Lehe Mí Sọgan Wleawuna Jijọ Dagbe Gbọn

WEZẸHOMẸ egbezangbe tọn lẹ basi zẹẹmẹ “jijọ dagbe” tọn taidi “walọyizan dagbe; dagbewà.” “Nuyiwa po nulẹnpọn he sọgbe po; yèdọ jijọ dagbewà tọn” wẹ e yin. Wezẹhomẹ-kàntọ Marvin R. Vincent dọ dọ linlẹn dowhenu tọn hogbe Glẹki tọn heyin lilẹdogbedevomẹ do “jijọ dagbe” nọ zẹẹmẹdo “jẹhẹnu dagbe wunmẹ depope.” To whelọnu lo, e mayin nupaṣamẹ gba dọ jẹhẹnu mọnkọtọn lẹ taidi zinzin, adọgbigbo, mẹplọnlọ-dido-mẹdetiti go, mẹnukuntamahopọn, awuvẹmẹ, linsinsinyẹn, nugbodidọ, whiwhẹ, po nugbonọ-yinyin po ko yin pipà taidi jijọ dagbe to ojlẹ de mẹ kavi devo mẹ. Jijọ dagbe ko sọ yin zẹẹmẹ basina taidi “tonusisena nujinọtedo jijlọ de.”

Nujinọtedo jẹhẹnu dagbe, dagbewà, po jijlọ mẹnu tọn po wẹ mí dona setonuna? Linlinnamẹwe Newsweek tọn dọmọ: “Sọgbe hẹ tamẹnuplọnmẹ walọ dagbe tọn he diyin taun lẹ, ayihaawe tintindo heyin hinhẹnwa aimẹ gbọn Tamẹnuplọnmẹ lọ dali ko dekanpona linlẹn dagbe po oylan lẹpo po tọn wá whẹho nujlomẹ mẹdetiti tọn, nujlomẹ numọtolanmẹ tọn kavi nudide aṣa tọn ji.” Ṣigba be nujlomẹ mẹdetiti tọn poun wẹ yin aliho he yọ́n hugan lọ nado magbe dagbe po oylan po tọn ya? Lala. Na mí nido sọgan wleawuna jijọ dagbe, mí tindo nuhudo nujinọtedo dejidego dagbe po oylan po tọn de​—yèdọ nujinọtedo de he yè sọgan yí do yọ́n nuyiwa, walọyizan, kavi jẹhẹnu delẹ eyin yé yin dagbe kavi oylan tọn.

Asisa Nugbo Dopo Akàn Nujinọtedo Walọyizan Tọn Lẹ

Asisa nujinọtedo nugbo tọn lẹ na walọ dagbe dopo akàn wẹ tin​—yèdọ Mẹdatọ gbẹtọvi tọn, Jehovah Jiwheyẹwhe. To didá sunnu tintan, yèdọ Adam godo tlolo, Jehovah Jiwheyẹwhe ze gbedide ehe do sunnu lọ ji dọmọ: “Atin he tin to jipa mẹ lẹpo hiẹ sọgan yí ojlo do dù sọn e mẹ. Ṣigba sọn atin yinyọ́n dagbe po oylan po lọ tọn mẹ hiẹ ma na dù: gbeegbe hiẹ dù enẹtọn mẹ hiẹ na kú dandan.” (Gẹnẹsisi 2:​16, 17) Jehovah Jiwheyẹwhe na yinkọ vonọtaun enẹ atin lọ nado dohiagona jlọjẹ mlẹnmlẹn etọn nado basi nudide onú dagbe po oylan po tọn na nudida etọn lẹ. Gbọnmọ dali, nujinọtedo Jiwheyẹwhe tọn lẹ na dagbe po oylan po lẹzun dodonu lọ na whẹdida, kavi nuhọakuẹ-yinyin, na nuyiwa, pọndohlan po jijọ gbẹtọ-yinyin gbẹtọ de tọn lẹ po. Matin nujinọtedo mọnkọtọn lẹ mí ma sọgan gbọn gbesisọ dali yọ́n dagbe gbọnvona oylan gba.

