Sairakuse​—Kele Vakalekaleka Kina o Paula

VOLEKA na yabaki 59 S.K., a sokowasa e dua na waqa mai na yanuyanu o Melita ena wasawasa na Mediterranean me gole i Itali. E vakatokayacataki na waqa oqo me o “Rau na Luve i Zeus Tagane,” (Sons of Zeus) rau na kalou e nanumi ni rau dau taqomaki ira na kaimua. Na dauvola iVolatabu o Luke e kaya ni waqa oqo a kele “ki Sairakuse” ena tokalau ceva kei Sicily qai “tiko kina ka bogi tolu.” (Cakacaka 28:​11, 12) Rau vodo tale tiko ga kei Luke o Arisitako, kei na yapositolo o Paula me lai veilewaitaki e Roma.​—Cakacaka 27:2.

Eda sega ni kila se a vakatarai o Paula me sobu e Sairakuse. Ia, ke mani sobu, se rau a sobu ga na nona itokani, na cava beka ratou na raica?

Ena nodra gauna ni veiliutaki na kai Kirisi kei na kai Roma, a rogo tale ga na korolevu o Sairakuse me vakataki Aceni kei Roma. E tukuni ena itukutuku makawa nira a tauyavutaki Sairakuse na kai Korinica ena 734 B.S.K. Tiko na gauna e dau lagilagi kina o Sairakuse, ra sucu tale ga kina e so na tamata rogo ena gauna makawa, me vakataki Epicharmus e dauvola italanoa, kei Archimedes na daunifika. Ena 212 B.S.K., a vakamalumalumutaki Sairakuse o Roma.

Ni o gade kina nikua, o na rairai raica e so na ka era a tu e Sairakuse ena gauna i Paula. A wasei rua na korolevu​—e dua e koto ena yanuyanu lailai o Ortygia, na vanua a rairai kele kina na waqa a vodo toka kina o Paula, e dua tale e tiko ga e vanua.

Nikua, o rawa ni raica ena yanuyanu lailai oya na irusarusa makawa duadua ni valenisoro e Sicily era tara na kai Kirisi​—na valenisoro i Apollo, a tara rauta na ikaono ni senitiuri B.S.K. E tiko tale ga e so na duru ni valenisoro e sokaloutaki kina o Athena, se tara sara ni rauta na ikalima ni senitiuri B.S.K., ia ena gauna oqo sa ra duru ni dua na valenilotu vakaitamera.

Ena korolevu e tiko e vanua, o rawa ni lai gade ena rara na Neapolis e tiko kina e so na vale makawa. E voleka ina icurucuru ni rara oqo e dua na vale ni veivakamarautaki ni Kirisi. Oqo e dua na ivakaraitaki vakasakiti ni vale ni veivakamarautaki era dau tara na Kirisi. Ni qara yani e wasawasa, e dau totoka sara na irairai ni buturara. Ena ceva ni rara e tiko kina e dua na vale ni vakatasuasua ni Roma mai na ikatolu ni senitiuri S.K. Kena ibulibuli e vaka na yaloka, e 140 na mita na kena balavu qai 119 na mita na kena raba. E ikatolu ni vale ni vakatasuasua levu e Itali.

Ke o mani gade i Sairakuse, o rawa ni lai vakacagicagi ena idabedabe ena baravi o Ortygia, o qai cega nomu iVolatabu ina Cakacaka 28:​12 qai raitayaloyalotaka na waqa a vodo tiko mai kina na yapositolo o Paula ni gole tiko mai ina vanua oqo.

[Mape ena tabana e 30]

(Raica tale na ivola)

Melita

Sicily

Sairakuse

ITALI

Rhegium

Puteoli

Roma

[iYaloyalo ena tabana e 30]

iRusarusa ni dua na vale ni veivakamarautaki ni Kirisi mai Sairakuse