Tẹdo Yẹwhehọluduta lọ Go Pẹkipẹki
‘OKLUNỌ wẹ Whẹdatọ mítọn, OKLUNỌ wẹ Osẹ́nnọ mítọn, OKLUNỌ wẹ Ahọlu mítọn.’—ISAIA 33:22.
1. Naegbọn gandudu do yin whẹho ahunmẹdunamẹ tọn de hlan suhugan gbẹtọ lẹ tọn?
WHẸHO gandudu tọn yin ahunmẹdunamẹnu tlala na mẹlẹpo. Gandudu dagbe nọ hẹn jijọho po blẹomẹninọ po wá. Biblu dọmọ: “Gbọn whẹdida [dodo] dali wẹ ahọlu nọ hẹn aigba fá.” (Howhinwhẹn lẹ 29:4) To alọ devo mẹ, gandudu ylankan nọ planmẹ jẹ whẹdida mawadodo, gbigblezọn, po yasanamẹ po kọ̀n. “Whenuena mẹylankan dugán, gbẹtọ lẹ nọ blawu.” (Howhinwhẹn lẹ 29:2) To whenuho gblamẹ, gbẹtọvi lẹ ko tẹ́n gandudu wunmẹ susu pọ́n, podọ e blawu dọ, yé ko nọ “blawu” whẹwhẹ na yasanamẹ gbọn gandudomẹjitọ yetọn lẹ dali wutu. (Yẹwhehodọtọ 8:9) Be wunmẹ gandudu depope tọn na tindo kọdetọn dagbe to hinhẹn pekọ dẹn-to-aimẹ wá na mẹjidugando etọn lẹ ya?
2. Naegbọn “yẹwhehọluduta” do yin zẹẹmẹ he sọgbe de na gandudu hohowhenu Islaeli tọn?
2 Whenuho-kantọ Josephus donu wunmẹ gandudu vonọtaun de go to whenuena e wlan dọmọ: “Omẹ delẹ ko yí huhlọn yiaga tonudidọ tọn do alọmẹ na gandudu tọgbo lẹ tọn, mẹdevo lẹ na gandudu omẹ kleun lẹ tọn, ṣogan mẹdevo lẹ na pipli gbẹtọ lẹ tọn. Ṣigba, osẹ́n-namẹtọ mítọn [Mose], ma yin dindọn gbọn depope to wunmẹ tito tonudidọ tọn ehelẹ dali gba, ṣigba na osẹ́ndoai etọn wunmẹ he—eyin mẹde dona yí hodidọ zẹjlẹgo zan—sọgan yin yiylọdọ ‘yẹwhehọluduta’ de, zize nupojipetọ-yinyin po aṣẹpipa lẹpo po do alọ mẹ na Jiwheyẹwhe.” (Against Apion, II, 164-5) Sọgbe hẹ Concise Oxford Dictionary, yẹwhehọluduta zẹẹmẹdo “wunmẹ gandudu tọn de gbọn Jiwheyẹwhe dali.” Hogbe lọ ma sọawuhia to Biblu mẹ gba, ṣigba e basi zẹẹmẹ gandudu Islaeli hohowhenu tọn ganji. Dile etlẹ yindọ Islaelivi lẹ wá tindo ahọlu yinukundomọ de do sọ, gandutọ nujọnu tọn yetọn wẹ Jehovah. Yẹwhegan Islaeli tọn Isaia dọmọ: ‘Na OKLUNỌ wẹ Whẹdatọ mítọn, OKLUNỌ wẹ Osẹ́nnọ mítọn, OKLUNỌ wẹ Ahọlu mítọn.’—Isaia 33:22.
Etẹwẹ Yẹwhehọluduta Nujọnu Tọn Yin?
3, 4. (a) Etẹwẹ yẹwhehọluduta nujọnu tọn yin? (b) To madẹnmẹ, dona tẹlẹ wẹ yẹwhehọluduta na hẹn wá na gbẹtọvi lẹpo?
