Eda na Muria na Yaca i Jiova me Tawamudu!

“Eda na muria ga na yaca i Jiova na noda Kalou ka sega ni mudu ka sega ni mudu.”​—MAIKA 4:5.

1. Na itukutuku cava e koto ena wase 3 ina wase 5 ni Maika?

DUA na itukutuku e via vakarogoya o Jiova vei ira na nona tamata, e vakayagataki Maika me nona parofita. E loma i Jiova mera muduki na dau caka ca. Ena totogitaki Isireli ena nona vukitani. Ia e ka ni marau ni o Jiova ena vakalougatataki ira na nona tamata era muria na yacana. Na veitukutuku oqo e matata vinaka ena wase 3 ina wase 5 ni parofisai i Maika.

2, 3. (a) Na itovo cava e dodonu me laurai vei ira na iliuliu e Isireli, ia na cava ga era cakava tiko? (b) O na vakamacalataka vakacava na veivosa ena Maika 3:​2, 3?

² E kacivaka na parofita ni Kalou: “Dou vakarorogo mada, koi kemudou na turaga ni Jekope, kei kemudou na mataveilewai ni mataqali i Isireli; Sa sega beka ni kilikili kei kemudou mo dou kila na lewa dodonu?” Io, oqo na itovo e dodonu me laurai vei ira, ia na cava ga era cakava tiko? E kaya o Maika: “Oi kemudou sa cata na ka vinaka ka vinakata na ka ca; ka vocia tani vei ira na kulidra, kei na lewedra mai na suidra; io, era sa kania na lewedra na noqu tamata, ka vocia tani vei ira na kulidra; kei na suidra era sa musulaka, ka tatalaka, me vaka na lewe ni kuro, ka vaka na lewe ni manumanu e na loma ni kuro levu.”​—Maika 3:​1-3.

³ Sa ra vakararawataki ira dina na dravudravua kei na vakaloloma, era wili me vaka na sipi, o ira na veiliutaki. Na veivosa era cavuti oqo ena matata vinaka vei ira na vakarogoci Maika. Ena drudrugi mada e liu na sipi sa vakamatei, musumusulaki, ni bera ni saqa. So na gauna e dau bola na sui me kau tani mai kina na kena uro. Sa na qai saqa na lewe kei na sui ena kuro levu, vaka na kena e vakamacalataka o Maika. (Isikeli 24:​3-5, 10) E sota sara ga na ivakamacala oqo kei na nodra ivakarau torosobu na iliuliu ca vei ira na lewenivanua ena gauna i Maika!

Namaka o Jiova Meda Lewadodonu

4. E duidui vakacava o Jiova kei ira na iliuliu e Isireli?

⁴ Dua na tama ni duidui levu e laurai vua na iVakatawa dauloloma o Jiova kei ira na iliuliu e Isireli. Era sega ni cakava nodra itavi mera taqomaka ena lewadodonu na qelenisipi. Kena veibasai, era vakalolomataki ira na sipi, era lewai ira vakaca ra qai vakadavea nodra “dra,” me vaka e tukuni ena Maika 3:10. Na cava e rawa nida vulica mai na ka e yaco oqo?

5. Na cava e namaka o Jiova vei ira era liutaka na nona tamata?

⁵ E namaka na Kalou mera lewadodonu o ira era liutaka na nona tamata. Oqo sara ga na ka e laurai vei ira na dauveiqaravi dina i Jiova nikua. Kuria, ni salavata tale ga oqo kei na ka e kaya na Aisea 32:1: “Raica, ena buli e dua na tui me ia na lewa dodonu, ko ira talega na turaga era na lewa vakadodonu.” Ia, na cava e laurai ena gauna i Maika? E sivia na nodra tawayalododonu o ira era ‘cata na ka vinaka ra qai vinakata na ka ca.’

Na Masu Nei Cei ena Rogoci?

6, 7. Na tikina bibi cava e vakamacalataki ena Maika 3:4?

⁶ Ena vakadonui ira beka o Jiova na ilala ca era bula vata kei Maika? Dravusakulukulu! E kaya na Maika 3:4: “Era na qai tagi vei Jiova, ia ena sega ni rogoci ira ko koya: io, ena tabonaka na matana maivei ira e na gauna ko ya, ni sa ca na nodrai valavala.” Na vosa e tauci oqo e vakaraitaka e dua na tikina bibi.

