iVakaraitaki ni Loloma, Vakabauta, kei na Duavata

A TOTOKA na batabata ni draki qai cila vinaka na siga ena Watchtower Farms e Wallkill, mai Niu Yoka, ena mataka ni 16 Me, 2005. Na tau ni uca ni bera na kida ni mataka ena siga oya, e vakavuna na taliva ni irairai ni lomanibai e koti vinaka tu kei na kena veiloganisenikau. Voleka ena batinidrano eratou qalo welewelei voli kina e dua na veitinani ga. Ra qoroqoro na vulagi ena totoka ni vanua. Era veivosaki lo ni vaka ga era sega ni via vakasosataka na vakanomodi ni mataka.

O ira na vulagi oqori era iVakadinadina i Jiova, era cavutu mai na 48 na vanua e vuravura. Ia, era sega ni lako mai mera sarava na vanua. Era vinakata mera raica na ka e caka tiko ena dua na lomanivale biriki levu, oya na isema vou ni Peceli e Wallkill, mai Mereke. Nira curu e loma sa dua na ka na levu ni kosakosa, ia era baci qoroqoro tale ena cakacaka e vakayacori tiko kina.

Sa ra qai duri ena dua na vanua ni sarasara e cake, mera sarava sobu na lima na misini ni tabaivola era tuvani vakamaqosa tu ena dua na buturara simede vakaiyanaqa, na kena levu e lailai tale e ono na rara ni soka. Oqo gona na vanua e tabaki kina na iVolatabu, ivola, kei na ivoladraudrau. E taurivaki ena tabaivola e dua na ivivivi pepa vakaitamera e rauta ni 1,700 na kilokaramu na kena bi. Ni sa cowiri me tekivu na tabaivola, na kena totolo e rawa ni vaka na totolo ni cowiri ni taya ni lori. E 23 na kilomita na balavu ni pepa oqo, ia e dau oti ena loma ga ni 25 na miniti. Gauna vata oqori e tabaivola kina na misini, vakamamacataka na iqi, qai vakabatabatataka na pepa me rawa ni lobi me ivoladraudrau. Oti era tasoro sara yani na ivoladraudrau ni tosoi ira na beleti vakarautaki me yacova sara nira lai tawa ena kateni, ra vakau sara ina veivavakoso. So tale na misini ena tabaka na veiwasewase ni ivola ena dua ga na draunipepa levu, qai totolo tale ga ni tosoi ira vata ina vanua era maroroi kina me yacova nira kau yani ina vanua mera lai dabani kina. E vakatubuqoroqoro nida sarava na veika era dui cakava na veimataqali misini ena gauna ni tabaivola, vakauasivi nira porokaramutaki kece ena kompiuta.

Ra biubiu mai na vanua ni tabaivola na vulagi, ra gole sara mera sarava na vanua e dabani kina na ivola. Na misini ena vanua oqo e rawa nira dabana e rauta ni 50,000 na ivola waqa kaukaua kei na iVolatabu waqa malumu (deluxe) ena dua ga na siga. Nira yaco e ke na ivola era tabaki na kedra iwasewase yadua ena dua ga na draunipepa levu, era sa dau qai mai tuvani vakaveitarataravi, dabani, musu vakatautauvata na tutudra, qai vakabiri na waqadra. Oti oya sa ra qai tawaikatenitaki. E dregati na kateni, vakabiri na yaca ni dui vanua mera na vakau kina qai tuvai ena vatavata. Kena ikuri, e dua na misini e dabana qai tawana e rauta ni 100,000 na ivola waqa malumu ena dua ga na siga. Na misini vakaitamera oqo e vereverea, levu na kena gacagaca qai vakasakiti tale ga na totolo ni ivola vakaivolatabu e dabana.

