‘Wɔwala Hiɛnɔkamɔ’ Lɛ Kanyaa Wɔ Ni Wɔyaa Hiɛ
“Enɛ hewɔ wɔgboɔ deŋme ni wɔhaa ajɛɔ wɔ lɛ, ejaakɛ wɔŋɔ wɔhiɛ wɔfɔ̃ Nyɔŋmɔ hiɛkaalɔ lɛ nɔ, mɔni ji gbɔmɛi tɛɛ a-Yiwalaherelɔ, titri lɛ mɛi ni heɔ yeɔ lɛ.”—1 Tim. 4:10,
1. Mɛni hewɔ esa akɛ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ tsirɛɔ wɔ kɛhaa nitsumɔ lɛ?
1 ŊYƆŊMƆ Wiemɔ ni ji Biblia lɛ mli ji heni wɔnaa “wiemɔi ni ŋɔɔ [kɛ] jalɛ kɛ anɔkwale wiemɔi” yɛ. (Jaj. 12:10) Wiemɔi nɛɛ ŋɔɔ ejaakɛ amɛhaa wɔnaà wala hiɛnɔkamɔ ko yɛ wɔmli—hiɛnɔkamɔ akɛ wɔɔɔna naaanɔ wala yɛ Maŋtsɛyeli gbɛjianɔ ni Nuntsɔ Maŋtsɛ Yehowa ejɛ suɔmɔ mli eto kɛtsɔ e-Bi Yesu Kristo nɔ lɛ shishi. (Yoh. 3:16; Rom. 15:12, 13) Taakɛ jajelɔ lɛ kɛɛ lɛ, “nilelɔi awiemɔi tamɔ tsina kpalamɔ-akplɔi,” ni amɛkanyaa mɛi ni nuɔ nomɛi lɛ kɛhaa nitsumɔ. Esa akɛ wiemɔi ni nilee kɛ hiɛnɔkamɔ yɔɔ mli ni wɔkaneɔ yɛ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ mli lɛ atsirɛ wɔ ni wɔgbo deŋme yɛ ejalɛ maŋtsɛyeli lɛ henitsumɔ mli.—Jaj. 12:11.
2. Mɛni gbɛ gbɔmɛi ni yɔɔ hemɔkɛyeli lɛ ekwɛ aahu?
2 Kɛjɛ beyinɔ ni Yehowa wo shi yɛ Eden kɛbaa nɛɛ, mɛi ni yɔɔ Nyɔŋmɔ mli hemɔkɛyeli lɛ ekwɛ kojomɔ gbi, nɔ̃ nɔ ni Mesia Seshi lɛ baatswa Onufu lɛ yitso nɔ̃ lɛ gbɛ. (1 Mose 3:15; Rom. 16:20) No baafee Satan je lɛ kojomɔ gbi, ni no naagbee mli lɛ, abaahere mɛi fɛɛ ni kɛ amɛhiɛ fɔ̃ Yehowa Maŋtsɛyeli ni Kristo baakwɛ nɔ lɛ nɔ lɛ ayiwala.—2 Tim. 4:1, 18; Luka 21:28.
Hiɛnɔkamɔ Ko Ni Ama Nɔ Mi
3. (a) Mɛni hewɔ enɛ ji hiɛnɔkamɔ ko ni ama nɔ mi lɛ? (b) Mɛni sa akɛ ekanyaa wɔ koni wɔya nɔ wɔjaje wɔhiɛnɔkamɔ lɛ yɛ faŋŋ lɛ?
3 Biblia mli wolo ni ji Hebribii Awolo lɛ yitso 11 lɛ tsɔɔ hii kɛ yei babaoo ni jie hemɔkɛyeli ni sa kadimɔ Iɛ kpo. ‘Amɛna nii ni amɛhiɛ kã nɔ lɛ anɔ hɛwalɛ.’ Nakai hiɛnɔkamɔ lɛ ji nɔ̃ krɛdɛɛ ko kɛha amɛ ni amɛtsu he nii be mli ni amɛkwɛɔ “maŋ ni yɔɔ shishitoo ni wa ni etolɔ kɛ emalɔ ji Nyɔŋmɔ lɛ gbɛ” lɛ. Amɛnine shɛɛɛ shiwoi lɛ amlibaa nɔ yɛ amɛgbii lɛ anɔ, “shi moŋ shɔŋŋ kɛkɛ amɛna yɛ, ni amɛkɛshɛje amɛmii, ni amɛnyã he, ni amɛjaje akɛ gbɔi kɛ mɛikpɔji ji amɛ yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ.” (Heb. 11:1, 10, 13) Ŋmɛnɛ, nakai hiɛnɔkamɔ lɛ bɛ “shɔŋŋ” dɔŋŋ, ejaakɛ Maŋtsɛyeli lɛ ebɛŋkɛ! Kwɛ bɔni esa jogbaŋŋ agbɛnɛ akɛ wɔjajeɔ wɔhiɛnɔkamɔ lɛ faŋŋ mɔ!—Mat. 24:14, 33.
