Yitso 43
Abɛbuai ni Ekɛtsɔɔ Nii
ETAMƆ nɔ ni Yesu yɛ Kapernaum beni eka Farisifoi lɛ ahiɛ lɛ. Yɛ sɛɛ mli yɛ nakai gbi lɛ nɔ nɔŋŋ lɛ, eshi shia lɛ ni enyiɛ kɛtee Galilea Ŋshɔ ni bɛŋkɛ jɛmɛ lɛ naa, ni gbɔmɛi babaoo babua amɛhe naa yɛ jɛmɛ. Kɛkɛ ni ekwɔ lɛlɛ ko, ni eyata shi, ni ebɔi mɛi ni yɔɔ ŋshɔ lɛ naa lɛ ŋwɛi Maŋtsɛyeli lɛ he nibii tsɔɔmɔ. Etsɔ abɛbuai loo okadii ni gbɔmɛi lɛ le eko fɛɛ eko mli saji jogbaŋŋ lɛ anɔ efee enɛ.
Klɛŋklɛŋ lɛ, Yesu gba amɛ nidulɔ ko ni yadu nii lɛ he sane. Wui lɛ ekomɛi yashwie gbɛ toi ni loofɔji baye. Wui lɛ ekrokomɛi yashwie su ni tɛsaa yɔɔ shishi nɔ. Akɛni amɛshishifai lɛ nyɛɛɛ shɔŋŋ aya hewɔ lɛ, kwɛ̃ɛnii heei nɛɛ ŋala yɛ hulu ni tsoɔ waa lɛ naa. Ni kɛlɛ wui lɛ ekrokomɛi yashwie ŋmeei ateŋ, ni amɛtsurɔ kwɛ̃ɛnii nɛɛ yɛ be mli ni amɛkwɛ̃ lɛ. Yɛ naagbee lɛ, dumɔwui lɛ ekomɛi yashwie shikpɔŋ su kpakpa nɔ ni ewo yibii oha, ekomɛi nyɔŋmai-ekpaa, kɛ ekomɛi hu nyɔŋmai-etɛ.
Yɛ abɛbua kroko hu mli lɛ, Yesu kɛ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ to nuu ko ni yadu nii he. Beni gbii shwie mli, ni nuu lɛ yawɔɔ ni eteɔ shi lɛ, wui lɛ kwɛ̃. Nuu lɛ leee bɔ ni fee ni ekwɛ̃. Wui lɛ diɛŋtsɛ kwɛ̃ ni ewo ŋmaa akɛ yibii. Beni ŋmaa lɛ gbi lɛ, nuu lɛ yakpa.
Yesu gba amɛ abɛbua ni ji etɛ ni kɔɔ nuu ko ni yadu dumɔ wui kpakpai lɛ he, shi “beni mɛi wɔ lɛ,” henyɛlɔ ko ba ni ebadu jwɛi ewo ŋmaa lɛ mli. Ni nuu lɛ tsuji lɛ babi lɛ kɛji amɛyafamɔ jwɛi lɛ kɛjɛ ŋmaa lɛ mli. Shi eha amɛ hetoo akɛ: ‘Dabi, kɛ nyɛmiifamɔ lɛ ekolɛ nyɛbaafamɔ ŋmaa lɛ ekomɛi nyɛfutu mli. Nyɛhaa fɛɛ akwɛ̃a kɛyashia nikpamɔ be lɛ. Kɛkɛ lɛ makɛɛ nikpalɔi lɛ ni amɛbua jwɛi lɛ naa ni amɛsha ni amɛkɛ ŋmaa lɛ awo aboŋoi lɛ amli.’
Yɛ be mli ni eyaa nɔ ewieɔ lolo etsɔɔ mɛi babaoo ni amɛbabua amɛhe naa yɛ ŋshɔ lɛ naa lɛ, Yesu gba amɛ abɛbuai enyɔ komɛi lolo. Etsɔɔ mli akɛ “ŋwɛi maŋtsɛyeli lɛ” tamɔ sinapi wu ni nuu ko yadu yɛ ebɔɔ mli. Eyɛ mli akɛ no ji wui lɛ ateŋ nɔ ni ji bibioo fe fɛɛ moŋ, shi ekɛɛ akɛ, kɛ ekwɛ̃ lɛ edaa fe shwiebaai fɛɛ. Etsɔɔ tso ni loofɔji basɔmɔɔ nɔ, ni amɛfeɔ tsui yɛ eniji lɛ ateŋ.
