Ohó Jehovah Tọn Tin to Ogbẹ̀
Nuagokun lẹ sọn Owe Osọha lẹ Tọn Mẹ
TO GBEJIZỌNLIN yetọn sọn Egipti godo, Islaelivi lẹ yin titobasina taidi akọta de. Ojlẹ vude to enẹgodo, yé sọgan ko yì Aigba Pagbe tọn lọ ji, ṣigba yé ma wàmọ. Kakatimọ, yé dona salèlè na nudi owhe kande to “zungbo kiklo podọ he dobu” de mẹ. (Deutelonomi 8:15) Etẹwutu? Kandai whenuho tọn he tin to owe Biblu tọn heyin Osọha lẹ mẹ dọ nuhe jọ na mí. E dona zín nuhudo lọ nado setonuna Jehovah Jiwheyẹwhe bo na sisi nukunmọnu etọn lẹ do ahun mítọn mẹ.
Owe Osọha lẹ tọn yin kinkàn gbọn Mọse dali to zungbo mẹ to danfafa Moabi tọn lẹ ji, bo bẹ ojlẹ owhe 38 e lan osun 9 tọn hẹn—yèdọ sọn 1512 J.W.M. jẹ 1473 J.W.M. (Osọha lẹ 1:1; Deutelonomi 1:3) Yinkọ etọn wá sọn mẹhihia awe Islaelivi lẹ tọn mẹ, he yí owhe 38 do dẹn do yedelẹ. (Weta 1-4, 26) Kandai lọ yin mimá do adà atọ̀n ji. Adà tintan donù nujijọ he wá aimẹ to Osó Sinai kọ̀n lẹ go. Awetọ bẹ nuhe jọ to whenuena Islaelivi lẹ to lèlèsà to zungbo mẹ hẹn. Podọ Adà godo tọn dọhodo nujijọ danfafa Moabi tọn lẹ tọn ji. Dile hiẹ to kandai ehe hia, hiẹ na jlo nado nọ kanse dewe dọ: ‘Etẹwẹ nujijọ ehelẹ plọn mi? Be nunọwhinnusẹ́n lẹ tin to owe ehe mẹ he sọgan hẹn ale wá na mi to egbehe ya?’
TO OSÓ SINAI KỌ̀N
Tintan mẹhihia awe lọ lẹ tọn wá aimẹ to whenuena Islaelivi lẹ gbẹ́ pò to Osó Sinai kọ̀n. Sọha sunnu he tindo owhe 20 kavi humọ lẹ tọn yin 603 550, gbọnvona Levinu lẹ. E họnwun dọ mẹhihia lọ yin bibasi to lẹndai awhànfunfun tọn mẹ. Osla lọ blebu, he bẹ yọnnu lẹ, ovi lẹ, po Levinu lẹ po hẹn, sọgan hugan gbẹtọ livi atọ̀n.
Bọdo mẹhihia lọ go, Islaelivi lẹ mọ anademẹ lẹ yí gando tito zọnlinzinzin tọn go, zẹẹmẹ lẹ dogbọn azọngban Levinu lẹ tọn po devizọnwiwa gòhọtúntún tọn po dali, gbedide lẹ do omẹ kinklandovo ji, osẹ́n lẹ na nuhe dù whẹho awuwhàn tọn lẹ po pàdido Nazilinu lẹ tọn po. Weta 7 bẹ nudọnamẹ gando avọ́nunina he ogán whẹndo Islaeli tọn lẹ basi go to kọndopọmẹ hẹ klandowiwe agbà lọ tọn hẹn, podọ weta 9 dọhodo hunwhẹ Juwayi tọn ji. Anademẹ lẹ sọ yin nina agun lọ dogbọn zize dote osla lọ tọn po lehe yé na nọ tọ́nsọn e mẹ do po dali.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
2:1, 2—Etẹwẹ yin ‘ohia lọ lẹ’ he mimá whẹndo atọ̀n tọn lẹ dona nọ pẹ́nslahọ̀ kavi dosla lẹdo to zungbo mẹ? Biblu ma basi zẹẹmẹ nuhe ohia ehelẹ yin tọn. Ṣigba, yé ma nọ yin pinpọnhlan taidi yẹhiadonu wiwe kavi yin nina zẹẹmẹ sinsẹ̀n tọn de gba. Ohia lọ lẹ yin yiyizan to lẹndai nuhẹn bọawu tọn mẹ—yèdọ nado gọalọna mẹdopodopo nado mọ otẹn etọn to osla lọ mẹ.