E veivakadrukai dina na veitarataravi ni veika era cakava na misini ni tabaivola oqo, e maqosa qai totolo. O ira na misini oqo era misini vovou sara ga era buli me salavata kei na vuku ni gauna oqo. Me vaka eda na raica, na vanua ni tabaivola oqo e ivakaraitaki tale ga ni nodra loloma, vakabauta kei na duavata na tamata ni Kalou. Ia na cava na vuna e tokitaki kina i Wallkill na tabana ni tabaivola kece mai Brooklyn, Niu Yoka?

Na inaki levu ni veisau, oya ni na vakarawarawataka na kena tabaki na ivola kei na kena vakau ke caka ena dua ga na vanua. Sa vakayabaki na kena dau tabaki na ivola mai Brooklyn kei na kena veikauyaki, ia na ivoladraudrau e tabaki qai vakau mai Wallkill. Na kena sa mai cokovata oqo e vakalailaitaki kina na iwiliwili ni tamata cakacaka, qai vakayagataki vinaka tale ga kina na cau e soli me baleta na cakacaka ni Kalou. Kena ikuri, me vaka ni sa makawa na misini ni tabaivola e Brooklyn, a mani otataki kina i Jamani e rua na misini ni tabaivola vou e vakatokai na MAN Roland Lithoman. Na kedrau vakaitamera na misini oqo e sega ni rauta na vale ni tabaivola mai Brooklyn.

Tokona na Cakacaka o Jiova

E inaki tu ga ni tabaivola me vakatetei kina na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou. E macala ni a tokona voli mai o Jiova na cakacaka ni tabaivola ena gauna sara se qai tekivutaki kina. Mai na 1879 ina 1922, e dau tabaka na noda ivola e dua na kabani. Ena 1922, a redetaki e dua na vale tabaono ena 18 Concord Street e Brooklyn, qai voli e dua na misini me vakayacori kina na tabaivola. Gauna oya, so era sega ni vakabauta ni rawa nira cakava na cakacaka oqo na mataveitacini.

Dua gona vei ira oqori, na peresitedi ni kabani e dau tabaka e levu na noda ivola. Gauna e veisiko yani kina i Concord Street, a kaya: “Sa tu oqo vei kemuni na misini ni tabaivola vinaka duadua, ia e sega ni dua vei kemuni e kila na vakayagataka. Ena loma ga ni ono na vula sa na ca na misini oqo; oni na qai kila ni dodonu mera tabaka na nomuni ivola o ira era sa dau tabaka tu mai, ni o ira ga era vulica ra qai kenadau kina.”

E kaya o Robert J. Martin, o koya e lesi me liutaka na tabana ni tabaivola ena gauna oya: “E dina beka na e kaya, ia e guilecava na Turaga; ni o koya e dau tokoni keimami. . . . Sega ni dede keimami sa tekivu tabaivola.” Ena loma ni 80 na yabaki tarava, era sa tabaka ga vakataki ira na iVakadinadina i Jiova e vica vata na bilioni na ivola.

Ena bose vakayabaki ni Watch Tower Bible and Tract Society e Pennsylvania, ena 5 Okotova, 2002, a kacivaki kina ni sa vakadonuya na iLawalawa Dauvakatulewa me tokitaki i Wallkill na tabana ni tabaivola kece ni valenivolavola ni tabana e Mereke. A otataki e rua na misini vou me na qai yaco yani e kea ena Feperueri 2004. Ena gadrevi na peleni me baleta na kena vakalevutaki na valenitabaivola, ia mera vakarautaka kece oqo na mataveitacini ena loma ni 15 na vula ni bera ni yaco mai na rua na misini vou oya. Na vakadaberi ni misini ni dabani ivola kei na vakarautaki ni tabana e qarava na veikauyaki ni ivola, ena dodonu me vakacavari ena loma ni ciwa na vula e tarava. De dua e so era a vakatitiqa nira rogoca na ituvatuva oya​—na levu ni ka me na caka qai lekaleka na gauna me caka kina. Ia era kila na mataveitacini ni rawa ni vakayacori ena veitokoni i Jiova.