3 Sọn whenue gbọ́n Josephus wleawuna hogbe lọ, ogbẹ́ susu lẹ wẹ ko yin zẹẹmẹ basina taidi yẹwhehọluduta lẹ. Delẹ to yé mẹ sọawuhia nado yin hẹngogonọ, zohunhun agọ̀ nọ, po yasanamẹtọ kanylantọ lẹ po. Be yé yin yẹwhehọluduta nujọnu tọn lẹ ya? E mayin to linlẹn he mẹ Josephus yí hogbe lọ zan te gba. Nuhahun lọ wẹ yindọ zẹẹmẹ “yẹwhehọluduta” tọn ko yin kandlẹnna. Otanwe World Book Encyclopedia basi zẹẹmẹ etọn taidi “wunmẹ gandudu de tọn to ehe mẹ ayimatẹn lọ yin gandudeji gbọn yẹwhenọ de kavi yẹwhenọ lẹ dali, podọ to ehe mẹ hagbẹ yẹwhenọduta tọn lọ tindo aṣẹpipa to whẹho tovi lẹ po sinsẹ̀n tọn lẹ po mẹ.” Etomọṣo, yẹwhehọluduta nujọnu tọn ma yin gandudu gbọn yẹwhenọ lẹ dali gba. Na taun tọn gandudu Jiwheyẹwhe tọn wẹ e yin, yèdọ gandudu gbọn Mẹdatọ wẹkẹ lọ tọn, Jehovah Jiwheyẹwhe dali.
4 To sọgodo madẹnmẹ tọn mẹ, aigba lọ blebu na tin to yẹwhehọluduta glọ, podọ dona nankọ die enẹ na yin! “Jiwheyẹwhe lọsu nasọ nọhẹ [gbẹtọvi lẹ] . . . Jiwheyẹwhe nasọ súnsún dasìn lẹpo sẹ̀ sọn nukun yetọn mẹ; okú ma nasọ tin ba, kavi awubla, kavi avi, mọ awufiẹsa ma na tin ba: na onú tintan lẹ ko juwayi.” (Osọhia 21:3, 4) Gandudu yẹwhenọ tọn depope gbọn gbẹtọvi mapenọ lẹ dali ma sọgan hẹn ayajẹ mọnkọtọn wá gba. Gandudu Jiwheyẹwhe tọn kẹdẹ wẹ penugo. Enẹwutu, Klistiani nugbo lẹ ma nọ tẹnpọn nado hẹn yẹwhehọluduta wá aimẹ gbọn nuyiwa tonudidọ tọn dali gba. Yé nọ yí sọwhiwhe do nọtepọn Jiwheyẹwhe nado ze yẹwhehọluduta lẹdo aihọn pé de dai to ojlẹ etọn titi mẹ podọ to aliho etọn titi mẹ.—Daniẹli 2:44.
5. Fie wẹ yẹwhehọluduta nujọnu tọn to nuyiwa te to egbehe, podọ kanbiọ tẹlẹ wẹ fọ́n dogbọn dali etọn?
5 Ṣigba todin, yẹwhehọluduta nujọnu tọn de to nuyiwa. To fie? To mẹhe yí yede jo sọn ojlo mẹ wá na gandudu Jiwheyẹwhe tọn bo kọngbedopọ nado wà ojlo etọn lẹ ṣẹnṣẹn. Omẹ nugbonọ mọnkọtọn lẹ ko yin bibẹplidopọ taidi “akọta” lẹdo aihọn pé gbigbọnọ de do “aigba” gbigbọnọ etọn ji. Yé yin pipotọ “Islaeli Jiwheyẹwhe tọn” po gbẹdohẹmẹtọ Klistiani hugan livi atọ́n daa yetọn lẹ po. (Isaia 66:8; Galatianu lẹ 6:16) Ehelẹ yin mẹjidugando Jesu Klisti tọn, Ahọlu olọn mẹ tọn lọ heyin zizedo ofìn ji gbọn Jehovah Jiwheyẹwhe dali, yèdọ “Ahọlu Madopodo” lọ. (1 Timoti 1:17; Osọhia 11:15) To aliho tẹ́ mẹ wẹ titobasinanu ehe yin yẹwhehọluduta tọn te? Nawẹ hagbẹ etọn lẹ nọ pọ́n aṣẹpipa gandudu aihọn tọn lẹ hlan gbọn? Podọ nawẹ gbẹtọvi he nọ yí aṣẹpipa zan to akọta gbigbọmẹ tọn yetọn ṣẹnṣẹn lẹ nọ tẹdo nunọwhinnusẹ́n yẹwhehọluduta tọn go gbọn?