4. Henok gba yɛ mɛni he; ni enɛ kɔɔ wɔhe ŋmɛnɛ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?
4 Nakai mɛi ni ye anɔkwa ni ná ‘nii ni amɛhiɛ kã ‘nɔ lɛ anɔ hewalɛ’ lɛ ateaŋ mɛikomɛi hi shi yɛ Nyɔŋmɔ kojomɔ be ko mli, tamɔ wɔ ŋmɛnɛ. Yehowa tsɔ amɛnɔ ebɔ mɛifɔji lɛ kɔkɔ. Nohewɔ lɛ Henok gba yɛ mɛifɔji ni hi shi dani Nu Afua lɛ ba lɛ ahe ni ekɛɛ: “Naa, Nuntsɔ [Yehowa] lɛ miiba kɛ ekrɔŋkrɔŋbii akpei-nyɔŋmanyɔŋmai abɔ, ni ebakojo mɛi fɛɛ, ni eeekã nɔshafeelɔi lɛ yɛ amɛnishai anitsumɔi fɛɛ ni amɛtsu lɛ kɛ wiemɔi waawai fɛɛ ni eshafeelɔi Nyɔŋmɔ-kwalɔi ewie yɛ ehe lɛ hewɔ.” (Yuda 14, 15) Nakai kojomɔ lɛ fee nɔni Nyɔŋmɔ kɛbaakojo ŋmɛnɛbeaŋ je ni sheee Nyɔŋmɔ gbeyei kwraa, lɛ he mfoniri.
5. Mɛɛ nɔkwɛmɔnɔ Noa fee eha wɔ yɛ hemɔkɛyeli nitsumɔi agbɛfaŋ?
5 Agbɛnɛ hu Noa, mɔni hi shi kɛtsɔ kojomɔ ni Yehowa kɛba je ko ni sheee Nyɔŋmɔ gbeyei nɔ lɛ mli lɛ “ji jalɛ shiɛlɔ.” (2 Pet. 2:5) Egbo deŋme yɛ hemɔkɛyeli nitsumɔi amli, ni “ekɛsaa adeka eha ewe lɛ yiwalaheremɔ, no nɔ hu etsɔ ni ebu je nɛŋ fɔ.” (Heb. 11:7) Noa ji nɔkwɛmɔnɔ kpakpa kɛha wɔ ŋmɛnɛ. Etsɛŋ ni abaajie “Nyɔŋmɔ kojomɔ ni ja gbɛ” lɛ kpo yɛ be mli ni “mɛi ni leee Nyɔŋmɔ [lɛ] aaana nyɔmɔwoo ni ji naanɔ hiɛkpatamɔ kɛaajɛ Nuntsɔ lɛ hiɛ kɛ ehewalɛ lɛ anunyam lɛ he” lɛ. Yɛ be mli ni wɔbɛŋkɛɔ naanɔ hiɛkpatamɔ kojomɔ ni akɛ aaaba lɛ nɛɛ, nɛkɛ be nɛɛ mli esa akɛ wɔshiɛɔ Yehowa jalɛ yɛ shikpɔŋ lɛ fɛɛ nɔ!—2 Tes. 1:5-10.
6. (a) Mɛɛ kojomɔ ko ni akɛba yɛ blema bei amli maa nɔ mi akɛ “amanehulu kpeteŋkpele” lɛ baaba kɛ̃ lɛ? (b) Te wɔɔɔfee tɛɛŋ wɔjo nakai kojomɔ lɛ naa foi hu?
6 Mɛi ni jaje hiɛnɔkamɔ ni amɛyɔɔ yɛ Nyɔŋmɔ maŋtsɛyeli lɛ mli lɛ faŋŋ lɛ ateaŋ mɛikomɛi ji Abraham kɛ Sara, kɛ Isak kɛ Yakob hu. Abraham hi shi yɛ be ko, nɔ̃ mli ni Nyɔŋmɔ kojo Sodoma kɛ Gomora. Etao akɛ kulɛ akakpata Sodoma hiɛ kɛji anyɛ́ ana jalɔi (tamɔ enyɛmibi Lot) aaafee 10 kɛkɛ yɛ nakai maŋ lɛ mli. Naagbee lɛ, Nyɔŋmɔ kɛɛlɛ akɛ, “Mikpataŋ maŋ lɛ hiɛ yɛ mɛi nyɔŋma lɛ hewɔ.” Taakɛ Abraham fee lɛ, wɔ hu ŋmɛnɛ ekolɛ wɔɔɔkpa gbɛ akɛ aaahere mɛi babaoo ayiwala yɛ “amanehulu kpeteŋkpele” ni baa lɛ mli. Shi dabi ei! Esa akɛ akpata nɛkɛ je ni sheee Nyɔŋmɔ gbeyei nɛɛ hiɛ, taakɛ afee Sodoma kɛ Gomora lɛ, koni akɛsaa shikpɔŋ lɛ kɛha paradeiso ni abaasaa akɛba ekoŋŋ lɛ. Gbɛ kometoo ni obaanyɛ otsɔ nɔ ni oyi ana wala yɛ Nyɔŋmɔ kojomɔ lɛ mli ji ohe ni oootse koni okafee ‘je lɛ fã,’ taakɛ Lot kɛ eweku lɛ jo foi kɛjɛ Sodoma dani akɛ la kpata hiɛ lɛ. Ni eeefee oshra hu akɛ oooku osɛɛ oyadi jeŋ nibii asɛɛ. “Nyɛkaia Lot ŋa lɛ.”—Luka 17:26-32; 1 Mose 18:22-32; 19:15-26; Mat. 24:21; Yoh. 15:19.
