Aihọn de He Tindo Pọndohlan Agọ̀ Gando Nugbonọ-Yinyin Go

TO WHÈJAI vendredi he hlá yozò de tọn to Tel Aviv, Israel, dẹpẹ de kọnawudopọ hẹ pipli jọja he nọte to gbonu ayidedai-tẹn zánmẹ de tọn. To madẹnmẹ bọmbu mẹvasudo tọn de wú bo hányán gbẹtọgun lọ.

Bọmbu-dàtọ́ devo ko ze ogbẹ̀ ede tọn jo bo ko yí danú do sukúndona jọja 19 devo lẹ. “Agbasalan lẹ vunvunpé gbọn filẹpo, yemẹpo wẹ yin jọja winyanwinyan lẹ—ehe yin nujijọ mẹhẹnjọsi hugan tọn he yẹn mọ pọ́n,” wẹ doto de dọna linlin-kàntọ lẹ to godo mẹ.

“Jẹhẹnu he mẹlẹpo yiwanna lẹ, taidi nugbonọ-yinyin . . . , wẹ sọgan gọalọ taun nado bẹ awhàn lẹ jẹeji bosọ sọgan hẹn yé yin nuhe sinyẹnawu taun nado doalọte,” wẹ Thurstan Brewin wlan to The Lancet mẹ. Mọwẹ, sọn Awhàn sinsẹ̀n Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ ji jẹ mẹhuhu pọmẹ Nazi Allemagne tọn lẹ ji, whenuho gbẹtọvi tọn ko gọ́ na ohùn mẹhe yin hùhù do ota nugbonọ-yinyin tọn mẹ lẹ tọn.

Mẹhe to Oyà Nugbonọ-Mayin Tọn Ji lẹ to Susudeji

E họnwun dọ nugbonọ-yinyin zohunhun agọ̀ tọn sọgan hẹn okú wá, ṣigba nugbonọ-mayin sọgan sọ gbà ogbẹ́ gbẹtọvi lẹ tọn kija. Nugbonọ-yinyin zẹẹmẹdo nado yin nugbonọ hlan mẹde kavi nude bosọ bẹ tenọgligo hinhẹn to whlepọn depope nukọn ma nado jogbe kavi mọ́nú hẹn. Dile etlẹ yindọ suhugan gbẹtọ lẹ tọn dọ dọ yé yiwanna nugbonọ-yinyin ehe nkọ, gbẹtọvi lẹ to oyà nugbonọ-mayin sinsinyẹn tọn ji to lẹdo heyin titengbe hugan lọ mẹ—yèdọ to whẹndo mẹ. Sọha gbẹdai tọn ko jideji po awuyiya po, titengbe na nùzindonuji lọ do pekọ mẹdetiti tọn, magbọjẹ egbesọ tọn lẹ, po nugandomẹgo nugbomadọ zanhẹmẹ tọn he gbayipe lẹ po tọn wutu. Podọ taidi mẹhe kú to bọmbu didà Tel Aviv tọn mẹ lẹ, jọja homẹvọnọ lẹ wẹ nọ saba jiya hugan.

“Whẹndo he ma lodo na gbẹdai, kinklan, po mẹjitọ godoponọ-yinyin po wutu nọ saba tindo nugandomẹgo ylankan do wepinplọn ovi lẹ tọn ji,” wẹ linlin de dọ. Visunnu he tin to whẹndo onọ̀ godoponọ tọn mẹ lẹ wẹ nọ tin to owù dotẹnmẹ hundote wepinplọn tọn hinhẹnbu, mẹdetiti-hùhù, po sẹ́nhẹngba vuwhenu tọn po mẹ hugan. To whemẹwhemẹ, ovi livi dopo to États-Unis nọ tindo numimọ gbẹdai mẹjitọ yetọn lẹ tọn, podọ to owhe depope mẹ, odaa ovi he mẹjitọ he wlealọ to otò enẹ mẹ jì lẹ tọn na dibla jiya gbẹdai tọn to whenuena yé na to owhe 18 tindo. Sọha nulinlẹn tọn lẹ dohia dọ jọja susu lẹ to otò devo lẹ mẹ to nukundo numimọ mẹhẹnjọsi tọn dopolọ.

Nugbonọ-Yinyin—Be Nujinọtedo He Yiaga Hugan de Wẹ Ya?

Awugbopo he mí to mimọ to nugbonọ-yinyin mẹ to egbehe hẹn ohó Ahọlu Davidi tọn lẹ yin nuhe sọgbe hú gbede pọ́n tọn dọmọ: “Whlẹn mi OKLUNỌ; na [nugbonọ] lẹ ko klọ́n yì, nugbonọ lẹ ko klọ́n yì sọn ovi gbẹtọ lẹ tọn mẹ.” (Psalm 12:1) Naegbọn nugbonọ-mayin do gbayipe sọmọ? To wekinkan do linlinwe Time tọn mẹ, Roger Rosenblatt dọmọ: “Dile etlẹ yindọ nugbonọ-yinyin yin nujinọtedo he yiaga taun de, obu, ayihaawe tintindo, ṣejannabi po ojlo zogbe po ko yinuwado gbẹtọ-yinyin mítọn ji hugan nado donukun agbasa madogánnọ mítọn nado hẹn nujinọtedo yiaga enẹ go.” To zẹẹmẹ bibasina ojlẹ mítọn mẹ, Biblu dọ ẹ madoadúdẹji dọmọ: ‘Gbẹtọ lẹ na lẹzun owanyina yede tọ́, nugbomadọtọ, matin owanyi hẹnnumẹ tọn.’—2 Timoti 3:1-5.

To nulẹnpọndo nuyiwadomẹji huhlọnnọ he nugbonọ-yinyin kavi nugbonọ-mayin nọ tindo do nulẹnpọn po nuyiwa lẹ po ji mẹ, mí sọgan kanse dọ, ‘Mẹnu wẹ mí dona yin nugbonọ hlan taun?’ Doayi nuhe hosọ he bọdego tindo nado dọ do kanbiọ ehe ji go.

[Yedide/Asisa Yẹdide tọn to weda 3]

Fọto he tin to aga: © AFP/CORBIS