Ra iTubutubu, Taqomaki Ira Nomuni iSolisoli

“Ni sai vakaruru na vuku . . . sa vu ni bula vei ira na kenai taukei.”​—Dauvunau 7:​12.

1. Na cava mera raici luvedra kina na itubutubu mera vaka e dua na iloloma?

ERAU vakavuna na itubutubu na nona sucu e dua e ucui rau vinaka sara ga ena kedrau irairai kei na nodrau itovo. Na iVolatabu e vakatokai ira na lalai mera “nonai solisoli na Kalou.” (Same 127:3) Me vaka ni Dausolibula o Jiova, e solia ga vei rau na itubutubu na veika e taukena. (Same 36:9) Ra itubutubu, oni raica vakacava na iloloma talei vaka oqo mai vua na Kalou?

2. Na cava a cakava o Manoa ni kila ni na yaco me dua na tama?

² Na iloloma vaka oqo e dodonu me ciqomi ena vakarokoroko kei na vakavinavinaka. Ena sivia na 3,000 na yabaki sa oti, na veika sara ga oqori a cakava o Manoa e dua na kai Isireli ena gauna e tukuna kina vei watina e dua na agilosi ni na vakaluveni. Ni sa rogoca na itukutuku vinaka oqo, sa qai masu o Manoa: “Au masuti kemuni, noqu Turaga [Jiova], me lako tale mada mai vei keirau ko koya na tamata ni Kalou ko ni a tala mai eliu, me mai vakavulici keirau e na ka me caka vua na gone ena sucu mai.” (Dauveilewai 13:8) Ra itubutubu, na cava oni rawa ni vulica ena ivakaraitaki i Manoa?

Vuna e Gadrevi Kina Nikua na Veivuke ni Kalou

3. Na cava e gadrevi vakalevu kina nikua na veivuke ni Kalou ena nodra susugi na gone?

³ Era gadreva vakalevu sara nikua na itubutubu na veivuke i Jiova mera susuga kina na luvedra. Cava na vuna? O Setani na Tevoro kei ira na nona agilosi era sa kolotaki sobu mai vuravura. E kaya na ivakasala ena iVolatabu: “Dou na ca koi kemudou sa tiko e vuravura . . . ni sa lako sobu vei kemudou na tevoro, a sa cudru vakalevu, ni sa kila ko koya ena sega ni dede na nona gauna.” (Vakatakila 12:​7-9, 12) E vakamacalataka na iVolatabu ni o Setani e “vaka na laioni sa tagi, a sa vakasaqara eso me tiloma.” (1 Pita 5:8) Na laione e dau taketetaki ira era malumalumu, vakauasivi o ira na gone. E ka vakavuku kina vei ira na itubutubu mera qara na veidusimaki i Jiova me taqomaki kina na luvedra. Na cava oni sa cakava tiko mo ni taqomaki luvemuni kina?

4. (a) Na cava era na cakava na itubutubu nira kila ni veilakoyaki voli e dua na laione ena nodra yasayasa? (b) Na cava era gadreva na gone mera taqomaki kina?

⁴ Ke o kila ni veilakoyaki voli e dua na laione ena nomu yasayasa, o na kauaitaka vakabibi na nona taqomaki vinaka na luvemu. O Setani e dau veivakamatei. E saga me vakaleqai ira na tamata ni Kalou, me kua kina ni vakadonui ira o Jiova. (Jope 2:​1-7; 1 Joni 5:​19) E rawarawa na nodra coriti na gone. Me levei na icori ni Tevoro, e dodonu mera kilai Jiova o ira na gone ra qai talairawarawa vua. E yaga na veika e vulici ena iVolatabu. E kaya o Jisu: “Sai koya oqo na bula tawa mudu, me ra kilai kemuni na Kalou dina duaduaga, kei Jisu Karisito ko koya ko ni a tala mai.” (Joni 17:3) Kena ikuri, e gadrevi vei ira na gone mera vuku​​—me tiko vei ira na kila ka ra qai bulataka na veika era vulica. Me vaka ni “vu ni bula vei ira na kenai taukei na vuku,” e bibi vei kemuni na itubutubu mo ni tugana na ka dina e loma i luvemuni. (Dauvunau 7:​12) Oni na cakava vakacava oqori?

5. (a) Ena rawati vakacava na vuku? (b) E vakamacalataka vakacava na Vosa Vakaibalebale na yaga ni vuku?

