Xónusɔ́ɖóte

1, 2. Mɛ̌ nukúnkpénùwùtɔ́ tomɛyitɔ́ ɖé ka nɔ kpɔ́n nùɖitɔ́ e xó Biblu ɖɔ lɛ é dó mɔ? Etɛwu xɔ́ntɔn zunzun xá mɛ enɛ lɛ ka na nyɔ́?

“É NƆ ɖɔ mɛ e sín tan ɖò Biblu mɛ lɛ é xó ɖi xɔ́ntɔn tɔn xóxó lɛ wɛ ye nyí ɖɔhun.” Klisanwun nyɔnu ɖé wɛ ɖɔ xó enɛ, hwenu e é ɖótó xóɖiɖɔ nukúnkpénùwùtɔ́ tomɛyitɔ́ mɛxomɔ ɖé tɔn gudo é. Xó jɔ xó wɛ é ka ɖɔ, ɖó nɔví sunnu ɔ ko kplɔ́n Biblu ɔ azɔn gègě nú xwè mɔkpan, bɔ enyi é ɖò mɛ e xó Biblu ɖɔ lɛ é ɖé sín xó ɖɔ wɛ ɔ, é nɔ cí ɖɔ xɔ́ntɔn tɔn xóxó ɖé xó ɖɔ wɛ é ɖè ɖɔhun.

² É na nyɔ́ tawun ɖɔ è ni zun xɔ́ntɔn xá mɛ e xó Biblu ɖɔ lɛ é gègě à cé? Mɛ enɛ lɛ ka nyí gbɛtɔ́ jɔ gbɛtɔ́ nugbǒ ɖò nukún towe mɛ à? Lin tamɛ kpɔ́n dó lee é na cí é jí ɖɔ a ɖò sà ɖi wɛ kpo Nɔwée, Ablaxamu, Hwliti, Elíi, alǒ Ɛsitɛ́ɛ kpo bo ɖò xó ɖɔ ɖó kpɔ́ xá ye wɛ. Kpɔ́n wěɖexámɛ e ye na na we lɛ é kpo wusyɛn dó lanmɛ nú mɛ sín xó e ye na ɖɔ nú we lɛ é kpo!—Xà Nùnywɛxó 13:20.

3. (a) Nɛ̌ nǔ kpinkplɔn dó sunnu kpo nyɔnu kpo e ɖó nùɖiɖi bɔ Biblu ɖɔ xó yetɔn lɛ é wu sixu hɛn lè wá nú mǐ gbɔn? (b) Nùkanbyɔ tɛ lɛ jí mǐ ka na ɖɔ xó dó?

³ É ɖò gaàn ɖɔ, hwenu e “Mawu na wá fɔ́n mɛ ɖagbe lɛ” é ɔ, xɔ́ntɔn zunzun mɔhun na nyɔ́ bló. (Mɛ. 24:15) É ɖò mɔ̌ có, é tlɛ nyí dìn hwɛ̌ ɔ, nǔ kpinkplɔn dó sunnu kpo nyɔnu kpo e ɖó nùɖiɖi bɔ Biblu ɖɔ xó yetɔn lɛ é wu sixu hɛn lè wá nú mǐ. Gbɔn nɛ̌ é? Mɛsɛ́dó Pɔlu na sìnkɔn elɔ e nyɔ́ zán é: “Xwedó xlɛ̌ mɛ e ɖi nǔ bo ɖó sɔxwixwe, bo nɔ mɔ nǔ e sín akpá Mawu dó ɔ yí, ɖó enɛ wu lɛ é tɔn.” (Ebl. 6:12) Cobonu mǐ na kplɔ́n nǔ dó sunnu kpo nyɔnu kpo e ɖó nùɖiɖi bɔ Biblu ɖɔ xó yetɔn é ɖé lɛ wu ɔ, mi nú mǐ ni ɖɔ xó dó nùkanbyɔ elɔ lɛ e xógbe Pɔlu tɔn lɛ ɖè tɔ́n é jí: Etɛ ka nyí nùɖiɖi tawun? Aniwu mǐ ka ɖó hudo tɔn? Nɛ̌ mǐ ka sixu xwedó mɛ hwexónu tɔn e ɖi nǔ lɛ é sín xlɛ̌ gbɔn?

