaki Koya sa Kaukaua.” (Jope 6:14, NW) E rawa ni okati ena noda sega ni loloma na noda bese ni veivosoti se na noda yaloca tiko ga. Ni dusimaki Jope na Kalou, mani masulaki iratou kina na tolu na nona itokani eratou a vakararawataki koya. (Jope 42:7-10) Ena rawa beka nida vosota vaka kina na tacida vakayalo a vakamosia na yaloda ena ka e cakava? E yaga vakalevu ena noda valuta na lomaca na noda masulaki koya e vakacudrui keda, ia me vu mai lomada oqori. Na veika a vakalougatataki kina o Jope ni a rerevaka na Kalou e dusia na levu ni ‘loloma e maroroya tu o Jiova me nodra o ira sa rerevaki koya.’​—Same 31:19; Jemesa 5:11.

Rerevaka na Kalou kei na Rerevaka na Tamata

17. Na cava ena manati keda kevaka eda rerevaki ira na tamata, ia na cava e lekaleka kina na noda rai kevaka eda rerevaki ira?

¹⁷ Na noda rerevaka na Kalou e rawa ni uqeti keda meda cakadodonu, ia na rerevaki ira na tamata e luluqa kina na vakabauta. Oqori na vuna a kaya kina o Jisu vei iratou na nona yapositolo ni uqeti iratou tiko me ratou gumatua ni vunautaka na itukutuku vinaka: “Kakua ni rerevaki ira era sa vakamatea na yago, a ra sega ni rawata me ra vakamatea na yalo; ia dou rerevaki koya ga sa rawata me vakarusa na yalo kei na yago talega mai eli.” (Maciu 10:28) E vakamacalataka tiko o Jisu ni o koya e rerevaki ira na tamata e lekaleka na nona rai ni sega ni rawa vei ira mera kauta laivi na noda inuinui ni bula mai muri. Eda rerevaka tale ga na Kalou nida vakadinata na kaukaua vakaitamera e tu vua ni raici vata kei na nodra igu somidi wale na veimatanitu kece. (Aisea 40:15) Me vakataki Eparama ga, eda nuitaki Jiova vakaoti ni tu vua na kaukaua me vakaturi ira na nona tamata yalodina mai na mate. (Vakatakila 2:10) Oqori na vuna, eda kaya kina ena nuidei: “Kevaka sa totaki keda na Kalou, o cei me noda meca?”​—Roma 8:31.

18. E dau vakalougatataki ira vakacava era rerevaki koya o Jiova?

¹⁸ Se lewe ni noda vuvale se dua eda vuli vata o koya e vakacacani keda, eda na vakila ga ni noda ‘rerevaki Jiova e vu ni vakanuinui dei.’ (Vosa Vakaibalebale 14:26) Meda kerea vua na Kalou na kaukaua, ni na rogoci keda o koya. (Same 145:19) E sega vakadua ni guilecavi ira era rerevaki koya o Jiova. E tauca kina na vosa veivakacegui oqo ena gusu i Malakai na nona parofita: “Sa ra qai dauveivosaki vakataki ira ko ira era sa rerevaki Jiova: a sa vakarorogo ko Jiova, ka rogoca, a sa volai e dua nai vola ni veivakananumi e matana e na vukudra era rerevaki Jiova, ka vakananuma na yacana.”​—Malakai 3:16.

19. Na cava soti e sa na sega ni rerevaki tale, ia o cei ena rerevaki tiko ga me tawamudu?

¹⁹ Sa voleka oqo mera sokalou vei Jiova na lewe i vuravura kece, qai oti vakadua kina na rerevaki ira na tamata. (Aisea 11:9) Sa na sega tale ga ni rerevaki se ririkotaki na waloloi, mate ca, basulawa, kei na ivalu. Ena sega ni mudu na nona rerevaki na Kalou nira na qaravi koya tiko ga mai lomalagi vaka kina e vuravura na nona dauveiqaravi yalodina era rokovi koya, talairawarawa vua, ra qai dokai koya. (Vakatakila 15:4) Ia ena gauna oqo, meda ciqoma mada ga e vu ni lomada na ivakasala uqeti vakalou i Solomoni e vaka: “Me kakua ni vuvutaki ira nai valavala ca na lomamu; ia mo rerevaki Jiova tiko e na siga taucoko ka bogi: ni sa dua dina kina na kenai sau; ia na ka ko sa nuitaka ena sega ni muduki tani.”​—Vosa Vakaibalebale 23:17, 18.

[iVakamacala e ra]

O se Nanuma?

• Eda vulica vakacava meda cata na ca?

• Era taura tu ga vakamamada vakacava na nodra veiwekani kei Jiova e so na Isireli ena gauna i Malakai?

• Na cava eda vulica rawa vei Eparama, Josefa, kei Jope me baleta na nodratou rerevaka na Kalou?

• Na rerevaki cei ena dei tu ga e veigauna kece? Baleta na cava?

[iYaloyalo ena tabana e 19]

O ira na itubutubu vuku era raica na vinaka ni kena tugani na rere e kilikili ena lomadra na luvedra

[iYaloyalo ena tabana e 20]

Nida rere, eda na goletani mai na ituvaki leqataki, ia nida rerevaka na Kalou, eda na goletani mai na ca

[iYaloyalo ena tabana e 23]

A rerevaka tiko ga na Kalou o Jope e dina ni ratou vosataki koya vakaca na tolu na nona itokani lasulasu

[Credit Line]

Ena ivakadewa ni iVolatabu na Vulgata Latina, 1795