“Yalo Mamarau kei na Cakacaka Vata”

Sa ra mani tekivutaka na mataveitacini na cakacaka ena nodra kila ni o ira na tamata i Jiova era dau soli ira vakarawarawa. (Same 110:3) E vakaitamera na cakacaka, ena sega ni rawa ni qarava duadua na tabana ni taravale e Peceli, era na gadreva na veivuke. E sivia ni 1,000 na mataveitacini era vakaivola ena cakacaka vakamatai e Mereke kei Canada, era bole mera veivuke ena dua na macawa ina tolu na vula. E so tale mai na dauveiqaravi raraba (international servants) se o ira na bolecakacaka raraba (international volunteer) era a sureti ena tarataravaki oqo. A veivuke tale ga vakalevu na tabana ni tara vale na Regional Building Committee.

Vei ira e levu, nodra bole ena cakacaka oqo e Wallkill era na vakayagataka sara kina vakalevu nodra iyau kei na nodra gauna. Ia era marautaka na nodra soli ira ena cakacaka oqo. Nira lewe levu era bole ena cakacaka oqo qai gadrevi mera vakani ra vakaicilitaki tale ga, e gauna vinaka gona mera vakaraitaka kina na matavuvale e Peceli nodra veitokoni ena nodra qaravi ira. Sivia na le 535 ena Peceli mai Brooklyn, Patterson, kei Wallkill era bole mera veivuke ena veisiga Vakarauwai me ikuri ni itavi era lesi kina ena lomanimacawa. Na levu ni nodra veitokoni na tamata ni Kalou ena cakacaka vakairogorogo oqo e rawati ga ena veivakalougatataki i Jiova.

E so tale era cau ilavo. Kena ivakaraitaki, era ciqoma na mataveitacini na ivola nei Abby, e dua na goneyalewa yabaki ciwa. E kaya: “Au vakavinavinakataka vakalevu na cakacaka oni cakava​—na veivola totoka oni vakarautaka. De dua au na lai sarasara yani ena dua na gauna wale ga oqo. E tukuna o tamaqu ena yabaki vou! Au na tokara tiko e dua na ivakatakilakila (badge) mo ni kilai au kina. Oqo e 20 na dola me ka ni veivuke ena misini ni tabaivola vou! E noqu ilavo maroroi ia au vinakata meu solia vei kemuni na mataveitacini.”

E dua na tacida yalewa a vola: “Yalovinaka ni ciqoma na noqu iloloma lailai oqo, na isala au a taliwataka. Au kerea ke rawa ni soli vei ira era cakacaka tiko ena tarataravaki e Wallkill. Era kaya na daunidraki ni na sivia sara na batabata ena vulaililiwa oqo. Au sega ni kila ena dina oya se sega. Ia au kila ni levu na cakacaka e Wallkill e vakayacori e tuba, au vinakata gona mera na katakata vinaka na mataveitacini. Au sega ni vakaivola ena cakacaka vakamatai, ia au nanuma meu vakayagataka na noqu taledi ni taliwa meu cautaka kina na ka au rawata.” A vakauta mai na tacida yalewa oya e 106 na isala a taliwataka!

A vakaoti na vanua ni tabaivola vakaitamera oqo ena kena gauna lokuci. E kaya o John Larson, e liutaka na tabana ni tabaivola: “E laurai votu na yalo mamarau kei na cakacaka vata. Sega tale ni dua e vakatitiqataka ni tokona dina ga o Jiova na cakacaka. Sega tale ga ni bera na cakacaka. Au nanuma lesu, ena Me 2003 au a duri tu ena soso ena noqu raici ira na mataveitacini nira tekivuna na yavu ni vale. Ni bera ni cava e dua na yabaki, au mai duri tale ena vanua vata ga oya, ia oqo au sa sarava tu na kena sa vakacagau sara tiko ga na tabaivola.”

