Buu-Mɔɔ INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Buu-Mɔɔ
INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Ga
@
  • ɛ
  • ɔ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ̃
  • ã
  • ŋ
  • á
  • BIBLIA
  • WOJI
  • ASAFOŊ KPEEI
  • w86 10/1 bf. 4-7
  • Biblia Lɛ Kɛ Owɔsɛɛ Be

Vidio ko bɛ kɛhã nɔ ni ohala nɛɛ.

Ofainɛ waa, be ni wɔtaoɔ wɔjie vidio lɛ, wɔná naagba ko.

  • Biblia Lɛ Kɛ Owɔsɛɛ Be
  • Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1986
  • Saneyitsei Bibii
  • Saji Ni Tamɔ Enɛ
  • Gbalɛi Ni Ba Mli Yɛ Blema
  • Gbalɛi Ni Baa Mli Bianɛ
  • Shikpɔŋ Lɛ Wɔsɛɛ Be​—Ani Obaahi Jɛmɛ?
  • Ha Enɛ Afee Owɔsɛɛ Be
  • Wɔwɔsɛɛ ni Ebɛŋkɛ Kpaakpa lɛ he Gbalɛi
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2008
  • “Okadi” Ni Atsɔ Hiɛ Agba Afɔ Shi Lɛ Naagbee Ebɛŋkɛ
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1982
  • Gbalɛ Wolo
    Wolo Kɛha Gbɔmɛi Fɛɛ
  • Sanebimɔi ni Biblia lɛ Ehã Hetoo
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2015
Kwɛmɔ Ekrokomɛi Hu
Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1986
w86 10/1 bf. 4-7

Biblia Lɛ Kɛ Owɔsɛɛ Be

MƐNI hewɔ Biblia lɛ Feelɔ, Yehowa Nyɔŋmɔ nyɛɔ etsɔɔ hiɛ egbaa wɔsɛɛ be, ni ebaa mli pɛpɛɛpɛ yɛ be mli ni gbɔmɔ nyɛɛɛ afee nakai lɛ? Yiŋtoi enyɔ ko hewɔ. Yehowa yɛ hewalɛ fe mɔ fɛɛ mɔ. Ele nii fe mɔ fɛɛ mɔ. Shi gbɔmɔ bɛ nakai.

Yehowa kɛɛ Abram (Abraham) nɔ ni fe afii 4,000 ni eho nɛ akɛ,a “Miji Mawu Ofe lɛ, nyiɛmɔ mihiɛ, ni oye emuu, ni mikɛ mikpaŋmɔ lɛ aaaŋmɛ mikɛo teŋ, ni maha oyi afa babaoo diɛŋtsɛ.” Beni Abraham eye afii 99 ni eŋa Sara ni fɔko da lɛ, eye lɛ onukpa afii 10 lɛ, Yehowa wo shi akɛ Abraham baatsɔ tsɛ aha “jeŋmaji asafo yuu.” (1 Mose 17:​1-4) Akɛni eji ofe​—hewalɛ fɛɛ tsɛ​—hewɔ lɛ, Yehowa kɛ ehewalɛ lɛ tsu nii ni ekɛye nɔ fɛɛ nɔ ni baatsi lɛ gbɛ koni ekɛha shi ni ewo Abraham akɛ nakai blematsɛ lɛ baatsɔ tsɛ kɛha Isak miiba mli lɛ nɔ. Yɛ be ni sa mli lɛ, Abraham batsɔ Israelbii lɛ kɛ mɛi krokomɛi ablematsɛ.​—1 Mose 21:​1-3; 25:​1-4.

Yehowa le nɔ fɛɛ nɔ hu, ni ele nii fe mɔ fɛɛ mɔ, ebaanyɛ etsɔ hiɛ ena nɔ fɛɛ nɔ ni esumɔɔ ni ena. Awieɔ yɛ ehe akɛ: “Ni eteee bɔɔ nɔ̃ ko yɛ ehiɛ, shi nibii fɛɛ yɛ faŋŋ ni agbele nɔ yɛ lɛ mɔ ni wɔkɛyɔɔ sane lɛ hiŋmɛiaŋ.”​—Hebribii 4:⁠13.

Akɛni Nyɔŋmɔ ji hewalɛ fɛɛ tsɛ kɛ nilee fɛɛ tsɛ hewɔ lɛ, ejeee Mɔ ni ewiemɔ loo enifeemɔ feɔ efolo. Enyɛɔ etsɔɔ hiɛ egbaa wɔsɛɛ be pɛpɛɛpɛ. No hewɔ lɛ, ebaanyɛ ekɛɛ akɛ: “Lɛlɛŋ, bɔ ni misusu lɛ, nakai ebaaba mli, ni bɔ ni mito miyiŋ lɛ, nakai ebaama shi.” (Yesaia 14:24) Nyɛhaa wɔpɛia Biblia mli gbalɛi ni eba mli anɔkwale lɛ fioo ko mli.

