“E Sega ni Rawa!”​—Na Cava na Kena iBalebale?

A SOKO ena 1912 na Titanic, e dua na waqa levu ni saravanua qai totoka duadua ena gauna oya. Na ibulibuli ni waqa qo, e nanumi kina ni na “sega ni luvu rawa.” Na ka e qai yaco e dua na itukutuku ni veigauna. Ena imatai ni gauna e soko kina, a coqa e dua na waicevata ena Noca Atalanitika, mani luvu sara, era mate kina e rauta na le 1,500. A tukuni ni na sega ni luvu rawa na waqa qo, ia ena loma ga ni vica na aua a luvu kina qai yali sara yani ena botonisauloa.

E duidui na vuna eda rairai nanuma kina ni na sega ni rawa e dua na ka. De dua eda na tukuna ni sega ni rawa e dua na ka nida nanuma nida sega ni vosota rawa, eda sega ni cakava rawa se da sega ni kila. A raici tu ena dua na gauna ni dredre na veika vakatekenoloji, ni nanumi nira na sega ni rawata na tamata se vakabauti ni na rawa. A nanumi ena 50 na yabaki sa oti ni na sega ni rawa ni lako ena vula na tamata, vakau ni misini ena dua tale na vuravura o Mars me qai lewai tiko yani na kena veitosoyaki e vuravura, na kilai ni itukutuku lalai ni sela somidi me baleta e dua, kei na kena saravi e dua na ka ena gauna sara ga e yaco tiko kina ena nomu vanua se na dua tale na yasai vuravura. Ia na ka kece qori era sa yaco tu ena gauna qo. E vakamacalataka vinaka na tikina qori na Peresitedi vakacegu ni Merika o Ronald Reagan ena nona vosa tiko ina dua na ilawalawa era rogo ena veitabana vakasaenisi. E tukuna nira sa cakava rawa na ka a nanumi tu ni na sega ni rawa ena veigauna sa oti.

Ena levu ni veika vovou vakasakiti e sa yaco tiko, e tukuna kina o Parofesa John Brobeck: “Ena sega ni tukuna sara vakadodonu na saenitisi ni na sega ni rawa e dua na ka. Ena tukuna ga de dua ena rawa. Ia ena rairai tukuna ga ni na sega ni rawa e dua na ka ena nona vakamacalataka na ka eda sa kila rawa tiko.” E tomana na parofesa qori, ke da nanuma ni na sega ni rawa e dua na ka, “ena vinakati e dua na ivurevure ni kaukaua eda sega tu ni kila nida vulica na veika bula. Ena noda iVolatabu e tukuni kina ni ivurevure ni kaukaua qo e kaukaua ni Kalou.”

Na ka Kece e Rawarawa Vua na Kalou

Ni bera sara ni vakamacalataka qori o Parofesa Brobeck, e tukuna o Jisu na kai Nasareci, a kilai tale ga ni tamata rogo duadua a bau bula: “Na ka e dredre vua na tamata e rawarawa vua na Kalou.” (Luke 18:27) Na yalo tabu ni Kalou e igu kaukaua duadua e vuravura kei lomalagi. E sega ni vakatauvatani rawa ina dua na ka vakatekenoloji. Na yalo tabu e rawa ni vukei keda meda cakava na ka eda sega ni rawata ena noda kaukaua ga.

Nida tamata ga, e levu na ituvaki eda sotava eda nanuma kina nida na sega ni walia rawa. Kena ivakaraitaki, ena rairai takali e dua na wekada lomani, dredre ni bula e vale, se ni vakararawataki keda na ivakarau ni noda bula eda nanuma kina ni sa sega ni wali rawa na noda leqa, e vinaka ga meda mate. Eda nanuma ni sa sega tale na ka eda rawa ni cakava da qai lomaleqa. Na cava eda rawa ni cakava?