Porokaramu ni Vakatatabu

A vakatabui na valenitabaivola vou kei na tolu na icili e Wallkill ena Moniti, 16 Me, 2005. Ra sarava tale ga ena gauna vata oya na vakatatabu oqo ena retioyaloyalo na lewe i Peceli mai Patterson kei Brooklyn, vaka kina na Peceli mai Canada. Na kedra iwiliwili kece na rogoca na porokaramu oqo era le 6,049. A jemeni kina o Theodore Jaracz, e dua na lewe ni iLawalawa Dauvakatulewa ni iVakadinadina i Jiova. A dua tale ga na nona ivakamacala lekaleka me baleta na itukutuku ni tabaivola. Erau a railesuva o John Larson kei John Kikot, rau lewe ni Komiti ni Tabana, na itukutuku ni tarataravaki kei na tabaivola e vakayacori e Mereke. Erau vakayacora oqo ena nodrau vakatarogi ira e so, kei na nodrau vakaraitaka e so na vidio. Na iotioti ni vunau a vakaitavi kina o John Barr mai na iLawalawa Dauvakatulewa, e mai vakatabui kina vua na Kalou o Jiova na valenitabaivola vou kei na tolu na icili.

Ena macawa tarava a soli na galala vei ira na lewe i Peceli mai Patterson kei Brooklyn mera mai sarava na vale vou oqo. Era le 5,920 taucoko era sarasara ena gauna oya.

Cava Noda Nanuma me Baleta na Valenitabaivola Oqo?

Ena vunau ni vakatatabu a kaya kina vei ira na vakarorogo o Brother Barr, eda na rairai qoroya na valenitabaivola kei na kena misini, ia era sega ni ka bibi. Na ka bibi duadua na tamata. Ni ivola eda tabaka e veisautaka na bula ni tamata.

Na misini vou yadua e rawa ni tabaka e dua na milioni na tikidua ena dua vakacaca ga na aua! Ia e dua bulu na tikidua e rawa ni veisautaka sara ga na bula ni dua na tamata. Kena ivakaraitaki, ena 1921, era a cakacaka voli yani ena dua na yatu ni salaniqiqi e dua na timi ni vakavinakataki salanisitima mai Sauca Aferika. E dua gona vei ira o Christiaan, a kunea e dua na tikinipepa ni ciqi toka ena salaniqiqi. Oya e dua na noda tikidua. A taleitaka sara ga o Christiaan na ka e wilika. A cici vei vugona, na wati luvena yalewa qai kaya ena marau: “Au sa qai kunea na dina!” Sega ni dede erau volavola yani na turaga oqo ni rau via kila e so tale na ka. Mani vakauta vei rau na valenivolavola ni tabana e Sauca Aferika e so na ivola vakaivolatabu. Yaco me rau vulica na iVolatabu, rau papitaiso rau qai wasea tale ga vei ira na tani na ka dina mai na iVolatabu. Era tini ciqoma kina e levu na ka dina. Kena ikuri, ena itekivu ni yabaki 1990, e sivia na duanadrau na wekadrau era yaco mera iVakadinadina i Jiova​—e vu kece oqori ena dua ga na tikidua a kunei ena salaniqiqi!

E kaya o Brother Barr, ni ivola eda tabaka e kauti ira mai na tamata ina dina, e maroroi ira mera kabita dei tiko ga na dina, e uqeti ira mera gugumatua, qai vakaduavataka na mataveitacini. Kena ilutua, na noda ivola, koya eda vakaitavi kece tiko ena kena veisoliyaki, e vakalagilagi kina na noda Kalou o Jiova!

Raica Vakacava o Jiova na Valenitabaivola?