⁵ E rawa, qai dodonu sara ga, mo wilika vei luvemu na Vosa ni Kalou. Ia na nodra vukei mera lomani Jiova ra qai talairawarawa vua e sega ni yala ga e ke, e vinakati me matata sara vei ira. Kena ivakatautauvata: Sa rairai tukuni beka vua e dua na gone me kua ni takoso e gaunisala vakavo ke sa rai oti ena yasana ruarua. Ia, e so na gone era sega ni muria. Na cava na vuna? A sega beka ni vakamacalataki vakawasoma vei ira nira na laucoqa se tukuni ena kena itukutukuni mera rere kina, me kua kina ni rawai ira na “lialia” vagone e dau tini ena vakacalaka. E taura na gauna kei na vosota me vakavulici e dua me vuku. Ia e yaga vakalevu sara! E kaya na iVolatabu: “A nona sala na sala ni vinaka, a nonai lakolako kece talega nai lakolako ni vakacegu: a kau ni bula ko koya vei ira era taura; ka sa kalougata ko koya yadua sa taura matua tiko.”​​—Vosa Vakaibalebale 3:​13-​18; 22:15.

Veivakavulici e Rawati Kina na Vuku

6. (a) Na cava era dau cakacala kina na gone? (b) Na vala cava sa vakayacori tiko?

⁶ E dau vakavuqa mera cakacala na gone. Sega ni vu oqo ena nodra sega ni vakavulici ena veika dodonu, ia e baleta ga ni se sega ni tara na lomadra na veika era vakavulici kina. E vala tiko na Tevoro me rawa na lomadra na gone. E veretaki ira mera raica na idre ca ni vuravura oqo. E saga tale ga me vakayagataka na gagadre ca era sucukaya mai mera cakava kina na veika ca. (Vakatekivu 8:​21; Same 51:5) Mera kidava tiko na itubutubu ni sagai dina tiko me rawai na loma i luvedra.

7. Na cava me kua ni tukuni wale ga kina vei ira na gone na ka e dodonu kei na ka e cala?

⁷ Era dau nanuma na itubutubu ni nodra tukuna vei luvedra na veika dodonu kei na veika e cala, era sa vakavulici ira tiko ena itovo vinaka. Era na kaya beka vei luvedra ni tabu na lasu, na butako, se nodrau veiyacovi e rua erau sega ni veiwatini. Ia, e dodonu me vakabibitaki na vuna mera talairawarawa kina na gone, mera kua ni cakava baleta ga ni tukuna na nodra itubutubu. Me tiko ena nodra vakasama ni oqo era lawa i Jiova. Mera vulica na gone ni ka vakavuku na talairawarawa ina ivunau ni Kalou.​​—Vosa Vakaibalebale 6:​16-​19; Iperiu 13:4.

8. Na veivakavulici vakacava ena vukei ira na gone mera vakatulewa vakavuku?

⁸ Na veika kece me vaka na vakasakiti ni lomalagi kei na vuravura, na veika bula ena kena veimataqali, na veiveisau ni draki, na veika kece oqo e rawa ni vukea e dua na gone me vakadinadinataka ni bula dina tiko e dua na Dauveibuli vuku. (Roma 1:​20; Iperiu 3:4) Kena ikuri, me kila na gone ni lomani koya na Kalou, e solia tale ga na Luvena me isoro me rawata kina na bula tawamudu, ena rawa vua me vakamarautaka na Kalou ke talairawarawa vua. Ni toso na gauna ena rairai vinakata na gone me qaravi Jiova, se mani vakacava na nona sasaga na Tevoro me tarovi koya.​​—Vosa Vakaibalebale 22:6; 27:11; Joni 3:​16.

9. (a) Na cava ena gadrevi ena veivakavulici e veitaqomaki? (b) Na cava e vakaroti vei ira na tama mera cakava, ia na cava e okati kina?