Ŋmɛnɛ mɛi komɛi teɔ shi woɔ ni amɛkɛɔ akɛ wui komɛi yɛ bibii fe sinapi wu lɛ. Shi jeee dumɔ nii ahe nilee Yesu tsɔɔ lɛ. Yɛ wui ni Galileabii ni yɔɔ egbii lɛ amli lɛ le lɛ fɛɛ ateŋ lɛ, sinapi wu lɛ ji amɛteŋ bibioo fe fɛɛ lɛlɛŋ. No hewɔ lɛ amɛnu mfonirifeemɔ mli dumɔ nii ni kwɛ̃ɔ ni Yesu kɛbuɔ amɛ abɛ lɛ shishi.
Yɛ naagbee lɛ, Yesu kɛ “ŋwɛi maŋtsɛyeli lɛ” to masha ko ni yoo ko kɛfutu ma tsesei etɛ mli lɛ he. Ekɛɛ akɛ, yɛ be ni sa mli lɛ ma muu lɛ fɛɛ sha.
Yɛ be mli ni ekɛ abɛbuai enumɔ nɛɛ fɛɛ eha sɛɛ lɛ, Yesu wo gbɔmɛi lɛ gbɛ ni amɛtee ni lɛ hu eku esɛɛ eba shia ni eyɔɔ mli lɛ. Etsɛɛɛ kɛkɛ ni ebɔfoi 12 lɛ kɛ mɛi krokomɛi ba eŋɔɔ yɛ jɛmɛ.
Yesu Abɛbuai lɛ Ahe Sɛɛ ni Wɔɔna
Beni kaselɔi lɛ ba Yesu ŋɔɔ yɛ be mli ni ekɛ gbɔmɛi babaoo lɛ ewie yɛ ŋshɔ lɛ naa sɛɛ lɛ, amɛmiitao amɛle enitsɔɔmɔ gbɛ hee lɛ he sane babaoo. Oh, amɛnu ni ekɛ abɛbuai miiwie da, shi jeee babaoo nɛkɛ. No hewɔ lɛ amɛbi lɛ akɛ: “Mɛni hewɔ okɛ amɛ wieɔ yɛ abɛbuai amli lɛ?”
Yiŋtoi ahewɔ ni efeɔ nakai lɛ ekome ji koni eha gbalɔ lɛ wiemɔi lɛ aba mli: “Magbele minaa yɛ abɛbuai amli; magba nii ni aŋɔtee kɛjɛ jeŋ shishijee lɛ.” Shi babaoo yɛ lolo fe enɛ pɛ. Abɛbuai ni ekɛtsuɔ nii lɛ tsuɔ eyiŋtoo akɛ eeeha gbɔmɛi lɛ atsuiaŋ sui aje kpo lɛ he nii.
Yɛ anɔkwale mli lɛ, mɛi babaoo naa Yesu he miishɛɛ akɛ mɔ ko ni gbaa amɛ saji ni efeɔ naakpɛɛ nii hu lɛ hewɔ, shi jeee akɛ mɔ ko ni esa akɛ asɔmɔ lɛ akɛ Nuŋtsɔ, ni esa akɛ anyiɛ esɛɛ kɛ tsui muu fɛɛ. Amɛsumɔɔɔ ni agbaa amɛnaa yɛ bɔ ni amɛsusuɔ nii ahe amɛhaa kɛ amɛshihilɛ gbɛ lɛ he. Amɛsumɔɔɔ ni shɛɛ sane lɛ yaa shɔŋŋ kɛyashɛɔ nakai.
No hewɔ lɛ Yesu kɛɛ: “Enɛ hewɔ mikɛ amɛ wieɔ yɛ abɛbuai amli lɛ, ejaakɛ amɛmiina shi amɛnaaa, ni amɛmiinu shi amɛnuuu, ni amɛnaaa shishi hu. Ni Yesaia gbalɛ lɛ eba mli yɛ amɛhe, nɔ ni ekɛɔ akɛ: ‘. . . Ejaakɛ nɛkɛ maŋ nɛɛ tsuii ekpilim.’ ”
Yesu tee nɔ ekɛɛ akɛ: “Shi nyɛ lɛ, ajɔɔ nyɛhiŋmɛii lɛ, akɛ amɛmiina nii, kɛ nyɛtoii lɛ, akɛ amɛmiinu nii. Ejaakɛ lɛlɛŋ, miikɛɛ nyɛ akɛ, gbalɔi kɛ jalɔi pii tao ni amɛna nii ni nyɛnaa nɛɛ, ni amɛyanaaa, aloo ni amɛnu nii ni nyɛnuɔ nɛɛ, ni amɛyanuuu.”
