Mì Pọ́n Nugbodọtọ Lọ!
“Mẹnu wẹ ma na dibusi we, Oklunọ E, bo ma na pagigona oyín towe? Na hiẹ dopokẹdẹ wẹ [nugbodọtọ, NW].”—OSỌHIA 15:4.
1. Kunnudenu tẹwẹ J. F. Rutherford na gando nugbodidọ mẹhe e diọtẹnmẹ na tọn, C. T. Rus-sell go?
JOSEPH F. RUTHERFORD, he jẹ otẹn C. T. Russell tọn mẹ taidi azinponọ Ogbẹ́ Watch Tower tọn to 1917, bẹ hodidọ ayidonugo etọn tọn jẹeji to hùnwhẹ ṣiọdidi Russell tọn tẹnmẹ gbọn didọ dali dọmọ: “Charles Taze Russell yin nugbodọtọ hlan Jiwheyẹwhe, yin nugbodọtọ hlan Klisti Jesu, yin nugbodọtọ hlan nuyiwa ahọluduta Mẹssia tọn. Ewọ yin nugbonọ jẹ opodo—Mọwẹ, yèdọ yin nugbodọtọ kakajẹ okú.” Na nugbo tọn, enẹ yin hodidọ dagbe de nado dọ gando devizọnwatọ nugbonọ Jehovah Jiwheyẹwhe tọn de go. Mí ma sọgan dọ hodidọ mẹpipa tọn daho depope hlan mẹdepope adavo nado dọ dọ e dù to avùnnukundiọsọmẹnu nugbodidọ tọn ji, dọ ewọ yin nugbodọtọ—yèdọ nugbodọtọ jẹ opodo.
2, 3. (a) Naegbọn nugbodidọ do nọ ze avùnnukundiọsọmẹ de dote? (b) Mẹdevo tẹlẹ wẹ sọ wleawu sọta Klistiani nugbo lẹ to vivẹnudido yetọn lẹ mẹ nado yin nugbodọtọ?
2 Nugbodidọ nọ ze avùnnukundiọsọmẹnu donukọnnamẹ. Etẹwutu? Na nugbodidọ nọ sọta ojlo mẹdetiti tọn. Omẹ nukundeji lẹ to mẹhe ma yin nugbodọtọ hlan Jiwheyẹwhe lẹ mẹ wẹ sinsẹ̀ngan Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ tin te. Mọga, nugbomadọ he gbayipe mọnkọtọn taidi dehe tin to haṣinṣan alọwle tọn mẹ to egbehe ma ko tin sọmọ pọ́n gbede gba. Ogalilọ yin nuhe gbayipe. Nugbomadọ sọ gbayipe to aihọn ajọwiwa tọn mẹ ga. Gando ehe go, mí yin didọna dọmọ: “Azọ́ngán lẹ po azọ́nyọnẹntọ lẹ po . . . yise dọ gugutọ lẹ po mẹhe yè sọgan tafu lẹ po kẹdẹ wẹ nọ yin nugbodọtọ to azọ́nwhé yetọn lẹ mẹ to egbehe.” Mẹhe yin “nugbodọtọ taun” lẹ nọ yin pinpọn di gugutọ. “Nugbodidọ towe tintan lọ dona yin hlan dewe titi” wẹ yin aliho he mẹ azinponọ azọ́nwhé he nọ gọalọna azọ́nwhé devo lẹ dọ ẹ do. Nado dọho dogbọn nugbodidọ hlan mẹdetiti dali yin nado dè huhlọn zẹẹmẹ hogbe lọ tọn pò. E flin mí nuhe yin didọ to Mika 7:2 mẹ dọmọ: “Yè và [nugbonọ, NW ] lẹ sudo sọn aigba lọ mẹ.”