E tukuna na iVolatabu ni dua e vakabauta na Kalou kaukaua duadua, masuta nona yalo tabu qai salavata na nona sasaga me vakamarautaki koya, ena rawa ni vukei koya na Kalou me walia na ituvaki e nanumi tu ni sega ni rawa ni wali. Raica mada na vosa ni veivakadeitaki i Jisu: “Au tukuna vakadodonu vei kemudou, o koya e tukuna ina ulunivanua qo, ‘Tacavu, toso i wasawasa,’ qai sega ni vakatitiqa ena nona vakabauta ni na toso, ena yaco dina.” (Marika 11:23) Ke da vakalaiva na kaukaua ni Vosa ni Kalou kei na yalo tabu me dusimaka noda bula, eda na rawa ni vosota na ituvaki dredre cava ga e basika.

Kena ivakaraitaki, e dua na turaga sa 38 na yabaki na nona vakawati, ia a qai takali o watina ena kenisa. Dua na ka nona rarawa. E dredre sara ga me vosota rawa na ituvaki qori. Eso na gauna ena nanuma ni vinaka me mate tale ga. E tukuna ni vaka ga e lako tiko ena loma ni buca ni yaloyalo ni mate. (Same 23:4) Ni nanuma lesu nona dau tagi ni talaucaka nona rarawa vua na Kalou, wili iVolatabu e veisiga, kei na nona dau qara vagumatua na veidusimaki ni yalo tabu, a cakava rawa kina na ka a nanuma tu ni sega ni rawata.

E levu na ituvaki dredre erau sotava tiko e dua na veiwatini. E dau voravora nona itovo o tagane qai levu na ka ca e dau cakava. E nanuma o watina ni sa sega ni rawata na bula, mani saga me vakamatei koya. Ia e vulica sara o tagane na iVolatabu kei ira na iVakadinadina i Jiova. Na ka e vulica kina e vukei koya me biuta na ka ca e dau cakava kei na nona yalokatakata. A kurabuitaka sara ga o yalewa na veisau qori ni a nanuma tu ni “sega ni rawa.”

E tukuna e dua tale na turaga ni dua na ituvaki torosobu a tu kina ena nona dau vakayagataka na wainimategaga qai dukadukali na nona ivakarau ni bula. E kaya: “Au beci au sara ga.” E dau masuta vua na Kalou: “Turaga, au kila ni o bula tiko. Kerekere vukei au!” Na masu qori e vakavuna me vulica na iVolatabu kei ira na iVakadinadina i Jiova, e cakava sara na veiveisau a nanuma tu ni na sega ni cakava rawa. E tukuna kina: “E dau ora vakalevu na lomaqu, au nanuma tale ga niu tawayaga. Eso na gauna au dau lomabibi sara ga. Ia e vukei au na Vosa ni Kalou meu valuta qori. Ena gauna e dau dredre kina na noqu moce, au na cavuqaqataka na tikinivolatabu au sa vulica. E vukei au na tikinivolatabu qo meu vakasavasavataka na noqu vakasama.” Ena gauna qo e sa marautaka tiko na nona bula vakawati. Erau dau gugumatua kei watina ena nodra vukei eso tale mera nuitaka na kaukaua ni Vosa ni Kalou. Ni levu na leqa a sotava ena gauna e se cauravou kina, de dua ena nanuma ni na sega ni rawa na veisau e sa cakava tu ena gauna qo.

Na ka era sotava qori eso e dusia ni kaukaua dina na Vosa ni Kalou, qai rawa ni veivuke na yalo tabu ena ka eda nanuma nida na ‘sega ni rawata’ ena noda bula. Ia de dua o na kaya, “Qori ena vinakati kina na vakabauta!” Io e dina qori ni tukuna mada ga na iVolatabu “ke sega na vakabauta ena sega ni vakamarautaki rawa [na Kalou].” (Iperiu 11:6) Ia vakasamataka mada va qo: Kaya mada e tukuna vei iko e dua na nomu itokani vinaka se dua na manidia ni baqe se dua ga e tu vua na lewa: “Kua ni leqa. Ke o vinakata e dua na ka, mai raici au ga.” E macala ga ni o na marautaka qori. Ia e ka ni rarawa nira sega ni dau vakayacora e levu na ka era yalataka. De dua e veisau na ituvaki e sotava o nomu itokani e lai dredre kina me cakava na ka e sa yalataka. Ke mani mate o nomu itokani, na nona dau caka vinaka kei na nona rawa ni veivuke e sa na sega tale. Ia na Kalou ena sega ni rawa ni sotava na ituvaki tawanamaki me yalana kina na ka e rawa ni cakava. E veivakadeitaki kina na iVolatabu: “E sega ni dredre vua na Kalou e dua na ka.”​—Luke 1:37, The Jerusalem Bible.

