Be Noẹli Ko Hẹn Klisti Bu Wẹ?
“Yẹn ma ko penugo nado kẹalọyi hùnwhẹ agọdudu ojlẹ Noẹli whenu tọn pọ́n gbede gba. Yé ko sọawuhia hlan mi taidi nuhe ma sọgbe hẹ gbẹzan po nuplọnmẹ Jesu tọn po.”—Mohandas K. Gandhi.
MẸSUSU na jẹagọ do nuhe Gandhi dọ. Yé sọgan yin pipaṣa dọ, ‘etẹwẹ tòhódọtọ Hindu tọn de yọnẹn na nugbo tọn gando gbọjẹ Klistiani tọn de go?’ Nalete, e dona yin gbeyina dọ Noẹli ko gbayipe lẹdo aihọn pé, yèdọ ko tindo nugandomẹgo do wunmẹ aṣa tọn lẹpo ji. To décembre dopodopo mẹ, gbọjẹ lọ taidi nuhe gbayipe gbọn aṣa lẹpo mẹ.
Di apajlẹ, nudi sọha gbẹtọ livi 145 lẹ tọn to Asie wẹ nọ basi hùnwhẹ Noẹli tọn, yèdọ livi donu 40 hugan owhe ao die wayi. Podọ eyin gbọn “hùnwhẹ agọdudu tọn lẹ” dali Gandhi to alọdlẹndo nuyiwa Noẹli egbezangbe tọn, yèdọ hihọ̀ po yizan onú lẹ tọn po he ma tindo dogbo he mí nọ doayi e go lẹ, e na sinyẹnawu nado gbẹ́ dọ adà hùnwhẹ bibasi tọn ehe nọ saba yin dehe diyin hugan lọ. Linlinwe Asiaweek tọn doayi e go dọmọ: “Noẹli to Asie—sọn hinhọ́n hùnwhẹ bibasi tọn mẹ to Hong Kong jẹ atin he yiaga hugan hotẹli Yuletide tọn kọ̀n to Beijing jẹ oviyẹyẹ-gopọntẹn he tin to adà he yido hugan Singapour tọn mẹ—na taun tọn yin nujijọ (ajọwiwa taun) tọn de.”
Be hùnwhẹ bibasi Noẹli egbezangbe tọn ko hẹn nuhe Klisti yin bu wẹ? Na taun tọn, 25 décembre ko nọ yin ayidego sọn owhe kanweko ẹnẹtọ W.M. tọn gbọ́n, to whenuena Ṣọṣi Katoliki Lomu tọn dè azán enẹ dovo na hùnwhẹ sinsẹ̀n tọn na jiji Jesu tọn. Ṣigba sọgbe hẹ hokansemẹ paa agọe tọn de heyin bibasi to États-Unis, 33 to kanweko ji poun mẹhe yin hokanse lẹ tọn wẹ tindo numọtolanmẹ lọ dọ jiji Klisti tọn wẹ yin adà titengbe hugan Noẹli tọn.
Etẹwẹ hiẹ lẹn? Be hiẹ nọ lẹn to ojlẹ delẹ mẹ dọ to ajọ́jijla kọgbidinamẹ tọn lẹpo mẹ, hihọ̀ nuhe na yin ninamẹ lẹ po awuyiya po, aṣọdidona atin lẹ, titobibasina po agọ́ lẹ tẹnmẹ yìyì po, kalti nudọdomẹ tọn lẹ didohlanmẹ—dohia dọ Jesu ko yin didesẹ sọn nuwiwa lọ mẹ to aliho de mẹ wẹ ya?
E taidi dọ mẹsusu nọ tindo numọtolanmẹ lọ dọ aliho dopo nado hẹn Klisti lẹkọwa Noẹli mẹ wẹ yin gbọn dido nujijọ Vijiji tọn de, kavi oviyẹyẹ-gopọntẹn de hia dali. Vlavo hiẹ ko mọ bẹplidopọ boṣiọ flinflin mọnkọtọn lẹ tọn, he nọtena oviyẹyẹ lọ Jesu to kanlinpa de mẹ bo yin lilẹdo gbọn Malia, Josẹfu, lẹngbọhọtọ delẹ, ‘nuyọnẹntọ atọ̀n,’ kavi ‘ahọlu atọ̀n lẹ,’ kanlin apó mẹ tọn delẹ, po nupọntọ delẹ po dali. E nọ saba yin linlẹn dọ oviyẹyẹ-gopọntẹn ehelẹ nọ flin gbẹtọ lẹ zẹẹmẹ nujọnu Noẹli tọn. Sọgbe hẹ U.S. Catholic, “oviyẹyẹ-gopọntẹn de nọ na yẹdide he họnwun taun hugan dehe wẹndagbe dopo gee de sọgan na, dile etlẹ yindọ e sọ nọ zinnudo mẹdelẹ ji he ma tin to whenuho otàn ehelẹ tọn mẹ.”