3 To obá he jẹ na ayidonugo hugan de mẹ, Satani po aovi etọn lẹ po ko sọ awhànnu do mí go, bo magbe nado hẹn mí zun nugbomadọtọ hlan Jiwheyẹwhe. Enẹwutu wẹ Klistiani lẹ yin didọna to Efesunu lẹ 6:12 mẹ dọmọ: “Na e ma yin agbasalan po ohùn po wẹ míwlẹ to ahidi hẹ gba, ṣigba hẹ ogán lẹ, hẹ huhlọn lẹ, hẹ nukọntọ zinvlu aihọn he tọn lẹ, hẹ nutẹgbẹ gbigbọnọ lẹ to otẹn he tin to olọn lẹ mẹ.” Mọwẹ, mí tindo nuhudo nado setonuna avase lọ he dọmọ: “Mì yin huwhẹnọ bosọ nọ họ́ mìde: na lẹgba, mẹglatọ mìtọn, di kinnikinni he to lili, e to zọnlinzin pe, bo to mẹhe e na tlẹndu din.”—1 Pita 5:8.
4. Ayilinlẹn tẹlẹ wẹ nọ hẹn nugbodidọ vẹawu taun?
4 Nuhe sọ nọ hẹn nugbodidọ vẹawu wẹ ayilinlẹn ṣejannabi tọn lẹ he mí ko dugu etọn sọn mẹjitọ mítọn lẹ si, dile e yin nùdego to Gẹnẹsisi 8:21 mẹ do dọmọ: “Ayilinlẹn ayiha gbẹtọ tọn mẹ tọn oylan wẹ”—podọ ṣejannabinọ wẹ ga—“sọn ovu etọn.” Mímẹpo wẹ tindo nuhahun lọ he apọsteli Paulu yigbe dọ emi tindo: “Na dagbe he yẹn jlo yẹn ma wà, ṣigba ylankan he yẹn ma jlo, enẹ wẹ yẹn to wiwà.”—Lomunu lẹ 7:19.
Onú Vonọtaun de wẹ Nugbodidọ Yin
5, 6. Etẹwẹ sọgan yin didọ gando nuhe nugbodidọ yin go, podọ nawẹ e ko yin zẹẹmẹ basina gbọn?
5 Hogbe vonọtaun de wẹ “nugbodidọ” yin. Gbọnmọ dali Insight on the Scriptures dohia dọmọ: “E taidi dọ hogbe Glẹnsigbe tọn depope matin he basi zẹẹmẹ gigọ nuhe hogbe Heblu po Glẹki tọn po zẹẹmẹdo pẹpẹ gba, ṣigba ‘nugbodidọ,’ nalete, bẹ linlẹn mẹdezejo po nugbonọ-yinyin po hẹn, to whenuena e yin yiyizan to kọndopọmẹ hẹ Jiwheyẹwhe po sinsẹnzọn etọn po, nugbodidọ yin hogbe he dibla yin dopolọ po e po.”a Gando “nugbodidọ” go, Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn to ojlẹ de mẹ dọmọ: “Nugbonọ-yinyin, azọngban, owanyi, dandannu, mẹdezejo. Haṣinṣan tẹwẹ hogbe ehelẹ tindo? Ada voovo nugbodidọ tọn lẹ wẹ yé yin.” Mọwẹ, walọdagbe susu tlala lẹ wẹ tin he yin ada voovo nugbodidọ tọn. Na nugbo tọn e jẹ na ayidonugo lehe nugbodidọ po dodowiwa po nọ saba yin jijlẹ do yedelẹ go do to Owe wiwe lẹ mẹ.
6 Zẹẹmẹ he bọdego ehelẹ lọsu yin alọgọnamẹnu ga: ‘Nugbodidọ sọgan do nugbonọ-yinyin he go yè sọgan ganjẹ po mẹdezejo zọnmii po, heyin hihọ basina sọta gbigbọjọ kavi whlepọn hia.’ ‘Nugbodidọ zẹẹmẹdo nugbonọ-yinyin hlan hogbe opadido mẹde tọn kavi mẹdezejo zọnmii hlan tito zedai lọ kavi nunọwhinnusẹ́n lẹ hlan ehe mẹde tindo numọtolanmẹ egblemaku tọn hlan; hogbe lọ ma do nugotitẹdo kẹdẹ hia gba ṣigba nado nọavunte sọta yinyin kiklọ po linlẹndiọna po hlan olá sọn nuhe go yè tẹdo lọ.’ Gbọnmọ dali, mẹhe zindonukọn po nugbonọ-yinyin po mahopọnna whlepọn, nukundiọsọmẹ, po homẹkẹn po lẹ jẹ nado yin yiylọ dọ “nugbodọtọ.”
