Meda Ciqomi Jisu ni Tevita Levu Cake, e Solomoni Levu Cake Tale Ga
“Sa tu oqo e dua e levu cake vei Solomoni.”—MACIU 12:42, VV.
1, 2. Na cava ena kurabuitaki kina ena rai vakatamata nona vakasalataki o Samuela me lumuti Tevita me tui?
A SEGA ni vaka na tui na kena irairai. E raici koya na parofita o Samuela me dua ga na gonetagane e ivakatawanisipi. A sucu ena taoni e sega ni kilai levu, o Peceliema. E kilai tu na taoni qori ni “lailai dina vei ira na lewe udolu e Juta.” (Maika 5:2) Dina ni raici tu ga me dua na cauravou tauvanua e susu ena taoni lailai, ia sa vakarau lumuti koya na parofita o Samuela me nodra tui na Isireli.
2 A sega ni imatai, ikarua se ikatolu ni luvei Jese me vakaraitaki vei Samuela o Tevita. E ikawalu qai iotioti ni luvei Jese tagane o koya. A sega mada ga ni tiko e vale ena gauna a tadu yani kina o Samuela me lumuta e dua na luvena gonetagane o Jese na turaga yalodina, me tui ni vanua ya. Ia, a bibi ga ni a digitaki Tevita o Jiova.—1 Sam. 16:1-10.
3. (a) Na cava e bibi vei Jiova ni dikevi keda yadudua? (b) Na cava e sobuti Tevita ena gauna a lumuti kina?
3 E raica o Jiova na ka e sega ni raica rawa o Samuela. E kila na Kalou na loma i Tevita, qai taleitaka. E bibi vua na Kalou na loma ni tamata, sega ni kena irairai. (Wilika 1 Samuela 16:7.) Ni qai kila o Samuela ni sega ni digitaki e dua vei ratou na vitu na luvei Jese qase, a talatala sara me kau mai o koya e gone duadua ena vanua e vakana manumanu tiko kina. E tukuni: “A sa talaki, ka kauti koya [Tevita] mai. A sa damudamu ko koya, ka sa matavinaka, ka vinaka na kenai rairai. A sa kaya ko Jiova, Mo ia, mo lumuti koya, ni sai koya ga oqo. A sa taura na tavaya waiwai ko Samuela, ka lumuti koya e na kedra maliwa na tuakana: a sa daucurumi [“sobuti,” NW] Tevita na Yalo i Jiova mai na siga ko ya.”—1 Sam. 16:12, 13.
Vakatayaloyalotaki Jisu o Tevita
4, 5. (a) Vakamacalataka e so na ka rau tautauvata kina o Tevita kei Jisu. (b) Na cava e rawa ni tukuni kina ni o Jisu ga o Tevita Levu Cake?
4 E vakataki Tevita o Jisu, ni a sucu tale ga e Peceliema ni oti e rauta ni 1,100 na yabaki mai na gauna i Tevita. Levu era sega ni raici Jisu me vaka e dua na tui. E sega ni vaka na tui era a nuitaka tiko e levu. Ia me vakataki Tevita ga, a digitaki koya o Jiova. E lomani koya o Jiova me vaka nona lomani Tevita.a (Luke 3:22) A “sobuti” Jisu tale ga ‘na yalo i Jiova.’
5 Eso tale na ka erau tautauvata kina. Kena ivakaraitaki, a veretaki Tevita na nona daunivakasala o Eitofeli. A veretaki Jisu tale ga e dua nona yapositolo, o Jutasa Isikarioti. (Same 41:9; Joni 13:18) Erau vakaraitaka ruarua o Tevita kei Jisu na nodrau lomana na vale ni sokalou. (Same 27:4; 69:9; Joni 2:17) Ena soli tale ga vei Jisu na itikotiko vakatui i Tevita. Ni bera ni sucu o Jisu, sa tukuna na agilosi vei tinana: “Na Turaga na Kalou [o Jiova] ena solia vua nai tikotiko vakaturaga nei tamana ko Tevita.” (Luke 1:32; Maciu 1:1) Ia e levu cake o Jisu vei Tevita ni vakayacori vua na parofisai kece vakaMesaia. O Jisu gona o Tevita Levu Cake, na Tui vakaMesaia a waraki tu mai vakadede.—Joni 7:42.