Titobasinanu Yẹwhehọluduta Tọn De
6. Nawẹ titobasinanu yinukundomọ gbẹtọvi lẹ tọn sọgan yin gandudeji gbọn Jiwheyẹwhe dali do?
6 Nawẹ titobasinanu gbẹtọvi tọn de sọgan yin gandudeji gbọn Jehovah dali, mẹhe nọ nọ̀ olọn mayinukundomọ lẹ mẹ gbọn? (Psalm 103:19) E yọnbasi na mẹhe kọnawudopọ hẹ ẹ lẹ hodo ayinamẹ gbọdo lọ he dọmọ: “Yí ayiha towe do dotudo OKLUNỌ go; a dẹ́ hlan dewe tọn dali blo.” (Howhinwhẹn lẹ 2:6; 3:5) Yé nọ dike na Jiwheyẹwhe ni dugán do yé ji dile yé to tonusena “osẹ́n Klisti tọn” bo nọ yí nunọwhinnusẹ́n gbọdo Biblu tọn lẹ do yizan mẹ to gbẹninọ egbesọegbesọ tọn yetọn lẹ mẹ. (Galatianu lẹ 6:2; 1 Kọlintinu lẹ 9:21; 2 Timoti 3:16; pọ́n Matiu 5:22, 28, 39; 6:24, 33; 7:12, 21.) Nado wà ehe, yé dona yin Biblu plọntọ lẹ. (Psalm 1:1-3) Taidi omẹ “yẹyinọ” Belea hohowhenu tọn lẹ, yé ma hodo gbẹtọvi lẹ gba ṣigba nọ keje nuhe yé to pinplọn to Biblu mẹ lẹ pọ́n gbọzangbọzan. (Owalọ lẹ 17:10, 11; Psalm 119:33-36) Yé hodẹ taidi psalmkantọ lọ dọmọ: “Plọn zìnzìn dagbe po yinyọnẹn po mi: na yẹn ko yí gbedide towe lẹ sè.”—Psalm 119:66.
7. Etẹwẹ yin tito nukunpenugo tọn to yẹwhehọluduta mẹ?
7 To titobasinanu lẹpo mẹ, mẹdelẹ dona tin he nọ yí aṣẹpipa zan kavi wleawuna anademẹ. Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ mayin didesọn e mẹ gba, podọ yé nọ setonuna dodonu aṣẹpipa lọ tọn heyin titodohukanji gbọn apọsteli Paulu dali dọmọ: “Klisti wẹ ota omẹ dopodopo tọn; podọ sunnu wẹ ota yọnnu tọn; Jiwheyẹwhe sọ wẹ ota Klisti tọn.” (1 Kọlintinu lẹ 11:3) To kọndopọmẹ hẹ ehe, sunnu he pegan lẹ kẹdẹ wẹ nọ wà sinsẹ̀nzọn to agun lẹ mẹ taidi mẹho lẹ. Podọ dile etlẹ yindọ Jesu—“ota omẹ dopodopo tọn”—tin to olọn mẹ, “pipotọ” mẹmẹsunnu yiamisisadode etọn lẹ tọn gbẹ́ pò to aigba ji, he tindo todido gandudu po e po tọn to olọn lẹ mẹ. (Osọhia 12:17; 20:6) Ehelẹ wleawuna bẹplidopọ “afanumẹ nugbonọ nuyọnẹntọ” lọ. Klistiani lẹ nọ do taliai yetọn hia hlan Jesu, podọ enẹwutu hlan ota Jesu tọn, yèdọ Jehovah, gbọn alọkẹyi nukunpenugo “afanumẹ” enẹ tọn dali. (Matiu 24:45-47; 25:40) To aliho ehe mẹ, yẹwhehọluduta lọ tin to titoji. “Jiwheyẹwhe ma yin nudaitọ numanukannu tọn de gba, adavo jijọho tọn.”—1 Kọlintinu lẹ 14:33.