Gbedide lọ gando atin oyọnẹn dagbe po oylan po tọn go ze nudide de donukọnna Adam po Evi po​—enẹ heyin nado setonu kavi ma nado setonu tọn. Na yewlẹ, jijọ dagbe zẹẹmẹdo tonusisena gbedide enẹ. To madẹnmẹ, Jehovah de nuhe nọ hẹn homẹ etọn hùn po nuhe ma nọ hẹn homẹ etọn hùn lẹ po hia yinukọn dogọ, podọ e hẹn ehe nado yin kinkàndai na míwlẹ to Biblu mẹ. To whelọnu lo, awuwiwlena jijọ dagbe bẹ tonusise na nujinọtedo dodo tọn Jehovah tọn heyin titodohukanji to Owe-wiwe mẹ mítọn hẹn.

Jẹakọhẹ Nujinọtedo Jiwheyẹwhe Tọn lẹ to Gigọ́mẹ

To whenuena e yindọ Jehovah Jiwheyẹwhe ko magbe nujinọtedo dagbe po oylan po tọn lẹ bo ko sọ de yé hia to Biblu mẹ, be mí ma dona jẹakọhẹ yé to gigọ́mẹ ya? Apọsteli Paulu wlan dọmọ: “Owe-wiwe lẹpo gbingbọ́n sọn Jiwheyẹwhe mẹ yin alenọ ga na mẹpinplọn, na wọhẹmẹ, na anademẹ, na nuplọnmẹ he tin to dodo mẹ: na Jiwheyẹwhe gbẹtọ nido pegan, he yè hẹn sọgbe mlẹnmlẹn hlan azọ́n dagbe lẹpo.”—2 Timoti 3:16, 17.

Di apajlẹ, lẹnnupọndo nukunnumamọjẹnumẹ he Kunihito, heyin nùdego to hosọ he jẹnukọn lọ mẹ, pannukọn ji to whenuena e to jlẹkajininọ dohia dile aṣa he mẹ e tọ́nsọn nọ pọ́n ẹn hlan do. Dogbapọnna nujinọtedo Owe-wiwe tọn lẹ kitokito to godo mẹ gọalọna ẹn nado wá kẹalọyi mẹdọnsẹpọ he tin to jlẹkaji hugan de. Na jide tọn Biblu na tuli jlẹkajininọ tọn, podọ e na ayinamẹ sọta jidedo-mẹdetiti go hugan po saklanọ-yinyin po. (Howhinwhẹn lẹ 11:2; Mika 6:8) Etomọṣo, to whenuena e to todohukanji nubiọtomẹsi lẹ na ‘otẹn nugopọntọ tọn’ basi, apọsteli Paulu dọho gando ‘pipegan’ na lẹblanulọkẹyi enẹ go. (1 Timoti 3:1) E mayin dọ ‘pipegan’ ehe ma dona yin bibasi to goyiyi kavi sakla mẹ kẹdẹ wẹ gba ṣigba matin mẹdetiti didepo he mayin dandan tọn lọsu ga.

