To Nukọnyiyi Gbigbọmẹ Tọn Basi Zọnmii!
Azán He Gbè Mí Yí Baptẹm Yin Azán De He Mí Dona Nọ Wlebòna Bo Nọ Flin To Whepoponu. To Popolẹpo Mẹ, E Yin Azán He Gbè Mí Lá To Gbangba Dọ Mí Ko Basi Klandowiwe Nado Sẹ̀n Jiwheyẹwhe.
NA MẸSUSU e nọ biọ vivẹnudido daho de nado jẹ yanwle ehe kọ̀n—yèdọ gbigbẹ́ walọ ylankan he ko tin-to-aimẹ dẹn lẹ dai, kinklan sọn gbẹdido he ma sọgbe lẹ mẹ, didiọ wunmẹ nulẹnpọn po walọyizan he ko doadọ̀do sisosiso to ahun mẹ lẹ po.
Yin etlẹ yinmọ, to whenuena baptẹm yin nujijọ ayajẹ po nujọnu tọn de po to gbẹzan Klistiani de tọn mẹ, bẹjẹeji de poun wẹ e gbẹsọ yin. Apọsteli Paulu dọna Klistiani lẹ he ko yí baptẹm to Judé dọmọ: “Mì gbọ mí ni jo ohó whẹwhẹwhenu Klisti tọn tọn dai, mì gbọ mí ni yì gbesisọ kọ̀n.” (Heblu lẹ 6:1) Mọwẹ, Klistiani lẹpo dona “nọ dopo to yise mẹ, podọ to oyọnẹn Ovi Jiwheyẹwhe tọn tọn mẹ, hlan gbẹtọ he sọgbe de, hlan ojlẹnu tedidi gigọ́ Klisti tọn.” (Efesunu lẹ 4:13) Gbọn nukọnyiyi jẹ obá whinwhẹ́n tọn kọ̀n kẹdẹ dali wẹ mí sọgan yin ‘hinhẹn lodo to yise mẹ’ na nugbo tọn.—Kọlọsinu lẹ 2:7.
To owhe kleun he wayi lẹ mẹ, fọtọ́n donu kanweko susu sinsẹ̀n-basitọ yọyọ he klan yede do wiwe lẹ ko wá agun Klistiani tọn mẹ. Vlavo hiẹ yin dopo to yé mẹ. Taidi mẹmẹsunnu owhe kanweko tintan whenu tọn towe lẹ, hiẹ ma na jlo na gbọṣi ovivu yinyin mẹ to gbigbọmẹ gba. Hiẹ na jlo nado whẹ́n, yèdọ nado yinukọn! Ṣigba gbọnna? Podọ etẹwẹ yin delẹ to aliho he mẹ hiẹ sọgan basi nukọnyiyi mọnkọtọn lẹ te?
Nukọnyiyi Gbọn Oplọn Mẹdetiti Tọn Dali
Paulu dọna Klistiani Filippi tọn lẹ dọmọ: “Yẹn sọ to dẹ̀ho na ehe dọ, na owanyi mìtọn ni to susudeji to nuyọnẹn po zìnzìn lẹpo po mẹ ga.” (Filippinu lẹ 1:9) Whinwhẹ́n to ‘oyọnẹn he pegan’ mẹ yin onú titengbe na nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn towe. ‘Oyọnẹn Jehovah Jiwheyẹwhe tọn po Jesu Klisti tọn po tintindo’ yin nuyiwa he nọ to nukọnzindo de, e mayin nude he nọ doalọte to baptẹm godo gba.—Johanu 17:3.
