Hagbẹ́ Sinsẹ̀n tọn Klandovo lẹ—Mẹnu lẹ wẹ yé Yin?

TO 28 FÉVRIER 1993—hugan ponọ kanweko basi dlapọn ajiji dodinnanu tọn na okọ́ de he tindo owhé susu he bẹ sọha susu sunnu, yọnnu, po yọpọvu lẹ tọn po hẹn. Yanwle lọ wẹ yin nado dindona awhanfunnu he ma sọgbe hẹ osẹ́n lẹ podọ nado wle hlọnhutọ he yè vẹnudo. Nalete, e paṣa dodinnanutọ lọ lẹ, to whenuena nudidọ osòpẹn lẹ tọn jẹ zinzlọ́n ji hlan dali yetọn sọn owhé lọ lẹ gbè. Ponọ lọ lẹ lọsu desò lẹkọ.

Mẹpipehẹ ehe hẹn omẹ ao zun ṣiọ bọ mẹsusu gbleawu. To azán 50 he bọdego lẹ mẹ, kanweko susu ponọ lẹ tọn whesla lẹdo okọ́ lọ po osò susu po nado fùnawhàn pẹvi de. Ahọsuyiyi lọ doalọte to nuyiwa de mẹ he hẹn gbẹtọ 86 zun oṣiọ, gọna e whè gbau yọpọvu 17.

Ṣigba mẹnu wẹ kẹntọ lọ? Be awhanpa amasìn-adinọ yizantọ lẹ tọn wẹ ya? Kavi apadewhe sunnu danuwatọ lẹ tọn? Lala. Dile mì sọgan yọnẹn do, “kẹntọ” lọ wẹ yin pipli mẹdezejotọ sinsẹ̀n tọn de lẹ, yedọ hagbẹ́ sinsẹ̀n he klandovo de tọn. Nujijọ awubla tọn yetọn lọ dọ̀n ayidonugo akọjọpli tọn do danfafa ṣẹnṣẹn Texas tọn, to Etats-Unis. Ladio lẹ po televiziọn lẹ po podọ linlinwé lẹ gọna susu linlin lẹ tọn, dogbapọnnanu, bo nọ basi zẹẹmẹ do owù hagbẹ̀ sinsẹ̀n tọn he klandovo zohunhunnọ lẹ ji.

Gbẹtọ lẹpo paa yin finflin nuhe jọ wayì lẹ to ehe mẹ hagbẹ́ sinsẹ̀n klandovo tọn lẹ yin anadena biọ okú mẹ te gbọn nukọntọ yetọn lẹ dali: To 1969 mẹhùhù Manson tọn to Californie; to 1978 mẹdetiti hùhù pọmẹ tọn heyin hagbẹ́ sinsẹ̀n klandovo lẹ tọn de tin to Jonestown, Guyana; mẹdetiti hùhù 1987 tọn yin awuwlena gbọn nukọntọ hagbẹ́ sinsẹ̀n klandovo tọn Park Soon-ja Corée tọn dali, he dekọtọn do okú hagbẹ́ 32 tọn mẹ. Onu ayidego tọn lọ wẹ yindọ, suhugan omẹ ehelẹ tọn sọalọakọn nado yin Klistiani lẹ bo sọawuhia nado tindo yise to Biblu mẹ.

Po nukunnumọjẹnumẹ po, susu mẹhe nọ na sisi Biblu taidi Ohó Jiwheyẹwhe tọn lẹ nọ yin hinhẹn jọsi na ṣiṣizan madowinyan Owe wiwe lẹ tọn gbọn hagbẹ́ sinsẹ̀n he klandovo ehelẹ dali. Taidi kọdetọn de, to owhe lẹ gblamẹ titobasinanu kanweko lẹ ko yin didoai na lẹndai dogbapọnna hagbẹ́ sinsẹ̀n he klandovo lẹ tọn bo hùngona nuyiwa owù yetọn tọn lẹ. Weyọnẹntọ lẹ to walọyizan hagbẹ sinsẹ̀n he klandovo lẹ tọn mẹ dọdai dọ wiwá owhe fọtọ́n yọyọ de tọn to owhe vude gblamẹ sọgan hẹn gbigbayipe hagbẹ sinsẹ̀n he klandovo lẹ tọn wá. Linlinwe de dọ dọ sọgbe hẹ pipli he jẹagọdo hagbẹ́ sinsẹ̀n he klandovo tọn lẹ, hagbẹ́ sinsẹ̀n he klandovo fọtọ́n lẹ wẹ tin “to gbonu finẹ to awuwlemẹ nado dugan do agbasa towe ji, deanana ayiha towe, hẹn alindọn towe flu. ... Vude nọ hẹn osò ṣigba suhugan nọ yin pinpọnhlan taidi owunú. Yé na klọ we bo na yí nutindo towe lẹ, yedọ basi awuwlena alọwle towe po ṣiọdidi towe po.”

Etẹwẹ Sinsẹ̀n he Klandovo de Yin?

Hogbe lọ “sinsẹ̀n he klandovo” nọ yin yiyizan domọ poun gbọn mẹsusu he ma yọn zẹẹmẹ etọn to gigọmẹ lẹ dali. Nado hẹnalọdote na bẹwlu, sinsẹ̀n-nuplọnmẹtọ delẹ na nugbo tọn nọ dapana yizan hogbe lọ tọn.