⁷ O Jiova ena sega ni sauma noda masu kevaka eda nakita noda caka cala. Ena yaco oqo kevaka e rua tiko na ivakarau ni noda bula, meda vunitaka na veika cala eda cakava da qai vakalecalecava nida qarava tiko na Kalou ena yalodina. Ena Same 26:​4, e lagata kina o Tevita: “Au na sega ni tiko vata kei ira na tamata lasulasu, ka’u na sega talega ni lako vata kei ira era dauveivakaisini.” Sa na sega tu ga ni sauma o Jiova na nodra masu era nakita mera beca nona Vosa!

Vakaukauataki ena Yalo Tabu ni Kalou

8. Na cava e tukuni vei ira na parofita ena gauna i Maika ni na yacovi ira?

⁸ Na itovo torosobu cava e takalevu vei ira na iliuliu e Isireli? Era vakacalai vakayalo na tamata ni Kalou vei ira na parofita lasu. Era kailavaka na turaga kocokoco oqo na ‘Vakacegu’ ia era sasaga vala kei ira era sega ni solia na kakana e gusudra. “O koya oqo,” e kaya kina o Jiova, “ena yacovi kemudou kina na bogi ka na sega na raivotu; ia ena butobuto vei kemudou ka na sega ni ia na cakamana vakailasu; io, ena dromu na mata-ni-siga vei ira na parofita, ena siga butobuto ga vei ira. Era na qai madua na rairai, ka taqaya na daucaka-mana vakailasu: io, era na tabonaka na tebenigusudra kecega.”​—Maika 3:​5-7a.

9, 10. Na cava na ibalebale ni ‘tabonaki ni tebenigusu’? Na cava ena sega ni cakava kina oya o Maika?

⁹ Na cava mera ‘tabonaka kina na tebenigusudra’? Dau kena ivalavala oqo vei ira na tamata ca era bula ena gauna i Maika, me ivakaraitaki ni dua na ka era madualaka. Sa dodonu ga mera madua ‘ni sa sega na ka e tukuna mai na Kalou.’ (Maika 3:7b) O Jiova ena sega ni rogoca nodra masu na tamata ca era viavialevu.

¹⁰ Ia, e sega ni gadrevi vei Maika me ‘tabonaka na tebenigusuna,’ ni sega ni madua. O Jiova e sauma nona masu. Dikeva mada na Maika 3:​8, e kaya kina na parofita yalodina: “E dina ni’u sa sinai e na kaukauwa maivei koya na Yalo i Jiova, e na lewa dodonu talega, kei na yalodei.” Dua na ka nona vakavinavinakataka o Maika ni ‘sinai vua na kaukaua ni Yalo i Jiova’ ena gauna dede a veiqaravi voli kina ena yalodina! E vakaukauataki koya tale ga me “tukuna rawa vei ira na Jekope na nodra talaidredre, vei ira talega na Isireli na nodrai valavala ca.”

11. Eda na vakaukauataki vakacava meda kacivaka na itukutuku ni Kalou?

¹¹ E macala ni na gadreva o Maika na kaukaua e levu cake mai na igu vakatamata me kacivaka kina na itukutuku ni veilewai ni Kalou. Ena vinakati gona me na tiko vua na yalo i Jiova, se nona igu kaukaua. Vakacava o keda? Eda na gumatua ena noda ilesilesi ni vunau kevaka wale ga e vakaukauataki keda na yalo tabu i Jiova. Ia, ena dreve na noda sasaga, ena sega tale ga ni sauma na Kalou noda masu ni kere veivuke, ke da nakita meda cakava na veika ca. Eda sega ni rawa ni kacivaka na itukutuku ni veilewai ni Tamada vakalomalagi vakavo ga ke tiko vei keda “na Yalo i Jiova.” Ena masu kei na veivuke ni yalo tabu, eda na tukuna kina ena doudou na Vosa ni Kalou me vakataki Maika.

