Juillet

Nuhe Jesu dọ bosọ wà lẹpo, etlẹ yin to azọ́njiawu he e wà lẹ mẹ do linlẹn po numọtolanmẹ Otọ́ etọn tọn lẹ po hia to pipé mẹ. (Joh. 14:9) Etẹwẹ mí gán plọn sọn azọ́njiawu Jesu tọn lẹ mẹ? Jesu po Otọ́ etọn po yiwanna mí sisosiso. Whenue Jesu to aigba ji, e do obá he mẹ owanyi etọn na gbẹtọ lẹ siso jẹ hia gbọn azọ́njiawu huhlọnnọ lẹ wiwà nado de yajiji yetọn pò dali. To gbèdopo, nukuntọ́nnọ awe delẹ dawhá ylọ ẹ nado biọ alọgọ etọn. (Mat. 20:30-34) Doayi e go dọ “lẹblanu whàn Jesu,” podọ to enẹgodo, e gbọazọ̀nna yé. Hogbe Glẹkigbe tọn he yin yiyizan tofi bo yin lilẹdo “lẹblanu whàn,” nọ dlẹnalọdo numọtolanmẹ awuvẹmẹ tọn sisosiso de tintindo. Awuvẹmẹ sisosiso mọnkọ he yin dohia owanyi tọn wẹ sọ whàn Jesu nado na núdùdù mẹhe huvẹ to hùhù lẹ bosọ gbọazọ̀nna pòtọnọ de. (Mat. 15:32; Malku 1:41) Mí gán kudeji dọ Jehovah, yèdọ Jiwheyẹwhe “awuvẹmẹ sisosiso” tọn po Visunnu etọn po yiwanna mí taun bosọ nọ sè vivẹ́ whenue mí to yaji. (Luku 1:78; 1 Pita 5:7) Lehe yé na ko to jejeji nado de nuhahun he to yadona gbẹtọvi lẹ sẹ̀ mlẹnmlẹn do sọ! w23.04 3 huk. 4-5

Mí gán ze afọdide yọ́n-na-yizan lẹ ma nado hùn míde do nuvò na pọndohlan ylankan po linlẹn he gbayipe to titonu Satani tọn mẹ lẹ po. Mí gán yí linlẹn dagbe lẹ do gọ́ ayiha mítọn mẹ eyin mí nọ hia Biblu bosọ nọ plọn ẹn. Opli lẹ yìyì po mahẹ dido to lizọnyizọn lọ mẹ po nasọ basi hihọ́na nulẹnpọn mítọn. Podọ, Jehovah dopà dọ emi ma na dike mí ni yin whiwhlepọn zẹ̀ nuhe mí gán doakọnna go. (1 Kọl. 10:12, 13) Dopodopo mítọn dona nọ hodẹ̀ hugan gbede pọ́n nado to nugbonọ yin na Jehovah zọnmii to azán godo tọn he vẹawu ehelẹ mẹ. Jehovah jlo dọ ‘mí ni nọ hùn ahun mítọn na emi’ to odẹ̀ mẹ. (Salm. 62:8) Nọ pà Jehovah bo nọ dopẹna ẹn na nuhe e nọ wà lẹpo. Nọ biọ dọ ni gọalọna we nado nọ gboadọ to lizọnyizọn lọ mẹ. Nọ vẹ̀ ẹ dọ ni gọalọna we nado duto nuhahun depope ji bo nọavùnte sọta mẹtẹnpọn depope he a gán pehẹ. Ma dike nudepope kavi mẹdepope ni glọnalina we nado nọ hodẹ̀ hlan Jehovah to gbesisọ mẹ blo. w23.05 7 huk. 17-18

Naegbọn mí do nọ yì opli agun tọn lẹ? Whẹwhinwhẹ́n tintan lọ wẹ nado pà Jehovah. (Salm. 26:12; 111:1) Mí sọ nọ yì opli lẹ, na mí nido penugo bo na tuli ode awetọ to ojlẹ awusinyẹn tọn ehelẹ mẹ. (1 Tẹs. 5:11) Eyin mí ze alọ bo na gblọndo, mí nọ gọalọ nado jẹ yanwle awe ehelẹ kọ̀n. Amọ́ nudelẹ gán nọ hẹn ẹn vẹawuna mí nado na gblọndo. Mí gán nọ dibu nado na gblọndo kavi tindo ojlo vẹkuvẹku nado na gblọndo amọ́ bọ yè ma na yí alọ mítọn whẹwhẹ dile mí na ko jlo do. Nawẹ mí gán pehẹ avùnnukundiọsọmẹnu ehelẹ gbọn? Apọsteli Paulu dọ dọ mí dona nọ na ayidonugo ‘tulinina ode awetọ.’ Mí na voawu dogọ nado ze alọ, eyin mí nọ flindọ gblọndo kleun he do yise mítọn hia de tlẹ gán na tuli mẹdevo lẹ. Podọ, eyin yè ma yí alọ mítọn whẹwhẹ, homẹ mítọn gán hùn dọ mẹdevo lẹ to agun lọ mẹ na do dotẹnmẹ nado na gblọndo.—1 Pita 3:8. w23.04 20 huk. 1-3

Ahọlu de gbedide de tọ́n! Ju he ko yin kanlinmọ to Babilọni na nudi owhe 70 lẹ vò todin nado lẹkọyi otò yetọn mẹ to Islaeli. (Ẹzla 1:2-4) Jehovah kẹdẹ wẹ gán wà ehe dotana. To paa mẹ, Babilọninu lẹ ma nọ tún kanlinmọ yetọn lẹ dote. (Isa. 14:4, 17) Amọ́, yè ko gbawhàn Babilọni tọn, bọ ahọlu yọyọ lọ dọna Ju lẹ dọ yé gán yì. Ju lẹpo titengbe tatọ́ whẹndo tọn lẹ pannukọn nudide de: enẹ wẹ nado tọ́n sọn Babilọni kavi nado gbọṣi finẹ. E ma na ko bọawu nado basi nudide enẹ. Na susu yetọn ko whẹ́n mẹho wutu, e vẹawuna yé nado basi gbejizọnlin lọ. Podọ na Babilọni wẹ suhugan yetọn yin jiji te wutu, finẹ wẹ yé jẹakọ hẹ hugan. Na yewlẹ, aigba tọgbo yetọn lẹ tọn wẹ Islaeli yin. E taidi dọ Ju delẹ jẹadọkun taun to Babilọni, enẹwutu e gán ko vẹawuna yé nado jo owhé whanpẹnọ yetọn kavi ajọ́ yetọn lẹ do bo wá sawhé do otò he yé ma jẹakọ hẹ de mẹ. w23.05 14 huk. 1-2

