E Maiu Ana Taeka Iehova
Reirei Aika Kakawaki Man Reeta Nakoia
I-Tetaronike ao Timoteo
E A TIA te ekaretia ae boou are i Tetaronike ni kaaitara ma taeka n totoko ngke e kawaraki iroun te abotoro Bauro ni moa mani moan teina. Ngaia are n okin Timoteo mai Tetaronike ma ana ribooti ae raoiroi tao ngke ai 20 ana ririki, e a kairaki iai Bauro bwa e na korea ana reta ni kaungaia ao ni kamoamoaia kaain te kaawa anne. E iangoaki bwa aongkoa n raabanen 50 C.E. ao bon anne ana moani koroboki Bauro ae kairaki koreana iroun te taamnei. E aki maan imwin anne, ao e a manga korea ana kauoua n reta nakoia Kristian ake i Tetaronike. N te tai aei, e a kaeta te koaua ae kairua are e kakoauaki irouia tabeman ao e kaumakia taari bwa a na tei n nene n te onimaki.
Tao tebwina te ririki imwina, ao e a mena Bauro i Maketonia ao Timoteo i Ebeto. E kororeta Bauro nakon Timoteo ni kaungaa bwa e na tiku i Ebeto ao ni buokia taari iai bwa a na kateimatoaa aia iraorao ma Iehova n aki ongei aia kariri taan reirei ni kewe i nanon te ekaretia. Ngke e a korakora bwainikirinaia Kristian imwin te ai are uruaka Rom n 64 C.E., e a manga korea ana kauoua n reta Bauro nakon Timoteo. Bon aio ana kabanea ni koroboki ae kairaki koreana iroun te taamnei. Ti kona ni kakabwaiaki ngaira ni boong aikai man ana kaungaunga ao reirei aika n ana reta Bauro aika aua aikai.—Ebera 4:12.
“KAMARURUNGIRA”
E kamoamoaia kaain Tetaronike Bauro ibukin ‘aia mwakuri korakora, aroia n tatangira ao n nanomwaaka.’ E taekinna nakoia bwa boni ngaiia ana ‘kaantaninga, kimwareireina ao ana baunuea ae e na kamoamoa iai.’—1 I-Tetaronike 1:3; 2:19.
Imwini kaungaaia Kristian ake i Tetaronike irouni Bauro bwa a na ikabebetei nanoia ni kaantaningan te mangauti, ao e tuangiia ni kangai: ‘E na roko ana bong Iehova n ai aron te tia ira n te bong.’ E reireiia naba bwa a na ‘kamarurungiia’ ao n tau baangiia.—1 I-Tetaronike 4:16-18; 5:2, 6.
A Kaekaaki Titiraki Aika Boto i Aon te Baibara:
4:15-17—Antai ake a ‘uotaki rake n naang bwa a na kaitiboo ma te Uea i eta,’ ao e kanga n riki aei? Bon aei taekaia Kristian aika kabiraki aika maiu n rokoni ke ni menani Kristo ma aomata ao mwaakana n tautaeka n te Tautaeka n Uea. A na ‘kaitiboo ma te Uea’ ae Iesu i karawa ae aki kona n noraki. A na rinanoni moa te mate ao ni manga kautaki bwa taamnei ngkana e na riki aei nakoia. (I-Rom 6:3-5; 1 I-Korinto 15:35, 44) E a kaman tia n roko ke ni mena Kristo ma aomata, ngaia are Kristian aika kabiraki aika mate ni boong aikai a aki kona n tiku n te ruanimate. A a bon “uotaki rake” naba ke ni kautaki n te tai are a mate iai.—1 I-Korinto 15:51, 52.
5:23—Tera are e nanonna Bauro ngke e tataro bwa a na ‘kawakinaki taamneia ao nanoia taari mwaane’? E nanonna iai Bauro taamnein, nanon, ao rabwatan te ekaretia ni Kristian ae kaainaki irouia Kristian ake a kabiraki ni kabane n ikotaki naba ma ake i Tetaronike. N onean mwin are e na tii tataro ibukini kateimatoan te ekaretia, e tataro naba ibukini kateimatoan ‘taamneina,’ ke aron nanona. E tataro naba ibukin ‘nanona,’ maiuna ke teimatoana, ao ‘rabwatana’ ae kaainaki irouia Kristian aika kabiraki. (1 I-Korinto 12:12, 13) E boni katuruturuaki n te tataro aei korakoran nanoni Bauro ni mutiakina te ekaretia.
Reireiara:
1:3, 7; 2:13; 4:1-12; 5:15. Te anga ae uaana ngkana ko na anga te reirei, boni kamoamoan te aomata ma nanom ni koaua ao kaungaana bwa e na karaoa ae raoiroi riki.
4:1, 9, 10. A riai taan taromauriia Iehova n teimatoa n rikirake n aia onimaki.
5:1-3, 8, 20, 21. Ngkai e a uakaan ana bong Iehova, ti riai n “tauu baangira, ao ti na karina te tanga are te onimaki ma te tangira; ao te barengaru ae kaantaningan te maiu.” Irarikin anne, ti riai ni mutiakin Ana Taeka te Atua aika taetae ni burabeti, ae te Baibara.
