Ani Shihilɛ yɛ Gbele Sɛɛ?
SANEBIMƆI enyɔ efutu adesai ajwɛŋmɔ afii akpei abɔ: Mɛni hewɔ esa akɛ wɔgbɔlɔ koni yɛ naagbee lɛ wɔgboi? Ani shihilɛ ko ni hiɛ kã yɛ gbele sɛɛ?
Mɛi pii enaaa klɛŋklɛŋ nɔ̃ lɛ naa, ejaakɛ ŋmɛnɛŋmɛnɛ beaŋ tsofafeemɔ he nilee, kɛ nibii ni yɔɔ naakpɛɛ ni akpa shi ana lɛ fɛɛ po nyɛko ni ekɛ hetoo ni mɔɔ shi ni haa mɔ tsui nyɔɔ emli aba.
Ána hetooi sɔrɔtoi babaoo aha sanebimɔ ni ji enyɔ lɛ. Shi, taakɛ eji lɛ, hetooi ni kɔɔ gbele sɛɛ shihilɛ ni yɔɔ lɛ he lɛ mli egba enyɔ, yɛ mɛi ni maa nɔ mi veveeve akɛ jeee shihilɛ nɛɛ pɛ yɔɔ, kɛ mɛi hu ni yɔɔ keketee akɛ wala shihilɛ baa naagbee yɛ gbele mli lɛ ateŋ. Sɛɛkpee kuu nɛɛ ateŋ mɛi pii kɛɔ wɔ akɛ, yiŋkɔshikɔshi feemɔ ko bɛ amɛjwɛŋmɔ mli akɛ, gbɔmɔ wala shihilɛ kuku nɛɛ pɛ ji nɔ ni ebaakpa gbɛ. Bei pii lɛ, naataomɔi ni akɛbaa ni teɔ shi woɔ enɛ lɛ kɛ su ni tsɔɔ akɛ amɛnɔ̃ lɛ pɛ saa amɛhiɛ kpeɔ, “Ojogbaŋŋ, ani mɔ ko eku esɛɛ eba ebakɛɛ wɔ pɛŋ?”
Yɛ sanebimɔi krokomɛi ni teeɔ ŋwanejeei ashi lɛ ahe lɛ, mɛi pii yɛ ni amɛkpɛko amɛyiŋ yɛ he lolo—amɛkɛɔ akɛ hegbɛ yɛ akɛ abaanyɛ atsɔ amɛyiŋ be fɛɛ be kɛya gbɛ kome loo gbɛ kroko nɔ. Shi, ekolɛ mɛi krokomɛi baaha hetoo kɛ wiemɔ ni tsɔɔ akɛ amɛhiɛ edɔko, akɛ, “Esa akɛ wɔmɛ ni wɔkwɛ kɛ be lɛ shɛ!”
Sanebimɔ ko ni Jɛ Blema
Bokagbɛnyo Hiob, ni ale lɛ jogbaŋŋ kɛha etsuishitoo yɛ piŋmɔ mli lɛ ji mɔ ni tee mra be mli sanebimɔ ko ni kɔɔ wala kɛ gbele he lɛ shi aaafee afii 3,500 ni eho nɛ. Bɔ ni Hiob bi esane lɛ nɛ: “Gbɔmɔ gboɔ ni akɛ lɛ fɔ̃ɔ shi; emuɔ enaagbee mumɔ lɛ, ni ebɛ dɔŋŋ. Bɔ ni nu ŋãa kɛjɛɔ ŋshɔŋ loo faa shishi gbiɔ lɛ, nakai gbɔmɔ kãa shi ni eteee shi . . . Kɛji gbɔmɔ gbo lɛ, ani ehiɛ aaaka ekoŋŋ?”—Hiob 14:10-14, New International Version.
Shi, jeee Hiob pɛ ji mɔ ni biɔ shihilɛ yɛ gbele sɛɛ lɛ he sane. Encyclopædia of Religion and Ethics lɛ kɛ saji ni kɛ shishinumɔ haa nɛɛ mamɔɔ shi yɛ saneyitso, “Shihilɛ Mli ni Gbohii lɛ Yɔɔ” lɛ shishi: “Sane ko bɛ ni kɔɔ mumɔŋ shihilɛ nɛɛ he, ni ehe gbɔmɔ jwɛŋmɔ fɛɛ tamɔ shihilɛ mli ni eyɔɔ yɛ gbele sɛɛ. [Shikwɛ̃ɛbii] ni jɛ je lɛŋ maji fɛɛ mli lɛ yɛ mumɔi ajeŋ ko he jwɛŋmɔ ni mli kã shi faŋŋ—eshihilɛ, esui, bɔ ni shikpɔŋ lɛ yɔɔ ha—ni enɛ tsɔɔ bɔ ni ásusu sane nɛɛ he babaoo aha. Bɔ ni asheɔ gbohii lɛ agbeyei ni egbɛ eshwã babaoo lɛ tsɔɔ blema jwɛŋmɔ ni ahiɛ akɛ amɛ shihilɛ etsɔɔɔ akɛ wala eba naagbee. Gbele efolɔ hewalɛi eshwie; ni enɛ yɛ faŋŋ bɔ ni sa; shi ani hewalɛi krokomɛi bɛ ni tsuɔ nii, aloo ani nakai hewalɛi lɛ nyɛɛɛ ajie amɛhe kpo yɛ gbɛ ni yɔɔ nigii kɛ naakpɛɛ fɛɛ nɔ? Kɛji akɛ kɛjɛ shishijee lɛ, gbɔmɛi he mumɔ, susuma, loo sisa, ni esoro no yɛ gbɔmɔtso lɛ he lɛ amɛye, aloo amɛheee amɛyeee jio, etamɔ nɔ ni yiŋtoo yɛ ni aaaha ahe aye akɛ amɛbuɔ gbohii lɛ akɛ amɛyɛ shihilɛ ko mli lolo.”
Ekolɛ oheɔ susumɔi etɛ ni atsɔ hiɛ atsi tã yɛ yiteŋgbɛ lɛ eko oyeɔ: obɛ nɔmimaa yɛ nɔ ni baa yɛ gbele sɛɛ lɛ he; oheɔ oyeɔ akɛ shihilɛ ko yɛ gbele sɛɛ; aloo oheɔ oyeɔ akɛ wala shihilɛ nɛɛ pɛ ji nɔ ni yɔɔ. Bɔ fɛɛ bɔ ni sane lɛ ji lɛ, wɔmiifɔ̃ bo nine ni osusu sane ni nyiɛ sɛɛ nɛɛ he jogbaŋŋ diɛŋtsɛ. Kwɛmɔ akɛ onaa Biblia mli odaseyeli ko ni tsɔɔ mɔ yiŋ akɛ shihilɛ ni miishɛɛ yɔɔ mli ni yɔɔ naakpɛɛ he gbɛkpamɔ ko yɛ gbele sɛɛ, bɔ ni ebaaba lɛ aha, he ni ebaaba yɛ, kɛ be ni ebaaba yɛ mli lo.