8. Nawẹ mẹho Klistiani lẹ nọ nọgodona nunọwhinnusẹ́n yẹwhehọluduta tọn gbọn?
8 Mẹho Klistiani lẹ nọ nọgodona nunọwhinnusẹ́n yẹwhehọluduta tọn na yé yọnẹn dọ yé na dogbè na Jehovah na lehe yé yí aṣẹpipa he tindo dogbo yetọn zan do. (Heblu lẹ 13:17) Podọ to nudide lẹ bibasi mẹ, yé nọ ganjẹ nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn go, e mayin yetọn titi gba. To ehe mẹ, yé nọ hodo apajlẹ Jesu tọn. Ewọ wẹ yin gbẹtọ nuyọnẹntọ hugan lọ he ko nọgbẹ̀ pọ́n. (Matiu 12:42) Etomọṣo, e dọna Juvi lẹ dọmọ: “Ovi ma sọgan wà nude ededenu, adavo onú he e mọ Otọ́ wà.” (Johanu 5:19) Mẹho lẹ sọ tindo walọyizan dopolọ taidi Ahọlu Davidi. E yí aṣẹpipa titengbe de zan to yẹwhehọluduta mẹ. Ṣogan, e jlo nado hodo aliho Jehovah tọn, e mayin etọn titi gba. E hodẹ dọmọ: “Plọn ali towe mi, OKLUNỌ E, bo hẹn mi gbọn ali jijlọ ji.”—Psalm 27:11.
9. Gando vogbingbọn to todido lẹ po lẹblanulọkẹyi sinsẹ̀nzọn tọn lẹ po go to yẹwhehọluduta mẹ, pọndohlan jlẹkaji tọn tẹwẹ Klistiani klandowiwe lẹ tindo?
9 Mẹdelẹ ko tindo ayihaawe vlavo dọ mẹnukuntahopọn wẹ e yin dọ aṣẹpipa to agun lọ mẹ ni yin yiyizan gbọn sunnu he pegan lẹ kẹdẹ dali kavi dọ mẹdelẹ tindo todido olọn mẹ tọn to whenuena mẹdevo lẹ tindo todido aigba ji tọn. (Psalm 37:29; Filippinu lẹ 3:20) Ṣigba, Klistiani klandowiwe lẹ mọnukunnujẹemẹ dọ tito ehelẹ yin titodohukanji to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ. Yé yin yẹwhehọluduta tọn. Eyin ayihaawe tin gando yé go, e nọ saba yin gbọn mẹhe ma mọnukunnujẹ nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ mẹ dali. To vogbingbọn mẹ, Klistiani lẹ yọnẹn dọ sunnu lẹ po yọnnu lẹ po yin nudopolọ to nukun Jehovah tọn lẹ mẹ na nuhe dù whlẹngán. (Galatianu lẹ 3:28) Na Klistiani nugbo lẹ, nado yin sinsẹ̀ntọ Nupojipetọ wẹkẹ lọ tọn yin lẹblanulọkẹyi he yiaga hugan he yọnbasi lọ, podọ yé nọ yin homẹhunnọ nado wà azọ́n depope he Jehovah todohukanji na yé. (Psalm 31:23; 84:10; 1 Kọlintinu lẹ 12:12, 13, 18) Humọ, ogbẹ̀ madopodo, vlavo e yin to olọn mẹ kavi to paladisi aigba ji tọn de mẹ, yin todido jiawu de nugbonugbo.
10. (a) Walọyizan dagbe tẹwẹ Jonatani dohia? (b) Nawẹ Klistiani lẹ to egbehe nọ do walọyizan dopolọ hia taidi Jonatani tọn gbọn?
10 Gbọnmọ dali, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tin taidi Jonatani, visunnu budisi-Jiwheyẹwhe tọ́ Ahọlu Sauli tọn. Jonatani vlavo na ko yin ahọlu dagbe de. Ṣigba, na mawadodo Sauli tọn wutu, Jehovah de Davidi nado yin ahọlu awetọ Islaeli tọn. Be Jonatani duadi na ehe tọn wutu ya? Lala. E lẹzun họntọn dagbe Davidi tọn bo tlẹ basi hihọ́na ẹn sọn Sauli si. (1 Samuẹli 18:1; 20:1-42) To aliho dopolọ mẹ, mẹhe tindo todido aigba ji tọn lẹ ma nọ whànwu mẹhe tindo todido olọn mẹ tọn lẹ gba. Podọ Klistiani nugbo lẹ ma nọ whànwu mẹhe to aṣẹpipa yẹwhehọluduta tọn yizan to agun lẹ mẹ gba. Kakatimọ, yé “nọ doyẹyi ogo na yé tlala to owanyi mẹ,” to yinyọ́n azọ́n sinsinyẹn yetọn do ota mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu gbigbọmẹ tọn yetọn lẹ po mẹ.—1 Tẹsalonikanu lẹ 5:12, 13.
