Te Touati Ae Kakaonimaki Ao Ana Rabwata N Tautaeka
“Ao antai te touati ae kakaonimaki ae wanawana, ae kateaki iroun ana toka ba mataniwiia tabonibaina, ba e na angangania kanaia aika tibangaia n aia tai?”—RUKA 12:42.
1, 2. Tera te titiraki ae kakawaki are e tabekia Iesu ni kaineti ma boong aika kaitira?
NGKE e tabe Iesu n taekina te kanikina ae mwaiti kanoana ibukini boong aika kaitira, ao e tabeka te titiraki ae kangai: “Ao ai antai te toro ae kakaonimaki ae wanawana, ae kateaki iroun ana toka ba mataniwiia tabonibaina ni kaamarakeia n aia tai?” E reitia nako Iesu n taekinna bwa e na anganaki te toro aei kaniwangana ibukini kakaonimakina, rinanoni kateana bwa mataniwin ana bwai nako te Toka.—Mataio 24:45-47.
2 Tabeua te namwakaina imwain aei, ao e a tia Iesu n titiraki n te aeka n titiraki aei naba. (Wareka Ruka 12:42-44.) E atonga te toro bwa te “touati” ao e taekinia [“kain ana auti,” BK] bwa “tabonibaina.” Te touati bon te tia tararuaa te auti ke mataniwia tooro. Ma te touati bon te toro naba. Antai te toro ke te touati aei, ao e kanga ni “kaamarakeia n aia tai”? E rangi ni kakawaki ibukira ni kabane bwa ti na ataa te kawai ae kamanenaaki ibukin tibwatibwaakin amwarake n taamnei.
3. (a) Tera aroia taani kanakorongorongo n Aaro ake aongkoa Kristian ngaiia ni kataia ni kabwarabwaraa ana taeka Iesu ibukin te “toro”? (b) Antai te “touati” ke te “toro” ao antai “tabonibaina” ke “kain ana auti”?
3 A aki toki taani kanakororongorongo n Aaro ake aongkoa Kristian ngaiia n iangoia bwa ana taeka Iesu aikai bon taekaia te koraki ake a rietata nakoaia i buakoia aomata ake a taku bwa Kristian ngaiia. Ma e aki taekinna n te kaikonaki anne Iesu are ngaia te “toka,” bwa a na mwaiti kurikuri tooro aika a maenako rinanoni koraki n Aaro ake aongkoa Kristian ngaiia aika kakaokoro. N oneani mwin anne, e kamataataa n taekinna bwa e na tii teuana te rabwata ae te “touati,” ke te “toro,” are e na kateia bwa mataniwin ana bwai nako. Ai ngaia are n aron ae e aki toki ni kabwarabwaraaki n te maekatin aei, e riai n tei te touati ibukin te “nanai ae uarereke” ake taan rimwini Kristo aika kabiraki ae te rabwata teuana ke te botaki. E a bon tibwa tia naba n taekinia te koraki aei Iesu n te rongorongo are n ana Euangkerio Ruka. (Ruka 12:32) Te taeka ae “tabonibaina” ke “kain ana auti,” e nanonaki naba iai te botaki aei ma e katuruturuaki riki mwiokoaia n tatabemania nako. E kona ni mwemwe te titiraki ae kakannongora ae kangai: A bane n reke mwiokoaia kaain te koraki n toro aei n tatabemania nako n anganga te amwarake n taamnei n te tai ae riai? E kona n teretere kaekaan aei ngkana ti nenera raoi ae taekinaki n te Baibara.
Ana Toro Iehova n Taai Ake Rimoa
4. Tera aron Iehova n taekina te natannaomata ae Iteraera rimoa, ao tera ae kakawaki ataakina ibukin te natannaomata anne?
4 E taekinia ana aomata ae te natannaomata ae Iteraera rimoa Iehova bwa te koraki n toro. “Bon taani kakoaua au taeka ngkami [aika mwaiti],” aikai ana taeka Iehova, “ao au tia makuri [ae tii temanna] ae I rineia.” (Itaia 43:10) A bane kaain te natannaomata aei n riki bwa kaain te koraki n toro ane teuana anne. Ma e kakawaki ataakin ae tii ibonga n ikotaki ma tibun Rewi aika tiaki ibonga aika a mwiokoaki n reireiaia te natannaomata te Tua.—2 Rongorongo 35:3; Maraki 2:7.