Nǔ E Nùɖiɖi Nyí É kpo Nǔ E Wu Mǐ Ðó Hudo Tɔn É Kpo

4. Etɛ mɛ gègě ka nɔ lin ɖɔ nùɖiɖi nyí? Etɛwu linlin yetɔn ma ka sɔgbe ǎ?

⁴ Nùɖiɖi nyí jijɔ ɖé bo nɔ dɔn mɛ, jijɔ ɖé wɛ bo xɔ akwɛ ɖesu nú sunnu kpo nyɔnu kpo e wu mǐ na kplɔ́n nǔ dó ɖò wema elɔ mɛ lɛ é. Égbé ɔ, mɛ gègě tuùn nǔ e nùɖiɖi jɔ nùɖiɖi nyí é tawun ǎ. Ye nɔ lin ɖɔ jiɖe ɖiɖó dó nǔ e ma ɖó donu ɖé ǎ é wu wɛ nɔ nyí mɔ̌. Amɔ̌, nùwanyido wɛ. Nùɖiɖi ɖiɖó nyí xlojijɔ ǎ; é ka nyí lee nǔ cí nú mɛ é xó kpowun ǎ; nùɖiɖi adodwé gbɔn vo tawun nú nùɖiɖi nukúntɔ́nnɔ. Xlojijɔ ɔ, awovinú wɛ. Lee nǔ nɔ cí nú mɛ é sixu wá gbɔn vo, bɔ nùɖiɖi ɖiɖó ɖɔ Mawu tíìn ko kpé ǎ, ɖó “yɛ nyanya lɛ lɔ ɖi nǔ ɖɔ Mawu ɖokpo géé wɛ ɖè, bɔ xɛsi nɔ ɖi ye, bɔ ye nɔ sísɔ́.”—Ja. 2:19.

5, 6. (a) Nǔ e è ma nɔ mɔ ǎ é wè tɛ lɛ jí wɛ nùɖiɖi mǐtɔn junjɔn? (b) Donu syɛnsyɛn tɛ nùɖiɖi mǐtɔn ka ɖó na ɖó? Nǎ kpɔ́ndéwú ɖé.

⁵ Nùɖiɖi jɔ nùɖiɖi ɖiɖó fɔn ta te nǔ mɔhun lɛ tawun. Flín tinmɛ e Biblu na na é. (Xà Eblée lɛ 11:1.) Pɔlu ɖɔ ɖɔ nùɖiɖi ɖiɖó junjɔn nǔ wè jí bɔ mǐ sixu mɔ ǎ. Nukɔntɔn ɔ, é junjɔn nǔ ɖěɖee tíìn dìn bɔ “è ma mɔ ǎ é” jí. Nukún mǐtɔn lɛ sixu mɔ nǔ ɖěɖee tíìn ɖò jixwé lɛ é ǎ, ɖi Jehovah Mawu, Vǐ tɔn, alǒ Axɔsuɖuto ɔ ee ko ɖò gǎn ɖu wɛ dìn ɖò jixwé é. Wegɔ ɔ, nùɖiɖi ɖiɖó junjɔn “nǔ e ɖó nukún wɛ è ɖè ɔ” jí, é wɛ nyí ɖɔ nǔ ɖěɖee ma ko jɛ ǎ é. Mǐ sixu mɔ gbɛ̀ yɔyɔ̌ e Axɔsuɖuto Mawu Tɔn na hɛn wá zaanɖé é dìn ǎ. Amɔ̌, enɛ ka xlɛ́ ɖɔ nǔ enɛ e ɖó nukún wɛ mǐ ɖè é kún ɖó donu ɖé ó wɛ à?