Pọndohlan Yẹwhehọluduta Tọn Na Tohọluduta
11. Nawẹ Klistiani heyin mẹmẹglọ na gandudu yẹwhehọluduta tọn lẹ nọ pọ́n tohọluduta lẹ hlan gbọn?
11 Eyin Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tin to yẹwhehọluduta glọ, yèdọ gandudu Jiwheyẹwhe tọn, nawẹ yé nọ pọ́n tohọluduta lẹ hlan gbọn? Jesu dọ dọ hodotọ etọn lẹ “ma yín aihọn tọn.” (Johanu 17:16) Etomọṣo, Klistiani lẹ yọ́n azọngban yetọn hlan “Sesali,” yèdọ tohọluduta lẹ. Jesu dọ dọ yé dona “yí onú he yin Sesali tọn lẹ hlan Sesali, podọ onú he yin Jiwheyẹwhe tọn lẹ hlan Jiwheyẹwhe.” (Matiu 22:21) Sọgbe hẹ Biblu, gandudu gbẹtọvi tọn lẹ yin ‘didoai gbọn Jiwheyẹwhe dali.’ Jehovah, Asisa aṣẹpipa lẹpo tọn, jotẹndona gandudu lẹ nado tin-to-aimẹ, podọ e nọ donukun yé nado wà dagbe hlan mẹhe tin to gandudomẹji yetọn glọ lẹ. To whenuena yé wàmọ, yé yin “devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn.” Klistiani lẹ yin mẹjidugando gandudu otò he mẹ yé tin te tọn ‘na ayihadawhẹnamẹnu yetọn wutu.’ (Lomunu lẹ 13:1-7) Na nugbo tọn, eyin tohọluduta biọ nude he jẹagọdo osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn, Klistiani lẹ na “setonuna Jiwheyẹwhe hú gbẹtọ.”—Owalọ lẹ 5:29.
12. To whenuena Klistiani lẹ yin homẹkẹn do gbọn aṣẹpipa lẹ dali, apajlẹ mẹnu tọn wẹ yé nọ hodo?
12 Etẹwẹ dogbọn whenuena Klistiani nugbo lẹ yin homẹkẹn do gbọn aṣẹpipa gandudu tọn lẹ dali? Whenẹnu yé nọ hodo apajlẹ Klistiani fliflimẹ tọn lẹ tọn, he doakọnna ojlẹ homẹkẹn daho tọn lẹ. (Owalọ lẹ 8:1; 13:50) Mẹtẹnpọn yise tọn ehelẹ mayin nubajonọmẹ gba, to whenuena e yindọ Jesu ko na avase dọ yé na wá. (Matiu 5:10-12; Malku 4:17) Etomọṣo, Klistiani fliflimẹ tọn enẹlẹ ma yiahọsu sọta homẹkẹndomẹtọ yetọn lẹ gba; mọjanwẹ yise yetọn ma gbọjọ do to kọgbidinamẹnu glọ. Kakatimọ, yé hodo apajlẹ Jesu tọn: “Omẹ, whenuena yè to vivlẹ ẹ, e ma vlẹ omẹ; whenuena e sọ jiya, e ma wàdán; ṣigba bo jo ede hlan ewọ he nọ yí dodo do dawhẹ̀.” (1 Pita 2:21-23) Mọwẹ, nunọwhinnusẹ́n Klistiani tọn lẹ dù to avunlọsọmẹ Satani tọn lẹ ji.—Lomunu lẹ 12:21.
13. Nawẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ko yigbe hlan homẹkẹn po nujijla mẹhẹngble tọn lẹ po sọta yé gbọn?