5. Ni kaineti ma Iesu, tera te bitaki ae korakora are e riki?
5 E koaua bwa te toro are e taekinna Iesu bon te natannaomata ae Iteraera? Tiaki ngaia anne. Ti ataa anne ibukin ana taeka Iesu nakoia I-Iutaia ake n ana bong ae kangai: “E na anaki mai roumi uean te Atua, ao e na anganaki te botanaomata ae kariki uaana.” (Mataio 21:43) E teretere n aei bwa iai te bitaki ae na riki, bwa e na kabongana te natannaomata ae boou Iehova. Ma ana mwakuri ngkanne te toro are n ana kaikonaki Iesu, e toua mwini bannan te mwakuri ae titeboo ma are e kakaraoia ngkoa ana “toro” te Atua i Iteraera rimoa, ngkana e kaineti ma ana kaetieti te Atua ibukia aomata.
Kaotin te Toro ae Kakaonimaki
6. Tera te natannaomata ae boou are e moan riki ni Bentekota 33 C.E., ao antai ake a riki bwa kaaina?
6 E kaainaki te natannaomata ae boou ae “ana Iteraera te Atua” irouia tibun Iteraera n taamnei. (I-Karatia 6:16; I-Rom 2:28, 29; 9:6) E moa n riki aei ni kabwaroan taamnein te Atua ni Bentekota 33 C.E. Imwin anne, a bane n riki Kristian aika kabiraki n te taamnei bwa kaain te natannaomata anne, ae e beku ngkai bwa te koraki n toro ae kateaki iroun te Toka ae Iesu Kristo. A anganaki kaain te natannaomata anne n tatabemania nako mwiokoaia ae tataekinan te rongorongo ae raoiroi ao kakiritianakia aomata. (Mataio 28:19, 20) Ma a irekereke kaain te koraki anne ni kabane ma katauraoan amwarake n taamnei n te tai ae riai? Ti na nora aroni kaekaan te titiraki aei n te Baibara.
7. Tera aia mwakuri abotoro ae moan te kakawaki are a karaoia, ao baikara mwiokoaia ake a a manga anganaki riki?
7 Ngke e rineia ana abotoro ake 12 Iesu ao e irekereke aia mwakuri ae moan te kakawaki ma kanakoaia n tataekina te rongorongo ae raoiroi nakoia aomata nako. (Wareka Mareko 3:13-15.) E boraoi te mwioko aei ma nanon raoi te taetae ni Kuriiti ae apostolos, ae reke man te weabe ae nanona “kanakoaki.” Ma ni waakinakon te tai ngke e nang kateaki te ekaretia ni Kristian, e a riki ngkanne te nakoa n abotoro bwa te ‘nakoa ni mataniwi.’—Mwakuri 1:20-26.
8, 9. (a) Tera are a moanibwaia riki abotoro ake 12? (b) Antai riki ake a anganaki taiani mwioko n aron ae kamatoaaki iroun te rabwata n tautaeka?
8 Tera are a moanibwaia riki abotoro ake 12? E kona n noraki kaekaan aei ni baike a riki n taorimwini bongini Bentekota. Ngke e riki te kauntaeka ibukin tibwatibwaan te amwarake nakoia aine ake a mate buuia ni katoa bong, a botiia taan rimwini Kristo abotoro ake 12 ao a taku nakoia: “E bon aki tau ba ti na kaki tabera ae ana taeka te Atua ao ti na katabeira ni bairea taekan te amarake.” (Wareka Mwakuri 6:1-6, BK.) Ibukin anne ao abotoro a a rineia taari riki tabemwaang ake a tau ibukin tararuaan “te makuri anne.” A karaoa aei bwa a aonga ni kabanei aia tai ni ‘kaotiota ana taeka te Atua.’ Ao mwin te babaire anne, e a reke te kakabwaia mairoun Iehova bwa “e riki rake ana taeka te Atua; ao a boni kabatiaki taian reirei i Ierutarem.” (Mwakuri 6:7) Ngkanne, e a tiku te mwioko ae moan te kakawaki ibukini kaamwarakeaia aomata ni bwaai n taamnei i nanoni baia abotoro.—Mwakuri 2:42.