Mẹmẹyọnnu Klistiani de, he mí na ylọ dọ Alexandra, wá yọ́n ehe to owhe ao godo he e ko yin bibaptizi to owhe 16 mẹvi mẹ. Ewọ yin pinpọn e go whẹ́n to nugbo mẹ bo ko sọ nọ yin gbesọtọ to opli Klistiani tọn lẹ yìyì po mahẹ tintindo to azọ́n yẹwhehodidọ tọn po mẹ. E wlan dọmọ: “To osun kleun agọe tọn lẹ mẹ, yẹn yọnẹn dọ nude jẹdò tlala. Yẹn basi dide nado gbadopọnna dee sisosiso, nuhe yin numọtolanmẹ ṣie na nugbo lọ, podọ nuhe wutu yẹn gbẹsọ tin to nugbo lọ mẹ.” Etẹwẹ e mọ? E zindonukọn dọmọ: “Yẹn wá mọ dọ whẹwhinwhẹ́n lẹ he wutu yẹn tin to nugbo lọ mẹ dotukla mi tlala. Yẹn flin dọ dile yẹn to whinwhẹ́n, opli lẹ po lizọnyizọn kunnudegbe tọn po nọ yin nuzindeji. E nọ taidi dọ walọyizan lẹ heyin oplọn mẹdetiti tọn po odẹ̀ po na sọgbe do e mẹ to aliho depope mẹ wẹ nkọtọn. Ṣigba dile yẹn gbadopọnna ninọmẹ ṣie, yẹn wá yọnẹn dọ ehe ma jọ gba.”
Apọsteli Paulu dotuhomẹnamẹ dọmọ: “Na fie mí ko jẹ he, mì gbọ mí ni to zọnlinzin gbọn ojlẹ dopolọ mẹ, mì gbọ mí ni nọ tunnukun onú dopolọ go.” (Filippinu lẹ 3:16) Aṣa nuyiwa tọn de sọgan ze nuwiwa nukọnyiyi tọn dai. Jẹnukọnna baptẹm towe, matin ayihaawe hiẹ tindo aṣa nuyiwa Biblu pinplọn sẹmẹsẹmẹ tọn de hẹ mẹplọntọ he pegan taun de. Dile hiẹ to whinwhẹ́n to pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn mẹ, hiẹ yí awuwiwlena nupinplọn osẹ dopodopo tọn do gọ́ aṣa nuyiwa tọn ehe, po pinpọn wefọ heyin dide to Biblu mẹ lẹ po, po mọmọ po sọyi. Todin he hiẹ ko yí baptẹm, be hiẹ pò to nukọnzindo to ‘zọnlinzinzin to aṣa nuyiwa tọn enẹ dopolọ mẹ’ ya?
Eyin e mayin mọ, hiẹ dona vọ́ dogbapọnna onú he tin to otẹn tintan mẹ na we lẹ, ‘nado sọgan mọdona nuhe yin onú titengbe hugan lẹ.’ (Filippinu lẹ 1:10) To gbẹzan jinján mítọn lẹ mẹ, e nọ biọ mawazẹjlẹgo nado dè whenu dovo na Biblu hihia po oplọn mẹdetiti tọn po. Ṣigba alemọyi lẹ hẹn ẹn sọgbe hẹ vivẹnudido mọnkọtọn. Sọ lẹnnupọndo numimọ Alexandra tọn ji. “Yẹn dona dọ dọ yẹn ko tin to nugbo lọ mẹ na owhe 20 kavi hugan mọ he ko wayi lẹ gbọn opli lẹ yìyì po mahẹ tintindo to lizọnyizọn lọ mẹ po dali poun,” wẹ e yigbe dọ. Ṣigba e zindonukọn dọ, “Yẹn ko wá tadona lọ kọ̀n dọ dile onú ehelẹ tlẹ yin nujọnu do sọ, yewlẹ kẹdẹ ma sọgan hẹn mi dote to whenuena onú lẹ jẹ awusinyẹn ji gba. Ehe lẹpo ko sọawuhia na walọ oplọn mẹdetiti tọn ṣie ko busẹ sọn aimẹ mlẹnmlẹn, podọ odẹ̀ ṣie lẹ ma nọ yin gbesisọ tọn ba bo masọ nọ siso ba. Yẹn wá yọnẹn todin dọ yẹn dona vọ́ lẹnpọn ṣie jlado bo bẹ tito-to-whinnu nupinplọn tọn he tindo zẹẹmẹ de jẹeji na yẹn nido sọgan yọ́n Jehovah na nugbo tọn bo wá yiwanna ẹn bo yọ́n pinpẹn nuhe Visunnu etọn na mí tọn.”
Eyin hiẹ tindo nuhudo alọgọ tọn to zize aṣa nuyiwa oplọn mẹdetiti tọn kọdetọn dagbe tọn de dai mẹ, mẹho lẹ po Klistiani he whèwhín devo lẹ po to agun towe mẹ na yin homẹhunnọ nado gọalọna we. To yidogọ mẹ, hosọ lẹ he sọawuhia to zinjẹgbonu Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn lẹ heyin 1er mai 1995; 1er septembre 1994; po 15 mai [Flansegbe] 1986 po tindo ayinamẹ alọgọnamẹ tọn sọha delẹ.