Ohó Jiwheyẹwhe tọn dotuhomẹna mí nado zindonukọn bo to awuwlena akọndonanu, awuvẹmẹ po owanyi po. Luku 21:19 dọ dọ: “Gbọn akọndonanu mìtọn dali wẹ mì na whlẹn ogbẹ̀ mìtọn gán.” Kolosinu lẹ 3:12 dọmọ: ‘Mì yí awuvẹmẹ dogo.’ Podọ 1 Tẹsalonikanu lẹ 4:9, 10 dọmọ: “Mìlọsu lẹ ko yin pinplọn gbọn Jiwheyẹwhe dali nado nọ yiwanna ode awetọ. . . . Ṣigba, mẹmẹsunnu lẹ emi, mí to tudohomẹna mì, nado nọ to mọwà to gigọ́ mẹ dogọ.” Wefọ ehe lẹpo wẹ yin kinkan na devi he ko nọ do akọndonanu, awuvẹmẹ po owanyi po hia lẹ. Etomọṣo, yé dona zindonukọn nado to awuwlena jẹhẹnu ehelẹ. Mílọsu dona wà nudopolọ. Nuhe na gọalọna we wẹ nado lẹnnupọndo lehe Klistiani dowhenu tọn lẹ do jẹhẹnu ehelẹ hia do ji. Enẹgodo, a na mọ lehe a gán hodo apajlẹ devi enẹlẹ tọn do, bo gbọnmọ dali dohia dọ a ko wleawudaina nukunbibia daho lọ. To whenẹnu whenue nukunbibia daho lọ na bẹjẹeji, a na ko plọn lehe yè nọ doakọnnanu do, podọ a na magbe nado to akọndonanu zọnmii. w23.07 2 huk. 4; 3 huk. 8

Vlavo mí yin dopo to mẹyiamisisadode lẹ kavi “lẹngbọ devo lẹ” mẹ, mí dona gbọṣi “Aliho Wiwe-Yinyin Tọn” lọ ji dile e to pinplan mí gbọn paladisi gbigbọmẹ tọn lọ mẹ, bo nasọ hẹn mí yì dona sọgodo tọn Ahọluduta lọ tọn lẹ kọ̀n. (Joh. 10:16) Sọn 1919, sunnu, yọnnu gọna ovi livi susu lẹ ko tlọ́n Babilọni Daho lọ mẹ, yèdọ sinsẹ̀n lalo lẹpo to pọmẹ bo ko jẹ gbejizọnlinzin ji to aliho yẹhiadonu tọn enẹ ji. Whenue Ju lẹ tlọ́n Babilọni, Jehovah hẹn ẹn diun dọ afọklẹnnu he to aliji lẹpo yin didesẹ na yé. (Isa. 57:14) Bọ etẹwẹ lo na nuhe dù “Aliho Wiwe-Yinyin Tọn” lọ to egbehe? Owhe kanweko susu lẹ jẹnukọnna 1919, Jehovah yí sunnu budisi Jiwheyẹwhe tọ́ lẹ zan nado hẹn ẹn yọnbasi na mẹdevo lẹ nado mọ aliho lọ bo tọ́n sọn Babilọni Daho lọ mẹ. (Yijlẹdo Isaia 40:3 go.) Yé wà azọ́n awuwle tọn he yin dandan tọn, enẹ wẹ ali-zọ́n gbigbọmẹ tọn de nado hẹn ẹn yọnbasi na ahunjijlọnọ lẹ to nukọn mẹ nado tọ́n sọn Babilọni Daho lọ mẹ bo biọ paladisi gbigbọmẹ tọn lọ mẹ fie sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke Jehovah tọn ko yin hinhẹngọwa te. w23.05 15-16 huk. 8-9

Jehovah nọ jlo dọ mí ni sẹ̀n emi po ayajẹ po, podọ sọn ojlo mẹ wá. (2 Kọl. 9:7) Enẹwutu, be mí dona zindonukọn bo to vivẹnudo nado jẹ yanwle gbigbọmẹ tọn de kọ̀n eyin e ma tlẹ jlo mí wẹ ya? Lẹnnupọndo apajlẹ apọsteli Paulu tọn ji. E dọmọ: “Yẹn nọ to mẹplọnlọ sinsinyẹn do agbasa ṣie [go] bo nọ hẹn ẹn di afanumẹ de.” (1 Kọl. 9:25-27; Odò.) Paulu hẹn ede po huhlọn po nado wà nuhe Jehovah biọ, etlẹ yin to whenue e ma jlo e nado wàmọ. Be Jehovah kẹalọyi sinsẹ̀nzọn Paulu tọn ya? Gbau! Podọ Jehovah dona ẹn na vivẹnudido etọn lẹ. (2 Tim. 4:7, 8) Mọdopolọ, homẹ Jehovah tọn nọ hùn nado mọdọ mí to vivẹnudo nado jẹ yanwle mítọn kọ̀n, etlẹ yin whenue mí mọdọ mí ma tindo ojlo nado wàmọ. Homẹ etọn nọ hùn, na dile etlẹ yindọ mí ma nọ wàmọ to whelẹponu na mí yiwanna azọ́n enẹ wutu, e yọnẹn dọ owanyi he mí do na ẹn wẹ nọ whàn mí nado wà ẹ. Kẹdẹdile Jehovah dona Paulu do, E na dona mílọsu na vivẹnudido mítọn lẹ. (Salm. 126:5) Podọ, dile mí to dona Jehovah tọn mọ, ojlo mítọn tlẹ gán jẹ sinsinyẹn ji dogọ. w23.05 29 huk. 9-10

Apọsteli Paulu yí mẹhe ma na lùn azán Jehovah tọn tọ́n lẹ jlẹdo mẹhe to amlọndọ lẹ go. Yé ma nọ yọ́n nuhe to jijọ lẹdo yé lẹ kavi yọnẹn dọ whenu to yìyì. Enẹwutu, yé ma gán doayi nujijọ titengbe delẹ go kavi yinuwa gando yé go. To egbehe, suhugan mẹlẹ tọn wẹ to amlọndọ to gbigbọ-liho. (Lom. 11:8) Yé ma nọ kiyana kunnudenu lọ dọ mí to gbẹnọ to “azán godo tọn lẹ” mẹ, podọ dọ nukunbibia daho lọ na wá to madẹnmẹ. (2 Pita 3:3, 4) Amọ́, mí yọnẹn dọ ayinamẹ gbọdo lọ nado gbọṣi nukle yin niyaniya tọn hugan gbede pọ́n dile ojlẹ to yìyì. (1 Tẹs. 5:6) Enẹwutu, ahun mítọn ma dona nọ gbàdo. Etẹwutu? Na mí nikaa dadó whẹho tonudidọ tọn egbezangbe tọn kavi whẹho paa gbẹtọvi tọn lẹ mẹ. Kọgbidinamẹ lọ nado nọgodona tonudọgbẹ́ de na jideji dile azán Jehovah tọn to dindọnsẹpọ dogọ. Amọ́, mí ma dona nọ to nuhà gando lehe mí dona yinuwa do go. Gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn gán gọalọna mí bọ ahun mítọn ma na gbàdo, podọ mí na penugo nado basi nudide dagbe lẹ.—Luku 12:11, 12. w23.06 10 huk. 6-7