9 Imwin tabeua te tai ao a mwiokoaki ni mwakuri aika kakawaki aomata tabemwaang. A kamwanangaaki man te ekaretia are i Antioka Bauro ao Barenaba bwa a na mitinare rinanon ana kairiri te taamnei ae raoiroi. A bon ataaki naba bwa abotoro, e ngae ngke a aki warekaki i buakoia uaake 12 ake a moan rineaki. (Mwakuri 13:1-3; 14:14; I-Karatia 1:19) E kamatoaaki mwiokoaia iroun te rabwata n tautaeka i Ierutarem. (I-Karatia 2:7-10) Teutana te tai imwin anne, ao e a reke mwiokoani Bauro n tibwaan amwarake n taamnei. Ao e a korea ana moan reta ae e kairaki koreana rinanon te taamnei.
10. A bane n irekereke Kristian ake a kabiraki n te taamnei n te moan tienture ma katauraoan amwarake n taamnei? Kabwarabwaraa.
10 E ngae n anne a bane Kristian aika kabiraki n te taamnei n irekereke ma tararuaan te mwakuri n uarongorongo ao katauraoan amwarake n taamnei? Tiaki ngaia anne. E tuangira te abotoro Bauro ni kangai: “Taan tuatua aomata ni kabaneia? Burabeti aomata ni kabaneia? Taan reirei aomata ni kabaneia? Taani karaoi kakai aomata ni kabaneia?” (1 I-Korinto 12:29) E ngae ngke a tabetabe ma te mwakuri n uarongorongo Kristian ni kabane aika natinaki n te taamnei, ma tii mwaane aika tianaki mwaitiia ake tii waniman aika kakaokoro ake a kabonganaaki bwa a na korei booki aika 27 i nanon te Koroboki ni Kristian ae Tabu n te Taetae ni Kuriiti.
Te Toro ae Kakaonimaki n Taai Aikai
11. Baikara ana “bwai nako” Kristo ake e kateaki te toro i aoia?
11 E kateretereaki raoi n ana taeka Iesu ake a koreaki ni Mataio 24:45 ae e na bon iai te koraki n toro ae kakaonimaki ae wanawana aika a na maeka i aon te aba n tain te toki. N Te Kaotioti 12:17 (NW) ao a taekinaki iai aomata aikai bwa “nikiraia” ana kariki te aine. A a tia nikira aikai ni kabane ni kateaki bwa mataniwin ana bwai nako Kristo aika i aon te aba. Ana “bwai nako” Kristo ake e kateaki i aoia te touati ae kakaonimaki bwa e na tararuai, bon ana bwai te Toka aika tangiraki irouna i aon te aba, are a nanonaki naba iai aomata ake a na aantaeka nakon te Tautaeka n Uea ao baika a kamanenaaki n tataekinan te rongorongo ae raoiroi.
12, 13. E na kanga n ataia te Kristian bwa e weteaki mai karawa?
12 E na kanga n ataia te Kristian bwa ngaia kaain te nako karawa ao kaain naba te nikira mai buakoia tibun Iteraera n taamnei? E kaekaaki aei n ana taeka te abotoro Bauro nakoia te koraki ake a uataboa te kantaninga ibukin te nako karawa ma ngaia ae kangai: “Ba akana kairaki iroun Tamnein te Atua ao bon natin te Atua. Ba kam aki anganaki te tamnei are e toronaki te aba i rouna ba kam aonga ni manga maku; ma kam anganaki te Tamnei ae e natinaki te aba i Rouna, ae ti tataro i Rouna ni kangai, Aba, Tamara. Ao te Tamnei aei E buobuoki ma tamneira ni kaotiotira ba natin te Atua ngaira: ao ngkana natina ngaira, ao taan ababa iai; taan ababa iroun te Atua, ao taan uaia n ababa ma Kristo; ba ngkana ti bainikirinaki ma Ngaia, ao ti na neboaki naba ma Ngaia.”—I-Rom 8:14-17.