Muria na Tui e iVakatawa Tale Ga
6. E ivakatawanisipi vinaka vakacava o Tevita?
6 E ivakatawanisipi tale ga o Jisu. Na cava e kilaitani kina na ivakatawanisipi vinaka? E dau yalodina qai yaloqaqa ni qarava, vakania, qai vakatawana nona qelenisipi. (Same 23:2-4) A ivakatawanisipi o Tevita ena gauna e se gone kina, qai taqomaki ira vinaka na sipi i tamana. E dau yaloqaqa ni yaco e dua na ituvaki e rawa ni vakaleqai kina nodra bula na qelenisipi, qai bolemate me taqomaki ira na sipi mai na vakacaca ni laione kei na pera.—1 Sam. 17:34, 35.
7. (a) E vakarautaki vakacava o Tevita ena nona itavi vakatui? (b) E vakadinadinataka vakacava o Jisu ni iVakatawa Vinaka?
7 Na veiyabaki a tiko kina ena were kei na veiulunivanua o Tevita ni vakatawani ira tiko na sipi, e vakarautaki koya ena itavi levu me vakatawana na matanitu o Isireli.b (Same 78:70, 71) O Jisu tale ga e ivakaraitaki vinaka ni dua na ivakatawa. E vakayaloqaqataki koya o Jiova qai dusimaki koya ena nona vakatawani ira tiko na nona “qele-ni-sipi lailai” kei na ‘so tani tale na sipi.’ (Luke 12:32; Joni 10:16) Ya na vuna e iVakatawa Vinaka kina o Jisu. E kila vinaka nona qelenisipi, e kacivi ira sara ga ena yacadra. E lomani ira vakalevu, qai vakuai koya ena levu na ka me vakaceguya na ka era gadreva. (Joni 10:3, 11, 14, 15) Ni iVakatawa Vinaka, e cakava e dua na ka a sega ni cakava rawa o Tevita. Qori na nona isoro ni veivoli, eda rawa ni vakabulai kina na kawatamata mai na mate. E sega tale ga ni dua na ka ena tarova rawa nona vakatawani ira tiko na lewe ni nona “qele-ni-sipi lailai” mera bula tawamate e lomalagi. Era na qai liutaki ira na ‘so tani tale na sipi’ mera bula tawamudu ena vuravura vou ni yalododonu era sega ni tiko kina na meca era vaka na wolifa.—Wilika Joni 10:27-29.
Muria na Tui e Qaqa ena Ravuravu
8. E tui qaqa vakacava o Tevita ena nona ravuravu?
8 E dauvala ena qaqa o Tui Tevita, qai taqomaka na nodra vanua na dauveiqaravi ni Kalou, a ‘vakabulai koya o Jiova ena vanua kece ga e lako kina.’ Ni veiliutaki tiko o Tevita a tete kina na iyalayala ni vanua mai na uciwai o Ijipita ina uciwai na Uferetisi. (2 Sam. 8:1-14) Ena vuku ni kaukaua i Jiova e dau veiliutaki kina ena qaqa o Tevita. E kaya na iVolatabu: “Sa kuruvaki yani nai rogorogo kei Tevita ki na veivanua kecega; a sa vakavuna ko Jiova na nodra rerevaki Tevita ko ira na veimatanitu kecega.”—1 Vei. 14:17.
9. Vakamacalataka nona dauvala qaqa na Tui Digitaki o Jisu.
9 E yaloqaqa o Jisu me vakataki Tui Tevita. Ni Tui Digitaki, e vakaraitaka nona kaukaua vei ira na timoni ena nona vakabulai ira na curumi yalo velavela. (Mari. 5:2, 6-13; Luke 4:36) A sega mada ga ni rawati koya na meca levu o Setani na Tevoro. Ena vuku ni nona veitokoni o Jiova, e rawa kina vei Jisu me vakamalumalumutaka na vuravura e lewa tu o Setani.—Joni 14:30; 16:33; 1 Joni 5:19.
10, 11. Na cava ena cakava o Jisu ni sa veiliutaki me Tui Dauvala mai lomalagi?