12. Na cava e rawa nira ‘doudou tiko ga kina ni tukuna na vosa ni Kalou’ na tisaipeli taumada i Jisu?

¹² De dua eda nanuma na veika e tukuni ena Cakacaka 4:​23-​31. Raivakatayaloyalotaka mada ni o iko e dua na tisaipeli i Jisu ena imatai ni senitiuri. Era saga tiko na dauveitusaqati mera vagalui na imuri i Karisito. Ia era vakamamasu vua na nodra Turaga Sau na imuri i Karisito, nira cavuta: “Kemuni na Turaga [Jiova], mo ni raica na nodra vosa vakacudrucudruya, ka solia kivei ira na nomuni talatala, me ra doudou vakalevu ni ra tukuna na nomuni vosa.” Na cava a qai yaco? Ni sa oti nodra masu, sa qai vakayavalati na vale era soqoni vata kina; era vakasinaiti kece ena yalo tabu ra qai doudou ni tukuna na vosa ni Kalou. Koya gona, meda nuitaki Jiova mada ga nida masu vua da qai vakararavi ena veivuke ni yalona tabu meda gumatua kina ena cakacaka vakavunau.

13. Na cava e yaco vei Jerusalemi kei Samaria, na cava na vuna?

¹³ Vakasamataka tale mada na gauna i Maika. E tukuni ena Maika 3:​9-​12, nira vakataulewa na iliuliu dau vakadavedra mera vakaisolisoli kina, era veivakavulici na bete mera vakaivoli kina, ra qai cakamana vakailasu na parofita lasu mera rawailavo kina. Sa rauta me lewa na Kalou ni na “yaco me bukebuke walega” o Jerusalemi, na koroturaga kei Juta! Ni sa rui sivia tale ga e Isireli na sokalou lasu kei na itovo vakasisila, e vakauqeti kina o Maika me kacivaka ni na vorolaki Samaria na Kalou me “dua nai binibini.” (Maika 1:6) A bula tale ga o Maika me raica na vakarusai nei Samaria vei ira na mataivalu ni Asiria ena 740 B.S.K. me vaka sa tukuni tu mai vakailiu. (2 Tui 17:​5, 6; 25:​1-​21) Macala vinaka, ni rawa ga ni kacivaki ena kaukaua i Jiova na itukutuku warumisa oqo me baleti Jerusalemi kei Samaria.

14. E qai vakayacori vakacava na parofisai ena Maika 3:​12, e dodonu me tarai keda vakacava oya?

¹⁴ Ena sega ni drovaka rawa o Juta na vakatauitotogi warumisa i Jiova. Me vakayacori kina na parofisai ena Maika 3:​12, ena “cukiti” o Saioni “me vaka na were.” Na noda tu oqo ena ika21 ni senitiuri da qai rai lesu, eda kila ni a yaco na veika oqo ena gauna era vakarusai Juta kina kei Jerusalemi na kai Papiloni ena 607 B.S.K. E yaco tale ga na veika oqo ni oti e sivia e duanadrau na yabaki mai na nona parofisai o Maika, ia e sega ni vakatitiqataka o koya ni na yaco dina. E dodonu gona meda nuidei ni na rusa dina na veika ca nikua ena ‘siga i Jiova.’​—2 Pita 3:​11, 12.

Vakadodonutaka o Jiova na iTuvaki

15. O na vakamacalataka vakacava, ena nomu vosa ga, na parofisai ena Maika 4:​1-4?

¹⁵ Nida rai lesu, eda raica ni tukuna tarava o Maika e dua na itukutuku marautaki. E veivakayaloqaqataki dina na vosa e tiko ena Maika 4:​1-4! E kaya vakatikina o Maika: “Ena yaco e na gauna maimuri, ena vakataudeitaki na ulu-ni-vanua ni vale i Jiova me sivia na veiulu-ni-vanua, ena vueti me cecere ka lolovira na veiulu-ni-koro; a ra na drodro kina na veimataqali . . . ena ia na veilewai e na vukudra na veimataqali e vuqa, kei na veivunauci e na vuku ni veimatanitu kaukauwa e tu vakayawa; ka ra na tukitukia na nodrai seleiwau mei bati ni siviyara, kei na nodra moto mei sele ni samaki: ena sega ni lavei seleiwau e dua na matanitu ki na matanitu tani, a ra na sega tale ni vulica nai valu. A ra na dui tiko ga na tamata yadua e na ruku ni nona vaini, kei na ruku ni nona lolo; ka sega e dua me na vakarerei ira: ni sa kaya na gusu i Jiova ni lewe vuqa.”

16, 17. Sa vakayacori tiko vakacava ena gauna oqo na vosa ena Maika 4:​1-4?