⁶ Gbeɖé kpɔ́n! Pɔlu tinmɛ ɖɔ nùɖiɖi jɔ nùɖiɖi ɖiɖó ɖó donu syɛnsyɛn ɖé. Hwenu e é ɖɔ ɖɔ nùɖiɖi ɖiɖó nyí “è ni ɖeji dó . . . wu” é ɔ, é zán xógbe ɖé bɔ è sixu lɛ́ lilɛ dó “ayikúngban wema.” Mǐ ni ɖɔ ɖɔ mɛɖé jló na na we xwé ɖé. É sixu zé ayikúngban wema ɔ nú we lobo ɖɔ: “Xwé towe yɔyɔ̌ ɔ ɖíe.” É ɖò gaàn ɖɔ, é kún ɖò ɖiɖɔ wɛ ɖɔ wemaxwɛ enɛ jí wɛ nyí fí e a na nɔ nɔ é ó; nǔ e ɖɔ wɛ é ɖè kpowun é wɛ nyí ɖɔ, wema ɔ nyí kúnnuɖenú tewungbeju ɖé ɖò sɛ́n lixo bo xlɛ́ ɖɔ nǔ ɖebǔ na bo ɖò jijɛ wɛ ɔ, enyi a ɖó wema enɛ hǔn, a ko ɖó xwé ɔ. Mɔ̌ ɖokpo ɔ, nùɖiɖi mǐtɔn nɔ zɔ́n bɔ mǐ nɔ kudeji ɖɔ nǔ ɖebǔ e sín akpá Mawu dó ɖò Biblu mɛ é nɔ cí ɖɔ é ko jɛ wɛ ɖɔhun.

7. Etɛ nùɖiɖi jɔ nùɖiɖi ka nɔ byɔ?

⁷ Enɛ wu ɔ, nùɖiɖi jɔ nùɖiɖi nɔ byɔ jiɖe e junjɔn nǔ e è ko mɔ kpɔ́n é jí é ɖiɖó, bo nɔ lɛ́ byɔ ganjɛwu kpíkpé ɖiɖó dó Jehovah Mawu wu. Nùɖiɖi nɔ zɔ́n bɔ mǐ nɔ kpɔ́n Jehovah dó mɔ Tɔ́ wanyiyinɔ mǐtɔn, bo nɔ ɖó jiɖe ɖɔ akpá e é dó lɛ é bǐ na jɛ jlɔ́ dandan. Amɔ̌, nùɖiɖi jɔ nùɖiɖi ɖiɖó lɛ́ hú mɔ̌. Ði nǔɖògbɛ ɖé ɖɔhun ɔ, è ɖó na na ɛ nùɖuɖu bonu é na kpó ɖò gbɛ̀. È ɖó na ɖè é xlɛ́ gbɔn nǔwiwa lɛ mɛ, ma nyí mɔ̌ ǎ ɔ, é na kú.—Ja. 2:26.

8. Etɛwu nùɖiɖi ka nyí nǔ taji?

⁸ Etɛwu nùɖiɖi ka nyí nǔ taji? Pɔlu na xósin e nǔ bǐ vɔ ɖ’ewu é. (Xà Eblée lɛ 11:6.) Nùɖiɖi mɛvo ɔ, mǐ sixu sɛkpɔ Jehovah ǎ, nǔ mǐtɔn ka sixu nyɔ́ nukún tɔn mɛ ǎ. Enɛ wu ɔ, nùɖiɖi ɖiɖó ɖò dandan cobɔ mǐ na wà yɛ̌yi wlí nú mɛ sín nǔ taji hugǎn e wu Mawu ɖó gbɛtɔ́ lɛ é, é wɛ nyí ɖɔ mǐ ni sɛkpɔ Tɔ́ mǐtɔn jixwé tɔn ɔ Jehovah bo kpa susu n’i.