10 Ni oti e rauta ni 60 na yabaki nona mate kei na nona vakaturi o Jisu i lomalagi, a raivotutaka na yapositolo o Joni na itavi i Jisu me Tui Dauvala mai lomalagi. E vola o Joni: “Raica e dua na ose vulavula. Ko koya ka vodoka tiko sa taura tiko e dua na dakai titi; ka sa qai soli vua e dua na i sala vakatui, ka sa lako yani ko koya me ravuravu ka qaqa tiko.” (Vkta. 6:2, VV) O Jisu sara ga e vodoka tiko na ose vulavula. A “soli vua e dua na i sala vakatui” ena 1914 ena gauna e Tui kina mai lomalagi. Ni oti ga ya e “lako yani ko koya me ravuravu.” Me vakataki Tevita, e tui qaqa ena ravuravu o Jisu. Ni buli oti ga me tui ni Matanitu ni Kalou, e qaqa vei Setani ena ivalu, qai kolotaki koya kei ira na nona timoni mai vuravura. (Vkta. 12:7-9) Ena tomana tiko ga nona vodo ena qaqa qori me yacova sara ni sa ‘ravuravu me qaqa’ ena nona vakarusa vakadua na ivakarau ni veliutaki ca i Setani.—Wilika Vakatakila 19:11, 19-21.
11 E tui dauloloma tale ga o Jisu me vakataki Tevita, ena taqomaka “nai soqosoqo levu” me kua ni rusa ena Amaketoni. (Vkta. 7:9, 14) Ni sa veiliutaki o Jisu kei ira na 144,000 era sa vakaturi oti, era na qai “tu cake tale ko ira na mate, ko ira na yalododonu kei ira na sega ni yalododonu.” (Caka. 24:15) Era na bula tawamudu tale ga e vuravura o ira na vakaturi. Sa dua dina na gauna totoka meda rai vakanamata kina! Meda gumatua gona ni “caka vinaka” tiko ga me rawa nida bula tale ga nira sa tawani vuravura na tamata yalododonu e liutaki ira o Tevita Levu Cake.—Same 37:27-29.
Saumi na Masu i Solomoni me Vuku
12. Na cava a masuta o Solomoni?
12 E vakatayaloyalotaki Jisu tale ga na luvei Tevita o Solomoni.c Na gauna e tui kina o Solomoni, a rairai vua o Jiova ena dua na tadra qai tukuna ni na vakayacora nona kerekere kece. A rawa sara ga ni kerea o Solomoni me vutuniyau, me kaukaua, se me bula balavu. Ia e sega ni nanumi koya ga qai kerei Jiova: “Mo ni solia mai kivei au na vuku kei na yalomatua, me’u curu yani ka curu tale mai e matadra na tamata oqo: ni sa rawarawa vei cei me lewai ira na nomuni tamata oqo era sa lewe vuqa?” (2 Vei. 1:7-10) A sauma na masu i Solomoni o Jiova.—Wilika 2 Veigauna 1:11, 12.
13. Na cava e tukuni kina ni sega ni dua a tautauvata kei Solomoni ena nona vuku? O cei na iVurevure ni nona vuku?
13 Ke yalodina tiko ga o Solomoni vei Jiova, ena sega ni vakatauvatani rawa nona vuku kei na dua a bula tiko ena gauna ya. A cavuta o Solomoni “e tolu na udolu na vosa vakaibalebale.” (1 Tui 4:30, 32, 34) E levu na vosa vakaibalebale qori era a lavetaki, ra qai dau taleitaka o ira na vakasaqara na vuku. Na Ranadi ni Sipa mada ga e lakova mai e 2,400 na kilomita me vakatovolea na vuku i Solomoni ena “vosa vakaibalebale vuni [“dredre,” NW].” E qoroqoro ga ena ka e tukuna o Solomoni kei na rawaka ni nona matanitu. (1 Tui 10:1-9) Ia e tukuni ena iVolatabu na iVurevure ni vuku i Solomon: “Sa via raici Solomoni ko ira kecega na kai vuravura, me ra rogoca na nona vuku sa vakayacora ki na yalona ko koya na Kalou.”—1 Tui 10:24.
