‘E Tiko Wavoliti au na Agilosi i Jiova’

Talanoataka o Christabel Connell

Keirau kauaitaka tiko ga vakalevu na neirau sauma na taro vakaivolatabu i Christopher, keirau sega kina ni kila ni sa bogi na vanua; se me keirau liaca nona rai tiko ga vakalevu i tuba ena katubaleka. Oti sa qai tukuna, “Drau sa rawa ni lako qo.” E mai talaci keirau sara ena neirau sa vodo lesu ina neirau basikeli. Ia na cava a vakaraica tiko o koya e rivarivabitaka kina na neirau bula?

AU A sucu ena siti o Sheffield, e Igiladi ena 1927, qai vakatokayacataki me Christabel Earl. A bomutaki neitou vale ena iKarua ni iValu Levu, qai tukuni meu toki vei buqu me yacova niu vakaotia noqu vuli. Ena dua na koronivuli ni lotu Katolika au vuli kina, au dau tarogi ira na sisita se cava sa rui levu kina na ka ca kei na basulawa. Era sega ni sauma vinaka noqu taro, vaka kina o ira na dau lotu au a tarogi ira tale ga.

Au a vuli nasi ni oti na iKarua ni iValu Levu. Au toki i Lodoni meu lai cakacaka ena valenibula na Paddington General Hospital, qai levu dina na basulawa au raica ena siti qori. Ni oti ga nona gole ina iValu mai Korea o ganequ qase, au a raica sara ga ni katuvu e tautuba ni valenibula e dua na veibuturaki vakadomobula. E sega ni dua e tarovi ira, e tini mataboko sara ga o koya e moku. Ena gauna qori, a dau tomani au tiko o tinaqu vua e dua na daurairai, ia au sega tiko ga ni kila na vu ni kena sa rui levu na veika ca.

Uqeti Meu Vulica na iVolatabu

A veisiko mai ena dua na siga na ganequ qase duadua o John, e iVakadinadina i Jiova, mani taroga: “O kila na vuna era yaco tiko kina na veika ca qo? Au sauma: “Sega.” E wilika sara na Vakatakila 12:7-12. Au sa qai kila tu kina ni o Setani ga kei ira na nona timoni era vakavuna tiko na ca e vuravura. Au muria gona na ivakasala i John meu vuli iVolatabu. Ia, au a sega ni papitaiso ena gauna ya niu dau rerevaki ira voli na tamata.​—Vkai. 29:25.

E iVakadinadina i Jiova tale ga na tuakaqu o Dorothy. Ni lesu mai na soqo cokovata ni veimatanitu a caka mai Niu Yoka (1953) kei na tagane rau sa veimusumusuki tu o Bill Roberts, au tukuna sara vei rau niu sa vulica oti na iVolatabu. E taroga o Bill: “O dau cega na tikinivolatabu kece? O toqa na isaunitaro ena ivola?” Niu kaya ni sega, e tukuna lesu mai: “Oi, o a sega ni vuli! Lai vuli tale vua na tacida yalewa a vakavulici iko!” Ena gauna tale ga qori, sa ra tekivu sagai au na timoni. Au se nanuma tiko ga qo noqu dau kerei Jiova me taqomaki au, me sereki au tale ga ena nodra veitemaki.

Painia e Sikoteladi kei Ailadi

Au a papitaiso ena 16 Janueri, 1954, au vakacavara noqu konitaraki ni nasi ena Me, qai tekivu painia sara ena June. Ni oti tale e vula walu, au lesi meu lai painia lavotaki e Grangemouth, mai Sikoteladi. Au vakila e kea nodra ‘tiko wavoliti au’ na agilosi i Jiova niu veiqaravi tiko ena dua na vanua yawa.​—Same 34:7.

Au sureti ena 1956 meu lai veiqaravi e Ailadi. Au lesi kei na rua tale ena siti o Galway. Au vosa vua e dua na bete ena imatai ga ni siga ni noqu vunau. Sega ni dede sa kele yani na ovisa, au kau sara kei na noqu itokani ina siteseni ni ovisa. Ni kila ga na yacai keirau kei na neirau itikotiko, e lai qiri sara. Keirau rogoca ga ni tukuna, “Io, Faca, au kila na vanua rau tiko kina.” A talai koya mai na bete! A vakasaurarataki na itaukeinivale keitou rede tiko kina me vagalalataki keitou, mani vakasalataki keitou na valenivolavola ni tabana me keitou toki. Keitou bera yani ena siteseni ni sitimanivanua ena tini na miniti. Ia a se kele tu ga, qai wawa toka kina e dua, me vakadeitaka ni keitou na vodo dina kina. Qori e se qai oti ga e tolu na macawa e Galway!

