Vakalougatataki Ira Qai Taqomaki Ira na Talairawarawa o Jiova

“Ia ko koya sa vakarorogo vei au ena tiko vinaka, ka na vakacegu ka sega ni rerevaka e dua na ka ca.”​—VOSA VAKAIBALEBALE 1:​33.

1, 2. Na cava e bibi kina na talairawarawa vua na Kalou? Vakamacalataka.

ERA toki kakana welewelei toka e veico na luvenitoa dromodromo lalai, era sega ni vakila ni sa wanonovi ira toka mai macawa e dua na manulevu. E vakasauri na kena rogo na domo ca i tinatina ni sa kacivi ira na luvena me mai ovici ira. Era cicivi koya mai na luvena, oti ga e vica na sekodi era sa vakaruru toka e ruku ni taba i tinadra. Mai vuka tani yani o manulevu.a Na cava eda vulica e ke? E veivakabulai na talairawarawa!

² E bibi vei ira na lotu Vakarisito nikua na ivakaraitaki oqori, baleta o Setani e saga sara tiko vakaukaua me vakamalumalumutaki ira na tamata ni Kalou. (Vakatakila 12:​9, 12, 17) E vinakata me vakarusa na noda vakabauta me kua kina ni vakadonui keda o Jiova da qai sega ni rawata na bula tawamudu. (1 Pita 5:8) Ia, kevaka eda kabita voleka tiko ga na Kalou da qai talairawarawa ina ivakasala mai na nona Vosa kei na nona isoqosoqo, ena taqomaki keda o koya. E vola na daunisame: “Ena vakarurugi iko e na lawena, ia ko na vakararavi ki na ruku ni tabana.”​—Same 91:4.

Vakamalumalumutaki na Matanitu Talaidredre

3. Na cava e itinitini ni nona dau talaidredre o Isireli?

³ E taqomaka wasoma o Jiova na matanitu o Isireli ena gauna e talairawarawa voli kina. Ia e dau wasoma nodra biuta na nodra Dauveibuli na lewe ni matanitu oya nira qarava na kalou e buli ena kau se vatu, “na ka wale, na ka e sega ni yaga se ia rawa na veivakabulai.” (1 Samuela 12:21) Nira talaidredre voli ena vica vata na senitiuri, sa bau dredre dina me veisau tale na matanitu oya mai na nona sa vukitani. E kaya ena yalorarawa o Jisu: “Isa! Jerusalemi, Isa! Jerusalemi, ko iko sa vakamatei ira na parofita, ka vakaviriki ira sa talai yani vei iko, au a nanuma vakavica me’u vakasoqoni ira vata na nomu gone, me vaka na toa yalewa sa vakasoqoni ira na luvena e ruku ni tabana, ia dou a sega ni vinakata! Raica, sa qai biu vei kemudou na nomudou vale me lala didi.”​—Maciu 23:​37, 38.

4. E laurai vakacava ena 70 S.K. nona sa biuti Jerusalemi o Jiova?

⁴ E laurai votu ena 70 S.K. nona sa biuti Isireli vukitani o Jiova. Ena yabaki oya e cecebuya mai kina na drotini ni mataivalu ni Roma e tabaki kina na ikeli me mai vakarusai Jerusalemi. E vutucoqa tu na koro vei ira na mai marautaka na soqo ni Lakosivia. Ia e sega ni bau taleitaka na Kalou na isoro vakaitamera era vakacabora. Eda nanuma lesu kina na vosa i Samuela vei Saula na tui talaidredre: “Sa vinakata li ko Jiova nai soro kama kei nai madrali, me vaka sa vinakata ko koya na talairawarawa ki na vosa i Jiova? Raica, sa vinaka na talairawarawa, ka ca nai soro; sa vinaka na vakarorogo, ka ca na uro ni sipi tagane.”​—1 Samuela 15:22.

5. Na talairawarawa cava e namaka o Jiova? Eda kila vakacava ni rawa meda talairawarawa vaka oya?

⁵ Dina ga ni namaka mera talairawarawa, ia e kila o Jiova ni vakaiyalayala ga na ka e rawata na tamata ivalavala ca. (Same 130:​3, 4) E namaka na lomadina kei na talairawarawa e yavutaki ena vakabauta, loloma, kei na noda rerevaka meda vakacudrui koya. (Vakarua 10:​12, 13; Vosa Vakaibalebale 16:6; Aisea 43:10; Maika 6:8; Roma 6:​17) E rawa nida talairawarawa vaka oya baleta nira sa vakaraitaka oti ‘na ilala ivakadinadina levu ni se bera na gauna vakarisito,’ ena nodra yalodina tiko ga nira sotava na veivakatovolei rerevaki, se na mate. (Iperiu 11:​36, 37; 12:​1, VV) Era vakamarautaka dina na loma i Jiova! (Vosa Vakaibalebale 27:11) E so era yalodina taumada ia era qai talaidredre e muri. E dua vei ira o Tui Joasi e Juta ena gauna makawa.