9. Nɛ̌ Jehovah ka xlɛ́ ɖɔ emi tuùn ɖɔ mǐ ɖó hudo nùɖiɖi tɔn gbɔn?

⁹ Jehovah tuùn ɖɔ mǐ ɖó hudo nùɖiɖi tɔn tawun, enɛ wu ɔ, é na mǐ kpɔ́ndéwú lɛ bo na dó sixu kplɔ́n mǐ lee mǐ na ɖó nùɖiɖi bo lɛ́ ɖexlɛ́ gbɔn é. É dó nú agun Klisanwun tɔn gbɔn sunnu gbejinɔtɔ́ e nɔ nɔ nukɔn lɛ é gblamɛ. Xó tɔn ɖɔ: “Ð[ǒ] nùɖiɖi ye ɖɔhun.” (Ebl. 13:7) É lɛ́ na nǔ mǐ hú mɔ̌. Pɔlu ɖɔ xó dó sunnu kpo nyɔnu kpo hwexónu tɔn “tobutobu” e zé kpɔ́ndéwú nùɖiɖi tɔn tewungbeju ɖ’ayǐ lɛ é wu. (Ebl. 12:1) Mɛ e sɛ̀n Jehovah kpo gbejininɔ kpo lɛ é sukpɔ́ tawun hú mɛ e Pɔlu slɛ́ ɖò Eblée lɛ wemata 11 mɛ lɛ é. È nɔ mɔ tan jɔ tan sunnu kpo nyɔnu kpo, yɔkpɔvu kpo mɛxo kpo, ee nɔ ninɔmɛ vovo mɛ bo ka zán nùɖiɖi gbɛ́ lɛ é tɔn ɖò Biblu mɛ. Ye sixu kplɔ́n nǔ gègě mǐ ɖò égbé dìn e nùɖiɖi ma sɔ́ ɖè mɔ̌ ǎ é.

Nɛ̌ Mǐ ka Sixu Ði Nǔ Mɛ Ðevo lɛ Ðɔhun Gbɔn?

10. Nɛ̌ nùkpinkplɔn mɛɖesunɔ tɔn ka sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na wà nǔ sunnu kpo nyɔnu kpo gbejinɔtɔ́ e xó Biblu ɖɔ lɛ é ɖɔhun gbɔn?

¹⁰ Cobonu a na wà nǔ mɛɖé ɖɔhun ɔ, a ɖó na tó ɖó ayi mɛ ɔ wu ganji hwɛ̌. Hwenu e a na ɖò wema elɔ xà wɛ é ɔ, a na mɔ ɖɔ è ba dò nú nǔ ɖesu bo na dó sixu d’alɔ we bonu a na ɖó ayi sunnu kpo nyɔnu kpo nùɖitɔ́ enɛ lɛ wu. Etɛwu hwiɖesu ma ka na wà nǔ ɖokpo ɔ bo ba dò nú nǔ d’eji ǎ? Ðò nùkpinkplɔn mɛɖesunɔ tɔn towe hwenu hǔn, gbějé Biblu ɔ kpɔ́n kpo azɔwanú dobanunǔ tɔn e a ɖó lɛ é kpo. Enyi a ɖò tamɛ linkpɔ́n dó nǔ e a kplɔ́n é jí wɛ hǔn, tɛnkpɔn bo mɔ nǔ jɛ fí e nǔ lɛ jɛ ɖè é kpo ninɔmɛ lɛ kpo mɛ. Tɛnkpɔn bo mɔ nǔ lɛ, bo sè gbè lɛ, lobo sè wǎn lɛ cí nǔ ɖɔ a ɖò finɛ wɛ ɖɔhun. Nǔ e ɖò taji é wɛ nyí ɖɔ, tɛnkpɔn bo mɔ nǔ jɛ lee nǔ nɔ cí nú mɛ e sín tan kpi wɛ è ɖè lɛ é wu. Lee a na ɖò nǔ kplɔ́n dó sunnu kpo nyɔnu kpo gbejinɔtɔ́ enɛ lɛ wu wɛ é ɔ, ye na huzu gbɛtɔ́ jɔ gbɛtɔ́ ɖò nukún towe mɛ, bɔ a na tuùn ye d’eji. Ye mɛ ɖé lɛ tlɛ sixu wá cí xɔ́ntɔn towe vívɛ́ xóxó lɛ ɖɔhun.