Hɛɛ, bɔfoi 12 lɛ kɛ mɛi ni fata amɛhe lɛ ekpilimko amɛtsuii. No hewɔ lɛ Yesu kɛɛ: “Ejaakɛ nyɛ lɛ aŋɔha nyɛ akɛ nyɛle ŋwɛi maŋtsɛyeli lɛŋ teemɔŋ saji lɛ, shi amɛ lɛ aŋɔhako amɛ.” Akɛni amɛmiishwe ni amɛnu shishi hewɔ lɛ, Yesu tsɔɔ ekaselɔi lɛ abɛbua ni kɔɔ nidulɔ lɛ he lɛ shishi.
Yesu kɛɛ akɛ “wu lɛ ji Nyɔŋmɔ wiemɔ lɛ,” ni shikpɔŋ su lɛ ji tsui lɛ. Etsɔɔ wui ni yashwie gbɛ toi yɛ shikpɔŋ keketee nɔ lɛ mli akɛ: “Kɛkɛ ni Abonsam baa ni ebashaa wiemɔ lɛ yɛ amɛtsuiiaŋ, koni amɛkahe amɛye ni ahere amɛyiwala.”
Nɔ ni tamɔɔɔ nakai lɛ, wui ni adu yɛ su ni tɛsaa yɔɔ shishi lɛ mli lɛ kɔɔ gbɔmɛi ni hereɔ wiemɔ lɛ nɔ kɛ miishɛɛ lɛ atsuii ahe. Shi kɛlɛ, akɛni wiemɔ lɛ shishifa nyɛɛɛ aya shɔŋŋ yɛ tsuii ni tamɔ nɛkɛ mli hewɔ lɛ, gbɔmɛi nɛɛ yaa sɛɛ yɛ kaa be mli loo kɛ amanehulu ba.
Yɛ dumɔ wui ni yashwie ŋmeei ateŋ lɛ ahe lɛ, Yesu tee nɔ akɛ, enɛ kɔɔ mɛi ni nuɔ wiemɔ lɛ ahe. Shi kɛlɛ, shihilɛ nɛɛ mli naagbai kɛ ninamɔ kɛ miishɛɛnamɔ gbalaa gbɔmɛi nɛɛ kɛyaa, no hewɔ lɛ etsurɔɔ amɛ kwraa ni amɛnyɛɛɛ nɔ ko kwraa amɛfee.
Yɛ naagbee lɛ, Yesu kɛɛ akɛ dumɔ wui ni adu yɛ shikpɔŋ kpakpa nɔ lɛ ji mɛi ni, yɛ be mli ni amɛnu wiemɔ lɛ kɛ tsui kpakpa ni hi lɛ, amɛhiɛɔ mli ni amɛkɛ hiɛmiamɔ woɔ yibii.
Kwɛ bɔ ni ajɔɔ nɛkɛ kaselɔi ni yatao Yesu sɛɛ gbɛ koni etsɔɔ amɛ etsɔɔmɔi lɛ ashishi nɛɛ aha! Yesu miisumɔ ni anu ebɛbuai lɛ ashishi bɔni afee ni ekɛ anɔkwale lɛ aha mɛi krokomɛi. No hewɔ lɛ ebi akɛ: “Ani akɛ kane maa tsese loo saatso shishi?” Dabi, “shi moŋ kanetso nɔ akɛmaa.” Enɛ hewɔ lɛ Yesu kɛfata he akɛ: “Nyɛkwɛa nɔ ni nyɛnuɔ lɛ jogbaŋŋ!”
Akɛ Gbɛtsɔɔmɔi Babaoo Jɔɔ Amɛ
Yɛ be mli ni amɛnine eshɛ sane mlitsɔɔmɔ ni Yesu kɛha yɛ nidulɔ lɛ abɛbua lɛ he lɛ nɔ sɛɛ lɛ, kaselɔi lɛ miitao ni amɛle nibii babaoo lolo. Ni amɛbi akɛ: “Tsɔɔmɔ wɔ abɔɔ lɛŋ jwɛi lɛ he abɛbua lɛ shishi.”