Etẹwẹ Biblu dọ gando jẹhẹnu walọ dagbe tọn go to lẹdo ajọwiwa tọn mẹ? Aliho nuyiwa ayihaawe tọn lẹ kavi nuyiwa mẹhodu tọn lẹ gando gbedide gandudu tọn lẹ po osẹ́n takuẹ tọn lẹ po go yin nuyiwa he gbayipe de to aihọn ajọwiwa egbezangbe tọn mẹ. Ṣigba, mahopọnna nuhe mẹdevo lẹ to wiwà, nujinọtedo Biblu tọn wẹ yindọ mí ‘dona nọ yinuwa to nugbodidọ mẹ to onú lẹpo mẹ.’ (Heblu lẹ 13:18) Enẹwutu, mí nọ wleawuna jijọ dagbe gbọn yinyin nugbonọ po mẹnukuntamahopọntọ po hlan azọ́nmẹyimẹdotọ lẹ, mẹyidoazọnmẹ lẹ, ahisinọ lẹ, po gandudu tonudidọ tọn lẹ po dali. (Deutelonomi 25:13-16; Lomunu lẹ 13:1; Titu 2:​9, 10) Na jide tọn nugbodidọ nọ ze jidedomẹgo po ojlo dagbe po daga. Podọ kandai bibasi na gbekọndopọ lẹ nọ saba glọnalina nukunnumamọjẹnumẹ lẹ po ninọmẹ sinsinyẹn he sọgan fọ́n na ‘nujijọ kosọ tọn’ po wutu lẹ.—Yẹwhehodọtọ 9:11; Jakobu 4:13, 14.

Whẹho aṣọdido po nusísọ́ po tọn sọ yin adà devo he mẹ mí dona wleawuna jijọ dagbe te. Nudide aṣọdido tọn lẹ nọ gbọnvo sọgbe hẹ aṣa, podọ kọgbidinamẹ lẹ sọgan sinyẹn taun nado to yìyì afọsu-afọsi hẹ aṣọdido he tin to zoji lẹ. Ṣigba naegbọn mí nado nọ hodo aṣọdido he tin to zoji he wá aimẹ lẹpo? Biblu dotuhomẹna mí ma nado “yin mẹkọndopọ hlan aihọn he blo.” (Lomunu lẹ 12:2) Kakati nado dè osẹ́n lẹ tọ́n, apọsteli Paulu wlan to gbọdo glọ dọmọ: “Na yọnnu lẹ ni nọ yí avọ̀ jlẹmẹjlẹmẹ do doaṣọna yede, po winyan po po huwhẹ po; e mayin oda biblá, kavi sika, kavi osé dagbedagbe, kavi avọ̀ akuẹgegenu sọ dogo tọn gba; ṣigba (ehe jẹ na yọnnu he yigbena jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn) [lẹ].” (1 Timoti 2:​9, 10) Nujinọtedo dodonu tọn ehe yọn-na-yizan na sunnu po yọnnu lẹ po dopọ. Na nugbo tọn, dotẹnmẹ tin na vogbingbọn whanpẹnọ lẹ to aliho nuyiwa tọn mẹ taidi kọdetọn nujlomẹ aṣa tọn kavi nujlomẹ mẹdetiti tọn.

Biblu sọ do walọyizan mawé tọn he Jiwheyẹwhe gblewhẹdo mlẹnmlẹn lẹ hia. To 1 Kọlintinu lẹ 6:​9, 10 mẹ, mí hia avase lọ dọmọ: “Be hiẹ ma yọnẹn dọ mawadodonọ lẹ ma na dugu ahọludu Jiwheyẹwhe tọn? Yè klọ mì blo, ogalọtọ lẹ, kavi boṣiọ-sẹ̀ntọ lẹ, kavi ayọdetọ lẹ, kavi yọnnujọmẹ lẹ, kavi yé he nọ yí sunnu do hẹn yede gble lẹ. Kavi ajotọ lẹ, kavi nukunkẹnnọ lẹ, kavi ahànnumunọ lẹ, kavi mẹvlẹtọ lẹ, kavi alọslonamẹtọ lẹ de ma na dugu ahọludu Jiwheyẹwhe tọn.” Wefọ ehe gọalọna Maria heyin nùdego jẹnukọn lọ, nado mọdọ sọgbe hẹ nujinọtedo jẹhẹnu walọ dagbe tọn heyin zizedai gbọn Mẹdatọ lọ dali, kọndopọ etọn hẹ Juan ma sọgbe gba podọ ewọ dona doalọtena ẹn eyin e na tindo alọkẹyi Jiwheyẹwhe tọn. E họnwun dọ, nado wleawuna jijọ dagbe, mí dona jẹakọhẹ nujinọtedo Jehovah tọn lẹ mlẹnmlẹn.