¹⁶ O cei o ira na “veimataqali e vuqa” kei na “veimatanitu kaukauwa” era tukuni tiko e ke? Era sega ni veivanua kei na veimatanitu e dela ni vuravura oqo. Kena veibasai, na parofisai oqo e tukuni ira na tamata mai na veimatanitu kece e vuravura era mai duavata ena veiqaravi tabu ena ulunivanua ni sokalou savasava i Jiova.

¹⁷ Me vaka ga a parofisaitaka o Maika, sa voleka na gauna me na roboti vuravura kina na sokalou savasava vei Jiova. Ena gauna mada ga oqo, o ira “era sa vakarau tu me vinakata na bula tawa mudu” sa ra vakavulici tiko ena sala i Jiova. (Cakacaka 13:48) O Jiova e lewai ira qai vunauci ira tale ga vakayalo o ira sa mai vakabauta, era tutaka na Matanitu ni Kalou. Era na bula ena “veivakararawataki levu” nira lewe ni “soqosoqo levu.” (Vakatakila 7:​9, 14) Nira sa tukitukia nodra iseleiwau me bati ni siviyara, era bula vata kina ena sautu kei ira nodra itokani iVakadinadina i Jiova kei ira sara tale ga na tani. Sa dua na ka marautaki meda maliwai ira!

Nuidei ni Muria na Yaca i Jiova

18. Na cava e vakatayaloyalotaka na nona ‘dabe na tamata yadua ena ruku ni nona vaini kei na nona lolo’?

¹⁸ Ena noda gauna, ni curumi ira tu na lewe i vuravura na rere, eda marau ni levu era sa vulica tiko na sala i Jiova. Eda vakanamata ena gauna sa voleka mai oqo era na sega ni vulica tale kina na ivalu o ira era lomana na Kalou, era na dabe tale ga ena nodra dui ruku ni vu ni vaini kei na vu ni lolo. E dau vakawasoma me tei na lolo ena werenivaini. (Luke 13:6) Na dabe gona ena ruku ni nona vaini kei na ruku ni nona lolo e vakatayaloyalotaka na sautu, rawaka, kei na nuidei. Ena gauna mada ga oqo, na noda veiwekani kei Jiova e vakaceguya noda vakasama qai taqomaki keda vakayalo. Ni sa na vakavotukana na veika oqo ena gauna e veiliutaki kina na Matanitu ni Kalou, eda na sega tale ni rere nida sa na taqomaki vinaka.

19. Na cava e kena ibalebale meda muria na yaca i Jiova?

¹⁹ Me vakadonui qai vakalougatataki keda na Kalou o Jiova, e dodonu meda muria na yaca i Jiova. E vakamacalataki vinaka oqo ena Maika 4:​5, e kaya kina na parofita: “Ko ira kece na veimataqali era na dui muria na yaca ni nodra kalou, ia koi keda, eda na muria ga na yaca i Jiova na noda Kalou ka sega ni mudu ka sega ni mudu.” Na muri ni yaca i Jiova e sega ni kena ibalebale ga na kena tukuni ni o koya e noda Kalou. E sega ni okati ga kina na tiko ena soqoni vakarisito kei na vunautaki ni Matanitu ni Kalou, e dina ni rau itavi bibi. Kevaka eda muria na yaca i Jiova, eda sa yalataki keda vua da qai tu vakarau meda qaravi koya ena yalodina nida lomani koya ena yaloda taucoko. (Maciu 22:37) Nida sokalou tale ga vua, sa dei tu na lomada meda muria na yaca i Jiova na Kalou me tawamudu.

20. Na cava e tukuni vakailiu ena Maika 4:​6-​13?

²⁰ Meda dikeva mada oqo na vosa ni parofisai ena Maika 4:​6-​13. Ena kau vakabobula “na goneyalewa ni Saioni” me “yaco sara ki Papiloni.” Oqo sara ga na veika a yaco vei ira na lewe i Jerusalemi ena ikavitu ni senitiuri B.S.K. Ia, e vakaraitaka na parofisai i Maika nira na lesu tale i Juta e dua na kena vo, ena raica tale ga o Jiova mera vakarusai na kedra meca ni sa tawani tale o Saioni.

21, 22. E vakayacori vakacava na Maika 5:2?