Etẹwẹ nọ wá ayiha mẹ na we eyin a sè yinkọ lọ Samsọni? Ayihaawe matin dọ dawe he tindo huhlọn ayidego tọn de ji wẹ ayiha towe nọ yì. Nugbo taun wẹ enẹ. Amọ́, Samsọni basi nudide ylankan de he dekọtọn do awufiẹsa susu mẹ na ẹn. Etomọṣo, Jehovah ze ayidonugo do nuhe Samsọni wà nado yin nugbonọ na ẹn lẹpo ji, enẹ wẹ dehe E dike bọ yé yin kinkan do Biblu mẹ na ale mítọn lẹ. Jehovah yí Samsọni zan nado wà onú jiawu lẹ nado gọalọna mẹdide Etọn lẹ, enẹ wẹ Islaelivi lẹ. Owhe kanweko susu lẹ to okú Samsọni tọn godo, Jehovah gbọdo apọsteli Paulu nado slẹ yinkọ Samsọni tọn to pọmẹ hẹ yinkọ sunnu he do yise ayidego tọn hia lẹ tọn. (Heb. 11:32-34) Apajlẹ Samsọni tọn gán na mí tuli. E dejido Jehovah go, etlẹ yin to ninọmẹ he vẹawu taun lẹ mẹ. Mí gán mọ tuli po nuplọnmẹ yọ́n-na-yizan devo lẹ po yí sọn apajlẹ etọn mẹ. w23.09 2 huk. 1-2

Mí gán hẹn akọndonanu mítọn lodo, eyin mí nọ yí ahundopo do dọ ahunmẹdunamẹnu mítọn lẹ na Jehovah to gbesisọ mẹ. (1 Tẹs. 5:17) Vlavo a ma to pipehẹ whlepọn sinsinyẹn de to alọnu. Eyin etlẹ yin mọ, be a nọ dín anademẹ Jehovah tọn whedepopenu he ninọmẹ de hẹn we jẹflumẹ, hẹn we biọ bẹwlu mẹ kavi húagbọ́ we ya? Eyin a nọ lẹhlan Jiwheyẹwhe mítọn to gbesisọ mẹ nado pehẹ avùnnukundiọsọmẹnu egbesọegbesọ tọn towe lẹ todin, a ma na whleawu nado wàmọ to whenue a na pehẹ avùnnukundiọsọmẹnu he sinyẹn hugan mọ lẹ to sọgodo. To whenẹnu, a na kudeji dọ ewọ yọ́n ojlẹ tangan he mẹ e na yinuwa do ota towe mẹ te po lehe e na wàmọ do po. (Salm. 27:1, 3) E na bọawuna mí dogọ nado doakọnna nukunbibia daho he ja lọ, eyin mí nọ doakọnna whlepọn lẹ todin. (Lom. 5:3) Naegbọn mí gán dọ mọ? Mẹmẹsunnu susu wẹ mọdọ whlepọn yise tọn dopodopo he yé doakọnna gọalọna yé nado pannukọn nuhahun he bọdego. Akọndonanu hẹn yé pọnte dogọ, bo hẹn yise yetọn lodo dọ Jehovah ko wleawufo nado gọalọna yé podọ e tindo ojlo nado wàmọ. Humọ yise enẹ gọalọna yé nado doakọnna whlepọn he bọdego.—Jak. 1:2-4. w23.07 3 huk. 7-8

Whiwhẹ po awuvẹmẹ Jehovah tọn po nọ whàn ẹn nado yin lẹnpọn dagbenọ. Di apajlẹ, whiwhẹ Jehovah tọn họnwun whenue e wleawufo nado và mẹylankan he to Sodọmi lẹ sudo. Jehovah yí angẹli de zan nado dọna Lọti dodonọ lọ nado họnyi lẹdo osó tọn lẹ mẹ. Lọti dibu nado yì finẹ. Enẹwutu, e vẹvẹ dọ ewọ po whẹndo etọn po ni yin dotẹnmẹ na nado yì bẹta do Zoali, yèdọ tòpẹvi de he Jehovah ko basi tito nado vasudo. Jehovah gán ko tẹkudeji dọ Lọti ni hodo anademẹ emitọn lẹ tẹnwin-lẹnwin. Kakatimọ, e kẹalọyi obiọ Lọti tọn, dile etlẹ yindọ ehe zẹẹmẹdo dọ Zoali ma nasọ yin vivasudo ba. (Jen. 19:18-22) To owhe kanweko susu lẹ godo, Jehovah do awuvẹmẹ hia tòmẹnu Nineve tọn lẹ. E do yẹwhegán Jona hlan nado lá dọ vasudo tòdaho lọ po mẹylankan he nọ nọ̀ e mẹ lẹ po tọn to unklẹn. Amọ́ whenue Ninevenu lẹ lẹnvọjọ, Jehovah diọlinlẹn gando yé go bo whlẹn tòdaho lọ.—Jona 3:1, 10; 4:10, 11. w23.07 21 huk. 5

Etẹwẹ mí gán plọn sọn apajlẹ Jehoaṣi tọn mẹ? Ewọ taidi atin de he adọ̀ etọn ma hẹnai bọ yè yí opò de do hẹndote. Whenue opò lọ, enẹ wẹ Jehoiada kú bọ jẹhọn atẹṣiṣi tọn fọ́n, Jehoaṣi jai, enẹ wẹ yindọ e masọ yin nugbonọ ba. Apajlẹ huhlọnnọ ehe dohia dọ mí ma dona nọ dibusi Jiwheyẹwhe na hagbẹ whẹndo tọn mítọn kavi mẹdevo lẹ to agun lọ mẹ ze apajlẹ dagbe dai na mí poun wutu. Nado hẹn gbigbọnọ-yinyin mítọn go zọnmii, mí dona nọ hẹn mẹdezejo mítọn na Jiwheyẹwhe gọna budisi mítọn sinyẹn deji gbọn nupinplọn whẹwhẹ, ayihamẹlinlẹnpọn po dẹ̀hiho po dali. (Jel. 17:7, 8; Kol. 2:6, 7) Na nugbo tọn, Jehovah ma nọ biọ mí nuhe zẹ̀ nugopipe mítọn go. Nuhe e biọ to mí si yin bibladopọ to Yẹwhehodọtọ 12:13 mẹ dọmọ: “Dibusi Jiwheyẹwhe nugbo lọ bo setonuna gbedide etọn lẹ, na ehe wẹ nubiọtomẹsi gbẹtọ tọn lẹpo.” Eyin mí nọ dibusi Jiwheyẹwhe, mí na penugo nado pannukọn whlepọn sọgodo tọn lẹ bosọ nọtegligli. Nudepope ma na penugo nado hẹn haṣinṣan mítọn hẹ Jehovah gble. w23.06 18-19 huk. 17-19