Gbalɛi Ni Ba Mli Yɛ Blema

Be ko lɛ Babilon ji maŋtsɛyeli ni hɔ Ashur Maŋtsɛyeli lɛ shishi. Beni shɛɔ afii ohai kpawo D.Ŋ.B. lɛ, no mli lɛ maŋtiase lɛ ebatsɔ Babilonia Maŋtsɛ lɛ Maŋtiase ni etamɔ nɔ ni anyɛŋ aye nɔ kunim. Shi mɛni baaba enɔ? “Ni Babel . . . aaatsɔ tamɔ Sodom kɛ Gomora beni Nyɔŋmɔ butu amɛ lɛ. Mɔ ko ehiŋ jɛi gbi ko gbi ko, ni asaŋ akɛ jɛi efeŋ shihilɛ he yɛ yinɔ ko yinɔ ko nɔ.” Nɛkɛ ji bɔ ni Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ tsɔ hiɛ gba aaafee afii 100 dani Babilon batsɔ jeŋ hewalɛ kɛ agbɛnɛ aaafee afii 200 dani egbee shi yɛ Midiabii kɛ Persiabii ahiɛ. Mɔ ko mɔ ko bɛ ni ŋmɛnɛ eeeje nakai wiemɔi lɛ amlibaa he ŋwane. Babilon maŋtiase lɛ etee nɔ efee tɛi kɛ amaŋfo ni bua shi afii ohai babaoo. Babilon bɛ dɔŋŋ.​—Yesaia 13:​19, 20.

Yerusalem ni hi shi yɛ klɛŋklɛŋ afii oha Ŋ.B. lɛ ji he ko ni anunyam sɔlemɔtsu ni ama aha Yehowa jamɔ yɔɔ. Ni kɛlɛ, Biblia lɛ ŋma Yesu Kristo wiemɔi ni kɔɔ Yerusalem kɛ yinɔ ni boɔ ewiemɔi nɛɛ atoi lɛ he lɛ efɔ shi: “Shi ogbii miiba, ni ohenyɛlɔi lɛ aaatsa bu awo ohe, ni amɛaabɔleo kpula ni amɛaasa oyi yɛ he fɛɛ he, ni amɛaaŋɔo amɛtswa hi kɛ obii ni yɔɔ omli lɛ, ni amɛshiŋ tɛ kome yɛ ekroko nɔ yɛ omli.” (Luka 19:​43, 44) Yesu wie enɛ he yɛ afi 33 Ŋ.B., shi afi 66 Ŋ.B. dani Roma asraafoi lɛ batutua Yerusalem. Eyɛ mli akɛ etamɔ nɔ ni amɛmiihe amɛye kunim moŋ, shi nɔ ni yɔɔ naakpɛɛ ji akɛ Romabii lɛ gbala amɛhe shi. Shi yɛ afi 70 Ŋ.B. lɛ, Roma asraafoi lɛ bawo maŋtiase lɛ he ka, no mli lɛ mɛi pii eba maŋ lɛ mli amɛmiiye Hehoo, ni amɛbɔle he amɛkpe kɛ tsei ni ajɔ naa sopisopi. No sɛɛ nyɔji enumɔ lɛ, akpata Yerusalem hiɛ, ni emli bii lɛ ateŋ mɛi 1,100,000 gboi.

Gbalɛi Ni Baa Mli Bianɛ

Ani obaasumɔ ŋmɛnɛŋmɛnɛ beaŋ Biblia mli gbalɛi ni eba mli akɛ nɔkwɛmɔ nii? Ojogbaŋŋ, Yesu gba be ko ni abaayoo enɛ akɛ “naagbee gbii.” (2 Timoteo 3:⁠1) Nɛkɛ gbalɛi nɛɛ feɔ “okadi” ni nibii pii yɔɔ mli​—ŋmɛnɛŋmɛnɛ yiwalɛ nibii agbɛjianɔtoo nɛɛ naagbee gbii lɛ ahe okadi. (Mateo 24:⁠3) Odaseyeli lɛ tsɔɔ Yesu gbalɛ lɛ mlibaa kɛjɛ 1914. Yɛ anɔkwale mli lɛ, bo diɛŋtsɛ ona emlibaa lɛ. Nɔ ni nyiɛ sɛɛ ji “okadi” lɛ mli titrii lɛ ateŋ fioo ko.