Muria na Tui Vuku
14. E “levu cake” vakacava o Jisu “vei Solomoni”?
14 E dua ga na tamata a uasivia sara na vuku i Solomoni. Qori o Jisu Karisito, qai tukuna sara ga o koya ni “levu cake vei Solomoni.” (Maciu 12:42, VV) E dau tukuna o Jisu na “vosa ni bula tawa mudu.” (Joni 6:68) Kena ivakaraitaki, e vakarabailevutaka eso na vosa vakaibalebale i Solomoni ena iVunau mai na Ulunivanua. A vakamacalataka o Solomoni eso na ka ena vakamarautaki ira na dauveiqaravi i Jiova. (Vkai. 3:13; 8:32, 33; 14:21; 16:20) E vakabibitaka o Jisu ni na rawati na marau dina ena noda sokaloutaki Jiova kei na vakayacori ni veika e yalataka tu o koya. E kaya: “Era marau o ira e gu na lomadra mera vulica na vosa ni Kalou, nira na wili mera lewe ni matanitu vakalomalagi.” (Maciu 5:3, NW) O ira na muria na veivakavulici i Jisu era na volekati Jiova ni “waivure ni bula.” (Same 36:9; Vkai. 22:11; Maciu 5:8) O Karisito e vakatayaloyalotaka vinaka na “vuku ni Kalou.” (1 Kor. 1:24, 30) Ni tui vakaMesaia o Jisu Karisito e laurai vua na “yalo ni vuku.”—Aisea 11:2.
15. Ena yaga vakacava vei keda na vuku vakalou?
15 Nida muri Solomoni Levu Cake, ena rawa ni yaga vakacava vei keda na vuku vakalou? E laurai na vuku ni Kalou ena nona Vosa, meda vakasaqara gona na vuku qori ena noda vulica vagumatua na iVolatabu, vakauasivi na vosa i Jisu da qai vakasamataka vakabibi na ka eda wilika. (Vkai. 2:1-5) Meda gumatua tale ga ni kerea vua na Kalou me vakavukui keda. E vakadeitaka na Vosa ni Kalou ni na saumi dina noda kerea mai vu ni lomada na veivuke. (Jeme. 1:5) Ena veidusimaki ni yalo tabu eda na rawata kina na vuku ena Vosa ni Kalou me wali kina na noda leqa, da qai vakatulewa vakavuku. (Luke 11:13) A kilai tale ga o Solomoni me “dauvunau” e “vakatavulici ira tiko [ga] na tamata me ra kila ka.” (Dauv. 12:9, 10) E dauvunau tale ga vei ira nona tamata o Jisu, na Ulu ni ivavakoso vaKarisito. (Joni 10:16; Kolo. 1:18) E bibi gona meda dau tiko ena soqoni ni ivavakoso, nida na ‘vakatavulici tiko ga kina.’
16. Na cava erau tautauvata kina o Solomoni kei Jisu?
16 E tui daucakacaka o Solomoni. A tuvanaka na porokaramu ni taravale ena vanua kece, e liutaka na tara ni valenitui, na gaunisala, kena davo na salaniwai, koro ni iyau, koro ni qiqi ni valu, kei na nodra koro na dauvodo ose. (1 Tui 9:17-19) A yaga gona vakalevu na nona cakacaka ina tiko vinaka ni nona matanitu. E matai daucakacaka tale ga o Jisu. E tara na nona ivavakoso ena “dela ni vatu.” (Maciu 16:18) Ena liutaka tale ga na cakacaka ena vakayacori ena vuravura vou.—Aisea 65:21, 22.
Muria na Tui ni Sautu
17. (a) Na cava a vakilai vakalevu ena nona veiliutaki o Solomoni? (b) Na cava e sega ni cakava rawa o Solomoni?
17 Na yaca i Solomoni e kena ibalebale “sautu.” E veiliutaki o Tui Solomoni mai Jerusalemi, e kena ibalebale “iTaukei ni Rua na Sautu.” Na gauna a veiliutaki tiko kina me 40 na yabaki, a vakila na matanitu o Isireli na bula sautu e sega ni vakatauvatani rawa. E kaya na iVolatabu me baleta na veiyabaki qori: “Sa tiko vakavinaka e na gauna kece i Solomoni ko ira na Juta kei ira na Isireli, na tamata yadua e ruku ni nona vaini, kei na ruku ni nona lolo, mai Tani ka yacovi Pieri-sepa.” (1 Tui 4:25) Ia na vuku kece e taukena tu o Solomoni, a sega ga ni vakabula rawa na tamata mai na ivau ni tauvimate, ivalavala ca, kei na mate. Ia qori na ka ena qai cakava o Solomoni Levu Cake.—Wilika Roma 8:19-21.