Otanwe The World Book Encyclopedia basi zẹẹmẹ dọ “to aṣa liho, hogbe lọ sinsẹ̀n he klandovo dlẹnalọdo wunmẹ sinsẹ̀n-bibasi tọn kavi nuyiwa aṣa sinsẹ̀n tọn depope yìnyìn.” Gbọn aliho nuyiwa enẹ tọn dali, titobasinanu sinsẹ̀n tọn lẹpo sọgan yin pinpọnhlan taidi sinsẹ̀n he klandovo lẹ. Etomọṣo, to yizan paa mẹ to egbehe, hogbe lọ “sinsẹ̀n he klandovo” tindo zẹẹmẹ he gbọnvo de. Encyclopedie dopolọ doayi e go dọ “sọn ṣẹnṣẹn owhe 1900 lẹ tọn whenu gbọ́n, nulila bibasi dogbọn sinsẹ̀n he klandovo lẹ dali ko diọ zẹẹmẹ hogbe lọ tọn. To egbehe, hogbe lọ nọ yin yiyizan na pipli lẹ he nọ hodo nukọntọ he tin to ogbẹ̀ de he nọ zé sinsẹ̀n-nuplọnmẹ yọyọ he gbọnvo lẹ po walọyizan lẹ po daga.”

To godonọnanu paa yizan hogbe lọ tọn whenu, linlinwe Newsweek basi zẹẹmẹ dọ sinsẹ̀n he klandovo lẹ “nọ saba whè, pipli he klandovo lẹ ehe hagbẹ etọn lẹ nọ mọ mẹyinyọnẹn po lẹndai yetọn lẹ po yí sọn omẹ dopo he tindo huhlọn azọnhẹngbọ tọn de dali.” Mọdopolọ, linlinwe Asiaweek doayi e go dọ “hogbe lọ [sinsẹ̀n he klandovo] na ede ma yin nujọnu gba, ṣigba e nọ saba nọtena sinsẹ̀n yọyọ de he onu yise etọn yin sọn nukọntọ he tindo huhlọn azọ̀nhẹngbọ tọn de dè, he nọ saba basi lilá ede tọn nado yin mẹhe nọtena Jiwheyẹwhe.”

Ogbè he yin yiyizan to gbemima Opli 100tọ Ayimatẹn Maryland tọn, heyin (Etats-Unis) tọn mẹ, sọ do zẹẹmẹ wangbẹna tọn hia na hogbe lọ sinsẹ̀n he klandovo. Gbemima lọ dọdọ “sinsẹ̀n he klandovo de yin pipli de kavi hagbẹ de he nọ do mẹdezejo zẹjlẹgo hia hlan gbẹtọ de kavi linlẹn de bo nọ kẹalọyi aliho nuwiwa tọn lẹ matin nunọwhinnusẹ́n heyin linlẹndiọnamẹ tọn po anadenamẹ po na nukọnyiyi yanwle nukọntọ etọn tọn lẹ.”

E họnwun dọ, sinsẹ̀n he klandovo lẹ na paa tọn nọ yin nukunnumọjẹemẹ nado yin pipli sinsẹ̀n tọn lẹ po pọndohlan mlẹnmlẹn lẹ po gọna nuyiwa lẹ he nọ sọta nuhe nọ yin alọkẹyi to egbehe taidi walọyizan pọmẹ tọn paa. Yé nọ saba basi nuyiwa sinsẹ̀n yetọn tọn lẹ to nuglọ. Suhugan pipli sinsẹ̀n he klandovo ehelẹ tọn na nugbo tọn nọ nọ kada to kọndopọmẹ. Mẹdezejo yetọn hlan gbẹtọ nukọntọ he zé ede daga nọ yin pete po mlẹnmlẹn po. Nukọntọ ehelẹ nọ saba yigo dọ yé yin didè sọn olọn mẹ wá kavi tlẹ nọ dọ dọ yé yin nudida sọn olọn mẹ wá lẹ.

To whedelẹnu, titobasinanu he jẹagọdo sinsẹ̀n he klandovo po linlin lẹ po ko dlẹnalọdo Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ taidi sinsẹ̀n he klandovo de. Sọha susu hosọ linlinwé agọe tọn lẹ hia Kunnudetọ lẹ gọna pipli sinsẹ̀n tọn lẹ he yin yinyọnẹn na nuyiwa he fọ́n kanbiọ dote yetọn tọn lẹ wutu. Ṣigba be nuhe sọgbe de wẹ e na yin nado dlẹnalọdo Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ taidi pipli pẹvi sinsẹ̀n he klandovo de tọn ya? Hagbẹ́ sinsẹ̀n he klandovo lẹ tọn nọ saba nọ kada na họntọn lẹ, whẹndo, bo tlẹ sọ nọ kada na gbẹtọ paa lẹ ga. Be enẹ wẹ yin whẹho lọ po Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ po ya? Be Kunnudetọ lẹ nọ yí oklọ po nuyiwa matin nunọwhinnusẹ́n po zan nado kẹalọyi gbẹtọ lẹ wẹ?

Nukọntọ sinsẹ̀n he klandovo lẹ tọn yin yinyọnẹn nado nọ yí aliho mẹkiklọ tọn delẹ zan nado deanana ayiha hodotọ yetọn tọn lẹ. Be kunnudenu de tin dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ basi ehe ya? Be sinsẹ̀n-bibasi yetọn lẹ nọ yin bibasi to nuglọ wẹ? Be yé to hihodo bo to nukọntọ gbẹtọvi de sẹ̀n wẹ? Po nuzindonuji po, be Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ yin sinsẹ̀n he klandovo de wẹ? (Pọ́n w-F 15/2/94, weda 3)

[Asisa Yẹdide tọn to weda 3]

Jerry Hoefer/Fort Worth Star Telegram/Sipa Press