⁹ Na ivakarau ni veivakavulici e taqomaka na gone qai uqeti koya me cakava na veika dodonu ena taura na gauna, ena vinakati kina na kauai, kei na ituvatuva maqosa. Ena gadrevi vei ira na itubutubu mera ciqoma na veidusimaki ni Kalou. E kaya na iVolatabu: “Kemuni na tama, . . . ni vakavulici ira [na luvemuni] ena ivakavuvuli kei na ivakarau ni vakasama i Jiova.” (Efeso 6:​4, NW) Na cava e vakaibalebaletaki e ke? Na vosa “ivakarau ni vakasama” ena vosa vakirisi taumada, e dusia na kena “vakacurumi ena vakasama.” Koya gona era uqeti na tama mera vakacuruma na vakasama i Jiova vei luvedra. Na ka oqori ena taqomaki ira dina na gone! Ke tiko vei ira na gone na rai ni Kalou, ivakarau ni nona vakanananu, qai tugani ena nodra vakasama, ena taqomaki ira mera kua ni cakacala.

Me Yavutaki ena Loloma

10. Me rawa ni o vakavulici luvemu vinaka, na cava e bibi mo kila?

¹⁰ Mo rawa ni tuberi luvemu vinaka, e dodonu me yavutaki ena loloma na nomu sasaga. E bibi me tadola tiko ga na wa ni veivosaki. Vaqaqa na veika e yaco tiko ena bula i luvemu kei na cava na nona rai. Ena gauna veiganiti, tovolea mo kila na ka e tu e loma i luvemu. Ena so na gauna, o na rairai kurabui ena ka e kaya. Qarauna mo kua ni yalokatakata. Mo vakarorogo ga ena yalo ni veinanumi dina.

11. Ena tugana vakacava na itubutubu vei luvena na vakasama ni Kalou?

¹¹ O sa na rairai wilika vei luvemu na lawa ni Kalou ena iVolatabu e vakatabuya na veidauci kei na veibutakoci, o sa na cakava beka vakawasoma. (1 Korinica 6:​18, VV; Efeso 5:​5, VV) Oqo sa na rairai kila kina o luvemu na ka e vinakata kei na ka e cata o Jiova. Ia, na kena sagai me ‘vakacurumi e loma’ i luvemu na vakasama i Jiova e gadrevi kina e levu tale na ka. Era gadreva na gone na veivuke mera taura rawa kina na bibi ni lawa i Jiova. E dodonu me vakadeitaki vei ira ni dodonu qai vinaka na nona lawa, ena ka vakayalololoma tale ga qai yaga kevaka e muri sara. Ke yavutaki ena iVolatabu nomu ivakamacala vei luvemu ra qai ciqoma sara na ivakarau ni rai ni Kalou, e rawa ni tukuni kina ni o sa vakacuruma nona vakasama vei ira.

12. Ena vukei luvena vakacava e dua na itubutubu me tiko vua na rai dodonu me baleta na veiyacovi?

¹² Ni o veivosakitaka na veiyacovi, o na rairai taroga, “O vakabauta ni nona talairawarawa e dua ina lawa i Jiova me vakatabui koya mai na veiyacovi ni se sega ni vakamau e sa kau laivi tiko kina vua na marau e dodonu me vakila?” Vakauqeti luvemu me vakamacala. Ni oti nomu railesuva na ituvatuva vakasakiti e vakarautaka na Kalou me basika kina e dua na gone, o rawa ni qai taroga: “O nanuma ni Kalou dauloloma ena bulia na lawa e tarova noda marautaka na bula? Se o vakabauta ni vakavuna noda marau qai taqomaki keda na nona lawa?” (Same 119:​1, 2; Aisea 48:17) Mo kila na veika e nanuma na luvemu me baleta na veika oqo. Tarava, o na rairai kaya vua na ivakaraitaki ni rarawa kei na leqa e sotavi ena vuku ni veidauci kei na veibutakoci. (2 Samuela 13:​1-​33) Na nona kila kei na nona ciqoma o luvemu na rai ni Kalou ena vuku ni nomu ivakamacala, e vakaraitaka na nomu saga vakaukaua mo tugana vua na ivakarau ni vakasama ni Kalou. Ia, e tiko tale na ka o rawa ni cakava.