18. Na ituvaki vakacava eda marautaka tu ena ivavakoso vaKarisito?
18 Eda vakila tu na bula sautu kei na veiyaloni ena ivavakoso lotu vaKarisito nikua. Eda marautaka dina tiko e dua na parataisi vakayalo. Eda veiyaloni kei na Kalou vaka kina o ira eda tiko veitikivi. Vakasamataka mada na parofisai i Aisea me baleta na veika eda sa vakila tiko nikua: “Ka ra na tukitukia na nodrai seleiwau mei bati ni siviyara, kei na nodra moto mei sele ni samaki: ena sega ni lavei seleiwau e dua na matanitu ki na dua na matanitu, a ra na sega ni vulica tale nai valu.” (Aisea 2:3, 4) Nida muria gona na veidusimaki ni yalo tabu ni Kalou, eda sa tutaka sara tiko ga na bula totoka ena parataisi vakayalo qo.
19, 20. Na cava meda marau kina?
19 Ena qai vinaka sara na veigauna se bera mai. Ena sega ni yalani na bula sautu era na marautaka na tamata talairawarawa ena veiliutaki i Jisu. Oti ya era na qai ‘sereki’ tiko vakamalua ‘mai na ca’ me yacova sara nira sa rawata na bula uasivi. (Roma 8:21, NW) Nira yalodina ena iotioti ni veivakatovolei ni cava na duanaudolu na yabaki ni veiliutaki, ‘era na qai taukena na vanua na yalomalumalumu; era na marau tiko kina ena vakacegu dina.’ (Same 37:11; Vkta. 20:7-10) Na veiliutaki i Karisito Jisu ena uasivia sara na veiliutaki i Solomoni ena ivakatagedegede e sega ni tukuni rawa!
20 Me vaka ga nodra marautaka na Isireli na veiliutaki i Mosese, Tevita kei Solomoni, eda na marautaka sara vakalevu na veiliutaki i Karisito. (1 Tui 8:66) Meda vakavinavinaka gona vei Jiova ena nona vakarautaka na Luvena e duabau ga—e kilai tale ga me o Mosese, Tevita kei Solomoni Levu Cake!
[iVakamacala e ra]
a E rairai ibalebale ni yaca i Tevita na “Daulomani.” Ena gauna a papitaiso kina o Jisu kei na gauna a matalia kina, e vosa mai lomalagi na Kalou qai kacivi koya “na Luvequ lomani.”—Maciu 3:17, NW; 17:5, NW.
b Ena gauna vata qori, e vaka na lami o Tevita ni nuitaka na nona ivakatawa. E nuitaka nona veitaqomaki kei na nona veidusimaki na iVakatawa Levu o Jiova. “A noqui vakatawa ko Jiova,” e tukuna ena nuidei. “Ena sega na ka me yali vei au.” (Same 23:1) E tukuna o Joni na Dauveipapitaisotaki ni o Jisu e “Lami ni Kalou.”—Joni 1:29.
c Na ikarua ni yaca i Solomoni o Jititia, e kena ibalebale “Ko sa lomani vei Jiova.”—2 Sam. 12:24, 25.
Vakamacalataka Mada
• E Tevita Levu Cake vakacava o Jisu?
• E Solomoni Levu Cake vakacava o Jisu?
• Na cava o taleitaka baleti Tevita Levu Cake, e kilai tale ga me o Solomoni Levu Cake?
[iYaloyalo ena tabana e 31]
Na vuku soli vakalou i Solomoni e vakatayaloyalotaka na vuku i Solomoni Levu Cake
[iYaloyalo ena tabana e 32]
Na veiliutaki i Jisu ena uasivia na veiliutaki i Solomoni kei Tevita ena ivakatagedegede e sega ni tukuni rawa!