Jidenamẹ Jiwheyẹwhe tọn bẹjẹeji dole: “Mẹhe sinai to ofìn ji lọ dọmọ.” (Osọ. 21:5a) Hogbe ehelẹ jẹna ayidego, na ehe wẹ yin dopo to whla atọ̀n gee he Jehovah lọsu dọho to owe Osọhia tọn mẹ lẹ mẹ. Enẹwutu, jidenamẹ ehe ma wá sọn angẹli huhlọnnọ de dè, e ma tlẹ wá sọn Jesu he yin finfọnsọnku lọ dè, amọ́ sọn Jehovah lọsu paapá dè! Ehe zinnudo nugbo-yinyin nuhe e dọ bọdego to wefọ lọ mẹ lẹ tọn ji. Naegbọn e do yinmọ? Na Jehovah “ma sọgan dolalo” wutu wẹ. (Titu 1:2) Hodidọ ehe zọ́n bọ mí gán dejido nuhe mí hia to Osọhia 21:5, 6 mẹ lẹ go mlẹnmlẹn. Gbadopọnna hogbe lọ “Pọ́n!” Hogbe Glẹkigbe tọn he yin lilẹdo “pọ́n!” yin yiyizan pludopludo to owe Osọhia tọn mẹ. Etẹwẹ bọdo ohia weyọ́nhia tọn lọ go? Jiwheyẹwhe dọmọ: “Yẹn to nulẹpo hẹn zun yọyọ.” Nugbo wẹ dọ diọdo sọgodo tọn lẹ hodọ wẹ Jehovah te, amọ́ to nukun etọn mẹ, opagbe ehe do jide sọmọ bọ e dọho gando yé go taidi dọ yé ko to jijọ wẹ nkọ.—Isa. 46:10. w23.11 3-4 huk. 7-8

Apọsteli Pita gbẹ́ diahi hẹ awugbopo etọn lẹ. Lẹnnupọndo apajlẹ delẹ poun ji. Whenue Jesu basi zẹẹmẹ lehe emi na jiya bosọ kú do tọn sọgbe hẹ dọdai Biblu tọn lẹ, Pita gbẹnuna ẹn. (Malku 8:31-33) Whlasusu wẹ Pita po apọsteli he pò lẹ po dọ̀nnu gando mẹhe klohugan to ṣẹnṣẹn yetọn go. (Malku 9:33, 34) To ozán godo tọn he jẹnukọnna okú Jesu tọn mẹ, Pita gbọn sọmawhe dali pà otó dawe de tọn. (Joh. 18:10) To ozán enẹ dopolọ mẹ, Pita joawuna obu gbẹtọ tọn bo mọ́n họntọn etọn Jesu whla atọ̀n. (Malku 14:66-72) Ehe zọ́n bọ Pita viavi vivẹvivẹ. Jesu ma gbẹ́ apọsteli etọn he jẹflumẹ sinsinyẹn lọ dai. To fọnsọnku Jesu tọn godo, e hùn dotẹnmẹ dote na Pita nado dohia dọ e gbẹ́ yiwanna emi. Jesu basi oylọna Pita nado yin lẹngbọhọtọ whiwhẹnọ de na lẹngbọ emitọn lẹ. (Joh. 21:15-17) Pita kẹalọyi azọngban enẹ po homẹhunhun po. Ewọ tin to Jelusalẹm to azán Pentikọsti tọn gbè, podọ e yin dopo to omẹ tintan he yin yiyiamisisadode gbọn gbigbọ wiwe dali lẹ mẹ. w23.09 22 huk. 6-7

Apọsteli Pita na tuli mẹho hatọ etọn lẹ nado nọ “yìn lẹngbọpa Jiwheyẹwhe tọn.” (1 Pita 5:1-4) Eyin mẹho agun tọn de wẹ a yin, mí yọnẹn dọ a yiwanna mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu towe lẹ po bosọ jlo na penukundo yé go. Amọ́ to whedelẹnu, a gán nọ mọdọ alọnu emitọn ján gbau kavi agbọ́ ko pé emi gbau nado hẹn azọ́ndenamẹ enẹ di. Etẹwẹ a gán wà? Nọ dọ ahunmẹdunamẹnu towe lẹpo na Jehovah. Pita wlan dọmọ: “Eyin mẹde to lizọnyi, gbọ e ni nọ wàmọ sọgbe hẹ huhlọn he Jiwheyẹwhe nọ namẹ.” (1 Pita 4:11) Mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu towe lẹ po gán to pipehẹ nuhahun he ma gán mọ pọngbọ mlẹnmlẹn to titonu ehe mẹ lẹ. Amọ́ flindọ “lẹngbọhọtọ-gán lọ” Jesu Klisti gán gọalọna yé zẹ̀ nuhe a gán wà go. E gán wàmọ to egbehe podọ to aihọn yọyọ lọ mẹ. Nuhe Jiwheyẹwhe biọ to mẹho agun tọn lẹ si poun wẹ nado yiwanna mẹmẹsunnu yetọn lẹ, nado nọ yìn yé podọ nado lẹzun “apajlẹ na lẹngbọpa lọ.” w23.09 29-30 huk. 13-14