Yí Ahun Zan na Nupinplọn

Jijọ dagbe mayin didapana nuhe ylan wiwà poun gba. E tindo huhlọn walọ dagbe tọn. Gbẹtọ jijọ dagbenọ de nọ tindo dagbewà. Mẹplọntọ wehọmẹ daho tọn dopo dọ dọ “yè dona yí ahun po apọ̀n po zan nado plọn jijọ dagbe.” To whelọnu lo, awuwiwlena jijọ dagbe bẹ hugan akọjijẹ hẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn mlẹnmlẹn poun hẹn. E nọ biọ ayihamẹlinlẹnpọn do nuhe yin winwlan do e mẹ lẹ ji na ahun mítọn lẹ nido sọgan yin gigọ́ po pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn po hlan Jehovah podọ na mí ni yin whinwhàn nado yí nunọwhinnusẹ́n Owe-wiwe tọn lẹ do yizan mẹ to gbẹzan mítọn lẹ mẹ.

“Ṣo na yẹn ka yiwanna osẹ́n towe dole!” wẹ psalm-kàntọ lọ dawhá dọ. “Ewu wẹ ayihamẹlẹnpọn ṣie to azán popo gbè.” (Psalm 119:97) Podọ Ahọlu Davidi wlan dọmọ: “Yẹn flin azán hoho tọn lẹ; yẹn lẹn azọ́n towe [Jiwheyẹwhe tọn] lẹpo pọ́n; yẹn ayihamẹlẹnpọn na azọ́n alọ towe tọn lẹpo.” (Psalm 143:5) Mí lọsu dona yí ayihamẹlẹnpọn he gọna odẹ̀ do basi adà tangan Biblu po owe sinai do Biblu ji lẹ pinplọn mítọn po tọn.

Nugbo wẹ dọ, nado mọ whenu na nupinplọn sọwhiwhe tọn to pọmẹ hẹ ayihamẹlinlẹnpọn sọgan yin avùnnukundiọsọmẹnu de. Ṣigba afọdidona jijọ dagbe nọ biọ dọ mí ni fli ojlẹ sọn nuwiwa devo lẹ mẹ. (Efesunu lẹ 5:​15, 16) Aaron, heyin owhe 24-mẹvi, nọ fli ojlẹ mọnkọtọn to egbesọegbesọ gbọn finfọ́n jẹnukọn nukunwhiwhe 30 na lehe e nọ basi do dai dali. E dọmọ: “To tintan whenu, yẹn nọ hia Biblu na nukunwhiwhe 30 lọ blebu. To agọe poun wẹ yẹn wá yọ́n nujọnu-yinyin ayihamẹlinlẹnpọn tọn. Enẹwutu yẹn nọ yí nudi odaa ojlẹ enẹ tọn zan todin nado lẹnayihamẹpọn do nuhe yẹn ko ṣẹṣẹ hia lọ ji. Ehe ko yin alenu na nugbo tọn.” Yè sọgan lẹnayihamẹpọn to ojlẹ devo lẹ mẹ. To hàngbe vivi de mẹ hlan Jehovah, Davidi jihàn dọmọ: “[Yẹn] sọ to ayihamẹlẹnpọn na towe to ozán nukle mẹ.” (Psalm 63:6) Podọ Biblu dọmọ: “Isaki sọ jẹgbonu nado yì lẹnayihamẹpọn to [danji] to whèjai.”​—Gẹnẹsisi 24:63.