Kwɛ bɔ ni esoro ekaselɔi lɛ anifeemɔ kwraa yɛ mɛi babaoo ni eshwɛ ni yɔɔ ŋshɔ lɛ naa lɛ ahe! Nakai mɛi lɛ bɛ suɔmɔ ni mli wa akɛ amɛaakase shishinumɔ ni yɔɔ abɛbuai lɛ asɛɛ lɛ, ni nibii ni atsɔɔ yɛ mli lɛ kɛkɛ numɔ fa kɛha amɛ. No hewɔ lɛ yɛ be mli ni ekɛ mɛi ni bo lɛ toi yɛ ŋshɔ lɛ naa lɛ toɔ ekaselɔi ni taoɔ nii ale ni ba eŋɔɔ yɛ shia lɛ ahe lɛ, Yesu kɛɛ:
“Nɔ susumɔ nɔ ni nyɛkɛsusuɔ lɛ, no aaaŋɔsusu aha nyɛ, ni aaafata he aha nyɛ.” Kaselɔi lɛ kɛ miishɛɛ ni ekaa yɔɔ mli kɛ nɔjwɛŋmɔ miisusu amɛmiiha Yesu, no hewɔ lɛ akɛ gbɛtsɔɔmɔi babaoo ha amɛ akɛ jɔɔmɔ. No hewɔ lɛ, yɛ be mli ni ehaa ekaselɔi lɛ anibimɔ lɛ hetoo lɛ, Yesu tsɔɔ mli akɛ:
“Dumɔ nii kpakpai adulɔ lɛ ji gbɔmɔ Bi lɛ; abɔɔ lɛ ji je nɛŋ; dumɔ nii kpakpai lɛ ji maŋtsɛyeli lɛŋ bii lɛ; jwɛi lɛ ji mɔ fɔŋ lɛ bii lɛ; henyɛlɔ ni du amɛ lɛ ji Abonsam; ŋmaakpamɔ be lɛ ji je nɛŋ naagbee lɛ; ni ŋmaakpalɔi lɛ ji ŋwɛibɔfoi.”
Yɛ be mli ni etsɔɔ ebɛbua lɛ mli nibii lɛ fɛɛ ashishi sɛɛ lɛ, Yesu tsɔɔ nɔ ni jɛ mli ba lɛ mli. Yɛ nibii agbɛjianɔtoo lɛ naagbee lɛ, ekɛɛ akɛ ŋmaakpalɔi lɛ, loo ŋwɛibɔfoi lɛ, baajie amale Kristofoi ni tamɔ jwɛi lɛ kɛjɛ anɔkwa “maŋtsɛyeli lɛŋ bii” lɛ ahe. Kɛkɛ lɛ abaakadi “mɔ fɔŋ lɛ bii lɛ” kɛha hiɛkpatamɔ, shi Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ mli bii lɛ, “jalɔi lɛ,” baakpɛ waa yɛ amɛ-Tsɛ lɛ Maŋtsɛyeli lɛ mli.
Kɛkɛ ni Yesu tee nɔ ejɔɔ ekaselɔi ni taoɔ nibii babaoo amɛle lɛ kɛ abɛbuai krokomɛi etɛ. Klɛŋklɛŋ lɛ, ekɛɛ: “Asaŋ ŋwɛi maŋtsɛyeli lɛ tamɔ jwetri ni aŋɔtee yɛ abɔɔ mli, ni beni gbɔmɔ ko yana lɛ, eŋɔtee, ni no he miishɛɛ ni ena hewɔ lɛ etee ni eyahɔɔ nii fɛɛ ni eyɔɔ lɛ, ni ekɛhe nakai abɔɔ lɛ.”
Etee nɔ akɛ: “Asaŋ ŋwɛi maŋtsɛyeli lɛ tamɔ guɔyelɔ ko ni taoɔ adiagbai fɛfɛji, ni beni ayana adiagba kome ni jara wa lɛ, etee ni eyahɔɔ nii fɛɛ ni eyɔɔ lɛ, ni ekɛhe.”
Yesu diɛŋtsɛ tamɔ nakai nuu ni yana jwetri ni aŋɔtee lɛ kɛ guɔyelɔ ni yana adiagba ni jara wa lɛ. Ehɔɔ enɔ fɛɛ nɔ, yɛ gbɛ ko nɔ, ni eŋmɛɛ gbɛhe ni woo yɔɔ mli yɛ ŋwɛi lɛ he ni ebatsɔ adesa ni baa shi. Agbɛnɛ, beni eji adesa yɛ shikpɔŋ nɔ lɛ, agbe ehe guɔ ni ena yiwaa mli amanehulu, ni ekɛtsɔɔ akɛ esa mɔ ni batsɔɔ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ Nɔyelɔ.