Mí dona dapana linlẹn gbẹtọ tọn yiyizan. Eyin mí nọ pọ́n nulẹ hlan sọn pọndohlan gbẹtọvi tọn mẹ, mí gán gbẹkọ Jehovah po nujinọtedo etọn lẹ po go. (1 Kọl. 3:19) “Nuyọnẹn aihọn ehe tọn” nọ saba whànmẹ nado joawuna ojlo agbasalan tọn lẹ. Klistiani delẹ to Pagamu po Tiatila po joawuna pọndohlan boṣiọ-sinsẹ̀n po fẹnnuwiwa po tọn he gbayipe to tòdaho enẹlẹ mẹ. Jesu na ayinamẹ sinsinyẹn agun awe enẹlẹ na yé nọ yialọ na fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn wutu. (Osọ. 2:14, 20) To egbehe, mí nọ yin kọgbidina nado kẹalọyi pọndohlan agọ̀ lẹ. Hagbẹ whẹndo tọn po mẹyinyọnẹn lẹ po gán tẹnpọn nado yí numọtolanmẹ mítọn lẹ zan bo sisẹ́ mí nado jogbe. Di apajlẹ, yé gán dọ dọ nude ma ylan to e mẹ nado joawuna ojlo agọ̀ mítọn lẹ, podọ dọ nujinọtedo walọ dagbe tọn Biblu tọn lẹ ko dohó. To whedelẹnu, mí gán nọ lẹndọ anademẹ he Jehovah nọ na mí lẹ ma ko pé. Mí tlẹ gán yin whiwhlepọn nado “yì zẹ̀ nuhe yin kinkandai lẹ go.”—1 Kọl. 4:6. w23.07 16 huk. 10-11

Malia, onọ̀ Jesu tọn do hudo huhlọn tọn. E ma ko wlealọ; amọ́, e na mọhò. E ma ko plọn ovi de whẹ́n pọ́n, amọ́, e dona penukundo visunnu he na wá lẹzun Mẹsia lọ go. Podọ na e ma ko do kọndopọ zanhẹmẹ tọn pọ́n wutu, nawẹ e na basi zẹẹmẹ ehe lẹpo tọn na asu mọdo-aliji etọn Josẹfu gbọn? (Luku 1:26-33) Nawẹ Malia mọ huhlọn yí gbọn? E dín alọgọ mẹdevo lẹ tọn. Di apajlẹ, e biọ to Gabliẹli si nado na emi nudọnamẹ lẹ dogọ gando azọ́ndenamẹ lọ go. (Luku 1:34) Ojlẹ kleun de to enẹgodo, e zingbejizọnlin kaka sọyi “lẹdo osó tọn” Juda tọn lẹ mẹ nado yì dla hẹnnumẹ etọn Elizabẹti pọ́n. Elizabẹti pà Malia, podọ Jehovah gbọdo e nado má dọdai tulinamẹ tọn de hẹ Malia gando visunnu etọn he ma ko yin jiji lọ go. (Luku 1:39-45) Malia dọ dọ Jehovah ko “yí awà etọn lẹ do wà azọ́n huhlọnnọ lẹ.” (Luku 1:46-51) Jehovah yí Gabliẹli po Elizabẹti po zan nado na huhlọn Malia. w23.10 14-15 huk. 10-12

Devi Klisti tọn delẹ ko yin yiyiamisisadode gbọn gbigbọ wiwe dali, podọ yé tindo haṣinṣan vonọtaun de hẹ Jehovah. Gbẹtọ 144000 ehelẹ dona sẹ̀n taidi yẹwhenọ lẹ dopọ hẹ Jesu to olọn mẹ. (Osọ. 14:1) Ofi Wiwe gòhọtúntún lọ tọn nọtena ninọmẹ yetọn to whenue gbigbọ de yé taidi visunnu Jiwheyẹwhe tọn lẹ dile yé gbẹ́ to aigba ji. (Lom. 8:15-17) Fiwiwe Gbaugbau gòhọtúntún lọ tọn nọtena olọn, enẹ wẹ fie Jehovah nọ nọ̀. “Họmẹgbòvọ̀” he gbò Ofi Wiwe lọ po Fiwiwe Gbaugbau lọ po nọtena agbasa Jesu tọn. Dile e na dẹnsọ bọ e to agbasa gbẹtọvi tọn ehe mẹ, e ma gán yì olọn mẹ taidi Yẹwhenọ Daho hugan tẹmpli gbigbọmẹ tọn lọ tọn. Whenue Jesu yí agbasa etọn do sanvọ́ do gbẹtọvi lẹ tamẹ, e hùnali olọn mẹ tọn dote na Klistiani yiamisisadode lẹpo. Yelọsu dona jo agbasa gbẹtọvi tọn yetọn do nado mọ ahọsumẹ olọn mẹ tọn yetọn yí.—Heb. 10:19, 20; 1 Kọl. 15:50. w23.10 28 huk. 13

Gideoni yí walọmimiọn do gblọn whenue Eflaiminu lẹ mọhodọdego. (Whẹ. 8:1-3) E ma gblọn po homẹgble po. E do gbigbọ mẹdezewhè tọn hia bo dotoaina ahunmẹdunamẹnu yetọn lẹ, podọ e yí zinzin do didẹ ninọmẹ sinsinyẹn lọ. Mẹho agun tọn nuyọnẹntọ lẹ nọ hodo apajlẹ Gideoni tọn bo nọ dotoai po sọwhiwhe po bosọ nọ gblọnho po walọmimiọn po to whenue yè mọhodọdo yé go. (Jak. 3:13) Gbọnmọ dali, yé nọ yidogọna jijọho to agun mẹ. To whenue Gideoni yin pipà na e gbawhàn Midiani tọn wutu, e dọ̀n ayidonugo wá Jehovah ji. (Whẹ. 8:22, 23) Nawẹ sunnu azọ́ngbannọ lẹ gán hodo apajlẹ Gideoni tọn gbọn? Yé gán nọ na gigo Jehovah na nuhe yé wadotana lẹ. (1 Kọl. 4:6, 7) Di apajlẹ, eyin yè pà mẹho agun tọn de na nugopipe mẹpinplọn tọn etọn wutu, e gán dọ̀n ayidonugo wá asisa he mẹ nuplọnmẹ lọ wá sọn ji, enẹ wẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn, kavi wá azọ́nplọnmẹ he mí nọ mọyi to titobasinanu Jehovah tọn mẹ ji. To whedelẹnu, mẹho agun tọn lẹ gán nọ dindona eyin vlavo yé ma to ayidonugo he ma jẹ dọ̀n wá yede ji. w23.06 4 huk. 7-8

