Sokalou “Vakayalo”

“Ia, dou na qai vakatautauvatataka na Kalou kei cei? Dou na vakatakarakarataki koya kei na cava?”​—AISEA 40:​18, “THE JERUSALEM BIBLE”

RAIRAI o sa vakadeitaka sara ga ni vakadonui na kena vakayagataki na ivakatakarakara nida sokalou. De o nanuma ni o na voleka kina vua na daurogo masu, baleta ni tawarairai, e dau yawaki keda qai dredre ni kilai.

Ia, e tu beka vei keda na galala meda digitaka ga na sala eda torova kina na Kalou? Sega li ni Kalou duadua ga e tu vua na dodonu me vakatulewataka na cava e dodonu kei na cava e sega? A vakamacalataka o Jisu na nona rai na Kalou me baleta na tikina oqo ena nona kaya: “Oi au na sala, kei na vu-ni-dina, kei na vu-ni-bula; sa sega ni torovi Tamaqu walega e dua na tamata, e na vukuqu ga.” (Joni 14:6) Na veivosa mada ga oya e vakaraitaka ni sega ni dodonu me vakayagataki na ivakatakarakara se na iyaya ni sokalou cava tale.

Io, e tiko ga na ivalavala ni sokalou e vakadonuya na Kalou o Jiova. Na kena cava oya? Ena dua tale na gauna, a vakamacalataka o Jisu: “Ena lako mai na gauna, a sa qai yaco mai, era na lotu vakayalo ka vakaidina vei Tamada ko ira sa lotu dina; ni sa qara ko Tamada me vakaoqo ko ira sa lotu vua. A Yalo na Kalou: ia ko ira sa lotu vua, e dodonu me ra lotu vakayalo ka vakaidina.”​—Joni 4:​23, 24.

Ni “yalo” na Kalou, ena rawa beka me dua na kena ivakatakarakara? Sega. Se mani rairai vinaka vakacava e dua na ivakatakarakara, ena sega ga ni yacova rawa na lagilagi ni Kalou. O koya gona, ena sega ni rawa vakadua ni ucuya na Kalou e dua na ivakatakarakara. (Roma 1:​22, 23) Ena rawa beka ni kainaki vua e dua ni ‘lotu vakaidina’ ke vakayagataka na ivakatakarakara me torova kina na Kalou?

iVakavuvuli Matata Vakaivolatabu

Na Lawa ni Kalou e vakatabuya na buli ni matakau me iyaya ni sokalou. E kaya na ikarua ni Vunau e Tini: “Mo kakua ni cakava vei iko e dua na matakau ceuceu; se dua nai vakatakarakara ni ka mai lomalagi ecake, se dua na ka e tu e vuravura era, se dua na ka e na wasawasa e na yasa i vuravura: mo kakua ni cuva vei ira, se qaravi ira.” (Lako Yani 20:​4, 5) E vakarota tale ga na iVolatabu vakarisito e uqeti vakalou: “Mo dou dro tani mai na qarava na matakau.”​—1 Korinica 10:14.

E vuqa era kaya ni sega ni qaravi matakau na nodra vakayagataka na ivakatakarakara ena gauna ni nodra sokalou. Me kena ivakaraitaki, era dau cakitaka na lotu Orthodox nira sokaloutaka tiko na ivakatakarakara era cuvara, tekidurutaka ra qai masuta. A vola e dua na bete ni lotu Orthodox: “Keimami doka ni ka tabu, keimami rokova tale ga na ka e vakatakarakarataka.”

Ia, na taro: E vakadonuya beka na Kalou na vakayagataki ni ivakatakarakara me ivukevuke ni nona qaravi? E sega vakadua ni vakadonuya na iVolatabu na ivalavala oqo. Ena gauna mada ga era a bulia kina na Isireli na ivakatakarakara ni bulumakau mera qaravi Jiova kina, a cudruvi ira vakalevu qai kaya nira sa vukitani.​—Lako Yani 32:​4-7.

Rawa ni Veicoriti

Na vakayagataki ni ivakatakarakara ena gauna ni sokalou e dua na ivalavala ririkotaki. Ena rawai rawarawa kina e dua me sokaloutaka ga na ivakatakarakara, sega ni Kalou o koya e dusia tiko na ivakatakarakara oya. Se dua tale na kena itukutukuni, e raici me ka bibi na ivakatakarakara, na matakau me qaravi.

Oqori na ka a yaco ina so na iyaya ena nodra gauna na Isireli. Me kena ivakaraitaki, a bulia o Mosese e dua na gata parasa ena gauna era veilakoyaki voli kina ena vanualiwa. Taumada, na gata parasa e vauci tu oqo ena mua ni dua na kau balavu, e ivakatakarakara ni nodra na vakabulai. O ira kece e kati ira na gata ra qai dagava na gata parasa era na sotava na veivukei ni Kalou. Ia, ni oti ga nodra curuma yani na Vanua Yalataki, era sa vukica na ivakatakarakara oqo me matakau, e vaka ga ni tiko vua na gata parasa oqo na kaukaua ni veivakabulai. Era vakama kina na ka boi vinaka, ra qai vakayacana me o Niusitani.​—Tiko Voli mai na Lekutu 21:​8, 9; 2 Tui 18:4.