13. Na cava ena uqeti ira na gone mera talairawarawa vei Jiova?

¹³ E ka vakavuku mo kua ni vakavulici luvemu ga ena veika ca ena sotava ke talaidredre vei Jiova, ia mo vakamacalataka tale ga se na tarai Jiova vakacava na veika eda vakayacora. Vakaraitaka vei luvemu ena iVolatabu ni rawa nida vakacudrui Jiova nida sega ni cakava na lomana. (Same 78:41) O na rairai taroga, “Na cava o na sega ni via vakararawataki Jiova kina?” qai vakamacalataka: “E beitaka na meca ni Kalou o Setani nida qaravi Jiova ena lomakocokoco, e sega ni vu ena noda lomani koya ga.” Tukuna tale ga ni a vakamarautaka na Kalou na nona yalodina o Jope, e saumi kina na veibeitaki vakailasu i Setani. (Jope 1:​9-​11; 27:5) E dodonu me kila na luvemu ni vakatau ena veika e cakava na nona vakararawataki Jiova se nona vakamarautaki koya. (Vosa Vakaibalebale 27:11) Na veika oqo kei na levu tale na lesoni bibi e rawa nira vakavulici kina na gone ni vakayagataki na ivola Vuli Vua na Qasenivuli Levu.a

Na Kena Yaga

14, 15. (a) Na wase cava ena ivola na Qasenivuli e vakauqeti ira na gone? (b) Na cava na yaga ni nomu vakayagataka na ivola oqo? (Raica na kato ena tabana e 18-19.)

¹⁴ E vola e dua na tukanigone mai Croatia na ka e kaya vua na makubuna yabaki vitu erau dau wilika vata na ivola na Qasenivuli: “E kaya vei au o Na meu cakava e dua na ka, ia au sega ni via cakava. Au nanuma sara na wase ‘Taqomaki Iko na Talairawarawa’ au mani lesu tale vei Na qai tukuna vua niu na muria na ka e kaya.” Erau kaya e dua na veiwatini mai Florida, e Mereke, me baleta na wase “Na Cava Meda Kua Kina ni Lasu?”: “E tu kina na taro e uqeti ira na gone mera dolava na lomadra ra qai tusanaka na cala era na sega beka ni via tukuna.”

¹⁵ Na ivola na Qasenivuli e tiko kina e sivia e 230 na iyaloyalo, kei na kena ivakamacala. “E dau vakavuqa me coba dei toka ga na mata i luvequ tagane ena iyaloyalo qai sega ni vinakata me keirau toso,” e kaya ena vakavinavinaka e dua na tina. “E sega wale ga ni dreta na mata na iyaloyalo ia e tiko tale ga na veika e vulici kina, se vakavuna mera dau taro na gone. E dua vei ira na iyaloyalo e tabaki tiko kina e dua na gone e sara retioyaloyalo tiko ena dua na rumu buto. Mani taroga o luvequ, ‘Na, na cava e cakava tiko na gone qo?’ na itautau ni domona e vakaraitaka ni siqema rawa ni dua na ka e leqa.” Oqo na ka e kaya na ivakamacala ni iyaloyalo oya: “O cei e raica na veika kece eda cakava?”

Veika Bibi me Vakavulici Nikua

16. Na ka bibi cava mera vakavulici kina na gone nikua? Na cava na vuna?

¹⁶ Mera kila na gone na ivakavakayagataki dodonu ni yagodra tabu kei na kena e cala. Ia, na ka oqo e sega ni dau rawarawa me veivosakitaki. E kaya e dua na dauvolaivola ni niusipepa ni tubucake o koya ena gauna e dau raici kina me ka beci ke cavuti na gacagaca ni veiyacovi. E vola me baleta na nona vakavulici iratou na luvena: “Au saga sara meu kua ni madua.” Io, na nodra madua ni veivosakitaka na itubutubu na veiyacovi, ena sega ni taqomaki kina na gone. O ira na dauveivaqaseni era dau vakayagataka nodra lecaika na gone mera vakayacora kina nodra inaki. Na ivola Vuli Vua na Qasenivuli Levu e vakamacalataka na veika oqo ena vosa e matau qai rakorako. Na nodra vakavulici na gone me baleta na veiyacovi era sega ni vakavulici kina vakaca, baleta nira na vakaloloma sara ke ra sega ni vakavulici.

17. E vukei ira vakacava na itubutubu na ivola na Qasenivuli mera vakavulici luvedra me baleta na veiyacovi?

¹⁷ Ena wase 10, nira vakamacalataki tiko na agilosi ca era lako mai e vuravura ra qai vakaluveni, e tarogi kina na gone, “Na cava o kila me baleta na veiyacovi?” Na ivola e sauma vakarawarawa ena sala rakorako. E muri, ena wase 32 sa qai vakamacalataki kina nodra taqomaki na gone vei ira na dauveivaqaseni. Levu era vola mai ni bibi na veivakavulici vaka oqo. E vola mai e dua na tina: “Ena macawa sa oti ni raici nona vuniwai na luvequ tagane o Javan, e taroga sara o vuniwai se keirau sa veivosakitaka vakaveiwatini kei luve i keirau na ivakavakayagataki dodonu ni yago tabu se sega. E kurabui o vuniwai ni keirau vakayacora vaka kina ena neirau vakayagataka na noda ivola vou oqo.”