7. Vogbingbọn tẹwẹ sọgan yin bibasi to nugbodidọ po nugbonọ-yinyin po ṣẹnṣẹn?
7 Nalete, to kọndopọmẹ po ehe po, e sọgan yin nuhe sọgbe nado basi yẹdenanu vogbingbọn he sọgan yin bibasi to nugbodidọ po nugbonọ-yinyin po ṣẹnṣẹn. To wheyihọ États-Unis tọn, otọ̀ de tin he nọ tún osìn miawu jẹgbonu dibla yin to ganhiho lẹpo mẹ. E nọ yinuwa to gbesisọmẹ sọmọ bọ e ko yin yiylọdọ Nugbonọ Hoho Tọn. Biblu dọho dogbọn onú he ma tindo gbọfufu mọnkọtọn lẹ dali taidi osun taidi yinyin nugbonọ, na e yin nuhe go yè sọgan ganjẹ wutu. Psalm 89:37 dọho osun tọn taidi “kunnudetọ nugbonọ to aga nukun mẹ.” E yin didọ dọ ohó Jiwheyẹwhe tọn lẹ yin nugbo. Osọhia 21:5 dọmọ: “Ewọ he sọ sinai to ofin lọ ji dọmọ, Pọ́n, yẹn diọ onú lẹpo zun yọyọ. E sọ dọ hlan mi, dọmọ, Wlanwe: ohó helẹ dodo po nugbo po wẹ.” Onú ehe lẹpo yin nugbonọ, yin nuhe go yè sọgan ganjẹ, ṣigba yé ma penugo nado tẹdonugo kavi penugo nado tindo jẹhẹnu walọdagbe tọn lẹ, taidi nugbodọtọ gba.
Jehovah, Nugbodọtọ Tintan Lọ
8. Kunnudenu Owe wiwe lẹ tọn tẹwẹ dekunnu na apajlẹ dagbe hugan nugbodidọ tọn?
8 Matin ayihaawe depope, Jehovah Jiwheyẹwhe wẹ apajlẹ dagbe hugan nugbodidọ tọn. Jehovah ko yin nugbodọtọ hlan gbẹtọvi lẹ, bo tlẹ na Visunnu etọn na gbẹtọvi lẹ nido sọgan mọ ogbẹ̀ madopodo yí. (Johanu 3:16) To Jẹlemia 3:12 mẹ, mí hia dọmọ: “Lẹgọ, hiẹ Islaeli agọjotọ, wẹ Oklunọ dọ: Yẹn ma na hẹn nukunmẹylọn nado flẹjẹ oji we gba: na [nugbodọtọ, NW ] wẹ yẹn.” Kunnudenu yinukọn dogọ lẹ hlan nugbodidọ Jehovah tọn wẹ yin dehe yin kinkandai to Osọhia 16:5 mẹ dọmọ: “Dodonọ wẹ hiẹ, dopo, he tin, bo ko tin, hiẹ [nugbodọtọ, NW ] lọ.” Enẹgodo, to Psalm 145:17 mẹ ga, mí yin didọna dọmọ: “Dodonọ wẹ Oklunọ to aliho etọn lẹpo ji, [nugbodọtọ, NW ] to azọ́n etọn lẹpo mẹ.” Na nugbo tọn, Jehovah yin omẹ vonọtaun to nugbodidọ etọn mẹ bọ Osọhia 15:4 dohia dọmọ: “Mẹnu wẹ ma na dibusi we, Oklunọ E, bo ma na pagigona oyín towe? Na hiẹ dopokẹdẹ wẹ [nugbodọtọ, NW ].” Jehovah Jiwheyẹwhe yin nugbonọ jẹ obá he klo hugan mẹ.
9, 10. Kandai nugbodidọ tọn tẹwẹ Jehovah basi to nuyiwa etọn lẹ mẹ hẹ akọta Islaeli tọn?