²¹ Na Maika wase 5 e tukuna e so tale na veika lelevu era na yaco. Me kena ivakaraitaki, dikeva na ka e kaya na Maika 5:​2-4. E parofisaitaka o Maika ni digitaka na Kalou na iLiuliu​—na “nona lako mai sa ka mailiu sara”​—ena basika mai Peceliema. Ena veiliutaki me vaka na ivakatawa “e na kaukauwa i Jiova.” Kuria, ni na sega wale ga ni veiliutaki e Isireli na iLiuliu oqo, ena teteva “nai yalayala kei vuravura.” E macala vinaka vei keda se o cei na iLiuliu oqo, dina ga nira na rairai lomatarotarotaka na lewe i vuravura.

²² O cei na tamata rogo duadua a sucu e Peceliema? O cei ena ‘levu me yacova na iyalayala kei vuravura’? Sega tale ni dua, na Mesaia ga o Jisu Karisito! Ni tarogi ira na bete levu kei na vunivola o Eroti na Ka Levu se na sucu e vei na Mesaia, era kaya: “Mai Pecileema e Jutia.” Era cavuta sara tiko ga na ka e kaya na Maika 5:2. (Maciu 2:​3-6) E so tale ga na lewenivanua era tu oya era kila na ka oqo, ni volai ena Joni 7:​42 na ka era kaya: “Sa sega li ni tukuna nai Vola Tabu, ni sa lako mai na Karisito mai na kawa i Tevita, ka mai Pecileema, na koro sa tiko kina ko Tevita?”

Vakacegu Dina

23. Na cava sa yaco tiko nikua me salavata kei na Maika 5:7?

²³ Na Maika 5:​5-​15 e vakamacalataka ni na lekaleka wale ga nodra veiliutaki na kai Asiria, ena cavuraka tale ga na sokalou lasu na Kalou qai totogitaki ira na veimatanitu dau talaidredre. Na Maika 5:7 e yalataka nira na vakalesui tale ina nodra vanua na ivovo ni Jiu, ia na vosa oya e vakaibalebale tale ga nikua. E kaya o Maika: “Na kena vo vei ira na Jekope era na tiko e na kedra maliwa na veimataqali e vuqa me vaka na tegu maivei Jiova, me vaka na uca ka tau ki na co.” E vakayagataki na ivakatautauvata oqo me tukuna kina nira na kalougata na tamata ena vukudra na ivovo vakayalo i Jekope, se o Isireli. Era marau na ‘so tani tale na sipi’ i Jisu era nuitaka na bula tawamudu e vuravura mera cakacaka kei ira na ivovo ni “Isireli ni Kalou” nikua, mera vakacegui ira vakayalo e so tale. (Joni 10:16; Kalatia 6:​16; Sefanaia 3:9) Ena tikina oqo, ena bibi meda dikeva e dua tale na basogana. Nida dauvunau ni Matanitu ni Kalou, meda vakamareqeta noda itavi meda dau veivakacegui dina.

24. Na tikina cava soti o vulica mai na Maika 3 ina wase 5?

²⁴ Na cava sara mada o sa bau vulica mai na wase 3 ina wase 5 ni parofisai i Maika? Oqo e so na tikina bibi: (1) E namaka na Kalou mera lewadodonu o ira era liutaka na nona tamata. (2) Ena sega ni sauma o Jiova noda masu ke da nakita noda caka cala. (3) Eda na gumatua ena noda ilesilesi meda vunau kevaka ga e tokoni keda o Jiova ena yalona tabu. (4) Ena vakadonui keda wale ga na Kalou o Jiova ke da muria na yacana. (5) Nida dauvunau ni Matanitu ni Kalou, meda vakamareqeta noda itavi meda dau veivakacegui dina. Sega ni vakabekataki ni na rairai tarai keda e so tale na tikina ena veiwase oqo. Ia, na cava tale e so na ka eda rawa ni vulica mai na ivola ni parofisai ena iVolatabu oqo? Na ulutaga e tarava ena vukei keda ena so tale na ivakasala yaga mai na iotioti ni rua na wase ni parofisai i Maika ena vaqaqacotaka noda vakabauta.

O na Sauma Vakacava?

• Na cava e namaka na Kalou vei ira na liutaka tiko na nona tamata?

• Na cava e bibi kina na masu kei na yalo tabu nida qaravi Jiova?

• Sala cava e ‘muri kina na yaca i Jiova’?

[iYaloyalo ena tabana e 15]

O rawa ni vakamacalataka na vosa vakatautauvata i Maika me baleta na kuro levu?

[iYaloyalo ena tabana e 16]

Me vakataki Maika eda doudou ena cakacaka vakavunau