“TEI MATOA”
Ibukini kabwaouani baike e taekini Bauro n ana moan reta, a a kataia tabeman n te ekaretia ni kauntaekaia bwa e a rangi ni kaan “rokon [te] Uea.” E bon taekina te bwai ae e na “kaotaki moa” Bauro ibukini kaetan te iango aei.—2 I-Tetaronike 2:1-3.
E kaumaki Bauro ni kangai: “Tei matoa, taari, ao kam na tauu taian taeka akana kam reireiaki.” E angania te kaetieti bwa a ‘na kaokoroia mairoun te tari ae nakonako n te aro ae aki riai.’—2 I-Tetaronike 2:15; 3:6.
A Kaekaaki Titiraki Aika Boto i Aon te Baibara:
2:3, 8—Antai “te aomata are buakaka,” ao e na kanga ni kamateaki? E kabotauaki te “aomata” aei ma mataniwi n Aaro ake aongkoa Kristian ngaiia. Teuare e mwiokoaki ibukin tataekinan ana motikitaeka te Atua ibukia aika buakaka ao n anga te kaetieti ibukini kamateaia, bon taekan te “Rokou” ae Ana Tia Taetae te Atua ae Kakannato ae Iesu Kristo. (Ioane 1:1) Ngaia are e a kona n taekinaki iai Iesu bwa e kona ni kamatea teuare buakaka “n ikeni [ke te korakora ae mwamwakuri ni] wina.”
2:13, 14—A kanga Kristian aika kabiraki n ‘rineaki man te moan tai bwa a na kamaiuaki’? A a kamani katauaki te koraki n toro aikai bwa bon ana babaire Iehova, bwa ana kariki te aine e na kaikoaka atun Tatan. (Karikani Bwaai 3:15) E taekin naba baika riai n reke irouia te koraki aei Iehova, ae te mwakuri ae a riai ni karaoia ao te kataaki ae a na rinanona. Ngaia are e a weteia ‘nako iai.’
Reireiara:
1:6-9. E karaoi ana motikitaeka Iehova tii nakoia aika buakaka.
3:8-12. E aki riai n iangoaki kaanin ana bong Iehova bwa aonaia aomata ibukin aki mwakuriia n te aro are a aikoa kona iai ni katauraoi baika kainnanoi ao ni boutokaaia n te mwakuri ni minita. E kona ni karekea te taningaroti akean te mwakuri ao ni karina i nanora te “kanrabakauakin aia bwai aomata tabemang n te aro ae aki riai.”—1 Betero 4:15.
“KAWAKINA TE BAENE MWIOKOAKI I ROUM”
E reireinaki Timoteo irouni Bauro bwa e na “buaka n te buaka ae raoiroi n aikai n taua te onimaki ma mataniwin te nano ae raoiroi.” E katereterei naba baika riai n reke irouia mwaane aika iai mwiokoaia n te ekaretia te abotoro aei. E tua naba ae kangai Bauro nakon Timoteo: “Tai mutiakini karaki aika aki koaua aika aki itiaki.”—1 Timoteo 1:18, 19; 3:1-10, 12, 13; 4:7.
E korea ae kangai Bauro: “Tai bwana n un ni boaa te unimwane.” E kaumaka Timoteo ni kangai: “Kawakina te baene mwiokoaki i roum, ao ko na tan nako mani barantiko aika aki itiaki ma taiani kauntaeka aika ana bwai te baere atongaki ni kewe ba te ataibwai.”—1 Timoteo 5:1; 6:20.
A Kaekaaki Titiraki Aika Boto i Aon te Baibara:
1:18; 4:14—Baikara “taeka ni burabeti” ake a taekinaki ibukin Timoteo? Tao taeka ni burabeti tabeua ibukini mwiokoan Timoteo n te ekaretia ni Kristian n taai ake imwaina, ake a taekinaki irouni Bauro ngke e kairaki iroun te taamnei ni kawaran Rutetera n ana kauoua ni mwananga ni mitinare. (Mwakuri 16:1, 2) Ni kaineti ma “taeka ni burabeti” aikai, a a ‘katokai baiia’ unimwaane i aon Timoteo ae ataei ni kaokoroa ibukin te mwakuri ae okoro.
2:15—E na kanga te aine ni ‘kamanoaki ni bungian natina’? Bikoukouaia naati, tabeakinaia ao karaoan tabeia aine ni mwengaia, e kona ni ‘kamanoaki’ iai te aine man akean tabena ao n riki bwa ‘te tia uataeka ao te tia katabetabea te aba n tataekini baika aki riai.’—1 Timoteo 5:11-15.
3:16—Tera te baere raba are bwain te aroaro ni Kristian? E aki ataaki bwa tao e kona ni kororaoi ongeaban te aomata nakon riaini mwaakan Iehova n tautaeka ke e aki, ma e raba te bwai aei i nanon te tai ae maan. Ma e anga te kaeka iai Iesu rinanoni kateimatoani kororaoina ni kakaonimaki nakon te Atua ni karokoa matena.