18. E vakamacalataka vakacava na ivola na Qasenivuli na vakarokorokotaki ni ivakatakarakara ni matanitu?

¹⁸ E dua tale na wase e tukuni kina na itukutuku ena iVolatabu me baleti iratou na tolu na cauravou ni Iperiu o Setareki, Mesaki, kei Apetiniko, eratou bese ni cuva ina matakau e vakatakarakarataka na matanitu o Papiloni. (Taniela 3:​1-​30) E so era na sega beka ni kila ni rau tautauvata na vakarokorokotaki ni kuila kei na cuva ina matakau, me vaka e kaya na ivola na Qasenivuli. Ia, dikeva mada na ka e qai kaya na dauvolaivola o Edward Gaffney ni vakatarogi ena ivoladraudrau na U.S. Catholic. E vakamacalataka na nona tukuna vua o luvena yalewa ni suka mai ena imatai ni siga ni nona vuli ena paraimiri ni a vulica e dua na “masu vou e koronivuli,” a mani kerei koya sara me cavuta mada. E kaya o Gaffney: “E biuta e mabuna na ligana qai cavuta ena doudou, ‘Au vakarokorokotaka na kuila . . . ’ ” E tomana o Gaffney: “E vakasauri na noqu siqema rawa. Era dina na iVakadinadina i Jiova. Sa tekivu sara ga vei ira na noda lalai e koronivuli na kena vakabulabulataki na sokaloutaki ni matanitu​​—na kena bucini e dua na mataqali yalodina e tiko sara e cake na kena ivakatagedegede.”

Yaga Dina

19. Na cava na isau ni nodra vakavulici na gone?

¹⁹ E yaga dina na nodra vakavulici na luveda. E luluvu e dua na tina mai Kansas, e Mereke, ni taura na ivola nei luvena tagane. E vola: “Au kalougata dina ena nomudrau veituberi, e vukei au meu tudei. E ganiti kemudrau dina kei Ta mo drau vakacaucautaki.” (Vosa Vakaibalebale 31:28) Na Vuli Vua na Qasenivuli Levu ena vukei ira tale e levu na itubutubu mera vakavulici luvedra mera taqomaka kina na isolisoli talei oqo.

20. Na cava mera nanuma matua na itubutubu, ia me tarai ira vakacava oqori?

²⁰ Era gadreva dina na luveda na noda gauna, veikauaitaki, kei na noda sasaga. E lekaleka wale na gauna ni nodra bula vagone. Vakayagataka na gauna kece mo ni veimaliwai kina kei ira qai vukei ira. Oni na sega ni veivutunitaka. Era na lomani kemuni. Mo ni nanuma matua ni o ira na luvemuni, era iloloma ni Kalou vei kemuni. Era isolisoli talei dina! (Same 127:​3-5) Mo ni taqomaki ira ena nomuni nanuma tiko ni na taroga na Kalou na ivakarau ni nomuni veisusu, baleta ni oqori e nomuni itavi.

[iVakamacala e ra]

O na Sauma Vakacava?

• Na cava e bibi kina vei ira na itubutubu nikua mera taqomaki luvedra?

• Na veivakavulici cava e rawati kina na vuku?

• Na ulutaga yaga cava mo veivosakitaka kei ira na luvemu nikua?

• E vukei ira vakacava na itubutubu na ivola na Qasenivuli mera vakavulici luvedra kina?

[Katona ena tabana e 18, 19]

E Noda iVola Kece

A vakarautaki na ivola Vuli Vua na Qasenivuli Levu me vukei ira na itubutubu se so tale na uabula ena nodra wilika, ra qai talanoataka na ivakavuvuli i Jisu Karisito vei ira na gone. Ia, o ira sara mada ga na uabula era wilika na ivola oqo, era vakavinavinakataka na veika era vulica kina.

