Alɔdlɛndonǔ Kplé Gbɛzán kpo Sinsɛnzɔ́ kpo Tɔn Sín Azɔ̌wema Tɔn Lɛ
5-11 JUIN
DƆKUN MAWUXÓ Ɔ TƆN ÐÉ LƐ | JELEMÍI 51-52
“Xó Jehovah Tɔn Nɔ Jɛnu Tɛnwin Lɛnwin”
it-2-F 243 akpá. 6-244 akpá. 1
Mɛdinu Lɛ, Mɛdi
Ye gɔ́ nú Pɛsinu lɛ bo ɖu ɖò Babilɔnu jí. Xwè kanweko tantɔngɔ ɔ J.H.M. mɛ ɔ, gbeyiɖɔ Ezayíi ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ Jehovah na fɔ́n “Mɛdinu lɛ dó jǐ nú [Babilɔnu]; akwɛ nyí nǔ ɖebǔ nú ye ǎ, siká ka nɔ jló ye ǎ. Ye na da gǎ dó hu dɔnkpɛvu lɛ.” (Eza 13:17-19; 21:2) Xógbe “Mɛdinu lɛ” ɔ sixu lɛ́ dó gesí Pɛsinu lɛ lɔ, lee hwenuxó wlantɔ́ Grèce tɔn lɛ nɔ yawǔ zán xógbe ɔ dó ylɔ ye mɛ wè lɛ gbɔn é. Tɛ́ e ye hu nú kpatagan kpo siká kpo é xlɛ́ céɖécéɖé ɖɔ ɖuɖu ɖò Babilɔnu jí wɛ mya nukún nú ye hú dɔkun e ye na mɔ ɖ’emɛ é, enɛ wu ɔ, nǔ e è na na ye lɛ é ɖebǔ sixu ɖè ayi yetɔn sín nǔ e ye ko kanɖeji bá wà é wu ǎ. Pɛsinu lɛ ɖɔhun ɔ, gǎ wɛ nyí ahwanfunnu taji e Mɛdinu lɛ nɔ zán é. Hweɖelɛnu ɔ, ye nɔ sɔ́ aflelégan alǒ ganvɔ dó bló gǎ lɛ na, bo nɔ tɛ́n ganji bonu é na mɔ tɛn dó yì lanvɛ mɛ, é cí ɖɔ gègě tɔn wɛ ‘ye da dó dɔnkpɛvu’ Babilɔnu tɔn lɛ ɖɔhun.—Jel 51:11.
È sixu ɖ’ayi wu ɖɔ Jelemíi (51:11, 28) ɖɔ ɖɔ “Mɛdi xɔsu lɛ” ɖò ye mɛ ɖěɖee tɔ́n ahwan Babilɔnu lɛ é mɛ; Vlafo, “lɛ” e è zán é xlɛ́ ɖɔ ɖò acɛkpikpa Silusi tɔn hwenu ɔ, axɔsu Mɛdi tɔn ɖé alǒ ɖé lɛ sixu ko ɖò glɔ̌ tɔn, nǔ ka nɔ nyí mɔ̌ ɖò aca hwexónu tɔn mɛ. (Lɛ̌ kpɔ́n Jel 25:25.) Gɔ́ na ɔ, mǐ mɔ ɖɔ hwenu e kplékplé ahwangɔnu Mɛdinu lɛ, Pɛsinu lɛ, Elamunu lɛ kpo akɔta ɖevo lɛ kpo tɔn ɖu ɖò Babilɔnu jí é ɔ, Mɛdinu e nɔ nyí Daliwusi é wɛ “ɖò akɔta Mɛdi tɔn nu, ɖò axɔsuɖuto Babilɔnu tɔn ɔ mɛ,” é ɖò wɛn ɖɔ Axɔsu Silusi Pɛsinu ɔ wɛ sɔ́ ɛ ɖó tɛn enɛ mɛ.—Da 5:31; 9:1; kpɔ́n DALIWUSI No. 1.
it-2-F 365 akpá. 6
Nabonide
Tan ɔ ɖɔ nǔ taji ɖé dó zǎn e mɛ Babilɔnu j’ayǐ é wu bo ɖɔ: “Ahwangɔnu Silusi tɔn byɔ Babilɔnu ma fun ahwan.” Enɛ na ko nyí ɖɔ, è kún fun ahwan kaka ɖé ó bo, sɔgbe xá nǔɖɔɖ’ayǐ Jelemíi tɔn e ɖɔ ɖɔ: ‘ahwanfuntɔ́ Babilɔnu tɔn lɛ fɔ tú kɔn nyì ayǐ’ é.—Jel 51:30.