6:15, 16—A kaineti taeka aikai nakon Iehova ae te Atua ke Iesu Kristo? A kaineti taeka aikai nakon teuare a kabwarabwaraa taekana ae Iesu Kristo. (1 Timoteo 6:14) Ni kabotauana ma aomata aika tautaeka bwa ueea, Iesu bon “te tia Tautaeka ae na karaoiroaki ae ti temanna” ao bon tii ngaia naba ae teimatoa n aki mamate. (Taniera 7:14; I-Rom 6:9) Ni moa man rierakena nako karawa ae aki kona n noraki iai, bon akea temanna i aon te aba ae ‘kona n noria’ ni matana.
Reireiara:
4:15. N aki ongeia bwa tao ti a kaman ke ti a tibwa riki bwa Kristian ngaira, ma ti riai ni kakorakoraira bwa ti na ririkirake ao n ikawai n ara onimaki.
6:2. Ngkana ti kammwakuraki iroun raora n onimaki, ti bon riai n tauraoi ni kakaonimaki riki ni beku irouna nakoia taani kammwakuri aika tiaki kaain te onimaki, n oneani mwin are ti na burebureia n te anga teuana.
“TATAEKINA ANA TAEKA TE ATUA [AO] KO NA KAKORAKORAKO”
E korea ae kangai Bauro ibukini katauraoan Timoteo nakon taai aika kangaanga ake imwaina: “E aki anganira te Atua te nano ae mamaku; ma E anganira te nano ae korakora, ae tatangira te aba, ae kawanawana te aba.” E reireiaki naba Timoteo ni kangai: “E aki riai ba e na kauntaeka ana toro te Uea; ma e na nimamanei nakoia aomata ni kabaneia, e na rabakau n reirei.”—2 Timoteo 1:7; 2:24.
E kaungaa Timoteo Bauro ni kangai: “Ko na tai toki n tauu bukini baikana ko reireiaki, akana ko taku ba a koaua.” E a taabangaki reirei aika kabwaouaa te koaua, ngaia are e a reireia te mataniwi ae ataei aei te abotoro ni kangai: “Tataekina ana taeka te Atua; ko na kakorakorako . . . , ko na kaoti aia buakaka aomata nako ia, ko na boaiia, ko na kauungaia.”—2 Timoteo 3:14; 4:2.
A Kaekaaki Titiraki Aika Boto i Aon te Baibara:
1:13—Baikara “taeka akana kamaiu”? “Taeka akana kamaiu” bon “ana taeka ara Uea are Iesu Kristo” aika reirei ni Kristian aika koaua. (1 Timoteo 6:3) A boraoi ana reirei Iesu ao ana mwakuri ma Ana Taeka te Atua, ngaia are te taeka ae “taeka akana kamaiu” e kona naba ni karababaki nanona bwa ana reirei te Baibara ni kabane. A kona ni buokira reirei aikai n nori baika e tangiri Iehova mairoura. Ti teimatoa n tauu taeka aikai rinanoni maiuakinani baika ti a tia n reiakini man te Baibara.
4:13—Baikara “booki ake kunin te man”? Nanon te taeka ae “booki ake kunin te man” boni korean te rongorongo i aon te bwai ae karaoaki mani kunin te man. Tao e boni bubutii Bauro tabeua mwakoron te Baibara n Ebera bwa e aonga n reiakini ngke e kabureaki i Rom. A a bon tia ni karaoaki tabeua mai buakon nira ni boki man te beeba ae karaoaki man te uteute ao tabeua riki mani kunin te man.
Reireiara:
1:5; 3:15. Onimakinani Kristo Iesu iroun Timoteo ae moan te kakawaki, bon te onimaki are e rooti bwaai ni kabane ake e karaoi, are e reke irouna man reiakinana n te Baibara i nanon uarerekena ni mwengana. Ao ai kakawakira ngkanne irouia kaain te utu bwa a na iaiangoi raoi aroia ni kakaraoi tabeia ake a mwiokoaki iai nakon te Atua ao natiia!
1:16-18. Ti bia tataro ibukia raora n onimaki ngkana a rinanoni kataaki ao ni kaaitara ma te bwainikirinaki, ke ni kabureaki ao ni karaoi naba ara kabanea ni konaa ibukini buokaia.—Taeka N Rabakau 3:27; 1 I-Tetaronike 5:25.
2:22. A aki riai Kristian ao riki rooro n rikirake n rangi ni katabetabeia ma kamarurungan rabwataia, takaakaro, anene, te kakibotu, baika mamatennanoi, te mwamwananga, taetae ni kawai aika akea uaaia ao mwakuri n aron aikai, n te aro are e a karako iai aia tai ibukin ukoukorani mwakuri aika irekereke ma aia onimaki.
[Taamnei n iteraniba 31]
Tera te kabanea n reta ae kairaki koreana iroun te taamnei are e koreaki iroun te abotoro Bauro?