Era a tovolea tale ga na Isireli mera vakayagataka na kato ni veiyalayalati me taqomaki ira vakacakamana mai vei ira na nodra meca, ia ra qai tini vakadrukai ga kina vakaca. (1 Samuela 4:​3, 4; 5:​11) Vaka tale ga kina ena gauna i Jeremaia, era a raica vakabibi cake na lewe i Jerusalemi na valenisoro ka sega vua na Kalou e dau sokaloutaki tiko e kea.​—Jeremaia 7:​12-​15.

E se takalevu tiko ga na sokaloutaki ni ka e buli ka sega vua na Kalou. E kaya na dauvakadidike o Vitalij Ivanovich Petrenko: “E rawa ni yaco na ivakatakarakara . . . me qaravi. Sa rawa ni wili me sokalou ina matakau . . . Na qaravi ni ivakatakarakara, e vakadinati ni ivakarau ni lotu butobuto e sa mai ciqomi raraba.” E vaka tale ga kina na ka e kaya na bete ni lotu Orthodox ni Kirisi o Demetrios Constantelos ena nona ivola, Understanding the Greek Orthodox Church: “E sega ni dredre vua e dua na lotu Vakarisito me sokalou ina ivakatakarakara.”

Ia, e vakatitiqataki dina na kena tukuni nira ivukevuke wale ga ni sokalou na ivakatakarakara. Baleta? Sega li ni dau raici e so na ivakatakarakara i Meri se o ira na “sanito” me bibi cake, qai vinaka cake mera qaravi, ni vakatauvatani kei na so tale na kedra ivakatakarakara e nanumi ni sega soti ni yaga? Me kena ivakaraitaki, ena lotu Orthodox era dui tu ga na imuri yalodina ni ivakatakarakara i Meri mai Tínos, Kirisi, vakatale ga kina na kena e tiko mai Soumela, ena vualiku kei Kirisi. Erau vakabauta na ilawalawa ruarua oqo ni kaukaua cake sara na ivakatakarakara erau dui taukena mai vua tale kadua, ni veivakadrukai na levu ni cakamana e cakava, dina ga ni rau vakatakarakarataka tiko ga e dua na tamata sa mate makawa sara. O koya gona, era dau vakadinata na tamata ni kaukaua levu e vu mai na so na ivakatakarakara ra qai sokaloutaka.

Masu Vua na “Sanito” se Vei Meri?

Vakacava na nona sokaloutaki e dua me vakataki Meri se na “sanito”? Nona sauma o Jisu na vosa ni veitemaki i Setani, a salavata na ka e kaya kei na Vakarua 6:​13: “Mo vakarokoroko vua na Turaga na nomu Kalou, ka mo qaravi koya duadua ga.” (Maciu 4:​10, VV) E muri a qai kaya nira na sokalou ga vua na “Tamada” na dausokalou dina, ka sega tale vua e dua. (Joni 4:​23) Na tikina oqo, a vakadodonutaki koya kina na yapositolo o Joni e dua na agilosi ena gauna a via cuva kina vua, a kaya: “Raica mo kakua ga . . . Mo vakarokoroko vua na Kalou.”​—Vakatakila 22:9.

E dodonu beka meda masuti Meri, na tina i Jisu, se dua na “sanito,” meda kerea me noda dauveisorovaki vua na Kalou? E sauma vakadodonu na iVolatabu: “Ni sa dua bauga na Kalou, ka dua bauga na dauveisorovaki, e na maliwa ni Kalou kei ira na tamata, io, na tamata ko Jisu Karisito.”​—1 Timoci 2:5.

Taqomaka Nomu Veiwekani kei na Kalou

E vakacala na ivakavuvuli vakaivolatabu na vakayagataki ni ivakatakarakara, ni sega ni rawa ni vukea e dua me rawata na bula kei na nona veivakadonui na Kalou. Kena veibasai, a kaya o Jisu ni bula tawamudu e rawati ga ena noda kila na Kalou dina duadua ga, noda kila vinaka na nona itovo qoroi, vaka tale ga kina na nona inaki kei na sala e veitaratara kina kei keda. (Joni 17:3) Na ivakatakarakara e sega ni rai rawa, vakila na ka, se vosa, e sega tale ga ni vukea rawa e dua me kila na Kalou kei na sala e vakadonuya me sokaloutaki kina. (Same 115:​4-8) Na vuli bibi taudua e rawati wale ga ena kena vulici na Vosa ni Kalou, na iVolatabu.