Na Tui e Vakaleqai ena Veimaliwai Ca

6, 7. E veiliutaki vakacava o Tui Joasi ni bula tiko o Jioiata?

⁶ E voleka sara ni labati o Tui Joasi ni se gone dramidrami. Ni se qai yabaki vitu, e kauti koya tani mai na vanua e vunitaki tu kina qai buli koya me tui, na Bete Levu o Jioiata. Ni vaka e tamana qai nona daunivakasala o Jioiata, e yaco na tui gone oya me kitaka “na ka dodonu e na mata i Jiova e na veisiga kecega sa bula kina ko Jioiata na bete.”​—2 Veigauna 22:10–​23:​1, 11; 24:​1, 2.

⁷ A okati ena veika vinaka e cakava o Joasi na nona vakavinakataka na valenisoro i Jiova, na ka e “nanuma ko Joasi” me cakava. E vakaraitaka tale ga vei Jioiata na Bete Levu ni vinakati me kumuni na ivakacavacava ni valenisoro mai Juta kei Jerusalemi “me vaka nai vakaro i Mosese,” me vakailavotaka na vakavinakataki ni valenisoro. E vakilai ni sa yaga nona veivakauqeti o Jioiata vua na tui gone oqo me vulica qai talairawarawa ina Lawa ni Kalou. Oqo e vakavuna me totolo na kena vakavinakataki na valenisoro kei na kena iyaya.​—2 Veigauna 24:​4, 6, 13, 14; Vakarua 17:18.

8. (a) Na cava e vakavuna na bale nei Joasi? (b) Ni talaidredre na tui, na cava e qai tini cakava?

⁸ Ka ni rarawa ni a sega ni dei na nona talairawarawa vei Jiova o Joasi. Baleta? E kaya na Vosa ni Kalou: “Ni sa mate ko Jioiata, sa ra lako mai na turaga ni Juta, ka sa vakarokoroko vua na tui. A sa vakarorogo vei ira ko koya na tui. Ka ra sa biuta na vale i Jiova na Kalou ni nodra qase, ka qaravi ira na kalouyalewa ni veikau kei na matakau; ka sa yaco na cudru kivei ira na Juta kei ira mai Jerusalemi e na vuku ni nodra caka cala oqo.” Nodra veivakamuai cala na turaga ni Juta oqo e vakavuna me sega ni rogoci ira kina na parofita ni Kalou, e dua vei ira o Sakaraia na luve i Jioiata, e dau vunauci Joasi kei ira na lewenivanua ena vuku ni nodra talaidredre. E sega ni veivutuni o Joasi, ia e vakavuna ga nona vakaviriki me mate o Sakaraia. E yaco me talaidredre qai sega ni veinanumi o Joasi baleta ni sikalutu ina veimaliwai ca!​—2 Veigauna 24:​17-​22; 1 Korinica 15:33.

9. E vakaraitaka vakacava na ca ni talaidredre na ka e yacovi Joasi kei ira na turaga?

⁹ Na cava e yacovi Joasi kei ira na turaga nira vakanadakui Jiova? E kabai Juta e dua na “mataivalu lailai” ni Siria ka “mokuti ira kecega na nodra turaga na tamata.” E vakasaurarataka tale ga na tui na mataivalu oya me solia na veika e taukena kei na koula kei na siliva mai na vale tabu. E bula o Joasi ena ivalu oya, ia sa malumalumu sara qai tautauvimate. Sega ni dede, era qai buki kena vere na nona dauveiqaravi ra qai vakamatei koya. (2 Veigauna 24:​23-​25; 2 Tui 12:​17, 18) E vakadeitaki kina na vosa i Jiova vei Isireli: “Kevaka ko ni na sega ni vakarorogo ki na vosa i Jiova na nomuni Kalou, mo ni vakabauta mo cakava na nona vunau kecega kei na nonai lesilesi . . . , ena qai yacovi kemuni ka vauci kemuni na ka ca kecega”!​—Vakarua 28:15.