A tarogi ira tale ga na vakarorogo o Brother Barr mera vakasamataka se raica vakacava o Jiova na valenitabaivola. O Jiova e sega ni vakanuinui kina. Ni rawa vua me vakayagataka na vatu me vunautaka na itukutuku vinaka! (Luke 19:40) Kena ikuri, e sega ni dua na ka vua na vereverea, na vakaitamera, na totolo, se na levu ni ka e rawa ni cakava na misini. Ni o koya e bulia na lomalagi kei na vuravura e vereverea sara! (Same 147:10, 11) E kila o Jiova na sala e vinaka cake sara me vakarautaki kina na ivola, na kena e sega ni bau vakasamataka rawa na tamata. Koya gona, na cava sara mada e raica o Jiova qai talei dina vua? Macala ni raica ena valenitabaivola oqo na nodra veitovo talei na nona tamata​—nodra loloma, vakabauta, kei na nodra duavata.

A cavuta o Brother Barr e dua na vosa vakatautauvata me baleta na loloma. E dua na goneyalewa e vavia e dua na keke me kedrau na nona itubutubu. Sega ni vakabekataki ni rau na marautaka na nona itubutubu. Io, se mani vakacava na ikanakana ni keke, na ka ena tarai rau na nona loloma o gone ena nona vavia na keke oya. E vaka tale ga oya nona raica o Jiova na valenitabaivola vou, e sega ni raica wale ga na vale kei na misini. Macala ni raica o koya na loloma era vakaraitaka na nona tamata ena vuku ni yacana.​—Iperiu 6:10.

Kena ikuri, me vaka ga nona raica o Jiova na waqa me ivakaraitaki ni vakabauta i Noa, e raica o koya na valenitabaivola oqo me ivakaraitaki ni noda vakabauta. Noda vakabauta na cava? A vakabauta o Noa ni veika e tukuna na Kalou ena yaco dina. O keda eda vakabauta nida sa bula tu oqo ena iotioti ni veisiga, ni itukutuku bibi duadua me kacivaki e vuravura na itukutuku vinaka qai bibi sara ga mera rogoca na lewenivanua. Eda kila ni itukutuku mai na iVolatabu e rawa ni veivakabulai.​—Roma 10:13, 14.

Sega ni vakabekataki ni raica tale ga o Jiova na noda duavata ena vakarautaki ni valenitabaivola oqo. Eda kila ni nona inaki me vunautaki na itukutuku vinaka e vuravura taucoko ni bera na ivakataotioti. (Maciu 24:14) E veivuke sara vakalevu ena kena vakayacori na ivakaro oya na valenitabaivola oqo, vaka kina na kena ena so tale na vanua e veiyasa i vuravura.

Io, e laurai na loloma, vakabauta, kei na duavata ena kena vakailavotaki, taravaki, kei na kena cicivaki na vale oqo. E laurai tale ga kina na nodra gugumatua na iVakadinadina i Jiova e veiyasa i vuravura kece ena nodra kacivaka tiko ga na ka dina vei ira era via rogoca.

[Kato/iYaloyalo ena tabana e 11]

TOSO TIKO GA NA TABAIVOLA E MEREKE

1920: Tabaki na ivoladraudrau ena imatai ni misini ni tabaivola na rotary press, ena 35 Myrtle Avenue, e Brooklyn.

1922: Toki na tabaivola ina dua na vale tabaono ena 18 Concord Street. Tekivu kina na tabaki ni ivola.

1927: Toki na tabaivola ina dua na vale vou ena 117 Adams Street.

1949: Me ikuri ni vale sa tu, a tara e dua na vale tabaciwa, vakaruataki na vanua ni tabaivola.

1956: Vakaruataki tale na levu ni vanua ni tabaivola e Adams Street, ni tara na vale vou ena 77 Sands Street.

1967: Tara e dua na vale tabatini, e vakatinitaki na levu ni vanua ni tabaivola ni vakatauvatani kei na kena e liu.

1973: Tara na vale ni tabaivola e Wallkill, baleta vakatabakidua na ivoladraudrau.

2004: Qaravi kece e Wallkill na tabaivola, dabani kei na kena veikauyaki.