13 Onú dopolọ yin nugbo to egbehe. To owhe kanweko ehe whenu, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ko jiya sinsinyẹn to alọ togan fifiẹtọ lẹ tọn mẹ—dile Jesu dọdai do. (Matiu 24:9, 13) To otò delẹ mẹ, lalo po zẹẹmẹ agọ̀ bibasi lẹ po ko yin hinhẹn gbayipe gbọn mẹhe to tintẹnpọn nado gbidikọna aṣẹpipa lẹ dali nado yinuwa sọta Klistiani ahundoponọ ehelẹ. Ṣogan, mahopọnna “linlin ylankan” mọnkọtọn, Kunnudetọ lẹ gbọn walọ dagbe yetọn dali pá yedelẹ taidi devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ. (2 Kọlintinu lẹ 6:4, 8) To whenuena e yọnbasi, yé nọ ze whẹho yetọn donukọnna ogán lẹ podọ hlan whẹdatẹn otò lọ tọn lẹ nado sọgan basi dohia homẹvọnọ-yinyin yetọn tọn na ylanwiwa. Yé nọ yí nuyizan depope he tin-to-aimẹ na yé zan nado yiavunlọ gbangba tọn na wẹndagbe lọ. (Filippinu lẹ 1:7) Ṣigba to whenuena yé ko wà nuhe yé sọgan wà lẹpo gbọn osẹ́n dali, yé nọ jo whẹho lẹ do alọ Jehovah tọn mẹ. (Psalm 5:8-12; Howhinwhẹn lẹ 20:22) Eyin nuhudo tin, taidi Klistiani fliflimẹ tọn lẹ, yé ma nọ dibu nado jiya na dodowiwa wutu gba.—1 Pita 3:14-17; 4:12-14, 16.
Ze Gigo Jiwheyẹwhe Tọn Do Otẹn Tintan Mẹ
14, 15. (a) Etẹwẹ yin onú titengbe hugan na mẹhe nọgodona nunọwhinnusẹ́n yẹwhehọluduta tọn lẹ? (b) To nujijọ tẹ́ whenu wẹ Sọlọmọni ze apajlẹ dagbe whiwhẹ tọn de dai to otẹn nukunpenugo tọn etọn mẹ?
14 To whenuena Jesu plọn hodotọ etọn lẹ nado hodẹ, onú tintan he go e donu wẹ klandowiwe yinkọ Jehovah tọn. (Matiu 6:9) To kọndopọmẹ po ehe po, mẹhe nọ nọ̀ yẹwhehọluduta glọ lẹ nọ dín gigo Jiwheyẹwhe tọn, e mayin yetọn titi gba. (Psalm 29:1, 2) Biblu na linlin dọ to owhe kanweko tintan mẹ, ehe yin zannu ahlìda tọn de na mẹhe gbẹ́ nado hodo Jesu lẹ na “yé yiwanna gigo gbẹtọ tọn,” yé yiwanna nado yin gigopana gbọn gbẹtọ lẹ dali. (Johanu 12:42, 43) Na nugbo tọn, e nọ biọ whiwhẹ nado yí Jehovah do nukọnna nujọnu-yinyin mẹdetiti tọn.
15 Sọlọmọni do gbigbọ dagbe de hia to whẹho ehe mẹ. Yí hogbe etọn lẹ to klandowiwe tẹmpli gigonọ he e ko gbá lọ tẹnmẹ jlẹdo enẹ heyin Nẹbukadnẹzali tọn lẹ go gando nuyiwa họgbigbá tọn etọn go. Po goyiyi zẹjlẹgo po, Nẹbukadnẹzali doawagun dọmọ: “Ehe ma wẹ Babilọni daho, he yẹn ko do na otẹn ninọ̀ ahọlu tọn, gbọn hlọnhlọn huhlọn ṣie tọn dali podọ na gigo gigodaho ṣie tọn?” (Daniẹli 4:30) To vogbingbọn mẹ, Sọlọmọni po jlẹkajininọ po zinnudo wadotana etọn ji, bo dọmọ: “Jiwheyẹwhe to wiwà lọsulọsu mẹ ka na nọ̀ gbẹtọ lẹ dè to aigba go wẹ? Doayi e go, olọn podọ olọn olọn lẹ tọn lọ ma sọgan hẹn we; whè sù sọ na ohọ̀ he yẹn ko dó he!” (2 Otannugbo lẹ 6:14, 15, 18; Psalm 127:1) Sọlọmọni ma ze ede daga gba. E yọnẹn dọ nukunmọnu Jehovah tọn poun wẹ emi yin bo wlan dọmọ: “Whenuena sakla wá, whenẹnu wẹ winyan wá: ṣigba nuyọnẹn tin to whiwhẹnọ dè.”—Howhinwhẹn lẹ 11:2.