E kaya e dua na turaga mai Texas, e Mereke: “E matata qai rawarawa na ivola Vuli Vua na Qasenivuli Levu, e uqeta tale ga na tabayabaki cava ga​​—o ira mada ga na yabaki 76 vakataki au. Vinaka vakalevu, mai vua e dua e se qaravi Jiova ni se itabagone.”

E vola mai e dua na dauwiliwili mai Lodoni, e Igiladi: “Ena dreta sara ga na lomadra na itubutubu kei ira na gone na vosa vakatautauvata totoka era tu kina. Era tuvai vakavinaka na vosa kei na taro, vaka kina na totoka ni kena vakamacalataki e so na ulutaga e dau ririkotaki tu, me vaka e kune ena wase 32, ‘E Taqomaki Vakacava o Jisu?’ ” Sa qai tinia na marama oqo: “Dina ni a vakasamataki na kena taba na ivola oqo me baleti ira taumada na luvedra na iVakadinadina i Jiova, au kila nira na taleitaka tale ga na qasenivuli kei ira e so tale mera yadua na kena ilavelave. Au vakanamata tu meu na vakayagataka tiko ena veigauna sa tu mai liu.”

E vakamacalataka tale ga e dua na marama mai Massachusetts, e Mereke, ni levu “na iyaloyalo era tu kina era sa bau vakasamataki sara ga vakavinaka.” E vola: “Dina ni a tabaki na ivola oqo me baleti ira na gone, na ulutaga era vakamacalataki tu kina e vukei keda tale ga na uabula meda vakasamataka noda veiwekani kei Jiova.”

“Ie! Sa daba dina na ivola oqo!” e kaya e dua na marama mai Maine, e Mereke. “E sega ni baleti ira wale ga na gone, e baleti keda kece nida luve ni Kalou. E tara sara ga na lomaqu ena sala au sega ni bau vakasamataka tu, e uqeti au, au qai lomavakacegu kina. Au volekati Jiova sara ga kina me vaka e Tamaqu. E kauta tani kece na rarawa e dau bikai au voli ena veiyabaki sa sivi qai vakamatatataka vei au na nona inaki.” Sa qai tinia: “Au tukuna vei ira kece ga na tamata, ‘Au kerea mo ni wilika na ivola oqo.’”

A kaya e dua na marama mai Kyoto, e Japani, ni gauna e wilika tiko kina vei iratou na makubuna, eratou taroga e so na taro vaka oqo: “‘Na cava e cakava tiko na gonetagane ya? Cava e cudruvi kina na goneyalewa lailai qo? Cava e cakava tiko na Nana qo? Vakacava na laione qo?’ E vakavulica sara ga na veika eda taleitaka, oya na vuna au taleitaka kina vakalevu na ivola oqo ni vakatauvatani kei ira na vo ni ivola ena laibri.”

E kaya e dua na tama mai Calgary, e Kenada, ni tekivu wilika sara vei luvenayalewa yabaki ono, kei luvenatagane yabaki ciwa ena gauna ga e taura kina. “Dua na ka nodrau taleitaka,” e vola mai. “Rau vakarogoca vinaka na italanoa, qai vu tale ga mai lomadrau na nodrau saumitaro tiko. Rau okati rau sara ga ena vuli, rau tukuna tale ga na ka rau nanuma. E bulabula sara vei rau, qai kaya o luvequ yalewa ni via vulica ena veibogi na ivola vou oya.”

E kaya e dua na tama ni oti e dua na gauna ni vuli: “Bau vica vata toka na aua neirau veitalanoataka kei luvequ tagane na veika baleti Jiova kei na nona inaki. Levu nona vakatataro e yavutaki tiko ga mai ena ivola oya. E tonawanawa na mataqu ni sa vakamoce ena bogi oya qai kerea: ‘Daru rawa ni vuli tale vaka oqo Ta? Levu na ka au via taroga, au via kila tale ga na veika kece baleti Jiova.’”

[iYaloyalo ena tabana e 15]

Ra itubutubu, na cava oni rawa ni vulica ena ivakaraitaki i Manoa?

[iYaloyalo ena tabana e 16]

Ra itabagone, na cava oni rawa ni vulica ena nodratou ivakaraitaki na tolu na Iperiu?

[iYaloyalo ena tabana e 17]

Na iyaloyalo kei na kena ivakamacala ena ivola na “Qasenivuli” era ivukevuke ni veivakavulici yaga

E lasutaki Pita tiko vakacava o Ananaiasa?

O cei e raica na veika kece eda cakava?