‘Digia na Bula Mo Bula Kina’

“Ni’u sa tauca e matamuni na bula kei na mate, na veivakalougatataki kei na veicudruvi: ia mo ni digitaka mada na bula, mo ni bula kina.”​—VAKARUA 30:19.

1, 2. Sala cava a buli kina na tamata me ucuya na Kalou?

“DARU bulia na tamata me ucui kedaru, me itovo vata kei kedaru.” Na veika e cavuta oqori na Kalou e volai koto ena imatai ni ivola ena iVolatabu. E kaya na Vakatekivu 1:​26, 27 (NW) ni a “bulia na tamata na Kalou me ucui koya.” Na sala oqo e duidui kina na imatai ni tamata vei ira na veika buli tale e so e vuravura. Na tamata e ucui koya na Dauveibuli, e rawa ni ucui koya ena nona vakasamataka vinaka na ka ni bera ni vakatulewa, ena nona loloma, ena nona lewadodonu, ena nona vuku, kei na nona kaukaua. E tiko tale ga na nona lewaeloma. Oqo e rawa kina ni tauca na lewa ena vinaka vua, ena marau tale ga kina na Tamana vakalomalagi. (Roma 2:​15) Ena kena itukutukuni rawarawa ga, a soli vei Atama na galala ni vakatulewa. Ni raica o Jiova na luvena e sa bulia, sa qai kaya: “Raica, sa ka vinaka sara.”​​—Vakatekivu 1:​31; Same 95:6.

² Nida kawa i Atama, eda buli tale ga meda itovo vata kei na Kalou, meda ucui koya. Ia, e soli tale beka ga vei keda na galala ni vakatulewa? Io. E dina ni rawa ni kila o Jiova na ka e se bera ni yaco, ia e sega ni lewa rawa tu na noda bula se ka meda na cakava. E sega sara ga ni nona inaki me lewa rawa tu mai na noda bula na nona ibulibuli e vuravura. Ia, e bibi meda vakayagataka vakayalomatua na galala ni vakatulewa e solia vei keda na Kalou. Ena vukei keda ena tikina oqo na noda raica mada na matanitu o Isireli.​​—Roma 15:4.

Nodra Galala ni Vakatulewa na Isireli

3. A vakarautaka o Jiova na iVunau e Tini, ia na cava na kena imatai, ra qai digia vakacava na lewe i Isireli yalodina mera muria?

³ A kaya o Jiova vei ira na Isireli: “Koi au ga ko Jiova na nomu Kalou, ka kauti iko mai na vanua ko Ijipita, mai na vale ni veivakabobulataki.” (Vakarua 5:6) Era na sega ni vakabekataka na vosa oqo na Isireli baleta ena 1513 B.S.K. a vakabulai ira kina vakacakamana o Jiova ena nodra tu vakavesu mai Ijipita. E vakarautaka o Jiova na iVunau e Tini, ia e kaya ena gusu i Mosese ni tauca tiko na kena imatai: “Me kakua vei iko na Kalou tani, koi au duaduaga.” (Lako Yani 20:​1, 3) Era a digitaka ena gauna oya na Isireli mera talairawarawa. Era marautaka na nodra qaravi Jiova sara ga vakatabakidua.​​—Lako Yani 20:5; Tiko Voli mai na Lekutu 25:11.

4. (a) Na cava a biuta o Mosese e matadra na Isireli mera digia? (b) Na cava meda na digia o keda nikua?

⁴ Oti tale e rauta ni 40 na yabaki, a qai vakarota e dua tale na itabatamata ni Isireli o Mosese ena vuku ni digidigi bibi mera na vakayacora ena nona kaya: “Au sa cavuti lomalagi kei vuravura edaidai me kila, ni’u sa tauca e matamuni na bula kei na mate, na veivakalougatataki kei na veicudruvi: ia mo ni digitaka mada na bula, mo ni bula kina, koi kemuni kei na nomuni kawa.” (Vakarua 30:19) Meda na digidigi tale ga o keda ena gauna oqo. Meda digia se da na via qaravi Jiova ena yalodina da qai vakanuinui ena bula tawamudu, se meda digia meda talaidredre vua da qai sotava na kena ca. Dikeva mada oqo e le rua a duidui sara na ka erau digia.