16. Nawẹ mẹho lẹ ko dohia gbọn nado yin dona nujọnu tọn na yé ma na gigo yedelẹ wutu?
16 Mọdopolọ mẹho Klistiani lẹ nọ ze Jehovah daga, e mayin yedelẹ gba. Yé hodo ayinamẹ Pita tọn dọmọ: “Eyin mẹde sọ to devizọ́nwà, ni basi i di huhlọn he Jiwheyẹwhe na ẹn: na yè nido pagigona Jiwheyẹwhe to onú popo mẹ gbọn Jesu Klisti mẹ.” (1 Pita 4:11) Apọsteli Paulu basi zẹẹmẹ ‘otẹn nugopọntọ tọn,’ e mayin taidi otẹn nujọnu yindidi tọn gba, ṣigba taidi “azọ́n dagbe de.” (1 Timoti 3:1) Mẹho lẹ nọ yin dide nado wà sinsẹ̀nzọn, e mayin nado dugán gba. Yé yin mẹplọntọ po lẹngbọhọtọ apó Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn po. (Owalọ lẹ 20:28; Jakobu 3:1) Mẹho whiwhẹnọ, mẹde-yido-sanvọ tọ́ de yin dona nugbo de hlan agun lọ. (1 Pita 5:2, 3) “Mì ni sọ nọ na yẹyi omẹ mọhunkọ tọn lẹ,” podọ opẹ́ wẹ na Jehovah dọ e ko wleawuna mẹho he pegan susu sọmọ nado nọgodona yẹwhehọluduta to ‘azán godo tọn’ ehelẹ mẹ.—Filippinu lẹ 2:29; 2 Timoti 3:1.
“Mì Yin Mẹhodotọ Jiwheyẹwhe Tọn”
17. To aliho tẹlẹ mẹ wẹ mẹhe tin to yẹwhehọluduta glọ lẹ nọ hodo apajlẹ Jiwheyẹwhe tọn te?
17 Apọsteli Paulu dotuhomẹnamẹ dọmọ: “Mì yin mẹhodotọ Jiwheyẹwhe tọn.” (Efesunu lẹ 5:1) Mẹhe jo yedelẹ na yẹwhehọluduta lẹ nọ tẹnpọn nado tin taidi Jiwheyẹwhe dile e yọnbasi na gbẹtọvi mapenọ lẹ do. Di apajlẹ, Biblu dọ gando Jehovah go dọmọ: “Osé lọ pipé wẹ azọ́n etọn na whẹ̀dida wẹ ali etọn lẹpo: Jiwheyẹwhe nugbowa tọn de, podọ, matin kunnuhu, dodonọ podọ jlọjẹnọ wẹ ewọ.” (Deutelonomi 32:3, 4) Nado hodo apajlẹ Jiwheyẹwhe tọn to whẹho ehe mẹ, Klistiani lẹ nọ dín nugbonọ-yinyin, dodowiwa, po linlẹn jlẹkajininọ whẹdida dodo tọn po. (Mika 6:8; 1 Tẹsalonikanu lẹ 3:6; 1 Johanu 3:7) Yé nọ dapana onú susu he ko lẹzun alọkẹyi to aihọn mẹ lẹ, taidi fẹnnuwiwa, nukundonumẹ, po nukunkẹn po. (Efesunu lẹ 5:5) Na devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ nọ hodo nujinọtedo sọn olọn mẹ wá, bo mayin nujinọtedo gbẹtọvi tọn lẹ wutu, titobasinanu etọn yin yẹwhehọluduta tọn, madodiho, bo madoblọ.