Shikpɔŋ Lɛ Wɔsɛɛ Be​—Ani Obaahi Jɛmɛ?

Mɛni ka wɔhiɛ? Gbalɛi krokomɛi yɛ Biblia lɛ mli lolo ni bako mli. Nɔ ni fata enɛɛmɛi ahe ji shikpɔŋ lɛ ni atsumɔ nɔ fɛfɛo ni efɔŋ bɛ nɔ dɔŋŋ ni nɔ ni eshwɛ ni kpɛɔ yɛ nɔ ji jalɛ nifeemɔ. Ani wɔsɛɛ be nɛɛ ŋɔɔ onaa? Ahi oheɔ oyeɔ akɛ Yehowa yɛ nilee kɛ hewalɛ ni ekɛaajaje nibii yɛ shibɔlemɔ ŋulami nɛɛ nɔ? Kɛji nakai ni lɛ, obaasumɔ ni osusu nɔ ni Biblia lɛ egba ni kɔɔ shikpɔŋ lɛ wɔsɛɛ be he lɛ he.

Ha Enɛ Afee Owɔsɛɛ Be

Kɛ enɛ aaafee owɔsɛɛ be lɛ, belɛ, esa akɛ ofee he nɔ ko bianɛ. Etsɛŋ, dani nɛkɛ gbalɛi nɛɛ fɛɛ aaaba mli kɛgbe naa lɛ, Yehowa “baafite mɛi ni fiteɔ shikpɔŋ lɛ.” (Kpojiemɔ 11:18) Biblia lɛ woɔ wɔ ŋaa yɛ Zefania 2:3 akɛ: “Nyɛtaoa Yehowa sɛɛgbɛ, nyɛ shikpɔŋ lɛ nɔ heshibalɔi fɛɛ ni nyɛyeɔ emla lɛ nɔ lɛ! Nyɛtaoa jalɛ sɛɛgbɛ, nyɛtaoa heshibaa sɛɛgbɛ: ekolɛ aaaŋɔnyɛ atee yɛ Yehowa mlifu gbi lɛ nɔ!” No hewɔ lɛ, okɛ obe atsu nii yɛ nilee mli bianɛ ni okɛna Biblia lɛ kɛ egbalɔi lɛ ahe shishinumɔ ni ja bɔni afee ni etsɔ sɛɛnamɔ kɛha bo kɛ mɛi ni osumɔɔ amɛ. Yehowa Odasefoi lɛ efee klalo akɛ amɛaaye amɛbua bo ni ona wɔsɛɛ be ni ajie lɛ kpo atsɔɔ yɛ Nyɔŋmɔ Wiemɔ ni ji Biblia lɛ mli lɛ.

[Shishigbɛ niŋmai]

a Awieɔ Yehowa he akɛ “Ofe” (Shad·daiʹ) shii 48 yɛ Hebri Ŋmalɛi lɛ amli kɛ shii 7 akɛ “Nyɔŋmɔ Ofe” (‘El Shad·daiʹ) , kɛ Hela Ŋmalɛi lɛ amli shii 10 akɛ “Ofe” (Pan·to·kraʹtor) .

[Akrabatsa/Mfonirii ni yɔɔ baafa 5]

“Shi maŋ aaate shi awo maŋ ni maŋtsɛyeli aaate shi awo maŋtsɛyeli.” (Mateo 24:⁠7) Jeŋ Ta, I je shishi yɛ 1914 ni yɛ naagbee lɛ egbala shikpɔŋ lɛ nɔ gbɔmɛi ayifalɛ ni shɛɔ oha fɛɛ mli 93 ewo mli. Ŋmɛnɛ, je lɛŋ asrafoi fe 106,000,000 eloo asraafonyo kome kɛha gbɔmɛi 43. Amaniɛbɔɔ ko kɛɛ akɛ: “Nɔ ko nɔ ko bɛ blema yinɔsane mli ni abaanyɛ akɛto nibii ni fiteɔ nii ni ekɛkpataa nii ahiɛ ni abua naa ŋmɛnɛ yɛ je lɛ mli, kɛ adesai ahe gbeyei ni ewoɔ lɛ hu lɛ he.”​—World Military and Social Expenditures 1985.