Vakabulai na Vunivola ni Talairawarawa

10, 11. (a) Na cava e yaga kina meda vakasamataka na ivakasala i Jiova vei Peruki? (b) Na ivakasala cava e solia o Jiova vei Peruki?

¹⁰ O dau yalolailai beka ena so na gauna baleta nira sega ni taleitaka e so na itukutuku vinaka o vunautaka? O dau vuvutaki ira beka na vutuniyau ena so na gauna baleta ni vaka era bula vakacegu? Ke vaka kina, vakasamataki Peruki, na vunivola i Jeremaia, kei na nona vakasalataki koya vakayalololoma o Jiova.

¹¹ Ni vola tiko o Peruki e dua na itukutuku vakaparofisai e qai vakasalataki koya o Jiova. Baleta? E sega ni taleitaka o Peruki na bula e sotava tiko baleta ni sa gadreva voli na ivakarau ni bula e nanuma ni uasivi mai na nona qaravi Jiova. Ni raica na veisau ni rai nei Peruki, e mani vakasalataki koya vakadodonu qai vakayalololoma o Jiova: “Ko sa dauqara beka eso na ka levu me nomu? Mo kakua ni dauqara: raica, au na vakayacora na ca vei ira na tamata kecega, . . . ka’u na solia vei iko na nomu bula me nomui toki ni valu e na veiyasana kecega ko sa lako voli kina.”​—Jeremaia 36:​4; 45:5.

12. Na cava meda kua ni qara kina na ‘veika lelevu’ me noda ena vuravura oqo?

¹² Eda siqema beka nona kauaitaka vakalevu o Jiova na turaga vinaka oqo o Peruki, baleta ni yalodina qai yaloqaqa tale ga ena nona qaravi Jiova vata kei Jeremaia? E vaka kina nikua, e kauaitaki ira vakabibi o Jiova o ira na via qara na bula e vinaka cake e vuravura. Ia e ka ni marau ni levu era vakataki Peruki nira ciqoma na nodra ivakasala na tacida era matua vakayalo. (Luke 15:​4-7) Io, meda kila kece mada ga ni tawayaga vei ira e so na nodra qara na ‘veika lelevu’ ni vuravura oqo. Era na sega ni kunea na marau dina, ia ena rawa sara tale ga mera lako tani yani kei na vuravura oqo kei na kena gagadre kece ga.​—Maciu 6:​19, 20; 1 Joni 2:​15-​17.

13. E vukei keda vakacava meda yalomalumalumu na ivakamacala kei Peruki?

¹³ Na ivakamacala kei Peruki e vukei keda tale ga meda yalomalumalumu. A sega ni vakasalataki Peruki vakadodonu o Jiova, e vakadewa ga nona ivakasala vei Jeremaia, o koya e kila vinaka o Peruki, qai kila tale ga na veika e malumalumu kina. (Jeremaia 45:​1, 2) Ia e sega ni qaciqacia o Peruki; e kila vinaka o koya ni oya e ivakasala i Jiova. (2 Veigauna 26:​3, 4, 16; Vosa Vakaibalebale 18:12; 19:20) O koya gona, ‘kevaka eda vakidacalataki meda valavala ca’ da qai vakasalataki mai na Vosa ni Kalou, meda vakaraitaka nida matua, yalomatua, da qai yalomalumalumu me vakataki Peruki.​—Kalatia 6:1.

14. E yaga vakacava vei keda noda talairawarawa vei ira na liutaki keda?

¹⁴ E vukei ira tale ga na dauveivakasalataki na noda yalomalumalumu. Kaya na Iperiu 13:​17 (VV): “Ni talairawarawa vei ira na nomuni i liuliu, ka vakayalomalumalumutaki kemuni vei ira, ni ra sa yadrava tiko na yalomuni, ka ni na vakatarogi ira kina na Kalou e muri. Ke ko ni kitaka oqo era na vakayacora na nodra i tavi e na marau, ka sega e na yalo rarawa ka ni na sega ni dua na kena yaga vei kemuni ko ya.” Era dau masuti Jiova na qase ni ivavakoso me solia vei ira na yaloqaqa, na vuku, kei na qaqarauni nira cakava nodra cakacaka bibi ni veivakatawani! Meda “dokai ira vakalevu era vakaoqo.”​—1 Korinica 16:​18, VV.

15. (a) E nuitaki Peruki vakacava o Jeremaia? (b) E saumi vakacava na talairawarawa nei Peruki?