5, 6. Na cava a digia o Josua, e vei na vanua e qai tini kina?

⁵ Ena 1473 B.S.K., a liutaki ira na Isireli o Josua ina Vanua Yalataki. Ia, ni bera ni mate, e qai tauca e dua na vosa momona sara ina matanitu taucoko: “Kevaka sa ca vei kemuni mo ni qaravi Jiova, mo ni digitaki koya edaidai kemuni na qarava; se na veikalou ka ra qarava na nomuni qase mai tai kadua ni Uciwai, se na nodra veikalou na Amoraiti, kemuni sa tiko e na nodra vanua.” Oti, sa qai kaya me baleta na nona vuvale: “Koi au kei ira na noqu lewe-ni-vale, keitou na qaravi Jiova.”​​—Josua 24:15.

⁶ Sa vakauqeti Josua oti o Jiova me kaukaua, me yaloqaqa, me talairawarawa tiko ga ena Lawa ni Kalou. Me dau wilika tale ga na ivola ni Vunau ena siga kei na bogi, baleta ni oqo na sala ena qai rawa kina ni tamata yaco. (Josua 1:​7, 8) Oqori sara ga na ka e cakava o Josua, e tamata yaco sara kina. Na digidigi i Josua e kauta mai vua e levu sara na ka ni veivakalougatataki. E kaya o koya: “Sa sega ni lutu e dua na ka e na ka vinaka kecega ka vosa kina ko Jiova kivei ira na Isireli; sa yaco kece sara ga.”​​—Josua 21:45.

7. Cava era digia e so na Isireli ena gauna i Aisea, ra qai tini e vei?

⁷ Ena yasana kadua, dikeva mada na ka e yaco e Isireli ni oti e rauta ni 700 na yabaki mai na gauna oya. Levu na Isireli ena gauna oya era muria voli na nodra ivalavala na lotu butobuto. Me kena ivakaraitaki ena iotioti ni siga e veiyabaki, era dau kana magiti, ra gunu waini kamikamica tale ga. Era sega ni cakava oqo me ka ni marau wale ga. Era cakava oqo mera vakacerecerei rau kina e rua na nodra kalou na lotu butobuto. A qai vola na parofita o Aisea na rai ni Kalou me baleta na nodra tawayalodina oqo: “[Dou] sa biuti Jiova, ka guilecava na noqu ulu-ni-vanua tabu, ka tau kakana ki na tepeli vei Kata, ka tu yaqona nai sevu mei Meni.” Era nanuma ni vuavuaivinaka ni nodra itei e sega ni vakatau ena veivakalougatataki i Jiova, e vakatau ga ena nodra vakamarautaki “Kata” (nodra kalou ni kalougata na lotu butobuto), kei “Meni” (nodra kalou ni ivotavota). Ia, era sa sureta sara tiko ga na leqa ena nodra vukitani kei na nodra nakita mera talaidredre. E kaya o Jiova: “Ka’u na lesi kemudou ki nai seleiwau, ia koi kemudou kece dou na cuva ga me vakamatei: ni dou sa sega ni rogo mai ni’u sa kaci; ni’u sa vosa yani, dou sa sega ni rogoca; ia dou a cakava na ka sa ca e mataqu: ka dou sa digitaka na ka ka’u sa sega ni vinakata.” (Aisea 65:​11, 12) Nodra digidigi cala e vu ni nodra rusa, qai sega na kaukaua ni kalou lasu o Kata kei Meni me rau taqomaki ira.

Digidigi Vakayalomatua

8. Me vaka e cavuti ena Vakarua 30:​20, na cava e okati ena noda digidigi vakayalomatua?

⁸ Ni vakamasuti ira na Isireli o Mosese mera digia na bula, e qai dusia vei ira e tolu na ka mera cakava: “Mo ni lomani Jiova na nomuni Kalou, mo ni vakarorogo ki na nona vosa, mo ni kabiti koya talega.” (Vakarua 30:​20) Meda dikeva mada e tolu na tikina oqo me rawa kina nida digidigi tale ga vakayalomatua o keda.