Keitou lesi tale i Limerick, e dua na siti era veiuqeti kina vakalevu na lotu Katolika. Era dau vakarerei keitou na ilala levu. Era dau rere e levu na vakarorogo. Ena yabaki ga yani e liu a mokulaki e dua na tacida tagane ena taoni lailai o Cloonlara, e toka voleka ga e kea. Keirau marau gona na sotavi Christopher, e vakamacalataki ena itekitekivu ni ulutaga qo, e kerea me keirau lesuvi koya me lai veivosakitaki e so na taro vakaivolatabu. Na gauna keirau sikovi koya tiko kina, e curu yani e dua na bete qai tukuna vei Christopher me vakatalai keirau. E kaya vua o Christopher: “Rau a sureti mai na marama qo ina noqu vale, rau tukituki tale ga ni bera ni rau curu mai. O a sega ni sureti, o a sega tale ga ni tukituki.” E cudru ga na bete qai lesu.

Keirau sega ni kila nona sa lai vakasoqoni ira mai na ilala levu na bete qori, ra qai wawa toka e tautuba. E kila o Christopher nira vakarerevaki, ya na vuna e rai toka ga kina e tautuba. A vinakata o koya me keirau tiko ga e loma ni vale me yacova nira sa dui lesu. Keirau qai kila e muri ni a vakatalai o Christopher kei na nona vuvale, ratou qai toki i Igiladi.

Sureti e Kiliati

Au a lalawataka tu ena 1958 meu lako ena soqo cokovata ni veimatanitu na Divine Will e caka mai Niu Yoka, au qai sureti tale ga meu lewe ni ika33 ni kalasi e Kiliati. Au sega ni lesu e vale ni oti na soqo qori, ia au veiqaravi ena taoni o Collingwood, mai Ontario, e Kenada, me yacova ni tekivu na kalasi ena Koronivuli e Kiliati ena 1959. Au sotavi Eric Connell ena soqo qori. E vulica na ka dina ena 1957, qai tekivu painia ena 1958. Ni oti na soqo qori, a volavola mai ena veisiga niu tiko e Kenada, kei na noqu sa lai vuli e Kiliati. Au sa dau vakasamataka se na cava ena yaco ena neirau veikilai ni oti noqu tuvaitutu.

E bibi dina vei au na noqu vuli e Kiliati. A tiko tale ga ena kalasi qori o Dorothy kei na watina. Rau a lesi i Potukali. Au kidroataka niu lesi i Ailadi. Au rarawa niu sega ni lesi vata kei na tuakaqu i Potukali! Au nanuma niu a cakava e dua na ka ca, au mani taroga kina e dua na qasenivuli. Ia qai sauma mai: “E sega. Drau a taleitaka kei na nomu itokani o Eileen Mahoney mo drau lako ina vanua cava ga drau lesi kina e vuravura,” e okati sara tiko ga kina o Ailadi.

Lesu i Ailadi

Au lesu i Ailadi ena Okosita 1959, au lesi sara ena ivavakoso na Dun Laoghaire. Ia o Eric e lesu i Igiladi, qai marau niu toka voleka ga. E via daukaulotu tale ga o koya. A nanuma gona nira lesi tiko i Ailadi ena gauna ya na daukaulotu, e vinakata tale ga me lai painia kina. E toki gona mai e Dun Laoghaire, keirau qai vakamau ena 1961.

Ni oti ga e vula ono, a coqa vakaca ena motopai o Eric. E kaca na nona qavokavoka, ra qai sega ni vakadeitaka na vuniwai nira na vakabulai koya rawa se sega. A macawa tolu e valenibula, oti au qai qaravi koya e vale me vula lima. Au vakaitavi tiko ga ena cakacaka vakaitalatala ena noqu igu kece.

Keirau lesi ena 1965 ina dua na ivavakoso ena taoni o Sligo, e tiko ena dua na wavu ena vuaira ni baravi, qai walu ga na kena dautukutuku. Ni oti e yabaki tolu, keirau gole tale ina dua na ivavakoso lailai e Londonderry, e yawa yani ina noca. Ni keirau lesu tiko mai na vunau ena dua na siga, sa vakababa tu na waya votovotoa ena gaunisala donuya na vanua keirau tiko kina. Qori sara ga na gauna sa tekivu kina na Tiko Yavavala e Noca Ailadi. Era vakama motoka na ilala itabagone. Sa wase rua tu na siti qo, e dua ga na nodra yasana na lotu Tawase, dua e nodra na Katolika. E vakarerevaki na takoso mai na dua na yasa ni koro ina dua tale.