Nuhudo lọ Nado Dọnsẹpọ Jiwheyẹwhe
Adà devo he mẹ hiẹ dona dovivẹnu nado basi nukọnyiyi te wẹ yin to haṣinṣan towe hẹ Jiwheyẹwhe mẹ. Nuhudo daho de tlẹ sọgan tin gando ehe go to whẹho delẹ mẹ. Lẹnnupọndo Anthony ji, mẹhe yin bibaptizi to whenuena e to winyan-winyan. “Yẹn wẹ yin ovi tintan he na yin bibaptizi to whẹndo mítọn mẹ,” wẹ e dọ. “To baptẹm ṣie godo, yẹn mọ mẹgbigbòfán zohunhunnọ de yí sọn onọ̀ ṣie dè. Yẹn ma ko mọ ewọ yin ayajẹnọ sọmọ pọ́n gba. Aglinjijẹ lọ sù sọmọ, bọ yẹn tindo numọtolanmẹ huhlọn tọn.” Ṣigba, adà whẹho lọ tọn devo sọ tin. “Na ojlẹ de, jọja depope ma ko yin bibaptizi to agun mítọn mẹ,” wẹ Anthony zindonukọn dọ. “Enẹwutu yẹn tindo numọtolanmẹ awagundido tọn to dee mẹ. Yẹn sọ nọ doawagun to gblọndo po hodidọ ṣie to opli lẹ ji po mẹ ga. Pipà po alọkẹyi gbẹtọ lẹ tọn mimọyi po lẹzun nujọnu na mi hugan pipà hinhẹnwa na Jehovah. “Yẹn ma tindo haṣinṣan pẹkipẹki de hẹ ewọ na nugbo tọn gba.”
Taidi Anthony, mẹdelẹ sọgan ko basi klandowiwe na ojlo nado hẹn homẹ mẹdevo lẹ tọn hùn wutu poun kakati ni yin ojlo nado hẹn homẹ Jehovah tọn hùn. Etomọṣo, Jiwheyẹwhe donukun to omẹ mọnkọtọn lẹ si nado nọgbẹ̀ sọgbe hẹ opagbe yetọn nado sẹ̀n ewọ. (Yijlẹdo Yẹwhehodọtọ 5:4 go.) Nalete, matin haṣinṣan mẹdetiti tọn hẹ Jiwheyẹwhe, e nọ saba yin nuhe sinyẹnawu na yé nado wàmọ. Anthony flin dọmọ: “Aglinjijẹ sinsinyẹn he yẹn tindo to baptẹm ṣie whenu yin ojlẹ gli tọn. E ma pé owhe dopo to baptẹm ṣie godo he yẹn jai jẹ nuṣiwa sinsinyẹn de mẹ bo dona yin wiwọhẹ gbọn mẹho he tin to agun lọ mẹ lẹ dali. Walọyizan ylankan gbọzangbọzan tọn dekọtọn do yinyin didesẹ sọn agun lọ mẹ ṣie mẹ. Owhe ṣidopo to klandowiwe ṣie hlan Jehovah godo, yẹn yin wiwle bo yin zize do ganpamẹ na mẹhùhù wutu.”
Awuwiwlena Haṣinṣan Pẹkipẹki de hẹ Jehovah
Depope he ninọmẹ towe titi sọgan yin, Klistiani lẹpo sọgan yigbe hlan oylọ basinamẹ Biblu tọn lọ dọmọ: “Mì sẹpọ Jiwheyẹwhe, ewọ nasọ sẹpọ mì.” (Jakobu 4:8) Matin ayihaawe hiẹ ko wleawuna haṣinṣan pẹkipẹki de hẹ Jiwheyẹwhe jẹ obá de mẹ to whenuena hiẹ plọn Biblu to tintan whenu. Hiẹ ko plọn dọ Jiwheyẹwhe mayin yẹwhe he mayin nujọnu he nọ yin sinsẹ̀n to Mẹylọhodotọklisti mẹ gba, ṣigba e yin mẹde he tindo oyín de, yèdọ Jehovah. Hiẹ sọ plọn ga dọ ewọ tindo jẹhẹnu he nọ dọnmẹdogo lẹ, dọ ewọ yin “Jiwheyẹwhe he gọna akọndonanu podọ dagbewanyinọ, awuwhletọ nado sadi, podọ susunọ to lẹblanu po nugbo po mẹ.”—Eksọdusi 34:6.