Eyin mí ma mọ gblọndo nuhe mí biọ to odẹ̀ mẹ tọn, mí gán kanse míde dọ, ‘Be nuhe sọgbe lọ go wẹ n’to dẹ̀ho gando ya?’ Mí nọ saba lẹndọ mí yọ́n nuhe yọ́n na mí hugan. Amọ́, nuhe go mí hodẹ̀ gando gán nọma yin nuhe na wà dagbe na mí hugan. Eyin mí to dẹ̀ho gando nuhahun de go, pọngbọ dagbe hugan devo gán tin gbọnvona dehe mí to bibiọ. Podọ, nuhe mí nọ biọ delẹ gán nọma sọgbe hẹ ojlo Jehovah tọn. (1 Joh. 5:14) Di dohia, lẹnnupọndo apajlẹ mẹjitọ he biọ to Jehovah si dọ ni hẹn ovi yetọn do nugbo lọ mẹ lẹ tọn ji. Ehe taidi obiọ he sọgbe de. Amọ́, Jehovah ma na hẹn mẹde gbọ́gúngún-kangúngún nado sẹ̀n ewọ. E nọ jlo dọ mímẹpo, kakajẹ ovi mítọn lẹ ji ni basi dide nado sẹ̀n emi. (Deut. 10:12, 13; 30:19, 20) Enẹwutu, mẹjitọ lọ lẹ gán ko biọ dọ Jehovah ni gọalọna yé nado jẹ ahun ovi yetọn tọn mẹ, na ewọ nido yin whinwhàn nado yiwanna Jehovah bo lẹzun họntọn Etọn.—Howh. 22:6; Efe. 6:4. w23.11 21 huk. 5; 23 huk. 12

Naegbọn homẹmimiọnna mẹdevo lẹ do yin dohia owanyi tọn titengbe de? Sọgbe hẹ owe he nọ basi zẹẹmẹ do Biblu ji de, hogbe he Paulu yizan na ‘homẹmimiọn’ zẹẹmẹdo “nado to apá na mẹde bo na ẹn tuli whenue e to jujugbọn whlepọn sinsinyẹn de mẹ.” Enẹwutu, eyin mí miọnhomẹna yisenọ hatọ he to awufiẹsa mẹ de, mí nọ gọalọna ẹn nado zindonukọn bo to zọnlinzin to aliho ogbẹ̀ tọn lọ ji. Whedepopenu he mí miọnhomẹna mẹmẹsunnu kavi mẹmẹyọnnu de, owanyi he mí tindo na ẹn dohia wẹ mí te. (2 Kọl. 7:6, 7, 13) Kanṣiṣa pẹkipẹki de tin to numọtolanmẹ awuvẹmẹ tọn tintindo po homẹmimiọnna mẹdevo lẹ po ṣẹnṣẹn. To aliho tẹ mẹ? Awuvẹmẹtọ de nọ yin whinwhàn nado miọnhomẹna mẹdevo lẹ bosọ nọ tẹnpọn nado hẹn kọgbọ wá na yé. Enẹwutu jẹnukọn whẹ́, mí nọ do numọtolanmẹ awuvẹmẹ tọn; enẹgodo mí nọ miọnhomẹnamẹ. Doayi lehe Paulu do kanṣiṣa he tin to awuvẹmẹ Jehovah tọn po homẹmiọnnamẹ Etọn po ṣẹnṣẹn hia do go. Paulu basi zẹẹmẹ Jehovah tọn taidi “Otọ́ lẹblanu sisosiso lẹ tọn podọ Jiwheyẹwhe homẹmimiọn lẹpo tọn.”—2 Kọl. 1:3. w23.11 9-10 huk. 8-10

Hodotọ Klisti tọn lẹpo wẹ gán donukun nukunbibia. Lẹnnupọndo apajlẹ apọsteli Paulu tọn ji. E dọna mẹhe to Tẹsalonika lẹ dọmọ: “Whenue mí tin to mì dè, mí ko nọ dọna mì jẹnukọn dọ mí na jiya nukunbibia tọn, podọ nuhe ko jọ lọ niyẹn.” (1 Tẹs. 3:4) Podọ, e wlan hlan Kọlintinu lẹ dọmọ: ‘Mẹmẹsunnu lẹ emi, na mí ma jlo dọ mìwlẹ ni to wunvi mẹ gando nukunbibia he mí pehẹ lẹ go. Mí ma tlẹ yọnẹn dọ mí na gán.’ (2 Kọl. 1:8; 11:23-27) To linlẹn de mẹ, Klistiani lẹ lọsu gán donukun nukunbibia to egbehe. (2 Tim. 3:12) Whenue a tindo yise to Jesu mẹ bo lẹzun hodotọ etọn, họntọn lẹ po hẹnnumẹ lẹ po gán ko diọnukunsọ we sinsinyẹn. Be gbemima towe nado nọ dọ nugbo to whẹho lẹpo mẹ ko hẹn nuhahun wá na we to azọ́nmẹ wẹ ya? (Heb. 13:18) Be a ko pehẹ nukundiọsọmẹ aṣẹpatọ lẹ tọn na a má todido towe hẹ mẹdevo lẹ wutu wẹ ya? Amọ́, mahopọnna nukunbibia wunmẹ depope he mí pehẹ, Paulu dọ dọ mí dona nọ jaya. w23.12 10-11 huk. 9-10

Jakọbu doakọnna nuhahun susu. Visunnu Jakọbu tọn awe, yèdọ Simeoni po Levi po, hẹn vlẹko wá whẹndo lọ ji bosọ kọnmasin do oyín Jehovah tọn go. Humọ, asi yiwanna Jakọbu tọn Laheli kú to ajidonu to whenue e to ovi yetọn awetọ ji. Podọ na huvẹ sinsinyẹn de tọ́n wutu, Jakọbu to dandannu glọ nado sẹtẹn yì Egipti to mẹhowhe etọn mẹ. (Jen. 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28) To ninọmẹ ehe lẹpo mẹ, Jakọbu ma hẹn yise etọn to Jehovah po opagbe Etọn lẹ po mẹ bu pọ́n gbede. Enẹwutu, Jehovah dohia Jakọbu dọ ewọ tindo nukundagbe Emitọn. Di apajlẹ, Jehovah dona Jakọbu to agbasa-liho. Podọ, pọ́n lehe pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn etọn na ko siso do sọ to whenue e wá vọ́ visunnu etọn Josẹfu mọ, mẹhe ewọ ko lẹn na owhe susu dọ e ko kú! Haṣinṣan pẹkipẹki he Jakọbu tindo hẹ Jehovah wẹ gọalọna ẹn nado doakọnna whlepọn etọn lẹ po kọdetọn dagbe po. (Jen. 30:43; 32:9, 10; 46:28-30) Eyin mí nọ hẹn haṣinṣan pẹkipẹki de go hẹ Jehovah, mílọsu gán pehẹ whlepọn madonukun lẹ po kọdetọn dagbe po. w23.04 15 huk. 6-7