7. Mɛɛ hegbɛ ko ni tamɔ nɔni Ezekiel ná lɛ eko nɔŋŋ wɔyɔɔ ŋmɛnɛ; ni mɛni sa akɛ wɔfeɔ yɛ he?
7 Anɔkwafoi ni atsɛ amɛ akɛ “odasefoi babaoo ni ebɔle wɔ tamɔ atatu” ni Paulo wie amɛhe yɛ Hebribii Awolo yitso 11 akɛ amɛná ‘nii ni mɛi ahiɛ kã nɔ lɛ anɔ hewalɛ’ lɛ ateaŋ mɛikomɛi ji “’Samuel hu, kɛ gbalɔi lɛ,” ni kwɛmɔ bɔni mɛnɛɛmɛi je ekaa yɛ Yehowa wiemɔ lɛ jajemɔ mli amɛha! (Heb. 11:32; 12: 1) Ezekiel ni gba kɛjɛ Babilon yɛ Yehowa kojomɔ ni ekɛbaaba Yerusalem ni ekwa Nyɔŋmɔ lɛ nɔ—kojomɔ ko ni ba yɛ afi 607 D.Ŋ.B. mli—he lɛ, hu fata mɛnɛɛmɛi ahe. “Yehowa wiemɔ” ni ba Ezekiel nɔ shii abɔ lɛ ha hiɛdɔɔ ni yɔɔ Ezekiel nitsumɔ lɛ he lɛ fee faŋŋ. Wiemɔ lɛ kɛɛ: “Kɛji bulɔ lɛ na klante lɛ miiba, ni ekpaaa tɛtrɛmantrɛ lɛ, ni etswaaa maŋ lɛ adafi, ni klante lɛ ba ni ebaŋɔ amɛteŋ mɔko kɛtee lɛ: lɛ lɛ, aŋɔlɛ kɛtee yɛ enishaianii lɛ ahewɔ moŋ, shi mabi elá shi yɛ bulɔ lɛ dɛŋ. Ni agbɛnɛ bo, Gbɔmɔbi, mitoo bulɔ miha Israel we lɛ, nohewɔ lɛ bó midaaŋ wiemɔ lɛ toi, ni obɔ amɛ kɔkɔ oha mi.” (Ezek. 33:6, 7; 3:17-21) Ani ŋmɛnɛ wɔmiina akɛ “klante lɛ” miiba? Ani wɔmiina akɛ “haomɔ” ni eba jeŋmaji lɛ amli nɛɛ naa baayakpa yɛ Nyɔŋmɔ Harmagedon ta lɛ mli kɛ̃? No lɛ esani wɔkpã ‘kɔkɔbɔɔ tɛtrɛmantrɛ’ lɛ ni wɔha mɛi ana bɔni amɛ aaafee amɛbote Nyɔŋmɔ maŋtsɛyeli ni ji hiɛnɔkamɔ koome ni amɛyɔɔ lɛ mli. Mɛɛ hegbɛ po wɔna nɛkɛ akɛ wɔɔɔfata he ni abɔ kɔkɔ yɛ ŋmɛnɛbeaŋ kojomɔ gbi nɛɛ mli, taakɛ Ezekiel fee yɛ blema bei amli lɛ!—Mat. 24:3-8, 14; 25:31, 32; Kpoj. 16:13-16.