Ṣigba, nado sọgan nọgbẹ̀ sọgbe hẹ klandowiwe towe nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe, hiẹ dona dọnsẹpọ ẹ pẹkipẹki taun! Gbọnna? Psalmkantọ lọ hodẹ̀ dọmọ: “Hẹn mi yọ́n ali towe, OKLUNỌ E: plọn omọ́ji towe mi.” (Psalm 25:4) Oplọn mẹdetiti tọn to Biblu po owe Ogbẹ́ tọn lẹ po mẹ sọgan gọalọna we nado lẹzun mẹhe jẹakọ hẹ Jehovah taun. Odẹhiho gbọzangbọzan sọn ahun mẹ wá sọ yin nujọnu ga. “[Mì] kọ̀n ayiha mìtọn jẹgbonu to nukọn etọn,” wẹ psalmkantọ lọ dotuhomẹnamẹ dọ. (Psalm 62:8) Dile hiẹ to numimọ tindo dọ odẹ̀ towe lẹ to gblọndo mọyi, hiẹ na tindo numọtolanmẹ ojlo mẹdetiti Jiwheyẹwhe tọn to hiẹ mẹ. Ehe na gọalọna we nado tindo numọtolanmẹ dindọnsẹpọ ẹ pẹkipẹki tọn.
Whlepọn lẹ po nuhahun lẹ po nọ wleawuna dotẹnmẹ hundote devo lẹ nado dọnsẹpọ Jiwheyẹwhe. Hiẹ sọgan pannukọn avùnnukundiọsọmẹ lẹ po whlepọn yise tọn lẹ po, taidi azọ̀n, kọgbidinamẹ to wehọmẹ podọ to agbasazọ́n mẹ, kavi awusinyẹnnamẹnu akuẹzinzan tọn. Etlẹ sọgan sọ taidi dọ aṣa nuyiwa he sọgbe yẹwhehọluduta tọn heyin mahẹ tintindo to lizọnyizọn lọ mẹ, opli lẹ yìyì, kavi Biblu lọ pinplọn hẹ ovi towe lẹ yin nuhe sinyẹnawu na we. Ma tẹnpọn nado didẹ nuhahun mọnkọtọn lẹ na dewe kẹdẹ blo! Vẹvẹna Jiwheyẹwhe na alọgọ, bo biọ anademẹ po alọgọ etọn po. (Howhinwhẹn lẹ 3:5, 6) Vẹvẹna ẹn na gbigbọ wiwe etọn! (Luku 11:13) Dile hiẹ to numimọ alọgọ owanyinọ Jiwheyẹwhe tọn tindo, hiẹ na yin dindọnsẹpọ ewọ pẹkipẹki hugan. Dile psalmkantọ Davidi dọ ẹ do, “dọ́ ẹ pọ́n, bosọ mọ dọ yinyọ́n wẹ OKLUNỌ: donanọ wẹ sunnu nẹ he dín fibẹtado to ewọ mẹ.”—Psalm 34:8.
Etẹwẹ dogbọn Anthony dali? “Yẹn jẹ nulẹnpọndo ojlẹ lọ ji whenuena yẹn tindo yanwle gbigbọmẹ tọn susu he sinai do ojlo Jehovah tọn wiwà ji,” wẹ e flin. “Ehe sinyẹnawu taun. Ṣigba gbọn awufiẹsa po flumẹjijẹ lẹ po mẹ, yẹn flin owanyi Jehovah tọn. E yí ojlẹ de whẹpo yẹn do penugo nado hodẹ̀ hlan Jehovah, ṣigba yẹn wàmọ, podọ yẹn kọ̀n ahun ṣie jẹgbonu hlan ewọ, bo to jona etọn biọ. Yẹn sọ jẹ Biblu hia ji bo yin pipaṣa na nususu he yẹn ko wọnji lẹ po lehe nuhe yẹn yọnẹn dogbọn Jiwheyẹwhe dali whè sọ na nugbo tọn.” Dile Anthony ma tlẹ ko dotana ganpamẹninọ etọn na sẹ́nhẹngba etọn wutu, e nọ mọ alọgọ yí sọn Kunnudetọ lẹdo lọ mẹ tọn lẹ dè bo ko sọ tin to aliho lọ ji hlan pọngbọ gbigbọmẹ tọn etọn kọ̀n. Po pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn po, Anthony dọmọ: “Yẹn dopẹna Jehovah po titobasinanu etọn po, yẹn ko penugo nado klọ́n gbẹtọ hoho lọ dai, podọ yẹn to tintẹnpọn nado ze yọyọ lọ dogo egbesọegbesọ. Haṣinṣan ṣie hẹ Jehovah wẹ yin nujọnu na mi hugan todin.”