9 Whenuho akọta Islaeli tọn na titengbe tọn bẹ kunnudenu susu hẹn hlan nugbodidọ Jehovah tọn hlan omẹ etọn lẹ. To azán Whẹdatọ lẹ tọn gbè, Islaeli jai sọn sinsẹ̀n-bibasi nugbo mẹ whlasusu, ṣigba e vẹ́ na Jehovah pludopludo podọ e whlẹn yé. (Whẹdatọ 2:15-22) To gblagbla owhe kanweko atọ́n lọ lẹ he Islaeli tindo ahọlu lẹ tọn mẹ, Jehovah do nugbodidọ etọn hia akọta enẹ.
10 Nugbodidọ Jehovah tọn hẹn ẹn nado miọnhomẹ do omẹ etọn lẹ go, dile eyin didohia do to 2 Otannugbo lẹ 36:15, 16 mẹ dọmọ: “Oklunọ, Jiwheyẹwhe otọ́ yetọn lẹ tọn, sọ domẹhlan yé gbọn mẹdagun etọn lẹ dali, tite to afọnnu fuu bo to mẹdohlan; na e tindo awubla to omẹ etọn lẹ ji wutu, podọ to otẹn fininọ etọn ji: ṣigba yé ṣàn mẹdagun Jiwheyẹwhe tọn lẹ kò, bosọ vlẹ ohó etọn lẹ, bosọ yí yẹwhegan etọn lẹ do to avlẹda, kaka homẹgble Oklunọ tọn do tite do omẹ etọn lẹ ji, kaka bọ ojlado de ma sọ tin ba.”
11. Jide kavi homẹmiọnnamẹ tẹwẹ nugbodidọ Jehovah tọn na mí?
11 Na Jehovah yin nugbonọ daho hugan lọ wutu, apọsteli Paulu sọgan wlan, dile e yin kinkandai to Lomunu lẹ 8:38, 39 mẹ do dọmọ: “Na yè hẹn mi yọnẹn dọ, okú, kavi ogbẹ̀, kavi angẹli lẹ, kavi ogán lẹ, kavi huhlọn lẹ, kavi onú whenu he tọn lẹ kavi onú he ja lẹ. Kavi aga, kavi odò, kavi nudida devo de ma na tin sọgan nado klán mí sọn owanyi Jiwheyẹwhe tọn he tin to Klisti Jesu Oklunọ mítọn mẹ gba.” Mọwẹ, Jehovah na mí jide dọmọ: “Yẹn ma to na jo we dai gbede, kavi gbẹ́ we gba.” (Heblu lẹ 13:5) Na nugbo tọn, homẹmiọnnamẹnu wẹ e yin nado yọnẹn dọ Jehovah Jiwheyẹwhe nọ saba dọ nugbo!
Jesu Klisti, Visunnu Nugbodọtọ Lọ
12, 13. Kunnudenu tẹwẹ mí tindo gando nugbodidọ Visunnu Jiwheyẹwhe Tọn go?
12 To hihodo apajlẹ Jehovah tọn to pipemẹ to pipehẹ avùnnukundiọsọmẹnu nugbodidọ tọn mẹ wẹ Jesu Klisti ko yin bosọ to yinyin. Apọsteli Pita sọgan yihodọ ganji sọn Psalm 16:10 mẹ bo yí i zan hlan Jesu Klisti to Owalọ lẹ 2:27 mẹ dọmọ: “Hiẹ ma na jo ayiha ṣie do kutomẹ, mọ hiẹ ma sọ to na dike [Nugbodọtọ, NW ] towe ni mọ ogble.” Jesu Klisti yin dide po jlọjẹ po taidi “nugbodọtọ” lọ. To popolẹpo mẹ, ewọ yin nugbodọtọ hlan Otọ́ etọn podọ hlan Ahọluduta dopagbe Jiwheyẹwhe tọn. Satani tẹnpọn to tintan whenu nado gbà tenọgli Jesu tọn gbọn yiyi whlepọn lẹ, he nọ dọn ojlo mẹdetiti tọn dogo zan dali. To gbigboawupo to enẹ mẹ, Lẹgba lẹhlan homẹkẹn, to agọgbọnẹnmẹ hẹn okú pla Jesu to yatin ji. Jesu ma sẹafọ to nugbodidọ etọn mẹ hlan Otọ́ olọn mẹ etọn tọn, Jehovah Jiwheyẹwhe gba.—Matiu 4:1-11.