Salmu lẹ 23​tọ yin ohàn de he do jidide to owanyi Jehovah tọn po mẹtọnhopọn sisosiso etọn po mẹ hia. Davidi he kàn salmu ehe basi zẹẹmẹ haṣinṣan pẹkipẹki he tin to ewọ po Lẹngbọhọtọ etọn Jehovah po ṣẹnṣẹn tọn. Davidi mọ ede to hihọ́ glọ na e dike bọ Jehovah deanana ẹn wutu, podọ e sọ ganjẹ Ewọ go mlẹnmlẹn. Davidi yọnẹn dọ Jehovah na do owanyi hia emi to gbẹzan emitọn lẹpo mẹ. Etẹwẹ hẹn ẹn tindo nujikudo sọmọ? Davidi mọdọ nude ma whèdo emi, na nukunpedomẹgo Jehovah tọn ma doalọte to gbẹzan etọn mẹ wutu. Davidi sọ duvivi họntọnjihẹmẹ po nukundagbe Jehovah tọn po tọn. Enẹ wẹ zọ́n bọ e kudeji dọ mahopọnna nudepope he sọgodo na bẹhẹn, Jehovah na zindonukọn nado to pekọhẹnwana nuhudo emitọn lẹpo. Jidide Davidi tọn to owanyi sisosiso Jehovah tọn mẹ dohuhlọn hugan nuhe gán dobuna ẹn depope, podọ e nọ na ẹn ayajẹ nujọnu tọn po pekọ po.—Salm. 16:11. w24.01 28-29 huk. 12-13

Sọn Wẹkẹ-Whàn awetọ lọ whenu, omẹ Jehovah tọn lẹ to otò susu mẹ ko tindo jijọho po mẹdekannujẹ po jẹ obá de mẹ dile yé to azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ hẹndi. Na nugbo tọn, azọ́n lọ ko gbloada taun. To egbehe, mẹhe to Hagbẹ Anademẹtọ lọ mẹ lẹ gbẹ́ nọ ganjẹ Klisti go nado mọ anademẹ. Yé nọ jlo dọ anademẹ he yé nọ na mẹmẹsunnu lẹ ni sọgbe hẹ pọndohlan Jiwheyẹwhe tọn gando whẹho lẹ go. Humọ, nugopọntọ lẹdo tọn lẹ po mẹho lẹ po nọ wá na anademẹ lọ lẹ agun lẹ. Mẹho agun tọn yiamisisadode lẹ to “adusilọ” Klisti tọn mẹ. (Osọ. 2:1) Na nugbo tọn, mẹho agun tọn ehelẹ yin mapenọ bosọ nọ ṣinuwa. Mose po Jọṣua po ṣinuwa to whedelẹnu dile e yindo na apọsteli lẹ. (Sọh. 20:12; Jọṣ. 9:14, 15; Lom. 3:23) Etomọṣo, Klisti to anadena afanumẹ nugbonọ lọ gọna mẹho he yin dide lẹ po sọwhiwhe po, podọ e na zindonukọn nado to mọwà. Enẹwutu, mí tindo whẹwhinwhẹ́n lẹpo nado dejido anademẹ he e to nina mí gbọn mẹhe yin dide nado deanana mí lẹ gblamẹ go. w24.02 23 huk. 13-14

To egbehe, mí gán hẹn homẹ Jehovah tọn hùn eyin mí nọ yí zohunhun, pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn po owanyi po do dọho gandego. Whenue mí to lizọnyizọn lọ mẹ, mí nọ hẹn do ayiha mẹ dọ yanwle mítọn tintan wẹ nado dọ̀n mẹlẹ sẹpọ Jehovah, bo gọalọna yé nado yí nukun he mí nọ yí do pọ́n Otọ́ owanyinọ mítọn do pọ́n ewọ. (Jak. 4:8) Homẹ mítọn nọ hùn nado dohia gbẹtọ lẹ lehe Biblu basi zẹẹmẹ Jehovah tọn, bo do owanyi, whẹdida dodo, nuyọnẹn, huhlọn po jẹhẹnu dagbedagbe etọn devo lẹ po hia do. Mí sọ nọ pà Jehovah bo nọ hẹn homẹ etọn hùn eyin mí dovivẹnu nado hodo apajlẹ etọn. Eyin mí wàmọ, mí nọ dohia dọ mí gbọnvo to aihọn ylankan ehe mẹ. Mẹlẹ gán doayi e go dọ mí gbọnvo bo gán nọ kanse yede nuhewutu wẹ. (Mat. 5:14-16) Dile mí to nuyiwa hẹ yé egbesọegbesọ, mí gán penugo nado basi zẹẹmẹ na yé nuhewutu mí nọ yinuwa domọ. Taidi kọdetọn de, ahundoponọ lẹ nọ dọnsẹpọ Jiwheyẹwhe mítọn. Eyin mí pà Jehovah to aliho ehelẹ mẹ, homẹ etọn nọ hùn.—1 Tim. 2:3, 4. w24.02 10 huk. 7

Nado lẹzun sunnu Klistiani he whèwhín de, e na biọ dọ a ni wleawuna nugopipe he na yọ́n-na-yizan lẹ. Nugopipe ehelẹ na gọalọna we nado didá azọngban lẹ to agun mẹ bosọ hẹn agbasazọ́n towe go, ehe na gọalọna we nado penukundo dewe kavi whẹndo towe go, podọ nado tindo haṣinṣan dagbe hẹ mẹdevo lẹ. Di apajlẹ plọn yọnhia po yọnkàn po. Biblu dọ dọ ayajẹnọ podọ kọdetọn dagbenọ wẹ mẹhe nọ yí whenu zan egbesọegbesọ nado hia Ohó Jiwheyẹwhe tọn bosọ nọ lẹnayihamẹpọn do e ji. (Salm. 1:1-3) Eyin e nọ hia Biblu egbesọegbesọ, e na penugo nado yọ́n pọndohlan Jehovah tọn, ehe na gọalọna ẹn nado nọ lẹnnupọn bosọ plọn nado nọ yí Owe-wiwe lẹ zan ganji. (Howh. 1:3, 4) Mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po do hudo alọgọ sunnu nugopetọ he gán plọnmẹ bosọ na ayinamẹ sinai do Biblu ji lẹ tọn. Eyin a gán hianu bosọ kanwe ganji, a na penugo nado nọ wleawuna hodidọ po gblọndo he nọ plọnnumẹ bosọ nọ hẹn yise mẹtọn lodo lẹ po. A nasọ penugo nado nọ basi kandai dagbe lẹ he na gọalọna we nado hẹn yise towe titi lodo bosọ na tuli mẹdevo lẹ. w23.12 26-27 huk. 9-11