[He ni Sane lɛ Jɛ]

U.S. Army photo

“Ni hɔmɔ . . . aaaba hei sɔrɔtoi fɛɛ.” (Mateo 24:⁠7) Yɛ hɔmɔ he lɛ, 1985 amaniɛbɔɔ ko ni Jeŋmaji Ateŋ kpee eha Gbɔmɛi Ahilɛ-kɛ-hamɔ lɛ kɛha lɛ jaje akɛ: “Yɛ be mli ni Afrika hɔmɔ ni mli wa fe fɛɛ lɛ ba yɛ 1970 afii lɛ shishijee mli lɛ, ayasusu akɛ hɔmɔ ni yeɔ mɔ waa kɛ kwashiɔkɔ shihilɛ lɛ ji nɔ ni Afrikabii ni shɛɔ akpekpei nyɔŋmai kpaanyɔ ebote mli. Amrɔ nɛɛ yibɔ Iɛ ji akpekpei 100.”

[He ni Sane lɛ Jɛ]

FAO photo/B. Imevbore

“Ni shikpɔŋ hosomɔi ni naa wa aaaba hei sɔrɔtoi fɛɛ.” (Luka 21:11) Enɛ eba mli anɔkwale kɛjɛ 1914. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, Kanto shikpɔŋ hosomɔ ni ba yɛ Japan lɛ gbe mɛi 142,800 yɛ afi 1923 mli. Egbe mɛi 60,000 yɛ Quetta, Pakistan, yɛ 1935. Mɛi ni shikpɔŋ hosomɔ gbe amɛ yɛ Northern Peru yɛ 1970 mli lɛ ji 66,700. Yɛ 1976 lɛ, shikpɔŋ hosomɔ gbe aaafee 800,000 yɛ Tangshan, China.

“Ni ja ashiɛ sanekpakpa lɛ atsɔɔ jeŋmaji fɛɛ da.” (Marko 13:10) Yɛ 1985 mli lɛ, Yehowa Odasefoi kɛ ŋmlɛtswai fe 590,000,000 shiɛ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ he sanekpakpa lɛ yɛ shikpɔji kɛ ŋshɔkpɔi 205 nɔ. Amɛfee Biblia mli nikasemɔi 2,379,000 ni amɛshi woji kɛ Biblia kasemɔ he woji ni tsɔɔ Biblia lɛ mli ekomekomei 350,000,000 amɛha gbɔmɛi.

[Akrabatsa/Mfonirii ni yɔɔ baafa 6]

“Ni amɛkɛ amɛklantei aaasɔ kɔii ni amɛkɛ amɛ akplɔi hu aaasɔ adedai. Jeŋmaŋ ko woŋ klante nɔ eshiŋ jeŋmaŋ ko, ni amɛkaseŋ tawuu dɔŋŋ!” (Yesaia 2:⁠4) Nyɔŋmɔ ŋwɛi Maŋtsɛyeli lɛ kɛ nɔ ni abaadamɔ nɔ akpa tawuu kɛ tawuu nifeemɔ baaba shikpɔŋ nɔ. Toiŋjɔlɛ baaye lumɔ!

“Yehowa Zebaot aaaŋmɛ okpɔlɔ yɛ gɔŋ nɛɛ nɔ aha, majimaji fɛɛ: fɔnii wein kpapa, fɔnii kɛ wuiaŋfɔ, wein kpakpa ni atsere nɔ.” (Yesaia 25:⁠6) Yɛ Nyɔŋmɔ gbɛtsɔɔmɔ shishi lɛ, shikpɔŋ lɛ baawo nii babaoo. Hɔmɔ bɛ dɔŋŋ!

“Eeemi gbele kɛaatee mumɔ; ni Nuŋtsɔ Yehowa aaatsumɔ hiɛaŋ fɛɛ yaafonui.” “Maŋbii lɛ ateŋ mɔ loo ekɛŋ akɛ: Migbɔjɔ!” (Yesaia 25:8; 33:24) Hela, loo gbɔmɔtsoŋ gbɔjɔmɔ ko bɛ ni baanyɛ atsi Nyɔŋmɔ tsamɔ naa. Ewo shi po akɛ ebaaha mɛi ni hɔlɔ gbohiiabui amli lɛ aje kpo. Kwɛ miishɛɛ ni eeeji akɛ wɔɔhere wɔsuɔlɔi ni atee amɛ shi lɛ atuu kɛba!

    Ga Woji (1980-2025)
    Shi Mli
    Botemɔ Mli
    • Ga
    • Kɛmaje
    • Bɔ Ni Misumɔɔ Lɛ Mihãa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mlai Ni Yɔɔ He
    • Ohe Saji
    • Ohe Saji Lɛ Ahe Gbɛjianɔtoo
    • JW.ORG
    • Botemɔ Mli
    Kɛmaje