13 Jesu Klisti ko yin nugbonọ hlan hodotọ etọn lẹ to opagbe lọ he yin kinkandai to Matiu 28:20 hinhẹndi mẹ he dọmọ: “Bo pọ́n, yẹn tin to mì de to whepoponu, kakajẹ opodo aihọn tọn.” To hẹndi opagbe enẹ tọn mẹ, ewọ ko to tatọ-yinyin yizan po nugbodidọ po do agun etọn ji sọn Pẹntikọsti 33 W.M. tọn kakajẹ ojlẹ ehe mẹ.
Gbẹtọvi Mapenọ he ko yin Nugbodọtọ Lẹ
14. Apajlẹ nugbodidọ tọn tẹwẹ Job zedai?
14 Todin, etẹwẹ dogbọn gbẹtọvi mapenọ lẹ dali? Be yé sọgan yin nugbodọtọ hlan Jiwheyẹwhe ya? Mí tindo whẹho vonọtaun Job tọn. Satani hẹn nudindọn lọ họnwun gblegede to whẹho etọn mẹ. Be Job yin nugbodọtọ hlan Jehovah Jiwheyẹwhe, kavi ewọ to sinsẹ̀n ẹn na ojlo mẹdetiti tọn kẹdẹ wutu wẹ ya? Satani sọalọakọ́n dọ emi sọgan lẹ́ Job hlan olá sọn Jehovah dè gbọn nuhahun hinhẹnwa Job ji dali. To whenuena Job ko hẹn nutindo etọn lẹpo, ovi etọn lẹpo, po agbasalilo etọn lọsu po bú godo, asi etọn dotuhomẹna ẹn dọmọ: “Gbẹ́ Jiwheyẹwhe dai, bo kú.” Ṣigba Job yin nugbonọ, na ewọ dọ hlan ẹn dọmọ: “Hiẹ dọho dile yọnnu whẹndotọ lẹ nọ dọho do. Etẹ? Mí na mọ dagbe yí to alọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ, bọ mí ma nasọ mọ oylan yí wẹ? To ehe lẹpo mẹ Job ma yí nùflo etọn lẹ do waylando gba.” (Job 2:9, 10) Na nugbo tọn, hlan yé he ylọ yede dọ homẹmiọnnamẹtọ etọn lẹ, Job dọmọ: “Dile e tlẹ yindọ e [Jiwheyẹwhe] hù mi do, ṣogan yẹn na tindo todido to ewọ mẹ.” (Job 13:15, New International Version) Abajọ Job do mọ alọkẹyi Jehovah tọn! Gbọnmọ dali, Jehovah dọ na Elifazi Temanu lọ dọmọ: “Yè hẹn homẹgble ṣie jimiyọn do oji we, podọ do họntọn towe awe lẹ ji: na mìwlẹ ma ko dọhó onú he yin jijlọ ṣie tọn de gba, dile Job devi ṣie tindo do.”—Job 42:7, 10-16; Jakobu 5:11.
15. Kunnudenu Owe wiwe lẹ tọn tẹwẹ mí tindo na nuhe dù nugbodidọ susu devizọnwatọ Jehovah Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn?