9. Eda na vakaraitaka vakacava na noda lomani Jiova?

⁹ Noda lomani Jiova na noda Kalou: Eda digia meda qaravi Jiova nida lomani koya. Eda vulica mai na nodra ivakaraitaki ca na Isireli ni dodonu meda saqata na veitemaki ni veidauci se veibutakoci, meda vakuai keda tale ga mai na ivakarau ni bula e rawa nida ologi kina ena yalo ni domodomoiyau e sa solegi vuravura tu. (1 Korinica 10:11; 1 Timoci 6:​6-​10) Eda kabiti Jiova, da qai muria na nona ‘ilesilesi.’ (Josua 23:8; Same 119:​5, 8) Ni bera nira curuma na Vanua Yalataki na Isireli, a vakasalataki ira o Mosese: “Raica, ka’u sa vakavulica vei kemuni eso nai lesilesi kei na lewa, me vaka ka vakarota vei au ko Jiova na noqu Kalou, mo ni kitaka vakakina e na vanua kemuni sa la’ki taukena. Ia mo ni vakabauta ka muria; kemuni na vuku kina ka yalomatua kina e matadra na veimatanitu, era na rogoca nai lesilesi kecega oqo.” (Vakarua 4:​5, 6) Oqo sara ga na gauna meda vakaraitaka kina nida lomani Jiova ena noda vakaliuca ena noda bula na vakayacori ni lomana. Eda na vakalougatataki dina ke da digia meda vakayacora oqo.​​—Maciu 6:33.

10-12. Cava eda vulica nida vakasamataka na ka a yaco ena siga i Noa?

¹⁰ Noda vakarorogo ina vosa ni Kalou: E “dauvunautaka nai valavala dodonu” o Noa. (2 Pita 2:5) Ia, voleka ni o ira kece era bula ni bera na Waluvu era a wele voli ga, “era sega ni kauaitaka” (NW) kina na ivakasala bibi a kacivaka voli o Noa. Kena itinitini? E “qai yaco dina na waluvu, ka kauti ira kece yani.” E kaya o Jisu ni na vaka tale ga oya na noda gauna, donuya na nona “tiko na Luve ni tamata.” (NW) Na ka e yaco ena gauna i Noa e dodonu me ivakavuvuli vei ira nikua era sega ni via kauaitaka na ivakasala matata ni Kalou.​​—Maciu 24:39.

¹¹ Dodonu mera kila o ira era sega ni via kauaitaka na ivakasala era kacivaka na tamata ni Kalou ena gauna oqo na vanua era na tini kina. A kaya na yapositolo o Pita me baleti ira era vaka oqo: “Na ka oqo era sa vinakata me ra lecava, ni sa vosa ni Kalou ka tu kina na lomalagi eliu, kei na vuravura sa wase mai na wai, a sa tu e na vuku ni wai; a sa vakarusai kina na vuravura sa tu e na gauna ko ya, e na waluvu: ia na lomalagi kei na vuravura sa tu edaidai, sa maroroi ga e na vosa talega ko ya, sa maroroi ki na bukawaqa me yaco mada na siga ni lewa kei na veivakarusai ni tamata tawalotu.”​​—2 Pita 3:​3-7.

¹² E duidui sara na digidigi i Noa kei iratou nona lewe ni vuvale. “Ni sa vakabauta sa rere kina ko Noa, ni sa vakasalataka oti na Kalou e na vuku ni veika sa bera ni rairai mai, a sa taya e dua na waqa.” E bula o koya kei na nona vuvale ni a rogoca na ivakasala. (Iperiu 11:7) Meda saga tale mada ga me dau totolo noda rogoca na ivakasala ni Kalou, da muria sara.​​—Jemesa 1:​19, 22-​25.

13, 14. (a) Na cava e bibi kina meda ‘kabiti Jiova’? (b) Na cava meda vakalaivi Jiova kina, ‘o koya e dautuli keda,’ me moici keda?