it-1-F 252 akpá. 2
Babilɔnu
Bɛ́sín azǎn nukúnɖeji enɛ gbè ɖò 539 J.H.M ɔ, susu Babilɔnu tɔn jɛ ɖiɖekpo jí hwenu e toxo ɔ j’ayǐ é. Azɔn wè wɛ é fɔ́n gǔ dó Dada Pɛsi tɔn Daliwusi I (Hystaspe) jí, bɔ azɔn wegɔ ɔ, è gbà toxo ɔ. Akpáxwé toxo ɔ tɔn e è vɔ́ ɖó ayǐ é ɖé fɔ́n gǔ dó Zɛɛzɛsi I jí bɔ è yí nǔɖokan yetɔn lɛ bǐ sín ye sí. Alexandre Daxó ɔ tɛ́n kpɔ́n bá sɔ́ Babilɔnu dó ɖó tò tɔn sín hɔnkàn, amɔ̌, é kú ajijimɛ ɖò 323 J.H.M. Nicator ɖu ɖò toxo ɔ jí ɖò 312 J.H.M. bo bɛ́ nǔɖokan tɔn lɛ gègě yì Tigli sín agě lɛ jí lobo zán ye dó bló hɔnkàn yɔyɔ̌ ɖé nú Selesíi. Amɔ̌, toxo ɔ kpo gɔnu Jwifu lɛ tɔn ɖé kpo kpó ɖò ayǐ ɖò bǐbɛ̌mɛ táan Klisanwun lɛ tɔn tɔn, bɔ enɛ zɔ́n bɔ Piyɛ́ɛ yì Babilɔnu, lee mǐ mɔ gbɔn ɖò wema tɔn mɛ é. (1Pi 5:13) Nùwlanwlan e è mɔ ɖò finɛ lɛ é xlɛ́ ɖɔ vodunxɔ Bɛlu tɔn e ɖò Babilɔnu é kpó ɖò te kaka jɛ 75 H.M. tɔn. Ðò xwè kanweko ɛnɛgɔ H.M. tɔn mɔ̌ ɔ, toxo ɔ gbà bǐ bo wá huzu jɛ bo bú ɖò mǎ mɛ. “Dǒglin” kɛɖɛ wɛ é wá huzu.—Jel 51:37.
Nǔ Xɔ Akwɛ Biblu Tɔn lɛ Biba
it-2-F 340 akpá. 8
Só
Nɔte nú acɛkpikpa lɛ. Dò nùjlɛdonǔwu Biblu tɔn linu ɔ, só lɛ sixu nɔte nú axɔsuɖuto lɛ alǒ acɛkpikpa e ɖò tò nu lɛ é.(Da 2:35, 44, 45; lɛ̌ kpɔ́n Eza 41:15; Nǔ 17:9-11, 18.) Ahwan ɖěɖee Babilɔnu fun, bo gbà tò gègě ɖevo lɛ é zɔ́n bɔ è ylɔ ɛ ɖɔ “só nǔhɛngblétɔ́” ɖé. (Jel 51:24, 25) Ðɛhan e ɖɔ xó dó nǔ e Jehovah jlɛ́ xá ahwanfuntɔ́ lɛ é wu é ɖɔ dó wǔ tɔn ɖɔ, “a nɔ kɔ́n mlamla; a ɖó susu hú só e jí è nɔ nya gbě ɖè lɛ é.” (Ðɛ 76:4, nwt) “Só e jí è nɔ nya gbě ɖè lɛ é” sixu nɔte nú axɔsuɖuto dakaxotɔ́ lɛ. (Lɛ̌ kpɔ́n Na 2:11-13) Davidi ɖɔ dó Jehovah wu ɖɔ: “A sɔ́ mì jinjɔn ayǐ, bɔ un lidǒ só ɖɔhun,” bɔ tinmɛ tɔn sixu nyí ɖɔ Jehovah sɔ́ axɔsuɖuto Davidi tɔn sù lobo ɖó è ayǐ b’ɛ syɛn. (Ðɛ 30:8; lɛ̌ kpɔ́n 2Sa 5:12.) Só lɛ e è sixu sɔ́ jlɛ́ dó axɔsuɖuto lɛ wu é d’alɔ mɛ bɔ è mɔ nukúnnú jɛ xó elɔ e Nǔɖexlɛ́mɛ 8:8 ɖɔ é mɛ: “Nǔ só ɖaxó ɖɔhun ɖé ɖò myɔ jì wɛ.” È sixu ɖɔ ɖɔ nǔ só ɖɔhun e ɖò myɔ jì wɛ é cá kàn xá acɛkpikpa e nɔ hɛn nǔ gblé myɔ ɖɔhun é ɖé.
it-2-F 258 akpá. 2
Xù
Ahwangɔnu e gbawu lɛ é. Jelemíi ɖɔ dó mɛ e tɔ́n ahwan Babilɔnu lɛ é wu ɖɔ ye “ɖò zingidi jí xù ɖɔhun.” (Jel 50:42) Enɛ wu ɔ, hwenu e é ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ “xù” na wá gbà Babilɔnu é ɔ, é ɖò wɛn ɖɔ ahwangɔnu wɔbuwɔbu e ɖò Mɛdinu lɛ kpo Pɛsinu lɛ kpo glɔ bo wá ɖu ɖò Babilɔnu jí é dó gesí wɛ é ɖè.—Jel 51:42; lɛ̌ kpɔ́n Da 9:26.
19-25 JUIN
DƆKUN MAWUXÓ Ɔ TƆN ÐÉ LƐ | EZEKIYƐLI 1-5
“Wɛn Mawu Tɔn Didó Víví nú Ezekiyɛli”
it-1-F 1202
Adɔví
Adɔví lɛ mɛ wɛ nùɖuɖu nɔ gbɔn. È zán nùjlɛdonǔwu enɛ dó xlɛ́ lee è nɔ ɖu nǔ gbɔn ɖò gbigbɔ lixo é, hwenu e è ɖɔ nú Ezekiyɛli ɖò nǔmimɔ mɛ ɖɔ é ni ɖu wema mlamla ɖé bo gɔ́ xò é (Ebléegbe., méʽim). Ezekiyɛli mɔ hlɔnhlɔn ɖò gbigbɔ lixo gbɔn tamɛ linlin dó nǔ e è wlan dó wema mlamla ɔ mɛ lɛ é jí kpo ye hinhɛn dó tamɛ kpo gblamɛ. Mɔ̌ mɛ ɔ, é ɖu nǔ ɖò gbigbɔ lixo bo mɔ nǔ jɛ wɛn e é na dó mɛ lɛ é mɛ.—Eze 3:1-6; lɛ̌ kpɔ́n Nǔ 10:8-10.