Ayihamẹlinlẹnpọn yin nuhọakuẹ to awuwiwlena jijọ dagbe mẹ, na e nọ gọalọna mí nado tindo numọtolanmẹ to aliho he mẹ Jehovah nọ tindo numọtolanmẹ te bosọ nọ hẹn mí tindo pọndohlan etọn lẹ. Di apajlẹ, Maria yọnẹn dọ Jiwheyẹwhe gbẹ́ ogalilọ. Ṣigba nado ‘gbẹwanna nuhe ylan bosọ tẹdo nuhe yin dagbe go,’ e dona lẹnayihamẹpọn do wefọ titengbe Biblu tọn lẹ ji. (Lomunu lẹ 12:9) Ewọ yin alọgọna nado mọ nuhudo na diọdo lẹ bibasi to whenuena e hia Kọlọsinu lẹ 3:5 godo, he dotuhomẹna mí nado ‘hẹn agbasagonu mítọn lẹ kú gando ogalilọ, mawé, ojlo zanhẹmẹ tọn, ojlo awugblenamẹ tọn, po nukunkẹn po go.’ Maria dona kanse ede dọ: ‘Wunmẹ ojlo zanhẹmẹ tọn tẹwẹ yẹn dona hù? Etẹlẹ wẹ sọgan fọ́n ojlo mawé tọn lẹ dote he yẹn dona dapana? Be diọdo delẹ tin he yẹn dona basi to aliho he mẹ yẹn nọ yinuwa hẹ omẹ vijinu awetọnọ lẹ te ya?’

Ayihamẹlinlẹnpọn bẹ nulinlẹnpọn do kọdetọn nuyiwa de tọn ji hẹn. Paulu dotuhomẹna Klistiani lẹ nado nọla na ogalilọ podọ nado yí mawazẹjlẹgo zan na ‘mẹdepope ni ma yì jẹ obá awugbigblena po ylanwiwa do jlọjẹ mẹmẹsunnu etọn tọn lẹ po go mẹ blo.’ (1 Tẹsalonikanu lẹ 4:​3-7) Kanbiọ dagbe he ji yè dona lẹnnupọndo lẹ wẹ: ‘Awugble tẹwẹ yẹn na hẹnwa dee titi, whẹndo ṣie, kavi mẹdevo lẹ ji gbọn oylan ehe wiwà dali? Nawẹ yẹn na yin nuyiwadeji to gbigbọ-liho, numọtolanmẹ-liho, podọ to agbasa-liho gbọn? Etẹwẹ ko yin kọdetọn onú lẹ tọn na mẹdevo lẹ he ko gbàsẹ́n Jiwheyẹwhe tọn to ojlẹ he wayi lẹ mẹ?’ Ayihamẹlinlẹnpọn mọnkọtọn hẹn Maria lodo dogọ to ahun mẹ, podọ e sọgan wà onú dopolọ na mílọsu.

Plọnnu sọn Apajlẹ lẹ Mẹ

Be jijọ dagbe sọgan yin pinplọn to wehọmẹ ya? Kanbiọ ehe yin dehe ko dotukla nulẹnpọntọ lẹ na owhe fọtọ́n susu. Tamẹnuplọnmẹtọ Glẹki tọn Platon lẹndọ e sọgan yin wiwà. To alọ devo mẹ, Aristote yihojlẹdohogo dọ yè nọ tindo jijọ dagbe gbọn pinplọn ẹn dali. Linlin-kàntọ de blá nudindọn do whẹho ehe ji dopọ dọmọ: “To kleun mẹ, yè ma sọgan plọn nunọwhinnusẹ́n jijọ dagbe tọn dovo gba. Mọjanwẹ e ma sọgan yin pinplọnmẹ sọn nuplọnmẹwe lẹ mẹ do niyẹn. Walọyizan dagbe nọ wá sọn gbẹninọ to lẹdo lẹ mẹ . . . fie jijọ dagbe nọ yin tuli etọn na bo nọ yin pipà te.” Ṣigba fie wẹ mí na mọ gbẹtọ jijọ dagbenọ nugbonugbo lẹ te? Dile etlẹ yindọ aṣa susu wẹ nọ ze apajlẹ jijọ dagbe tọn delẹ donukọnnamẹ, e whè gbau to otangblo sunnu asuka whenuho mẹ tọn po otàn yetọn lẹ po mẹ, Biblu bẹ apajlẹ nugbo tọn susu lẹ hẹn.