‘Mɔni Haa Wɔhemɔkɛyeli Lɛ Yeɔ Emuu Lɛ’
8. Yɛ mɛi akɔkɔ ni aaabɔ gbɛfaŋ lɛ, mɛɛ nɔkwɛmɔnɔ kpakpa Yesu fee?
8 Beni Paulo ewie “odasefoi babaoo ni ebɔle wɔ tamɔ atatu” ni amɛteaŋ mɛi pii shiɛ kɔkɔbɔɔ wiemɔ yɛ gbii ni tsɔ Kristofoi abe lɛ hiɛ lɛ mli ahe sɛɛ lɛ, egbala jwɛŋmɔ kɛba “wɔhemɔkɛyeli lɛ: Shishijelɔ kɛ Naagbelɔ ni ji Yesu” lɛ nɔ. Nɛkɛ Nyɔŋmɔ Bi nɛɛ shiɛ Nyɔŋmɔ maŋtsɛyeli lɛ yɛ kojomɔ gbi ko nɔ ni esheee gbeyei kwraa, ni nakai kojomɔ lɛ ba beni akpata Yerusalem hiɛ yɛ afi 70 Ŋ.B. mli lɛ. Paulo wo wɔ ekaa, wɔ mɛi ni wɔyɔɔ kojomɔ gbi kroko mli nɛɛ, akɛ ‘wɔkwɛ’ nɔkwɛmɔnɔ ni Yesu fee beni ebote haomɔ mli lɛ ni ‘wɔjwɛŋ nɔ jogbaŋŋ’ beni afee ni ‘ekajo wɔtsine ni wɔsusumai anijiaŋ miije wui.’—Heb. 12:1-3; Yoh. 12:31.
9, 10. (a) Mɛɛ niyenii Yesu bu akɛ ejara wa fe fɛɛ lɛ? (b) Mɛni he akpɔi Yesu wo ekaselɔi lɛ?
9 Mɔko gboko deŋme yɛ Yehowa maŋtsɛyeli lɛ hewɔ fe Nyɔŋmɔ Bi lɛ diɛŋtsɛ. Yɛ enɛ gbɛfaŋ lɛ, ekɛ e-Tsɛ ni yɔɔ ŋwɛi lɛ nɔkwɛmɔnɔ tsu nii, ejaakɛ ekɛɛ: “Mi-Tsɛ miitsu nii kɛbashi be nɛɛ, nohewɔ ni mi hu mitsuɔ lɛ.” Maŋtsɛyeli sɔɔmɔ lɛ he hiaa Yesu kwraa fe, niyenii diɛŋtsɛ, ejaakɛ lɛ nɔŋŋ ekɛɛ: “Miŋmaa ji akɛ mafee ‘mɔni tsumi lɛ suɔmɔnaanii, ni magbe enitsumɔ lɛ naa. . . Naa, miikɛɛ nyɛ akɛ: Nyɛbɔlea nyɛhiŋmɛii anɔ ni nyɛkwɛa ŋmɔji lɛ bɔni amɛgba futaa momo ni sa kpamɔ. Ni mɔni kpaà lɛ naà enyɔmɔwoo, ni ebuaa yibii anaa etoɔ naanɔ wala.”—Yoh. 5:17; 4:34-36.
10 Yesu miiwie gbɔmɛi “ni etɔ amɛ ni amɛfee yuyaa tamɔ tooi ni bɛ kwɛlɔ” lɛ anaabuamɔ he, ni efee nɔkwɛmɔnɔ kɛha nɛkɛ nikpamɔ nitsumɔ nɛɛ beni ekpa shi yɛ mɔji kɛ akrowai lɛ amli, ni etsɔɔ nii ni eshiɛ yɛ Maŋtsɛyeli hiɛnɔkamɔ Iɛ he lɛ. Eji kɔkɔbɔɔ nitsumɔ hu ejaakɛ beni Yesu tsuɔ ekaselɔi 12 lɛ, ewo amɛ kitã akɛ: “Kɛji mɔko hereee nyɛ ni ebooo nyɛwiemɔi lɛ atoi lɛ, nyɛjea no shia lɛ aloo no ma lɛŋ, ni nyɛkpokpoa nyɛnajiashi mulu lɛ. Lɛɛlɛŋ, miikɛɛ nyɛ akɛ: Ejaraŋ haŋ Sodoma kɛ Gomora shikpɔŋ lɛ yɛ kojomɔ gbi lɛ nɔ, tamɔ no maŋ lɛ.”—Mat. 9:35–10:15.
Nitsumɔi “Ni Fe Nomɛi Tete”
11. Mɛɛ wiemɔ ko ni tsɔɔ nɔko ni efɔɔɔ kaa Yesu wie beni eshwɛ fioo ni abaasɛŋlɛ lɛ?
11 Gbi gbɛkɛ ni enɔ jetsɛremɔ ni asɛŋ Yesu lɛ, ewie ekomefeemɔ ni mli wa ni yɔɔ ekɛ e.-Tsɛ teŋ yɛ nitsumɔ mli lɛ he otsɔɔ ekaselɔi lɛ, ni ekɛfata he akɛ: “Lɛɛlɛŋ, lɛɛlɛŋ, miikɛɛ nyɛ akɛ: Mɔni heɔ minɔ yeɔ lɛ, nitsumɔi ni mitsuɔ lɛ, lɛ hu eeetsu, ni eeetsu nii ni fe nomɛi tete, ejaakɛ miiya Tsɛ lɛ ŋɔɔ.’” (Yoh. 14:9-12) Mɛɛ nitsumɔi ahe Yesu wie lɛ? Te aaafee tɛɛŋ ni nomɛi ale nɔni Nyɔŋmɔ Bi lɛ diɛŋtsɛ ni kɛ e-Tsɛ tsu nii yɛ ekomefeemɔ mli lɛ tsu lɛ hu?