¹³ Noda kabiti Jiova: Me rawa nida ‘digia na bula meda bula kina,’ sega ni rauta ga meda lomani Jiova da qai vakarorogo vua. E dodonu tale ga meda ‘kabiti koya,’ kena ibalebale oqo nida na guta meda cakava tiko ga na lomana. “Dou na maroroya na yalomudou ni dou sa dauvosota,” e kaya o Jisu. (Luke 21:19) Na ka eda digia meda cakava ena tikina oqo ena kilai kina na ka e tu e lomada. E kaya na Vosa Vakaibalebale 28:14: “Sa kalougata na tamata sa rere tikoga: ia ko koya sa vakaukauwataka na yalona ena yacovi koya na ca.” Oqo sara ga na ka e yacovi koya na Fero ni Ijipita. E dina ni sa tekivu tauca na Kalou na Tini na Kuita e Ijipita, ia e vakaukauataka ga na lomana o Fero, e sega ni rerevaka na Kalou. E sega ni vinakata o Jiova me domoqa o Fero, oya na ka e sa digia sara ga vakataki koya o Fero. Ia, a qai vakayacori ga na loma i Jiova. E vakamacalataka o Paula na rai i Jiova me baleti Fero ena nona kaya: “E na vuku ni ka oqo ka’u sa vakaturi iko cake kina [“vakabulai iko tiko kina,” NW], me’u vakatakila vei iko na noqu kaukauwa, me tukuni talega na yacaqu ki vuravura taucoko.”​​—Roma 9:​17.

¹⁴ E kaya na parofita o Aisea ni oti e vica na drau na yabaki nodra vakabulai na Isireli mai na liga i Fero: “Kemuni Jiova, ko ni sa tamai keimami; koi keimami na tete, ia koi kemuni na keimami dautuli kuro; ia koi keimami kecega na cakacaka ni ligamuni.” (Aisea 64:8) Ena noda laivi Jiova me moica na noda bula nida vuli vakataki keda da qai bulataka na ka eda vulica, eda sa luvata tani tiko kina na “tamata makawa” da qai tokara na “tamata vou.” Eda na yalomalumalumu cake tale ga ena noda vakayacora oqo, rawarawa tale ga vei keda meda kabiti Jiova ena yalodina baleta nida vinakata dina meda vakamarautaki koya.​​—Efeso 4:​23, 24; Kolosa 3:​8-​10.

‘Mo ni Vakavulica Vei Ira’

15. Me vaka e cavuti ena Vakarua 4:​9, na rua na itavi cava e cavuta vei ira na Isireli o Mosese?

¹⁵ E kaya o Mosese vei ira na Isireli era sa vakarau butuka na Vanua Yalataki: “Mo ni qarauni kemuni ga, ka vakatawa vinaka na yalomuni, de ko ni guilecava na ka sa raica na matamuni, ka sa lako tani e na yalomuni e na veisiga kecega ko ni sa bula kina: ia mo ni vakavulica ga vei ira na luvemuni, kei ira na makubumuni.” (Vakarua 4:9) Me rawa ni vakalougatataki ira na Isireli o Jiova, mera tiko vinaka tale ga ena vanua era sa vakarau taukena, e tiko e rua na ka bibi mera na cakava vei Jiova na nodra Kalou. Mera na kua ni guilecava na veika totoka e cakava sara ga e matadra o Jiova, mera na vakavulica tale ga na veika oya vei ira nodra kawa. O keda na tamata ni Kalou nikua e dodonu tale ga meda cakava oya ke da vinakata meda ‘digia na bula meda bula kina.’ Na cava eda sa raica sara ga e matada ni vakayacora o Jiova vei keda?

16, 17. (a) Na cava era sa rawata ena cakacaka vakavunau na daukaulotu era vuli mai Kiliati? (b) Na ivakaraitaki cava ni tabusoro o bau vakasamataka?

¹⁶ Eda vakavinavinakataka vakalevu na nona vakalougatataka tiko o Jiova na noda cakacaka vakavunau kei na veivakatisaipelitaki. Mai na gauna e dola kina na Koronivuli o Kiliati ena 1943, era sa vakaitavi sara vakalevu na daukaulotu ena cakacaka ni veivakatisaipelitaki ena levu na vanua. Me yacova mai oqo, e levu era se vuli makawa sara ena koronivuli oqo era se gumatua tiko ga ena cakacaka vakavunau e dina nira sa qase sara, e so tale e sa bikai ira tu e so na mate bibi. Dua na kena ivakaraitaki o Mary Olson, a vuli e Kiliati ena 1944. A kaulotu e liu i Uruguay, tarava o Colombia, nikua e sa tiko mai Puerto Rico. E dina ni dau tarai koya vakalevu na oca ni bula vaqase, ia e se gumatua tiko ga o Sister Olson ena cakacaka vakavunau. E kila vinaka na vosa vakasipeni, o koya gona e dau raica me tiko na gauna e veimacawa me tomani ira kina na dautukutuku e kea ena cakacaka vakavunau.