Mẹhe yin apajlẹ vonọtaun hugan jijọ dagbe tọn wẹ Jehovah. E nọ yinuwa to aliho jijọ dagbe tọn mẹ to whepoponu bo nọ wà nuhe yin dodo bosọ yọ́n. Mí sọgan wleawuna jijọ dagbe gbọn lilẹzun ‘mẹhodotọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ dali.’ (Efesunu lẹ 5:1) Podọ Visunnu Jiwheyẹwhe tọn, yèdọ Jesu Klisti, ‘jo apajlẹ de dai na mí na míwlẹ nido hodo afọdòmẹ etọn lẹ pẹkipẹki.’ (1 Pita 2:21) Humọ, Biblu bẹ kandai omẹ nugbonọ susu tọn hẹn, taidi Ablaham, Sala, Josẹfu, Luti, Job, po Daniẹli po gọna gbẹdohẹmẹtọ Heblu tọn atọ̀n etọn lẹ. Dehe yè ma dona yí nukunpẹvi do pọ́n wẹ apajlẹ jijọ dagbe tọn lẹ to devizọnwatọ egbezangbe tọn Jehovah tọn lẹ ṣẹnṣẹn.

Mí Sọgan Tindo Kọdetọn Dagbe

Be mí sọgan tindo kọdetọn dagbe na taun tọn to nuhe yin jijọ dagbe tọn lẹ wiwà mẹ to nukun Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ ya? Na mí ko dugu mape tọn wutu, ahidídí sinsinyẹn de sọgan wá aimẹ to ayiha po agbasalan po ṣẹnṣẹn to mí mẹ to whedelẹnu—yèdọ to jijlo nado wà nuhe yin jijọ dagbe tọn po hihodo ojlo ylando tọn mítọn lẹ po ṣẹnṣẹn. (Lomunu lẹ 5:12; 7:13-23) Ṣigba po alọgọ Jiwheyẹwhe tọn po, mí sọgan gbawhàn. (Lomunu lẹ 7:24, 25) Jehovah ko wleawuna Ohó etọn po owe sinai do Biblu ji lẹ po. Gbọn sọwhiwhe yíyí do plọn Owe-wiwe po gbingbọn odẹ̀ dali lẹnayihamẹpọn do yé ji po dali, mí sọgan lẹzun wiwe-ṣeke to ayiha mẹ. Sọn ahun wiwe-ṣeke mọnkọtọn de mẹ wẹ linlẹn, hodidọ, po nuyiwa jijọ dagbe tọn lẹ po sọgan wá sọn. (Luku 6:45) Sinai do apajlẹ Jehovah Jiwheyẹwhe po Jesu Klisti tọn lẹ po ji, mí sọgan wleawuna gbẹtọ-yinyin jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn de. Podọ na jide tọn mí sọgan plọn nususu sọn mẹhe to Jiwheyẹwhe sẹ̀n po nugbonọ-yinyin po to egbehe lẹ dè.

Apọsteli Paulu dotuhomẹna wehiatọ etọn lẹ nado ‘to nulẹnpọn do’ jijọ dagbe po onú he jẹna pipà devo lẹ po ji zọnmii. Ehe wiwà na dekọtọn do dona Jiwheyẹwhe tọn mẹ na jide tọn. (Filippinu lẹ 4:8, 9) Po alọgọ Jehovah tọn po, mí sọgan tindo kọdetọn dagbe to awuwiwlena jijọ dagbe mẹ.

[Yẹdide to weda 6]

Yí ayihamẹlinlẹnpọn do basi apadewhe Biblu pinplọn towe tọn

[Yẹdide to weda 7]

Wleawuna gbẹtọ-yinyin jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn gbọn hihodo apajlẹ Klisti Jesu tọn dali