Nukọnyiyi Gbigbọmẹ Tọn to Lizọnyizọn Towe Mẹ
Jesu Klisti degbena hodotọ etọn lẹ nado dọyẹwheho “wẹndagbe ahọludu [lọ] tọn.” (Matiu 24:14) Taidi wẹnlatọ yọyọ wẹndagbe lọ tọn de, numimọ towe to lizọnyizọn lọ mẹ sọgan tindo dogbo. To whelọnu lo, nawẹ hiẹ sọgan basi nukọnyiyi gbọn nado sọgan ‘hẹn lizọnyizọn towe diun hezeheze’?—2 Timoti 4:5.
Aliho dopo wẹ nado wleawuna walọ nujikudo tọn. Plọn nado nọ pọ́n azọ́n yẹwhehodidọ tọn hlan taidi “adọkunnu” de, yèdọ lẹblanulọkẹyi de. (2 Kọlintinu lẹ 4:7) Dotẹnmẹ hundote de wẹ e yin nado do owanyi, nugbonọ-yinyin, po tenọgligo-hinhẹn mítọn po hia na Jehovah. E sọ nọ na dotẹnmẹ mí ga nado do mẹtọnhopọn hia hlan kọmẹnu mítọn lẹ. Mẹdezejo matin ṣejannabi mítọn to aliho ehe mẹ sọgan yin asisa ayajẹ nujọnu tọn.—Owalọ lẹ 20:35.
Jesu na edetiti tindo pọndohlan dagbe na azọ́n yẹwhehodidọ lọ tọn. Nugbo Biblu tọn mimá hẹ mẹdevo lẹ taidi “núdùdù” na ẹn. (Johanu 4:34) Enẹwutu mẹwhinwhan etọn na alọgigọna mẹdevo lẹ sọgan yin bibladopọ ganji to hogbe etọn lẹ mẹ dọ, “Yẹn jlo.” (Matiu 8:3) Jesu tindo awuvẹmẹ na gbẹtọ lẹ, titengbe mẹhe “yè hẹn agbọ́pé . . . bosọ hẹn apọṣi” gbọn aihọn Satani tọn dali lẹ. (Matiu 9:35, 36) Mọdopolọ be hiẹ lọsu “jlo” nado gọalọna mẹhe tin to zinvlu gbigbọmẹ tọn mẹ po mẹhe tindo nuhudo nukunnumọjẹnumẹ sọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹ po ya? Whenẹnu hiẹ na yin whinwhan nado yigbe hlan gbedide Jesu tọn dọmọ: “Enẹwutu mì yì, bo hẹn akọta lẹpo zun nuplọntọ.” (Matiu 28:19) Na nugbo tọn, hiẹ na yin whinwhan nado tindo mahẹ gigọ́ to azọ́n ehe mẹ dile agbasalilo po ninọmẹ towe lẹ po na dotẹnmẹ we do.
Họ̀nhungan devo na nukọnyiyi wẹ mahẹ gbesisọ tọn tintindo to lizọnyizọn lọ mẹ—to osẹ lẹpo mẹ eyin e yọnbasi. Mọwiwà sọgan gọalọ nado dè ayimajai po obu he sọgan glọnalina mẹhe ma nọ saba dọyẹwheho tọn po pò. Mahẹ gbesisọ tọn tintindo to sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn mẹ nasọ na ale we to aliho devo lẹ mẹ ga. E na yidogọna pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn towe na nugbo lọ, na hẹn owanyi towe na Jehovah po kọmẹnu lẹ po sudeji, bo nasọ gọalọna we nado ze nukun do todido Ahọluduta lọ tọn ji.