13 E teretere raoi bwa a boni kabiraki n te taamnei ae raoiroi are mairoun te Atua aomata aikai n tatabemania nako ao a “weteaki” mai karawa ke a ‘kaoaki.’ (Ebera 3:1) Bon aei ana kakao te Atua. Mangaia are a butimwaeia n te tai naba are e reke irouia, n akea aia titiraki ke nanokokorakia ke maakuia kioina ngkai a kukurei n riki bwa natin te Atua. (Wareka 1 Ioane 2:20, 21.) Ngkanne a bon aki rinea te kantaninga aei i bon irouia, ma e angania ana kanikina Iehova ke e nurakina taamneina ae raoiroi i aoia.—2 I-Korinto 1:21, 22; 1 Betero 1:3, 4.
Te Iango ae Eti
14. Tera aroia n iangoa weteaia akana kabiraki?
14 Tera ae a riai n iangoia i bon ibukia te koraki aika kabiraki aikai ngkai a tataningaa kaniwangaia mai karawa? A ataia bwa e ngae ngke e a tia n reke nakoia te kakao ae moan te tamaroa, ma bon tii te kakao. A riai n teimatoa ni kakaonimaki ni karokoa mateia bwa e aonga n reke irouia te kaniwanga aei.Titeboo aia namakin ma Bauro ni bwainan te nanorinano ngke e kangai: “Taari, I aki taku ba I a tia n tauua: ma ti teuana te bwai ae I karaoia, I manuoki baika i mwiu, ao I arorai nakoni baika i mwaiu, I kakorakoraai ni biri nakon te [tia] ni kani karekea te kaniwanga are te weteaki mai eta iroun te Atua i nanoni Kristo Iesu.” (I-Biribi 3:13, 14) A riai kaain te nikira aika kabiraki ni karaoa aia kabanea n tamaroa n ‘nakonako n te aro ae tau ma te wewete are a weteaki iai n te nanorinano ni kabanea’ ao ni karaoia ma te ‘maaku ao te ruru.’—I-Ebeto 4:1, 2; I-Biribi 2:12; 1 I-Tetaronike 2:12.
15. Tera ae a riai n iangoia Kristian ibukia te koraki ake a katoong banna ni Kauring ao tera aroia ake a kabiraki n iangoia i bon irouia?
15 N te itera teuana, tera ae a riai n iangoia Kristian ake tabemwaang ibukin te aomata ae taku bwa ngaia kaain te koraki ake a kabiraki ao ni moanna ni katoong banna ni Kauring? E aki riai ni kabuakakaaki te aomata anne, bwa bon tii i marenana ma Iehova. (I-Rom 14:12) Ma a bon aki naba tangira tabeakinaia ae okoro Kristian ake taani kabiraki ni koaua. A aki kakoauaa bwa rikia bwa kaain te koraki ake a kabiraki a nang anganaki iai te atatai ae okoro ae raka i aon aia atatai kaain te “koraki ae uanao” ake tabeman aika mwaatai. (Te Kaotioti 7:9) A aki kakoauaa naba ae e bati riki te taamnei ae raoiroi irouia nakoia raoia aika “tiibu tabemwaang.” (Ioane 10:16) A aki kantaningaa akoaia ae okoro ao a aki naba taekinna bwa kioina ngkai a katoong banna a a rietata iai i aoia unimwaane n te ekaretia ake a a tia n rineaki.
16-18. (a) A bane taani kabiraki n irekereke ma kaotani koaua aika boou man te Baibara? Kabwarabwaraa. (b) E aera ngkai e aki riai iroun te Rabwata n Tautaeka bwa e na ongoraei moa aia iango aomata ni kabane ake a taku bwa a kabiraki?
16 A bane taani kabiraki ni katobibia te aonnaba aikai n teimatoa n itoman i marenaia ibukini maroroakinan rongorongo aika irekereke ma kaotaraeani koaua aika boou i aon te Baibara? Tiaki ngaia anne. E ngae ngke e mwiokoaki ni kaamwarakeaia kaain aia auti taan rimwini Kristo te koraki n toro ae bati kaaina aei, ma a aki bane kaaina n titeboo tabeia ke mwiokoaia. (Wareka 1 I-Korinto 12:14-18.) N aron ae taekinaki mai moa riki, n te moan tienture ao a bane n irekereke te koraki aei ma te mwakuri n uarongorongo ae rangi ni kakawaki. Ma tii te koraki ae tianaki raoi mwaitiia aika a kamanenaaki ibukini koreani bokin nako te Baibara ao tararuaan te ekaretia ni Kristian.