“O Vakabauta?”

Na malanivosa e cavuti ena Luke 1:37 e vakadinadinataki ena so na ituvaki e volatukutukutaki ena iVolatabu. Dikeva mada eso na ivakaraitaki.

Ni yabaki 90 o Sera, a dredrevaka ena gauna a tukuni kina vua ni na vakasucuma e dua na gonetagane. Ia na nodra basika na Isireli e vakadinadinataka ni a yaco dina qori. A tilomi Jona e dua na ika levu, a sega ni yacovi koya e dua na ka ena tolu na siga a tiko kina ena kete ni ika, qai bula me vola na ka a sotava. Na vuniwai o Luke e kila na duidui ni mate kei na nona sega ni vakilai koya e dua. A volatukutukutaka na nona mate na cauravou o Utiko ena nona lutu mai na dua na tabavale e cake, ia a vakabulai tale. Qori e sega ni itukuni. Nida dikeva vinaka na italanoa kece qori eda na vakadeitaka nira yaco dina.​—Vakatekivu 18:10-14; 21:1, 2; Jona 1:17; 2:1, 10; Cakacaka 20:9-12.

E tukuna o Jisu na itukutuku veivakurabuitaki qo vua na nona itokani o Marica: “O koya . . . e bula tiko qai vakabauti au ena sega sara ni mate.” Ena yalayala e rairai sega ni rawa ni yaco qori, e tukuna kina o Jisu e dua na taro bibi: “O vakabauta?” E se yaga tiko ga meda dikeva na taro qori nikua.—Joni 11:26.

Rawa Dina na Bula Tawamudu e Vuravura?

Ena dua na vakadidike vakasaenisi, era tukuna kina na dauvolavola: “Sa rairai voleka sara qo na gauna me vakabalavutaki kina na noda bula ni laurai vata kei na noda bula nikua, eda rawa sara ga ni bula tawamudu.” E vakamacalataka na New Encyclopædia Britannica ni rairai sega ni vakavuna noda mate na leqa ni sela, malumu ni yago se so tale na ka e dau yaco, ia e rairai vakavuna ga na noda mate eso na ka tawakilai e dau vakaleqa na cakacaka ni yago se vakavuna sara ga me sega ni yavala.a E tomana: “E nanumi ni dua na vuna eda qase kina oya ni sa malumu se ra sega ni cakacaka eso na ka e dodonu mera veivuke ena veika vereverea e dau yaco ena yagoda.”

E veivakurabuitaki kece qori, ia na noda vakabauta na bula tawamudu e sega ni ka ga eda vakasamataka se ka era tukuna na saenitisi, ia e tukuna sara ga na iVolatabu. Ni Dauveibuli qai iVurevure ni bula na Kalou o Jiova, e yalataka ni na ‘vakaotia na mate me tawamudu.’ (Same 36:9; Aisea 25:8) Vakacava o vakabauta qori? Qori sara ga na ka e yalataka o Jiova, qai dredre vua me lasu.​—Taito 1:2.

[iVakamacala e ra]

[Tikina bibi ena tabana e 27]

‘Era sa cakava rawa na ka a nanumi tu ni na sega ni rawa ena veigauna sa oti.’​—RONALD REAGAN

[Tikina bibi ena tabana e 28]

O cei o na nuitaka ni o nanuma ni sa sega ni rawa?

[iTaba ni Credit Line ena tabana e 27]

NASA photo