11, 12. (a) Nɛ̌ a ka sixu wá sɛkpɔ Ablaxamu kpo Sala kpo gbɔn? (b) Nɛ̌ a ka sixu mɔ lè ɖò kpɔ́ndéwú Ana tɔn, Elíi tɔn, alǒ Samuwɛli tɔn mɛ gbɔn?

¹¹ Enyi a wá tuùn ye nugbǒ nugbǒ ɔ, a na jló na wà nǔ ye ɖɔhun. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mǐ ni ɖɔ ɖɔ è ɖè azɔ̌ yɔyɔ̌ ɖé nú we bɔ a ɖò tamɛ lin d’eji wɛ. Tutoblonunu Jehovah tɔn byɔ we ɖɔ a ni gbló ada nú sinsɛnzɔ́ towe ɖò ali ɖé lɛ nu. Vlafo è byɔ we ɖɔ a ni sɛ̀ tɛn yì fí e hudo wɛnjlatɔ́ tɔn sukpɔ́ ɖè hugǎn é, alǒ bɔya è byɔ we ɖɔ a ni tɛ́n alɔ wɛn jijla tɔn e ma ko má we ɖ’ayǐ ǎ é alǒ ee nɔ vɛwǔ nú we é ɖé kpɔ́n. Hwenu e a ɖò tamɛ linkpɔ́n dó azɔ̌ ɔ jí bo ɖò ɖɛ xò dó ta tɔn mɛ wɛ é ɔ, é na nyɔ́ ɖɔ a ni lin tamɛ dó kpɔ́ndéwú Ablaxamu tɔn jí à cé? Éyɛ kpo Sala kpo sɔ́ jlǒ dó jó gbɛ̀ fɛɛ e ɖò Wúu é dó, bo ka mɔ nyɔna gègě. Hwenu e a na ɖò nǔ wà wɛ ye ɖɔhun é ɔ, é na cí nú we tawun ɖɔ a tuùn ye ganji dìn hú ɖ’ayǐ tɔn.

¹² Mɔ̌ ɖokpo ɔ, enyi mɛ vívɛ́ná towe ɖé ɖɔ nǔ nyanya ɖé nú we bɔ awakanmɛ kú we, lobɔ a tlɛ jló na cí xwégbe bo gɔn kplé lɛ ɖó enɛ wu ɔ ka ló? Enyi a lin tamɛ dó kpɔ́ndéwú Ana tɔn kpo lee é ma lɔn bonu nǔ nyanya e Penina ɖɔ n’i lɛ é sú ali dó é ɖò Jehovah sinsɛn kɔn ǎ é kpo jí ɔ, é na d’alɔ we bɔ a na wà nǔ e nyí ɖagbe é, lobɔ a sixu lɛ́ sɔ́ Ana dó mɔ xɔ́ntɔn vívɛ́ ɖé na. Ðevo ɔ, enyi awakanmɛ nɔ kú we, ɖó a nɔ mɔ ɖɔ emi kún nyí nùɖewánu ó ɔ, a sixu kplɔ́n nǔ dó adohu adohu Elíi tɔn kpo lee Jehovah dó gbɔ n’i gbɔn é kpo jí. Mɛ winnyawinnya ɖěɖee azɔ̌mɛvigbɛ́ yetɔn lɛ ɖò kɔ gbidi na wɛ bonu ye na wà nǔ kwijikwiji é sixu kplɔ́n nǔ dó lee Samuwɛli wà nǔ gbɔn ɖò vǐ sunnu Eli tɔn lɛ tɛntin ɖò Goxɔ Jehovah tɔn mɛ gbɔn é wu.