12. Mɛɛ gbɛ nɔ Yesu tsɔɔ nɔni nɛkɛ ‘nitsumɔi ni dara’ nɛɛ aaaji lɛ yɛ?
12 Gbii komɛi asɛɛ yɛ Yesu gbele kɛ eshitee sɛɛ lɛ, ejie ehe kpo etsɔɔ ekaselɔi lɛ yɛ Galilea ni etsɔɔ nibii ni nakai nitsumɔi “ni fe nomɛi tete” lɛ aaaji, ni ekɛɛ: “Nohewɔ lɛ nyɛyaa ni nyɛfea jemaji fɛɛ mikaselɔi nyɛbaptisia amɛ nyɛwoa Tsɛ lɛ kɛ Bi lɛ kɛ mumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ gbɛi amli, ni nyɛtsɔɔa amɛ ni amɛye nii fiaa ni mikɛɛ nyɛ lɛ nɔ. Ni naa, mi lɛ mikɛ nyɛ yɛ daa kɛyashi jeŋ naagbee lɛ.” Yesu tee nɔ etsɔɔ amɛ nii yɛ Nyɔŋmɔ maŋtsɛyeli lɛ he, yɛ gbii 40 ni eye lɛ fɛɛ mli, ni beni eshwɛ fioo ebaaya ŋwɛi lɛ, ekɛɛ amɛ akɛ: “Kɛ́ mumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ ná ba nyɛnɔ lɛ, nyɛ aaana hewalɛ ni nyɛ aaatsɔmɔ midasefoi yɛ Yerusalɛm kɛ Yudea kɛ Samaria fɛɛ, kɛyashi shikpɔŋ lɛ naagbeehei lɛ.—Mat. 28:16-20; Bɔf. 1:3-8.
13. Mɛɛ ‘odase’ ko aye yɛ bɔfoi lɛ agbii lɛ anɔ ‘kɛwulashi’?
13 Nohewɔ lɛ Yesu wie odaseyeli kɛ nitsɔɔmɔ nitsumɔ wulu ko ni baashɛ shikpɔŋ nɛɛ fɔji fɛɛ amli lɛ he. Beni afɔse mumɔ krɔŋkrɔŋ ashwie ekaselɔi lɛ anɔ yɛ Pentekoste gbi lɛ nɔ sɛɛ lɛ, aje shiɛmɔ nitsumɔ nɛɛ shishi, ni Yehowa jɔɔ nɔ. Eha anyɛ ‘aye odase kɛwula shi’ taakɛ afɔɔ kɛɛmɔ yɛ Biblia mli wolo ni gbɛi ji Bɔfoi Asaji lɛ mli lɛ. Mɛi ni nyiɛ nitsumɔ nɛɛ hiɛ lɛ ateŋ mɔkome ji bɔfo Paulo, ni fee sɛɛ lɛ ekɛɛ Kristofoi asafo ni yɔɔ Efeso lɛ mli onukpai lɛ akɛ: “Mishiuuu nii ni he yɔɔ sɛɛnamɔ ha nyɛ lɛ eko nɔ ni mijaje mitsɔɔ nyɛ yɛ faŋŋ kɛ shia fɛɛ shia hu; ni miye tsuitsakemɔ kɛ Nyɔŋmɔ hamɔ kɛ wɔ-Nuntsɔ Yesu Kristo nɔ hemɔkɛyeli lɛ he odase mitsɔɔ Yudafoi kɛ Helabii fɛɛ.”—Bɔf. 20:20, 21, 24; 2:40; 10:42-; 23:11; 28:23.
14. (a) Nɛgbɛ ashiɛ kɛyashɛ dani afi 70 Ŋ. B. shɛ? (b) Te nitsulɔi lɛ bu Nyɔŋmɔjamɔ amɛha tɛɛŋ?