¹⁵ Ni sa veisau na rai nei Peruki, qai solia vua o Jeremaia e dua na cakacaka dredre, oya me lako ina valenisoro me lai wilika kina ena domoilevu na itukutuku ni veilewai e vola ni a rogoca vei Jeremaia. E talairawarawa beka o Peruki? Io, e cakava na “ka kecega sa vakarota vua ko Jeremaia na parofita.” E yaloqaqa dina o koya baleta ni bau wilika tale ga na itukutuku oya vei ira na turaga kei Jerusalemi. (Jeremaia 36:​1-6, 8, 14, 15) Nira qai vakarusa na koro na kai Papiloni ena 18 na yabaki e muri, e marau dina o Peruki baleta ni a talairawarawa ina ivakasala i Jiova me baleta nona kua ni dauqara e so “na ka levu” me nona!​—Jeremaia 39:​1, 2, 11, 12; 43:​6.

Veivakabulai na Talairawarawa ena Gauna ni Bukudruadrua

16. E vakaraitaka vakacava o Jiova nona lomani ira na Jiu ena gauna ni nodra bukudruadrua e Jerusalemi na kai Papiloni ena 607 B.S.K.?

¹⁶ E vakadinadinataki tale nona lomani ira na talairawarawa na Kalou ena gauna e vakarusai kina o Jerusalemi ena 607 B.S.K. Ni qaqaco vinaka sara tu ga na bukudruadrua, e kaya vei ira na Jiu o Jiova: “Raica, au sa vakaraitaka vei kemudou na sala ni bula, kei na sala ni mate: ko koya sa tiko ga e na koro oqo ena mate e nai seleiwau, kei na mate dauveiveitauvi: ia ko koya sa curu kitautuba, ka dro vei ira na kai Kalitia era mai kabai kemudou, ena bula, ena soli vua na nona bula me nonai toki ni valu.” (Jeremaia 21:​8, 9) E dodonu mera sa vakarusai na lewe i Jerusalemi, ia se lomani ira tiko na talairawarawa vua o Jiova, ena gauna mada ga sa voleka kina na veivakarusai.b

17. (a) Na cava e rua na sala e vakatovolei kina nona talairawarawa o Jeremaia ni kaya o Jiova me tukuna vei ira na Jiu mera “vuki vei ira na kai Kalitia”? (b) E yaga vakacava vei keda na ivakaraitaki ni talairawarawa nei Jeremaia?

¹⁷ E vakatovolei sara ga na talairawarawa nei Jeremaia ni tukuna vei ira na Jiu mera soro. E dau tutaka na yaca ni Kalou o koya. A sega ni vinakata mera vakarogorogocataka na meca na yaca oya ena nodra kaya ni vakavuna na nodra qaqa na nodra kalou matakau. (Jeremaia 50:​2, 11; Lele i Jeremaia 2:​16) E kila tale ga o Jeremaia ni nona tukuna vei ira na tamata mera soro ena rawa ni vakaleqai koya, nira na kaya e so ni sa saqata tiko na matanitu. Ia e sega ni bau rere o koya, e talairawarawa ga ni tukuna na itukutuku nei Jiova. (Jeremaia 38:​4, 17, 18) Me vakataki Jeremaia, eda kacivaka tale tiko ga na itukutuku e sega ni taleitaki. E itukutuku vata ga a cati kina o Jisu. (Aisea 53:3; Maciu 24:9) Meda kua ni “rerevaka na tamata,” ia me vakataki Jeremaia, meda talairawarawa tiko ga vei Jiova da qai nuitaki koya.​—Vosa Vakaibalebale 29:25.

Talairawarawa ni Ravuravu o Koki

18. Ena vakatovolei vakacava ena gauna mai muri na nodra talairawarawa na dauveiqaravi i Jiova?

¹⁸ Sa voleka ni vakarusai na ituvaki ca se vuravura i Setani ena gauna ni “veivakararawataki levu.” (Maciu 24:​21, NW) Ena gauna oya ena vakatovolei vakaukaua kina nodra vakabauta kei na nodra talairawarawa na tamata ni Kalou. Me kena ivakaraitaki, e tukuna na iVolatabu ni o ‘Koki mai na vanua nei Mekoki,’ ena valuti ira na dauveiqaravi i Jiova, ena soqona mai e dua na ‘mataivalu kaukaua . . . , me vaka na o e ubia na vanua.’ (Isikeli 38:​2, 14-​16) Nira lewe lailai ra qai sega ni vakaiyaragi, era na nuitaki Jiova na nona tamata me taqomaki ira ena “tabana,” ni taqomaki ira na talairawarawa.