Nalete, nawẹ nujijọ Vijiji tọn de sọgan dehia gbọn dọ otàn he tin to kandai Wẹndagbe Biblu tọn mẹ lẹ mayin whenuho tọn lẹ? Eyọn, e dona yin gbeyina dọ boṣiọ-pipà azọ́nyinyọnẹn tọn heyin osẹ̀nsado lẹ basi zẹẹmẹ otangblo tọn hlan jiji Klisti tọn. Yin hinhẹn gbayipe tintan gbọn yẹwhenọ pamẹnọtọ de dali to owhe kanweko 13tọ whenu, nujijọ Vijiji tọn lọ yin whẹho he yè ma sọgan jẹagọdo to ojlẹ de mẹ. To egbehe, taidi nususu devo lẹ heyin kinkọndopọ hẹ gbọjẹ ehe, nujijọ Vijiji tọn lẹ ko lẹzun ajọ́ daho de. To Naples, Italie, nusatẹn debọdo-dego lẹ nọ sà boṣiọ-pipà lẹ na nujijọ Vijiji tọn lẹ, kavi presepi, to owhe lọ blebu mẹ. Delẹ to boṣiọ-pipà he diyin hugan lẹ mẹ nọtena, e mayin gbẹtọ kandai Wẹndagbe mẹ tọn lẹ gba, ṣigba mẹhe diyin egbezangbe tọn lẹ, taidi Ahọvi-yọnnu Diana, Onọ̀ Teresa, po avọ̀ basitọ Gianni Versace po. To fidevo lẹ, presepi lẹ nọ yin bibasi po chocolat, macaroni, yèdọ etlẹ yin po adapẹn lẹ po. Hiẹ sọgan mọ nuhewutu e sinyẹnawu nado mọnukunnujẹ whenuho mẹ to nudohia mọnkọtọn lẹ mẹ.
To whelọnu lo, nawẹ nujijọ Vijiji tọn mọnkọtọn lẹ sọgan na “yẹdide he họnwun taun de hugan dehe wẹndagbe dopo de sọgan na gbọn”? Be kandai Wẹndagbe tọn lẹ ma sọgbe hẹ whenuho na nugbo tọn wẹ ya? Yèdọ mẹhe tindo ayihaawe sinsinyẹn lẹ tlẹ dona yigbe dọ Jesu yin omẹ tangan de, he diyin to whenuho mẹ. Enẹwutu ewọ dona ko yin oviyẹyẹ to ojlẹ de mẹ pọ́n wayi, heyin jiji to nọtẹn tangan de mẹ. Aliho he yọ́n hugan de dona tin nado tindo yẹdide họnwun gando nujijọ he lẹdo jiji etọn go lẹ hugan avìdidla gbọn nujijọ Vijiji tọn de mẹ poun dali!
Na nugbo tọn, e tin. Whenuho-kàntọ awe basi kandai voovo gando jiji Jesu tọn go. Eyin hiẹ nọ lẹn to whedelẹnu dọ Klisti nọ yin kọgbẹ́ e go hugan to ojlẹ Noẹli tọn whenu, naegbọn hiẹ ma do gbadopọnna kandai ehelẹ na dewetiti? To yé mẹ, hiẹ na mọ, e mayin otangblo kavi whenuho tata lẹ gba, ṣigba otàn ojlofọndotenamẹ tọn de—yèdọ whenuho nugbo lọ gando jiji Klisti tọn go.
[Asisa Yẹdide Tọn 3]
Dogbo to weda 3-6, 8, po 9 po: Owhe kande-ao Anazọ́nwiwà Soviétique tọn