14 Nakai klɛŋklɛŋ afii oha lɛ mli Kristofoi lɛ ŋɔ nitsumɔ akɛ abɔ gbɔmɛi lɛ kɔkɔ ni atsɔɔ amɛ “’sanekpakpa” lɛ amɛfɔ̃ amɛnɔ ni nohewɔ lɛ aha Yudafoi lɛ le faŋŋ akɛ Yerusalem hiɛkpatamɔ miiba—ni enɛ ba trukaa yɛ afi 70 Ŋ.B. mli, taakɛ Yesu gba eto lɛ pɛpɛɛpɛ. (Mat 23:37, 38; 24:15-22) Beni ŋmlɛtswaa nɔ ni akɛ nakai kojomɔ lɛ baaba lɛ bɛŋkɛɔ lɛ, bɔfo Paulo nyɛ́ eŋma akɛ ashiɛ nakai “sanekpakpa” lɛ he hiɛnɔkamɔ lɛ “atsɔɔ bɔɔnii fɛɛ ni yɔɔ ŋwɛi shishi lɛ.” (Kol. 1:23) Lɛɛlɛŋ, nɛkɛ ‘odase ni aye kɛwula shi’ nɛɛ eha atsu nitsumɔi ni dara fe nɔni Yesu tsu lɛ! Ni namɛi ji nitsulɔi lɛ? Amɛ ji hii kɛ yei heshibalɔi komɛi ni kɛ Nyɔŋmɔ gbeyeishemɔ ye klɛŋklɛŋ gbɛhe yɛ amɛshihilɛ mli. Ambaanyɛ amɛfata bɔfo Paulo he ni akɛɛ akɛ: “Nyɔŋmɔjamɔ he yɛ sɛɛnamɔ yɛ nii fiaa mli, ni eyɛ wala ni yɔɔ agbɛnɛ nɛɛ kɛ nɔni baaba lɛ he shiwoo. Enɛ hewɔ wɔgboɔ deŋme ni wɔhaa ajɛɔ wɔ lɛ, ejaakɛ wɔŋɔ wɔhiɛ wɔfɔ̃ Nyɔŋmɔ hiɛkaalɔ lɛ nɔ, mɔni ji gbɔmɛi fɛɛ a-Yiwalaherelɔ, titri lɛ mɛi ni heɔ yeɔ lɛ.” (1 Tim. 4:8-10) Nyɔŋmɔ jɔɔ ‘odase ni amɛye kɛwula shi’ lɛ kɛ ‘nitsumɔi ni dara’ ni amɛfata he ni atsu lɛ nɔ waa.
Ŋmɛnɛbeaŋ Odasefoi
15. Te esoro Yehowa Odasefoi anitsumɔ yɛ Kristendom Nyɔŋmɔjamɔ kui lɛ anɔ̃ he eha tɛɛŋ?
15 Yɛ nɛkɛ naagbee gbi kɛha je ni sheee Nyɔŋmɔ gbeyei lɛ kojomɔ, ni je shishi beni “jeŋmaji abe” lɛ tã yɛ afi 1914 Ŋ.B. mli lɛ nɔ nɛɛ, odasefoi asafo babaoo eha ale Yehowa gbɛi kɛ emaŋtsɛyeli lɛ yɛ shikpɔŋ nɛɛ fɛɛ nɔ. Kristendom nyaaa gbɛ ni amɛtsɔɔ nɔ amɛyeɔ amɛhiɛnɔkamɔ lɛ he odase lɛ he kwraa, tamɔ bɔni Nyɔŋmɔjamɔŋ hiɛnyiɛlɔi Yudafoi lɛ gbe Yesu kɛ ebɔfoi lɛ ahe guɔ lɛ nɔŋŋ. (Luka 21:24; Yoh. 7:45-52; Bɔf. 5:27-29) Yehowa Odasefoi kɛ amɛhe efɔ̃ɔɔ osɔfoi ogai fioo komɛi ni etee Nyɔŋmɔjamɔŋ nikasemɔhei wuji lɛ anɔ akɛ amɛdamɔ amɛnajiaŋ yɛ shiɛmɔ-adekai amli kɛ tɛlivishiŋ kɛ redio nɔ. Shi moŋ, amɛdiɛŋtsɛ lɛ amɛji shiɛlɔi asafo, mɛi aaafee akpeiakpei enyɔ, ni shiɛɔ yɛ mɔ-kɛ-mɔ-teŋ gbɛ nɔ. Amɛhaa mɛi nuɔ “sanekpakpa” he hiɛnɔkamɔ ni amɛkɛwo amɛtsuii amli lɛ he yɛ shiai amli, maŋteŋ hei ni mɛi yɔɔ, kɛ agbɛnɛ befɛɛbe ni amɛkɛ mɛi aaakpɛ ni hegbɛ aaaba lɛ. (Bɔf. 5:42; 20:20, 21; 1 Pet. 3:15) Amɛkɛ anɔkwayeli bɔɔ kɔkɔ akɛ je nɛɛ yɛ ekojomɔ gbi mli ni ekɛ ‘amanehulu kpeteŋkpele ni anako nɔ dã kɛjɛ jeŋ shishijee beebe ni anaŋ enɔ eko dɔŋŋ’ lɛ baakpe.—Mat. 24:21, 22.