E sega wale ga ni tawayaga na sokaloutaki ni ivakatakarakara, e veivakaleqai tale ga vakayalo. Ena rawa vakacava oya? Na imatai kei na kena e bibi taudua, ni rawa ni muduka na nona veiwekani e dua kei Jiova. Me vakataki ira na Isireli, era “vakacudrui koya nira vakayagataka na matakau,” qai kaya na Kalou: “Au na vunia vei ira na mataqu.” (Vakarua 32:​16, 20, The New American Bible) Era na veiwekani vinaka tale kei na Kalou ke ra ‘biuta na matakau.’​—Aisea 31:​6, 7.

O koya gona, e veiganiti dina na ivakasala vakaivolatabu: “Oi kemudou na gone lomani, maroroi kemudou mai na veimatakau”!​—1 Joni 5:​21.

[Kato ena tabana e 6]

Vukei me Rau Sokalou “Vakayalo”

O Olivera e dua na lewenilotu Orthodox kaukaua e Albania. Ena 1967, a vakatabui kina na lotu ena vanua oya, ia a tomana lo tiko ga o Olivera na nona sokalou. A vakayagataka e dua na iwase levu ni nona ilavo lailai ni peniseni me voli kadrala, kei na ivakatakarakara koula se siliva. E qai dau lai vunitaka ena ruku ni nona imocemoce, sa dau qai moce toka ga ena dua na idabedabe e voleka baleta e rerevaka ni lakolako de dua ena raica se butakoca. Gauna era sikovi koya kina na iVakadinadina i Jiova ena itekivu ni veiyabaki ni 1990, a dikeva rawa o Olivera ni dodonu vakaivolatabu na nodra itukutuku. A raica rawa na ka e kaya na iVolatabu ni sokalou dina e “vakayalo,” qai mai kila tale ga na sala e raica kina na Kalou na vakayagataki ni ivakatakarakara. (Joni 4:​24) E dau raica na iVakadinadina erau vuli tiko ni vaka me sa qai lailai sobu tiko ga mai na ivakatakarakara ena lomanivale i Olivera ena veigauna kece e veisiko yani kina. Yaco sara na gauna me sega tale ni dua e vo. Ni papitaiso oti, a kaya o Olivera: “Nikua, sa isosomi ni ivakatakarakara tawayaga na nona solia vei au o Jiova na yalona tabu. Au vakavinavinakataka ni sega ni gadreva o Jiova na ivakatakarakara me sobura mai kina na yalona.”

E dua tale na lewenilotu Orthodox kaukaua o Athena, mai na yanuyanu o Lesbos e Kirisi. E lewenisere qai dau vakamuria kece sara na ivakarau ni sokalou, wili kina na kena vakayagataki na ivakatakarakara. Era a vukei Athena na iVakadinadina i Jiova me raica ni sega ni dodonu vakaivolatabu na ka kece a vulica. Oqori e okati kina na kena vakayagataki ena sokalou na ivakatakarakara kei na kauveilatai. A vinakata o Athena me vakekeli ga vakataki koya me kila na vanua e vu mai kina na iyaya vakalotu oqo. Ni oti nona vakekeli vakatitobu ena so na ivola ni ivakamacala, a vakadeitaka kina nira sega ni vakarisito na iyaya oqo. Nona gadreva me sokalou “vakayalo” e vakavuna me biuta tani na ivakatakarakara e taukena, dina ga nira isaulevu. Ia, a tu vakarau o Athena me na vakuai koya mai na so na ka, ena nona vinakata me qarava na Kalou ena sala e savasava qai vakadonui.​—Cakacaka 19:19.

[Kato/iYaloyalo ena tabana e 7]

Era Cakacakaniliga Beka ga na iVakatakarakara?

Sa qai oti ga oqo e vica na yabaki na kedra tekivu kumuni na ivakatakarakara ni lotu Orthodox e veiyasa i vuravura. Ia vei ira na kumuna, era sega ni raica na iyaya oqo me ka tabu vakalotu, me cakacaka ga ni liga ni vanua makawa o Byzantium. O koya gona, e rawa ni iukuuku tu ni vale se nona valenivolavola e dua e sega ni vakabauta na Kalou.

Ia vei ira na lotu Vakarisito dina, era sega ni lecava na inaki levu ni ivakatakarakara. Oya nira iyaya ni sokalou. Era ciqoma gona na lotu Vakarisito dina na dodonu e tu vei ira na tani ena nodra taukena na ivakatakarakara, ia era sega ni taukena e dua, se ra dau kumuna me iyaya makawa vakamareqeti. Oqori e salavata sara ga kei na ivakavuvuli e kune ena Vakarua 7:​26: “Ia mo ni kakua ni kauta ki na nomuni vale na ka vakasisila [na matakau e vakayagataki me sokaloutaki], de ko ni sa lesi me vakarusai me vaka na ka ko ya: ia mo cata vakaidina ga, ka vakasisilataka sara.”

[iYaloyalo ena tabana e 7]

A sega ni vakatara na Kalou na vakayagataki ni ivakatakarakara ena sokalou

[iYaloyalo ena tabana e 8]

E vukei keda na kilaka vakaivolatabu meda sokalou vakayalo