18. Etẹwẹ yin jẹhẹnu tintan Jiwheyẹwhe tọn, podọ nawẹ Klistiani lẹ nọ do jẹhẹnu ehe hia gbọn?
18 Jẹhẹnu tintan Jehovah Jiwheyẹwhe tọn wẹ owanyi. “Jiwheyẹwhe wẹ owanyi,” wẹ apọsteli Johanu dọ. (1 Johanu 4:8) To whenuena e yindọ yẹwhehọluduta zẹẹmẹdo gandudu gbọn Jiwheyẹwhe dali, e nọtena gandudu gbọn owanyi dali. Jesu dọmọ: “Gbọn ehe dali wẹ gbẹtọ lẹpo na yọnẹn dọ nuplọntọ ṣie wẹ mì, eyin mìwlẹ tindo owanyi hlan mìnọzo.” (Johanu 13:35) Titobasinanu yẹwhehọluduta tọn ko do owanyi ayidego tọn hia to azán godo tọn awusinyẹn tọn ehelẹ whenu. To nudindọn akọ̀ vivasudo tọn whenu to Aflika, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ do owanyi hia hlan mẹlẹpo, mahopọnna pipli hẹnnu tọn he yé yin. To awhàn whenu to Yougoslavie dai tọn mẹ, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ to awà lẹpo ji gọalọna ode awetọ, to whenuena pipli sinsẹ̀n devo lẹ tọn tindo mahẹ to nuhe nọ yin yiylọ dọ akọ̀ zizasẹ mẹ. To dodonu mẹdetiti tọn de ji, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ dovivẹnu nado setonuna ayinamẹ Paulu tọn dọmọ: “Mì gbọ adi lẹpo, homẹfiọ, homẹgble, nutlọ, po ohó ylankan po, yè ni dè e sọn mì de po homẹkẹn lẹpo po ga. Mì nọ wà dagbe hlan mìnọzo, mì do homẹmimiọn, mì nọ jo ylando mìnọzo tọn, yèdọ dile Jiwheyẹwhe to Klisti mẹ ko jona mì do.”—Efesunu lẹ 4:31, 32.
19. Dona tẹlẹ wẹ nọ wá todin podọ to sọgodo na mẹhe jo yedelẹ hlan yẹwhehọluduta?
19 Mẹhe litai na yẹwhehọluduta lẹ nọ duvivi dona daho lẹ tọn. Yé nọ tindo jijọho hẹ Jiwheyẹwhe podọ po Klistiani hatọ lẹ po. (Heblu lẹ 12:14; Jakobu 3:17) Yé nọ tindo lẹndai to gbẹzan mẹ. (Yẹwhehodọtọ 12:13) Yé nọ tindo hihọ́ gbigbọmẹ tọn po todido nujọnu tọn de po na sọgodo. (Psalm 59:9) Na nugbo tọn, yé nọ duvivi lehe onú lẹ na tin te jẹnukọn to whenuena gbẹtọvi lẹpo tin to gandudu yẹwhehọluduta tọn glọ. Enẹgodo, Biblu dọ, “Yé ma na gbleawunamẹ, mọ yé ma to na gbà sudo to osó wiwe ṣie lẹpo ji: na aihọn na gọ́ na nuyọnẹn OKLUNỌ tọn, dile osìn ṣinyọ́n ohù ji do.” (Isaia 11:9) Lehe ojlẹ enẹ na yin gigonọ de do sọ! Na mímẹpo ni hẹn tẹnmẹ mítọn to Paladisi sọgodo tọn enẹ mẹ diun gbọn titẹdo yẹwhehọluduta lọ go pẹkipẹki todin dali.
Be Hiẹ Sọgan Na Gblọndo Ya?
● Etẹwẹ yin yẹwhehọluduta nujọnu tọn lọ podọ fie wẹ e yin mimọ te to egbehe?
● Nawẹ gbẹtọvi lẹ nọ litai hlan aṣẹpipa yẹwhehọluduta tọn to gbẹzan yetọn lẹ mẹ gbọn?
● To aliho tẹlẹ mẹ wẹ mẹhe tin to yẹwhehọluduta glọ lẹpo nọ dín gigo Jiwheyẹwhe tọn jẹnukọnna yetọn titi te?
● Etẹwẹ yin jẹhẹnu jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn delẹ heyin hihodo gbọn mẹhe nọgodona yẹwhehọluduta lẹ dali?
[Yẹdide to weda 17]
Sọlọmọni ze gigo Jiwheyẹwhe tọn donukọnna edetiti tọn