Nalete, etẹwẹ lo, eyin ninọmẹ towe alọnu tọn glọnalina mahẹ tintindo towe taun to azọ́n yẹwhehodidọ lọ tọn mẹ? Eyin e taidi dọ vọjlado lẹ ma yọnbasi janwẹ, to whenẹnu tindo homẹmimiọn to yinyọnẹn mẹ dọ homẹ Jiwheyẹwhe tọn hùn taun po nudepope he hiẹ penugo nado wà po, dile e na dẹnsọ bọ hiẹ na to sinsẹ̀nzọn towe wà po ahun lẹpo po. (Matiu 13:23) Vlavo hiẹ sọgan yinukọn to aliho devo lẹ mẹ, taidi hinhẹn azọ́nyinyọnẹn yẹwhehodidọ tọn towe lẹ pọnte deji. To agun mẹ, Wehọmẹ Lizọnyizọn Yẹwhehọluduta tọn po Opli Sinsẹ̀nzọn tọn po nọ wleawuna azọ́nplọnmẹ dagbe lẹ gando ehe go. To jọwamọ liho, lehe mí penugo to lizọnyizọn lọ mẹ do, mọwẹ mí na duvivi etọn bosọ tindo kọdetọn dagbe do niyẹn.
To whelọnu lo, e họnwun dọ, nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn ma dona doalọte to azán he gbè yè yí baptẹm gba. Apọsteli Paulu wlan gando todido etọn go nado jẹ ogbẹ̀ jọmaku olọn mẹ tọn kọ̀n dọmọ: “Mẹmẹsunnu emi, yẹn ma hia dee di mẹhe alọ etọn ko jẹ e go gba: ṣigba onú dopo he wẹ yẹn to wiwà, yẹn to jìwọn onú he tin to godo lẹ go, bosọ to alọ dlẹn do onú he tin to nukọn lẹ, yẹn to whinwhlẹndo nado jẹ fie ohia lọ te hlan ale oylọ daho Jiwheyẹwhe tọn to Klisti Jesu mẹ. Enẹwutu, mí omẹ sọha he basi mẹhe pegan lẹ, mì gbọ mí ni nọ tunnukun e go do mọ; eyin mìwlẹ sọ gbọn ali devo ji do to nukuntun onú depope go, Jiwheyẹwhe na dè ehe lọ hia mì ga.”—Filippinu lẹ 3:13-15.
Mọwẹ, Klistiani lẹpo, vlavo todido yetọn yin jọmaku to olọn mẹ kavi ogbẹ̀ madopodo to Paladisi aigba ji tọn mẹ, dona ‘to whinwhlẹndo’—yèdọ zindonukọn, dile e yin do, nado jẹ yanwle ogbẹ̀ tọn kọ̀n! Baptẹm towe yin bẹjẹeji dagbe de, ṣigba bẹjẹeji de poun wẹ e yin. To nukọnzindo to vivẹnudido mẹ nado basi nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn. Gbọn opli lẹ po oplọn mẹdetiti tọn po gblamẹ, ‘lẹzun mẹhe whẹ́n to wuntuntun mẹ.’ (1 Kọlintinu lẹ 14:20) Penugo nado “tunwun . . . gbigblo, tedidi, sisosiso, po ojiyiyi” nugbo lọ tọn po go. (Efesunu lẹ 3:18) Nukọnyiyi he hiẹ basi e mayin dọ e na gọalọna we nado hẹn ayajẹ po homẹhunhun po go todin kẹdẹ wẹ gba ṣigba nado sọ mọ otẹn hihọ́ tọn de to aihọn yọyọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ, fie to gandudu olọn mẹ Ahọluduta etọn tọn glọ, hiẹ na penugo nado basi nukọnyiyi kakadoi te!
[Yẹdide to weda 29]
E nọ biọ mẹplọnlọ nado dín whenu na oplọn mẹdetiti tọn
[Yẹdide to weda 31]
Walọyizan pọndohlan dagbe tọn tintindo sọgan gọalọna mí nado mọ ayajẹ to lizọnyizọn lọ mẹ