17 E kangai kabwarabwaraana: N tabetai ao e taekinaki n te Baibara taekan “te ekaretia” bwa e karaoi mwakuri tabeua ni kaineti ma baika a tabeakinaki iroun te komete ni kaboowi n te ekaretia. (Mataio 18:17) Ma n etina, bon tii unimwaane aika karaoa te mwakuri aei n aron aia konabwai ngkai ngaiia taan tei ibukin te ekaretia. A aki reitaki moa unimwaane ma kaain te ekaretia ni kabane ibukin ongoraean aia iango aika kakaokoro imwaini karaoan aia babaire. Ma a boni karaoa mwiokoaia are a a tia n anganaki ao ni beku ibukin te ekaretia ae bwanin.
18 N aron naba anne, ni boong aikai iai mwiokoaia mwaane aika kabiraki aika tianaki mwaitiia bwa a na tei ibukin te koraki n toro. Boni kaain aia Rabwata n Tautaeka Ana Tia Kakoaua Iehova mwaane aikai. A mataniwi mwaane aika kabiraki n te taamnei aikai n te mwakuri ibukin te Tautaeka n Uea ao katauraoani babaire ibukin amwarake n taamnei. N aron are e riki n te moan tienture, a aki ongoraeakinaki naba aia iango kaain te koraki n toro n tatabemania nako iroun te Rabwata n Tautaeka imwaini karaoan aia babaire. (Wareka Mwakuri 16:4, 5.) Ma e ngae n anne, e korakora irekerekeia taani Kakoaua aika kabiraki ni kabane n te mwakuri n tai ae rangi ni kakawaki ae tabe ni waakinaki ngkai. Ma ngkai te koraki n toro ngaiia, ngkanne bon te rabwata ae tii teuana “te toro ae kakaonimaki ae wanawana,” ma bon iai mwiokoaia aika kakaokoro n tatabemania nako.—1 I-Korinto 12:19-26.
19, 20. Tera te iango ae riai ae reke irouia te koraki ae uanao ibukin “te toro ae kakaonimaki ae wanawana” ma ana Rabwata n Tautaeka?
19 Baikara uaani koaua akana a taekinaki mai eta nakon rikirakeni mwaitiia kaain te koraki ae uanao ake a kantaningaa te maiu n aki toki i aon te aba? Ngkai ana bwai naba te Uea ngaiia, a kukurei ni kaai ni mwakuri ao n aantaeka nakon ana babaire te Rabwata n Tautaeka are e tei ibukin “te toro ae kakaonimaki ae wanawana.” A kakaitau kaain te koraki ae uanao ibukin amwarake n taamnei aika a tibwatibwaaki i aan ana kairiri te Rabwata n Tautaeka. Ngkai a tabe ni karinea te toro bwa te koraki n toro, ma n te tai naba anne a taraia raoi kaain te koraki ae uanao bwa a na aki karietataa ane e taku bwa ngaia naba kaain te koraki n toro anne. Akea te Kristian ae kabiraki n taamnein te Atua ae tangiria ke ni kantaningaa te aeka ni mwakuri n akoi anne nakoina.—Mwakuri 10:25, 26; 14:14, 15.
20 Ngkana tao ngaira “kain ana auti,” aika kaain naba te nikira aika kabiraki, ke ngkana kaain te koraki ae uanao ngaira, ti bia motinnanoia bwa ti na kaai ni mwakuri ao n aantaeka nakon te touati ae kakaonimaki ma ana Rabwata n Tautaeka. Ti bia bane n tatabemanira nako ni ‘kamarurungira n tantani’ ao ni kaotiira bwa ti teimatoa ni kaotiota ara kakaonimaki ni karokoa te toki.—Mataio 24:13, 42.
Ko Uringnga?
• Antai “te toro ae kakaonimaki ae wanawana” ao antai kaain ana auti?
• E na kanga n ataia te aomata bwa e weteaki mai karawa?
• Antai ae anganaki te mwioko ae moan te kakawaki ibukini katauraoan amwarake n taamnei aika boou?
• E na kanga temanna mai buakoia taani kabiraki n iangoia i bon irouna?