13. Kpɔ́ndéwú nùɖiɖi tɔn mɛ e xó Biblu ɖɔ é ɖé tɔn xwixwedó na xlɛ́ ɖɔ a kún nyí nùɖewánu ó wɛ à? Tinmɛ.

¹³ Enyi a xwedó kpɔ́ndéwú nùɖiɖi tɔn mɛ enɛ lɛ e xó Biblu ɖɔ é tɔn ɔ, é na xlɛ́ ɖɔ gbɛ̌gɔnu kpowun wɛ a nyí wɛ à? A sɔ́ nyí hwiɖée ǎ wɛ à? Gbeɖé kpɔ́n! Xó Jehovah tɔn dó wusyɛn lanmɛ nú mǐ ɖɔ mǐ ni nɔ xwedó kpɔ́ndéwú nùɖitɔ́ lɛ tɔn. (1 Kɔ. 4:16; 11:1; 2 Tɛ. 3:7, 9) Hú mɔ̌ ɔ, mɛ e wu mǐ na kplɔ́n nǔ dó ɖò wema elɔ mɛ é ɖé lɛ tíìn bɔ ye lɔ xwedó kpɔ́ndéwú gbejinɔtɔ́ e nɔ gbɛ̀ jɛ nukɔn nú ye lɛ é tɔn. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖò Wemata 17gɔ́ ɔ mɛ ɔ, mǐ na ɖɔ xó dó Mali jí, xóɖiɖɔ tɔn xlɛ́ ɖɔ é cí ɖɔ Ana sín kpɔ́ndéwú wɛ é xwedó ɖɔhun. Enɛ ɖexlɛ́ ɖɔ nùɖiɖi Mali tɔn kún syɛn ó wutu wɛ à? Ðebǔ lɔ ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, kpɔ́ndéwú Ana tɔn d’alɔ Mali bɔ é ɖó nùɖiɖi lobo ɖó nyikɔ ɖagbe ɖò Jehovah Mawu nukúnmɛ.

14, 15. Nǔ tɛ lɛ ka ɖò wema elɔ mɛ? Nɛ̌ mǐ ka sixu zán wema elɔ ganji gbɔn?

¹⁴ Wema elɔ na d’alɔ we bɔ nùɖiɖi towe na lidǒ. È ɖè nǔ e ɖ’emɛ é ɖé lɛ sín xota “Imitez leur foi” (Ði Nǔ Ye Ðɔhun) ɖěɖee ko tɔ́n ɖò La Tour de Garde mɛ lɛ é mɛ. Wemata ɖokpo ɖokpo ɖó nùkanbyɔ lɛ bo na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na nɔ ɖɔ xó ɖó kpɔ́ dó akpáxwé lɛ kpo lee mǐ na zán ye gbɔn é kpo jí. Fɔtóo ɖɛkpɛɖɛkpɛ gègě ɖevo lɛ wɛ è ɖè d’emɛ, bo lɛ́ bló ɖěɖee ko ɖè ɖ’ayǐ lɛ é ɖó. Nǔ ɖevo e na d’alɔ mɛ lɛ é, ɖi hwenu e nǔ lɛ jɛ é kpodo ɖiɖe tò tɔn lɛ kpo ɖ’emɛ. Ði Nǔ Ye Ðɔhun nyí azɔwanú ɖé bo na d’alɔ mǐ nú nùkpinkplɔn mɛɖesunɔ tɔn, xwédo tɔn, kpo agun tɔn kpo. Xwédo gègě sixu lɛ́ ɖu lè tɔn gbɔn tan lɛ xixa dó jǐ ɖó kpɔ́ gblamɛ.

¹⁵ Wema elɔ ni d’alɔ we bonu a na ɖi nǔ Jehovah sɛntɔ́ gbejinɔtɔ́ hwexónu tɔn lɛ ɖɔhun. Ni lɛ́ d’alɔ we bonu a na sù ɖò nùɖiɖi mɛ bo sɛkpɔ Tɔ́ towe jixwé tɔn ɔ Jehovah!