Vunau kei na Bula ena Gauna ni Tiko Yavavala

E levu na vanua keirau lakova ena vuku ni cakacaka vakaitalatala. Keirau vakila tale nira wavoliti keirau tiko na agilosi. Ni keirau donuya ga e dua na vanua sa katakata tiko kina na ue, keirau na lako qai suka mai ni sa malumu na ituvaki. Dua na gauna a katuvu e dua na veiqedravu voleka na tabavale keirau saumi rumu tiko kina, qai tau ena neirau katubaleka na ivovo ni dua na ka e kama mai na valeniboro voleka e kea. Keirau sega ni moce rawa, ni keirau leqataka de kama na tabavale keirau tiko kina. Ni keirau toki e Belfast ena 1970, keirau qai kila ni a kama dina na valeniboro a toka voleka ya ena kena vakacabotetaki kina e dua na bomu, a kama tale ga na tabavale keirau dau saumi rumu tu kina.

Ena dua tale na gauna keirau a vunau tiko kei na dua na tacida yalewa, keirau raica sara e dua na paipo qai duatani na kena irairai, e tava toka ga ena dua na katubaleka. Keirau taubale tasivi sara, qai oti tale e vica na miniti a kacabote. Era cici mai tuba na tiko e kea nira nanuma ni keirau vakacabotetaka! Gauna vata ya sa sureti keirau kina ena nona vale e dua na tacida yalewa a tiko ena vanua qori. Era vakadeitaka kina na tiko tikivi koya ni keirau a sega ni vakavuna na kacabote.

Ena 1971, keirau lai sikova e dua na tacida yalewa e Londonderry. Keirau vakamacalataka vua na tacida yalewa ya na gaunisala keirau lakova mai kei na neirau takosova na vanua e yadravi tu, e taroga sara, “Era a yadra tu kina e so?” Keirau kaya, “Io, ia era sega ga ni kauaitaki keirau,” e kurabui sara ga kina. Na vuna? Ena siga yani e liu, a tauri kina vakaukaua na nona motoka e dua na ovisa kei na dua na vuniwai qai vakamai.

Keirau toki i Cork ena 1972. Oti keirau lai veiqaravi ena taoni o Naas, oti ya keirau qai lesi ina taoni o Arklow. Ena 1987, keirau sa qai lesi i Castlebar, na vanua keirau se veiqaravi tiko ga kina nikua. Keirau vakalougatataki dina ni keirau veivuke ena kena tara e dua na Kingdom Hall ena vanua qo. A tauvimate bibi o Eric ena 1999. Au qaravi koya me bula vinaka tale ena veitokoni i Jiova kei na nodra veikauaitaki vakayalololoma na lewe ni ivavakoso.

Keirau sa vuli vakarua ena Koronivuli ni Cakacaka Vakapainia. E se qase tiko ga ni ivavakoso o Eric. E tauvi au tiko na sasala ni yago ena kena ivakatagedegede ca duadua, sa sele oti tale ga na dibiqu kei na duruqu. E dina niu a vakacacani ena vuku ni ka dina, au bula donuya tale ga e dua na gauna dredre vakapolitiki kei na veimaliwai, ia e ka ni bolebole levu sara vei au na noqu sa biuta na draiva. E ka ni veivakatovolei dina ni sa yalani na vanua au veilakoyaki kina. E veivuke sara vakalevu na ivavakoso, ra qai veitokoni vinaka na lewena. Au sa vakaititoko tiko ena gauna qo, dua tale tiko ga na noqu basikeli e vakabatiri me veivuke ena noqu lakova e so na vanua yawa.

Sa sivia na yabaki 100 na levu ni gauna keirau veiqaravi voli kina vakapainia lavotaki kei Eric—e 98 e Ailadi. Keirau sega ni via cegu mai na cakacaka qo. Keirau sega ni nuitaka me dua na cakamana, ia keirau vakabauta ni o ira na agilosi kaukaua i Jiova era ‘wavoliti ira tiko’ na rerevaki koya, ra qai qaravi koya ena yalodina.