15 Sunnu po yọnnu yisenọ lẹ po heyin zẹẹmẹ basina to Heblu weta 11 mẹ sọgan yin hodọ dego taidi nugbodọtọ lẹ. Yé ma yin nugbonọ lẹ kẹdẹ gba ṣigba sọ yin nugbodọtọ to kọgbidinamẹnu lẹ nukọn ga. Gbọnmọ dali, mí hia dogbọn mẹhe “gbọn yise dali . . . bla onù kinnikinni lẹ tọn, he ṣizò huhlọn miyọ́n tọn, he họngán sọn onù ohi tọn mẹ . . . mẹdelẹ tindo whlepọn vlẹko oka tọn, hihò tọn, nugbo, bibla po ogàndomẹ tọn po ga. Yè to zannu dlan do yé, yè yí ayinyọ̀n de do yé sán doawe, yè to yé whlepọn, yè yí ohi do to yé hù, yé to dindanpe to ayú lẹngbọ po gbọgbọẹ po tọn mẹ, yé zùn agbátọnọ, nukunbibianọ, awufiẹsanọ.”—Heblu lẹ 11:33-37.
16. Apajlẹ nugbodidọ tọn tẹwẹ apọsteli Paulu zedai?
16 Owe wiwe Klistiani Glẹki tọn sọ wleawuna apajlẹ ahun-fọndote tọn dogbọn apọsteli Paulu dali. E sọgan dọ ganji hlan Klistiani Tẹsalonikanu lẹ gando lizọnyizọn etọn go dọmọ: “Mì wẹ kunnudetọ, po Jiwheyẹwhe po ga, le mílọsu yin [nugbodọtọ, NW ] do, dodonọ, mahuwhẹ to ṣẹnṣẹn mì yisenọ lẹ tọn.” (1 Tẹsalonikanu lẹ 2:10) Mí tindo kunnudenu yinukọn dogọ lẹ gbọn nugbonọ-yinyin Paulu tọn dali to hogbe etọn lẹ he yin kinkandai to 2 Kọlintinu lẹ 6:4, 5 mẹ, fie mí hia te dọmọ: “To onú lẹpo mẹ míwlẹ to whẹsuna míde di devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn, to homẹfa susu mẹ, to nukunbibia mẹ, to matindo mẹ, to awusinyẹn mẹ, to hihò mẹ, to ogànhọ mẹ, to zingidi mẹ, to tuklajijẹ mẹ, to awuhihọ́ mẹ, to nubibla mẹ.” Ehe lẹpo dekunnu na tintindo osi mẹdetiti tọn apọsteli Paulu tọn na ewọ yin nugbodọtọ wutu.
Nugbonọ lẹ to Egbezangbe
17. Hogbe J. F. Rutherford tọn tẹlẹ wẹ do nujikudo etọn nado yin nugbodọtọ hia?
17 Nado dọho gando egbezangbe go, mí tindo apajlẹ dagbe lọ he ko yin dogbapọnna to hukan tintan mẹ. Doayi nuhe yin didọ to owe lọ Sécurité universelle sous le Règne du “Prince de paix mẹ,” to weda 146 to hóvila lọ “Nugbonọ-yinyinto Ojlẹ Ganpamẹ Ninọ tọn Whenu” glọ. To finẹ e dọmọ: “To dido nugbonọ-yinyin etọn hia hlan titobasinanu Jehovah tọn to ojlẹ ganpamẹninọ etọn whenu, azinponọ Ogbẹ́ Watch Tower tọn, Joseph F. Rutherford, to 25 décembre 1918, wlan ehe: ‘Na yẹn gbẹ́ nado jogbe na Babilọni wutu, ṣigba yí nugbonọ-yinyin do tẹnpọn nado sẹ̀n Oklunọ ṣie, yẹn tin to ganpamẹ, na ehe tọn yẹn dopẹna. . . . E na pọnte na mi nado tindo alọkẹyi Etọn bo sẹ̀ngan, hugan nado jogbe na kavi joawu na kanlin lọ bo yin tuntundote bo tindo alọkẹyi aihọn lọ pete tọn.’ ”b
18, 19. Apajlẹ mẹwhinwhan nugbodidọ tọn to ojlẹ egbezangbe tọn mẹ tẹlẹ wẹ mí tindo?