To whenue a to budi, nọ lẹnayihamẹpọn do nuhe Jehovah na wà to sọgodo lẹ ji, whenue Satani ma nasọ tin ba. Wadohia de he yin bibasi to plidopọ daho 2014 tọn ji do otọ́ de hia he to hodọdopọ hẹ whẹndo etọn do lehe hogbe he to 2 Timoti 3:1-5 mẹ lẹ gán ko yin didọ do ji eyin dọdai dọ wẹ wefọ enẹlẹ te gando lehe nulẹ na te to Paladisi mẹ do go. E dọmọ: “To aihọn yọyọ lọ mẹ, ojlẹ ayajẹ tọn he jiawu taun lẹ na wá tin. Na gbẹtọ lẹ na yin wanyina mẹnọzo tọ́, wanyina adọkunnu gbigbọmẹ tọn lẹ tọ́, jlẹkajinọtọ, whiwhẹnọ, gigopana Jiwheyẹwhe tọ́, tonusetọ na mẹjitọ lẹ, pinpẹn-nutọn-yọnẹntọ, nugbodọtọ, owanyi nujọnu tọn tindotọ na whẹndo yetọn, mẹhe nọ tindo gbigbọ gbekọndopọ tọn, mẹhe nọ dọho dagbe gando mẹdevo lẹ go to whepoponu, mawazẹjlẹgonọ, walọmimiọnnọ, mẹhe tindo owanyi na dagbewà, mẹhe go yè sọgan dejido, taliaitọ, mẹdezewhè tọ́, wanyina Jiwheyẹwhe tọ́ kakati nido yin wanyina gbẹdudu tọ́, yé tindo mẹdezejo mlẹnmlẹn na Jiwheyẹwhe; podọ omẹ ehelẹ wẹ hiẹ ni jihọntọn pẹkipẹki hẹ.” Be a nọ dọho hẹ whẹndo towe kavi yisenọ hatọ towe lẹ gando lehe gbẹninọ na te to aihọn yọyọ lọ mẹ do go ya? w24.01 6 huk. 13-14

Lehe e vọ́ jidenamẹ do sọ nado yọnẹn dọ Jehovah nọ kẹalọyi omẹ etọn lẹ taidi pipli de! Biblu dọmọ: “Jehovah nọ hùnhomẹ do omẹ etọn lẹ go.” (Salm. 149:4) Amọ́ to whedelẹnu, mẹdelẹ nọ jẹflumẹ sọmọ bo nọ kanse yede dọ, ‘Be Jehovah nọ kẹalọyi yẹnlọsu ya?’ To ojlẹ he mẹ Biblu yin kinkàn te, sinsẹ̀n-basitọ nugbonọ Jehovah tọn susu wẹ diahi hẹ linlẹn mọnkọ lẹ to whedelẹnu. (1 Sam. 1:6-10; Jobu 29:2, 4; Salm. 51:11) Biblu dohia hezeheze dọ gbẹtọvi mapenọ lẹ gán tindo nukundagbe kavi alọkẹyi Jehovah tọn. Gbọnna? Mí dona do yise hia to Jesu Klisti mẹ bosọ yí baptẹm. (Joh. 3:16) Gbọnmọ dali, mí nọ dohia dọ mí ko lẹnvọjọ sọn ylando mítọn lẹ mẹ bo ko sọ dopà na Jiwheyẹwhe nado wà ojlo etọn. (Owalọ 2:38; 3:19) Homẹ Jehovah tọn nọ hùn taun, eyin mí ze afọdide ehelẹ nado jihọntọn po ewọ po. Dile e na dẹnsọ bọ mí zindonukọn nado to nuhe go mí pé lẹpo wà nado nọgbẹ̀ sọgbe hẹ opà klandowiwe tọn mítọn, Jehovah nọ kẹalọyi mí bosọ nọ pọ́n mí hlan taidi họntọn vivẹ́ etọn lẹ.—Salm. 25:14. w24.03 26 huk. 1-2

Mí gán hodo apajlẹ devi lẹ tọn eyin mí zindonukọn nado nọ dọyẹwheho etlẹ yin to whenue aṣẹpatọ lẹ degbena mí ma nado wàmọ. Mí gán deji dọ Jehovah na gọalọna mí nado hẹn lizọnyizọn mítọn di. Enẹwutu, nọ biọ adọgbigbo po nuyọnẹn po to odẹ̀ mẹ, gọna alọgọ Jehovah tọn nado pehẹ nuhahun lẹ. Susu mítọn wẹ to ahidi hẹ nuhahun lẹ to agbasa-liho kavi to numọtolanmẹ-liho, okú mẹyiwanna de tọn, nuhahun whẹndo tọn, homẹkẹn kavi nuhahun devo de. Podọ nudelẹ taidi azọ̀n bẹplamẹ po awhàn po tlẹ ko sọ hẹn susu to nuhahun ehelẹ mẹ vẹawu dogọ nado doakọnna. Nọ dọ nuhe to ahun ji na we lẹpo na Jehovah. Nọ dọhona ẹn gando ninọmẹ towe go dile a gán wà na họntọn vivẹ́ de do. Deji dọ Jehovah na “yinuwado ota towe mẹ.” (Salm. 37:3, 5) Linsinsinyẹn to odẹ̀ mẹ na gọalọna mí nado “doakọnnanu to nukunbibia mẹ.” (Lom. 12:12) Jehovah yọ́n nuhe mẹ jugbọn sinsẹ̀n-basitọ etọn lẹ te—“e nọ sè awhágbe yetọn na alọgọ.”—Salm. 145:18, 19. w23.05 5-6 huk. 12-15

Whenue mí jlo na basi nudide titengbe de, mí dona mọnukunnujẹ “nuhe ojlo Jehovah tọn yin” mẹ, bo wá yinuwa sọgbe hẹ ẹ. (Efe. 5:17) Eyin mí mọ nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn he gando ninọmẹ mítọn go lẹ, na taun tọn, pọndohlan Jiwheyẹwhe tọn gando whẹho lọ go dín wẹ mí te. Enẹgodo, dile mí to nunọwhinnusẹ́n etọn lẹ yido-yizan mẹ, e yọnbasi dogọ dọ mí ni basi nudide dagbe lẹ. Ojlo “mẹylankan lọ,” enẹ wẹ kẹntọ mítọn Satani tọn wẹ nado yí nuhe aihọn ehe nọ zedaga lẹ do hẹn alọnu mítọn ján, na mí nikaa mọ whenu na sinsẹ̀nzọn mítọn na Jiwheyẹwhe. (1 Joh. 5:19) Klistiani de gán jẹ ayidonugo na akuẹ, wepinplọn kavi agbasazọ́n etọn ji, kakati ni yin dotẹnmẹ he e tindo nado sẹ̀n Jehovah lẹ. Eyin enẹ jọ, ohia lọ niyẹn dọ pọndohlan aihọn lọ tọn ko to nuyiwadeji. Na nugbo tọn, onú ehelẹ ma ylan to yede mẹ, amọ́ yé ma dona tin to otẹn tintan mẹ gbede to gbẹzan mítọn mẹ. w24.03 24 huk. 16-17