19, 20. (a) Na cava e bibi kina mera talairawarawa na Isireli nira toka volekata na Wasa Damudamu? (b) E yaga vakacava vei keda nida vakasamataka na ka e yaco ena Wasa Damudamu?

¹⁹ Eda nanuma lesu nodra biuti Ijipita mai na Isireli. Ni kuitataki ira oti na kai Ijipita ena tini na kuita, e sega ni kauti ira nona tamata o Jiova ena sala voleka ina Vanua Yalataki, ia e kauti ira sobu tale ina Wasa Damudamu, na vanua e rawa nira valuti kina. Ena rai vakaivalu, e cala sara na ilakolako oqo. Ke o tiko e kea, o na talairawarawa beka ina vosa i Jiova vei Mosese mo lako sobu ina Wasa Damudamu ni o kila tiko ni toka tani na Vanua Yalataki?​—Lako Yani 14:​1-4.

²⁰ Eda wilika ena Lako Yani wase 14, nona vakabulai ira nona tamata o Jiova ni vakayagataka na kaukaua levu e tu vua. Nida vakasamataka ena vakaukauataka dina na noda vakabauta na veika e yaco oya! (2 Pita 2:9) Na kaukaua ni noda vakabauta ena uqeti keda meda talairawarawa vei Jiova, veitalia ke mani duidui na veika e vinakata mai na ka eda nanuma. (Vosa Vakaibalebale 3:​5, 6) Tarogi iko mada, ‘Au sa vakaukauataka tiko noqu vakabauta ena noqu vuli iVolatabu, masu, kei na noqu vakasamataka na veika au vulica, vaka kina noqu dau soqoni wasoma kei ira na tamata ni Kalou?’​—Iperiu 10:​24, 25; 12:​1-3.

Rawa na Vakanuinui ena Talairawarawa

21. Na veivakalougatataki cava ena gauna oqo kei na gauna e se bera mai era na vakila na talairawarawa vei Jiova?

²¹ O ira na dau talairawarawa vei Jiova ena gauna oqo era vakila na dina ni Vosa Vakaibalebale 1:​33, e kaya: “Ia ko koya sa vakarorogo [talairawarawa] vei au ena tiko vinaka, ka na vakacegu ka sega ni rerevaka e dua na ka ca.” Ena vakilai na vosa e veivakacegui oqori ena siga ni cudru i Jiova sa roro mai! A tukuna vei iratou nona tisaipeli o Jisu: “Ni sa vakatekivu me yaco na veika oqo, dou ta cake, ka vagelegelei kemudou; ni dou sa qai voleka ni vakabulai.” (Luke 21:28) O ira ga na talairawarawa vua na Kalou era na vakila na dina ni veivosa oya.​—Maciu 7:​21.

22. (a) Na cava era nuidei kina na tamata i Jiova? (b) Na cava ena veivosakitaki ena ulutaga e tarava?

²² E dua tale na vuna eda nuidei kina baleta “ena sega ni vakayacora e dua na ka na Turaga ko Jiova, ena vakaraitaka mada ga na nona vosa vuni vei ira na nonai talatala na parofita.” (Emosi 3:7) Ena gauna oqo sa sega ni vakayagataki ira na parofita o Jiova me vaka e liu; sa digitaka ga e dua na ilawalawa dauveiqaravi yalodina me vakania tiko na nona lewenivale ena kakana vakayalo. (Maciu 24:​45-​47, VV) E dodonu meda talairawarawa vua na “dauveiqaravi” oqo! Ena laurai ena ulutaga e tarava ni talairawarawa oqo ena vakaraitaki tale ga ena ivalavala ni noda raici Jisu, na nona turaga na “dauveiqaravi.” O ‘Koya era na talairawarawa kina na veimataqali.’​—Vakatekivu 49:10.

[iVakamacala e ra]

O se Nanuma Tiko?

• Na cava e itinitini ni nona dau talaidredre o Isireli?

• E tarai Tui Joasi vakacava na nona veimaliwai ena gauna e se gone kina kei na gauna e muri?

• Na cava eda vulica vei Peruki?

• Na cava era sega ni rere kina na tamata talairawarawa i Jiova ni vakarau cava na ituvaki se vuravura oqo?

[iYaloyalo ena tabana e 13]

Talairawarawa na gone o Joasi ni vakasalataki koya o Jioiata

[iYaloyalo ena tabana e 15]

Era vakasalataki Joasi na nona itokani ca me vakavuna na vakamatei ni parofita ni Kalou

[iYaloyalo ena tabana e 16]

O na talairawarawa beka vei Jiova mo vakadinadinataka kina na kaukaua ni nona veivakabulai?