18 Mí tindo apajlẹ dagbe hugan nugbodidọ tọn lẹ to Klistiani devo lẹ mẹ he ko doakọnna homẹkẹn. To omẹ nugbonọ mọnkọton lẹ ṣẹnṣẹn wẹ Kunnudetọ Jehovah Tọn Allemagne tọn lẹ tin te to gandudu Nazi tọn glọ, dile e yin didohia do to video Purple Triangles mẹ, heyin mimá gbayipe to Glẹnsigbe mẹ. Dehe sọ jẹ na ayidonugo wẹ yin susu Kunnudetọ Jehovah Tọn nugbonọ Aflika tọn lẹ, taidi enẹlẹ to Malawi. To finẹ, gàntọ-ṣọtọ de dekunnu na nugbodidọ Kunnudetọ lẹ tọn, dọmọ: “Yé ma na jogbe gbede pọ́n gba. Yé to susu deji poun.”
19 Mẹde ma sọgan hia Annuaire des Témoins de Jehovah agọe tọn lẹ bo ma na gọn ma yin whinwhan gbọn nugbodidọ heyin didohia gbọn Klistiani nugbo lẹ dali gba, taidi enẹlẹ to Grèce, Mozambique, po Pologne po. Suhugan yetọn jiya yasanamẹ sinsinyẹn tọn; mẹdevo lẹ yin hùhù. Weda 177 Annuaire 1992 tọn do fọto Klistiani sunnu ṣinẹnẹ tọn hia to Ethiopie he pehẹ avùnnukundiọsọmẹ nugbodidọ tọn jẹ obá yinyin hùhù tọn mẹ. Taidi Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ, be homẹ mítọn ma hùn nado tindo apajlẹ dagbe susu sọmọ lẹ nado whàn mí nado pehẹ avùnnukundiọsọmẹ nugbodidọ tọn ya?
20. Etẹwẹ na yin kọdetọn etọn eyin mí gbọṣi nugbodidọ mẹ?
20 Gbọn avunteninọ sọta whlepọn po kọgbidinamẹnu lẹ po po nugbonọ-yinyin po dali, mí na wleawuna osi mẹdetiti tọn mítọn. Enẹwutu, to whelọnu lo, to ada mẹnu tọn to whẹho nugbodidọ tọn mẹ wẹ mí jlo nado yin mimọ te? Gbọn pipehẹ avùnnukundiọsọmẹnu nugbodidọ tọn dali, mí tin to ada Jehovah Jiwheyẹwhe tọn ji to whẹho lọ mẹ bo to Satani Lẹgba dohia nado yin omẹ ylankan lọ, lalonọ pligidi, daho dile e te! Mí na gbọnmọ dali mọ alọkẹyi Basitọ mítọn tọn, yèdọ Jehovah Jiwheyẹwhe tọn yí, po ahọsumẹ ogbẹ̀ madopodo tọn po to ayajẹ mẹ. (Psalm 37:29; 144:15b) Nuhe e nọ biọ nado pehẹ avùnnukundiọsọmẹnu nugbodidọ tọn na yin dogbapọnna bọdego.
[Nudọnamẹ odò tọn lẹ]
a Otanwe Biblu tọn bladopọ-awenọ de wẹ e yin heyin zinzinjẹgbonu gbọn Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. dali.
b Yin zinzinjẹgbonu gbọn Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. dali.
Nawẹ Hiẹ Na Na Gblọndo Gbọn?
◻ Naegbọn nugbodidọ do nọ ze avùnnukundiọsọmẹ donukọnnamẹ?
◻ Naegbọn e do sọgan yin didọ dọ “nugbodidọ” yin hogbe vonọtaun de?
◻ Apajlẹ Owe wiwe lẹ tọn tẹlẹ wẹ mí tindo dogbọn gbẹtọvi mapenọ heyin nugbodọtọ lẹ dali?
◻ Apajlẹ dagbe nugbodidọ egbezangbe tọn tẹlẹ wẹ mí tindo?
[Yẹdide to weda 9]
Charles Taze Russell
[Yẹdide to weda 10]
Jesu na nugbo tọn yin “nugbodọtọ” Jehovah tọn
[Yẹdide to weda 11]
Job, mapenọ yin nugbodọtọ hlan Jiwheyẹwhe
[Yẹdide to weda 12]
Paulu ze apajlẹ dagbe nugbodidọ hlan Jehovah tọn dai