¹⁷ A vuli mai Kiliati o Nancy Porter ena 1947, sa yada ena gauna oqo, ia e se veiqaravi tiko ga mai na veiyanuyanu na Bahamas. O koya e dua vei ira na daukaulotu e se ogaoga tiko ga ena cakacaka vakavunau. E kaya ena dua na itukutuku tabaki me baleti koyaa: “E ivurevure ni marau levu vei au na noqu vakavulica na ka dina mai na iVolatabu. E vakaituvatuva kina noqu bula, vakainaki, e vakadeitaki au tale ga.” Ni rai lesu o Sister Porter kei na so tale era qarava voli na Kalou ena yalodina, era sega ni guilecava na veika e sa cakava vei ira o Jiova. Vakacava o keda? Eda vakavinavinakataka beka na nona vakalougatataka o Jiova na vunautaki ni nona matanitu ena noda itikotiko?​​—Same 68:11, NW.

18. Na cava e rawa nida vulica nida wilika na italanoa ni nodra bula na daukaulotu?

¹⁸ Eda qoroya dina na veika era sa rawata, kei na veika era se rawata tiko ga na itabaqase oqo. Noda wilika na kedra italanoa ena vakayaloqaqataki keda nida na raica kina na veika e cakava o Jiova vei ira, e vakauqeti keda tale ga meda qaravi Jiova tiko ga. Vakacava, o dau saga mo wilika na kedra italanoa e dau tabaki ena Vale ni Vakatawa o qai vakananuma na ka o rawa ni vulica kina?

19. Era na vakayagataka vakacava na itubutubu na italanoa ni nodra bula na daukaulotu kei na tacida tale e so e dau volai ena Vale ni Vakatawa?

¹⁹ A vakadreti ira na Isireli o Mosese mera kua ni guilecava na veika e sa cakava vei ira o Jiova, mera nanuma ena vo ni nodra bula. Ia, mera tomana ena dua tale na ka. E tukuna vei ira: “Mo ni vakavulica ga vei ira na luvemuni, kei ira na makubumuni.” (Vakarua 4:9) E dau tarai keda na italanoa dina ni nodra bula e so. E bibi mera raica na itabagone e so na ivakaraitaki vinaka mera vuli kina. O ira na goneyalewa e rawa nira vuli mai na nodra ivakaraitaki na marama lotu Vakarisito e dau tabaki yani na kedra italanoa ena Vale ni Vakatawa. E rawa tale ga nira ogaoga voli na tagane kei na yalewa ena ivavakoso ena nodra vunautaka na itukutuku vinaka ena so na yalava e duatani na kena vosa. Ra itubutubu, vakacava mo ni vakayagataka na nodra ivakaraitaki na daukaulotu era vuli mai Kiliati kei ira e so tale, me uqeta na lomadra na nomuni gone me rawa ni nodra isausau tale ga na cakacaka vakatabakidua?

20. Cava meda cakava meda ‘digia kina na bula’?

²⁰ Sala cava gona e rawa nida ‘digia kina na bula’? Ena noda vakayagataka na galala ni vakatulewa e solia vei keda o Jiova meda vakaraitaka kina vua nida lomani koya, kei na noda solia tiko ga na noda vinaka kece ena cakacaka vakaitalatala ni se rawa tiko nida cakava. Me vaka e kaya o Mosese, ni o Jiova e “nomuni vu-ni-bula . . . kei koya sa vakabalavutaka na nomuni bula.”​​—Vakarua 30:19, 20.

[iVakamacala e ra]

O se Nanuma?

• Cava o vulica ena digidigi eda sa dikeva mai?

• Na cava meda cakava meda ‘digia kina na bula’?

• Na cava e rua na itavi e vakacolati vei keda?

[iYaloyalo ena tabana e 26]

“Ni’u sa tauca e matamuni na bula kei na mate”

[iYaloyalo ena tabana e 29]

Bula o Noa kei na nona vuvale ni ratou rogoca na vosa i Jiova

[iYaloyalo ena tabana e 30]

Mary Olson

[iYaloyalo ena tabana e 30]

Nancy Porter