16. Mɛɛ gbɔmɛi nɛkɛ Yehowa ehala koni amɛtsu enitsumɔ lɛ ŋmɛnɛ?
16 Nohewɔ lɛ yɛ Nyɔŋmɔ mumɔ lɛ yelikɛbuamɔ naa lɛ, Yehowa Odasefoi Kristofoi lɛ etsu nitsumɔi ‘ni dara’—ni ekpele hé ni da—fe nɔni Yesu tsu beni eyɔɔ shikpɔŋ nɔ lɛ. Amɛkɛɛɛ akɛ amɛdiɛŋtsɛ amɛmɔdɛŋbɔɔ hewɔ ni amɛtsu enɛ. Efee amɛ miishɛɛ akɛ amɛ aaafee tamɔ mɛi ni Paulo wie amɛhe lɛ; ekɛɛ: “Anyɛmimɛi, nyɛkwɛa akɛ nyɛtsɛmɔ [ni Nyɔŋmɔ tsɛ nyɛ] lɛ, jeee heloo gbɛfaŋ nilelɔi pii, jeee hewalɔi pii, jeee abladei pii, shi moŋ je nɛŋ gbɔjɔmɔnii lɛ hu Nyɔŋmɔ hala, koni ekɛwo nii ni he wa lɛ ahiɛgbele; ni je nɛŋ nii ni abuuu kɛ nii ni agbe he guɔ lɛ Nyɔŋmɔ hala, kɛ nibii ni jeee nɔkonɔko lɛ tete, koni eha nibii ni ji nɔko lɛ afee yaka; beni afee ni heloo ko heloo ko akashwã yɛ ehiɛ.” (1 Kor. 1:26-29) Bei pii lɛ Maŋtsɛyeli shiɛlɔ heshibalɔ ni je lɛ buɔlɛ ‘kwashia’ shi eyɔɔ hemɔkɛyeli babaoo lɛ moŋ nine nyɛɔ shɛɔ mɛi ni naà deka amɛboɔlɛ toi lɛ atsuii anɔ.
‘Wɔwala Hiɛnɔkamɔ’ Lɛ Jajemɔ
17. Yɛ Lala 145:10-14 kɛ gbeekpamɔ naa lɛ, te Yehowa ejɔɔ ewebii lɛ yɛ amɛ 1979 sɔɔmɔ afi lɛ mli eha tɛɛŋ?
17 Yɛ 1979 sɔɔmɔ afi lɛ mli lɛ, Yehowa jɔɔ ewebii lɛ odaseyeli nitsumɔ yɛ shikpɔŋ nɛɛ fɛɛ nɔ lɛ nɔ yɛ gbɛ ko ni yɔɔ nyam nɔ, ni eye ebua amɛ ni amɛtsu ‘nitsumɔi ni dara’ yɛ naatsii, yiwai kɛ shika gbɛfaŋ fimɔi fɛɛ sɛɛ. Aye Yehowa gbɛi kɛ emaŋtsɛyeli lɛ he odase kpele ko, taakɛ amaniɛ ni abɔ yɛ kuku ni nyiɛ sɛɛ nɛɛ mli tsɔɔ lɛ.
18. (a) Mɛni eba yɛ baptisimɔi agbɛfaŋ? (b) Te Maŋtsɛyeli sɔɔmɔ lɛ ewo yibii eha tɛɛŋ? (d) Mɛni ji amaniɛ ni abɔ yɛ mɛi abɔ ni ba Kaimɔ lɛ yɛ afi 1979 mli lɛ he; ni mɛni wɔhiɛ kã nɔ akɛ eeeba yɛ mɛi ni ba eko lɛ ateaŋ mɛi pii agbɛfaŋ?
18 Nɔni sa kadimɔ waa yɛ amaniɛbɔɔ lɛ mli ji mɛi abɔ ni abaptisi lɛ; mɛi 113,672—nɔyaa oha mlijaa 19.6 nɛ, yɛ afi ni tsɔ no hiɛ lɛ mli mɛi abɔ ni abaptisi lɛ nɔ. Aná nɔyai hu yɛ Odasefoi abɔ ni tee shiɛmɔ lɛ gbɛfaŋ, kɛ sɛɛsaramɔi ni afee yɛ mɛi ni ná sane lɛ he miishɛɛ lɛ anɔ, kɛ Biblia mli nikasemɔi ni afee yɛ mɛi ni tamɔ nakai ni amɛhiɛ toogwantɛŋsu lɛ ashiai amli lɛ hu amli. Nɛkɛ nikasemɔ nitsumɔ nɛɛ miiwo yibii ni nɔni yeɔ enɛ he odase ji yibɔ ni anako nakai dã ni ba nakai afi lɛ mli kpee ni he hiaa fe fɛɛ—Yesu gbele lɛ Kaimɔ—ni ji mɛi 5,323,766, ni ji nɔyaa eha mlijaa 4.4 yɛ afi ni tsɔ no hiɛ lɛ mli mɛi abɔ ni ba lɛ nɔ lɛ. Wɔhiɛ kã nɔ akɛ mɛi aaafee akpeiakpei etɛ ni ba eko shi amɛjeee Odasefoi lɛ aaakã he ana nɔyaa kɛyashi amɛ aaafee ‘jajemɔ yɛ faŋŋ kɛha amɛyiwalaheremɔ.’—Rom. 10:8-10.