Akɛ mpoatswaa lɛ fɔɔ Yesu kaselɔi lɛ hu ahiɛ akɛ amɛhɔɔ amɛ nɔ fɛɛ nɔ bɔni afee ni amɛnine ashe jweremɔ nii ni jara wa ni ji Kristo he ni amɛaafata akɛ ehefatalɔi nɔyelɔi loo Maŋtsɛyeli lɛ shishi bii ni amɛaafee yɛ shikpɔŋ nɔ lɛ nɔ. Ani wɔbaabu gbɛfaŋnɔ ni wɔɔna yɛ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ mli lɛ akɛ nɔ ko ni jara wa waa fe shihilɛ mli nɔ fɛɛ nɔ, akɛ eji jwetri loo adiagba ko ni jara wa waa?
Yɛ naagbee lɛ, Yesu kɛ “ŋwɛi maŋtsɛyeli lɛ” to yaa ni edu looi sɔrɔtoi fɛɛ lɛ he. Kɛ ajara looi lɛ amli lɛ, ashɛrɛɔ nɔ ni ehiii lɛ ashwieɔ ni ahaa nɔ ni hi lɛ hiɔ shi. Nakai Yesu kɛɛ akɛ ebaaba yɛ nibii agbɛjianɔtoo nɛɛ naagbee lɛ mli; ŋwɛibɔfoi lɛ baajie mɛi fɔji lɛ kɛjɛ jalɔi lɛ ateŋ, ni abaabua mɛi fɔji lɛ anaa kɛha hiɛkpatamɔ.
Yesu diɛŋtsɛ je nɛkɛ looshamɔ nitsumɔ nɛɛ shishi, ni etsɛ eklɛŋklɛŋ kaselɔi lɛ ni amɛbafee “gbɔmɛi ahe wolɛi.” Looshamɔ nitsumɔ lɛ miiya nɔ yɛ afii ohai abɔ lɛ mli, yɛ ŋwɛibɔfoi anɔkwɛmɔ shishi. Yɛ naagbee lɛ be bashɛ ni esa akɛ agbala “yaa” lɛ, ni damɔ shi kɛha gbɛjianɔtoi ni yɔɔ shikpɔŋ nɔ ni kɛɔ akɛ Kristofoi ji amɛ lɛ.
Eyɛ mli akɛ ashɛrɛɔ looi ni asumɔɔɔ lɛ ashwieɔ hiɛkpatamɔ mli moŋ, shi wɔdaa shi waa akɛ abaanyɛ abu wɔ ashi ‘looi kpakpai’ ni abaashi lɛ ahe. Kɛ wɔjie nakai suɔmɔ ni ekaa yɔɔ mli ni Yesu kaselɔi lɛ na ni amɛkɛkase nii babaoo ni amɛkɛna shishinumɔ lɛ eko kpo lɛ, no lɛ jeee gbɛtsɔɔmɔi babaoo kɛkɛ akɛaajɔɔ wɔ, shi moŋ kɛ Nyɔŋmɔ jɔɔmɔ ni ji naanɔ wala hu. Mateo 13:1-52; Marko 4:1-34; Luka 8:4-18; Lala 78:2; Yesaia 6:9, 10.
▪ Mɛɛ be ni nɛgbɛ Yesu kɛ mɛi babaoo lɛ wie yɛ abɛbuai amli lɛ yɛ?
▪ Mɛɛ abɛbuai enumɔ Yesu gba mɛi babaoo lɛ agbɛnɛ?
▪ Mɛni hewɔ ni Yesu kɛɛ akɛ sinapi wu lɛ ji wui lɛ ateŋ bibioo fe fɛɛ lɛ?
▪ Mɛni hewɔ ni Yesu wieɔ yɛ abɛbuai amli lɛ?
▪ Mɛɛ gbɛ nɔ Yesu kaselɔi lɛ tsɔɔ yɛ akɛ esoro amɛ yɛ mɛi babaoo lɛ ahe yɛ?
▪ Mɛɛ sane mlitsɔɔmɔ Yesu kɛha yɛ nidulɔ lɛ abɛbua lɛ he?
▪ Mɛɛ gbɛ nɔ esoro kaselɔi lɛ yɛ mɛi babaoo ni ebabua amɛhe naa yɛ ŋshɔ lɛ naa lɛ ahe yɛ?
▪ Namɔ loo mɛni nidulɔ lɛ, abɔɔ lɛ, dumɔ wui kpakpai lɛ, henyɛlɔ lɛ, nikpamɔ lɛ, kɛ nikpalɔi lɛ damɔ shi kɛha?
▪ Mɛɛ abɛbuai krokomɛi etɛ Yesu kɛha, ni mɛni wɔbaanyɛ wɔkase kɛjɛ mli?