19. (a) Mɛɛ amaniɛi ni haa mɔ mii shɛɔ ehe abɔ yɛ gbɛgbamɔ nitsumɔ lɛ he? (b) Mɛɛ gbɛ̀i anɔ gbɛgbamɔ sɔɔmɔ lɛ yeɔ buaa ni atsuɔ ‘nitsumɔi ni dara’ yɛ?
19 Eyɛ miishɛɛ akɛ aaana akɛ mɛi abɔ ni kɛ amɛhe woɔ be-fɛɛ sɔɔmɔ mli akɛ “gbɛgbalɔi” ni shiɛɔ Maŋtsɛyeli lɛ ayi miifa befɛɛbe, ni sɔɔmɔ afi lɛ mli daa nyɔŋ mlijaa ni ji mɛi 127,558 lɛ ji nɔyaa oha mlijaa 10.5 yɛ 1978 sɔɔmɔ afi lɛ mlijaa lɛ nɔ. Mɛnɛɛmɛi etsu babaoo yɛ ‘nitsumɔi ni dara’ lɛ atsumɔ yɛ nɛkɛ “naagbee be” nɛɛ mli lɛ gbɛfaŋ, ni amɛteaŋ mɛi pii ena jɔɔmɔ kɛ hewalɛwoo kɛtsɔ otsiienyɔ Gbɛgbamɔ Sɔɔmɔ Skul ni afeɔ yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ fɛɛ lɛ anɔ. (Dan. 12:4) Mɛikrokomɛi babaoo hu miitsɔɔ suɔmɔ ko akɛ amɛkɛ amɛhe aaawo be-fɛɛ daa gbɛgbamɔ nitsumɔ lɛ mli. Yɛ nyɛsɛɛ August nyɔŋ lɛ kɛkɛ mli lɛ, mɛi 896 ŋmala gbɛbimɔwoji kɛha sɔɔmɔ nɛɛ yɛ United States Amɛrika, ni mɛi 777 fee nakai yɛ Japan. Maji pii hu ebɔ amaniɛ akɛ amɛmiiná yibɔi heei yɛ mɛi abɔ ni kɛ amɛhe woɔ “gbɛgbamɔ wamɔ” nitsumɔ—ni ji nii ni aaatsu ni eya hiɛ saŋŋ yɛ nyɔŋ kome aloo nyɔji abɔ amli—lɛ mli lɛ gbɛfaŋ, ni enɛ yaa nɔ ewoɔ asafoi lɛ ahewalɛ kɛhaa ‘nitsumɔi ni dara.’
20. (a) Mɛɛ hewalɛwoo sa akɛ wɔnaà kɛjɛɔ 1979 Afi Akɔntaabuu lɛ mli? (b) Belɛ te sa akɛ wɔfea wɔnii wɔhaa tɛɛŋ yɛ ‘wɔwala hiɛnɔkamɔ’ lɛ he?
20 Fɛɛ mli lɛ, esani 1979 Afi Akɔntaabuu kɛha sɔɔmɔ nitsumɔ lɛ aha Yehowa Odasefoi ana miishɛɛ waa yɛ hefɛɛhe. Esa akɛ ekanya mɛi fɛɛ ni amɛkɛ amɛhe awo ‘nitsumɔi ni dara’ lɛ atsumɔ mli kɛwula shi, be mli ni deka yɔɔ nɛɛ. Esani ekanya wɔ koni ‘wɔmɔ wɔhiɛnɔkamɔ jajemɔ Iɛ mli ni awa,’ beni afee ni kɛtsɔ Yesu nɔ lɛ, “wɔkɛ yijiemɔ afɔle abahaa Nyɔŋmɔ daa; no ji naabui ni jajeɔ egbɛi lɛ ayibii lɛ.” (Heb. 10:23; 13:15) Hɛɛ, aba mli akɛ ‘wɔwala hiɛnɔkamɔ’ lɛ afee nɔ̃ krɛdɛɛ ko aha wɔ daa!a
[Shishigbɛ niŋmai]
a Ajie kɛjɛ January 1, 1980 Blɔfo Buu-Mɔɔ mli.