5:27—Etẹwẹ e zẹẹmẹdo dọ “asapada” yọnnu he hùwhẹ ayọdide tọn “na yọ̀n”? Hogbe lọ “asapada” yin yiyizan tofi nado dlẹnalọdo vijinu lẹ. (Gẹnẹsisi 46:26, NW) ‘Yinyọ̀n’ etọn de linlẹn lọ tọ́n dọ awutugonu ehelẹ na gble sọmọ bọ hòmimọ ma na yọnbasi ba.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
6:1-7. Nazilinu lẹ dona dapana sinsẹ́n ovẹn tọn po núnùnù sinsinyẹn lẹpo po, podọ ehe biọ mẹde-mimọ́n. Yé dona jó oda yetọn do bọ e na wú dite—yèdọ ohia taliai na Jehovah tọn de, dile yọnnu lẹ dona litaina asu yetọn kavi otọ́ yetọn lẹ do. Nazilinu lẹ dona gbọṣi wiweji gbọn olá ninọ̀ na oṣiọ depope dali, etlẹ yin oṣiọ hẹnnumẹ sẹpọmẹ de tọn. To egbehe devizọnwatọ whenu-gigọ́ tọn lẹ nọ do gbigbọ mẹde-yido-sanvọ́ tọn hia gando mẹde-mimọ́n po taliliai na Jehovah po tito etọn lẹ po go. Azọ́ndenamẹ delẹ sọgan biọ nado yì otò dindẹn de mẹ, ehe sọgan hẹn ẹn vẹawu kavi hẹn ẹn lẹzun nuhe ma yọnbasi nado lẹkọyi whé na ṣiọdidi hagbẹ vivẹ whẹndo tọn de tọn.
8:25, 26. Nado hẹn ẹn diun dọ sunnu nugopetọ lẹ yin dide na sinsẹ̀nzọn Levinu lẹ tọn, podọ to owhe yetọn hihopọn mẹ, sunnu mẹhomẹ lẹ yin gbedena nado doalọtena sinsẹ̀nzọn dandan tọn. Etomọṣo, yé sọgan ze yede jo nado gọalọna Levinu devo lẹ. To whenuena e yindọ gbọjẹ whenu gaa tọn de matin na wẹnlatọ Ahọluduta tọn yinyin to egbehe, nunọwhinnusẹ́n osẹ́n ehe tọn plọnmẹ nujọnu de. Eyin Klistiani de ma sọgan hẹn azọngban delẹ di na mẹhowhe wutu, e sọgan tindo mahẹ to wunmẹ sinsẹ̀nzọn tọn de mẹ he sọgbe hẹ huhlọn etọn.
SỌN FIDE JẸ FIDEVO TO ZUNGBO MẸ
To whenuena aslọ tọ́n to aga gòhọtúntún lọ tọn to godo mẹ, Islaelivi lẹ bẹ zọnlinzinzin de jẹeji he na hẹn yé wá danfafa Moabi tọn lẹ ji to owhe 38 e lán osun dopo kavi awe godo. Hiẹ sọgan mọ ẹn taidi alenu nado hodo ali yetọn to yẹdide otò tọn he tin to weda 9 alọnuwe ‘Voyez le bon pays’ tọn heyin zinzinjẹgbonu gbọn Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ dali mẹ.
To aliho ji jei Kadẹṣi, to Zungbo Palani tọn mẹ, e whè gbau whẹho lewuwu tọn atọ̀n tin. Tintan yin alọdotena to whenuena Jehovah do miyọ́n de hlan nado fiọ delẹ to omẹ lọ lẹ mẹ. Enẹgodo Islaelivi lẹ dawhá jẹgbonu do biọ núdùdù, bọ Jehovah na yé asọkle lẹ. Taidi kọdetọn lewuwu Miliam po Aalọn po tọn sọta Mose, Miliam yin hihò gbọn pòzọ̀n dali na ojlẹ de.
To whenuena yé dosla to Kadẹṣi, Mose do sunnu 12 hlan nado bẹ̀ Aigba Pagbe tọn lọ pọ́n. Yé lẹkọ to azán 40 godo. Na gbẹtọ lẹ yí linlin ao to amẹ́ lọ lẹ mẹ tọn sè wutu, yé jlo na dlan zannu do Mose, Aalọn po amẹ́ nugbonọ awe lọ lẹ po heyin Jọṣua po Kalẹbu po. Jehovah de linlẹn lọ tọ́n nado yí azọ̀ndèmẹ kavi azọ̀nylankan do hò akọta lọ, ṣigba Mose dademẹ, bọ Jiwheyẹwhe dọ dọ yé na salèlè to zungbo mẹ na owhe 40—yèdọ kakajẹ whenue mẹhe yin hihia lẹ na kú.
Jehovah na anademẹ lẹ dogọ. Kola po mẹdevo lẹ po ṣiatẹ sọta Mose po Aalọn po, ṣigba atẹṣitọ lọ lẹ yin vivasudo gbọn miyọ́n dali kavi yin zizemi gbọn aigba dali. To wunkẹngbe etọn, agun lọ blebu hlunnudọ do Mose po Aalọn po go. Taidi kọdetọn de, gbẹtọ 14 700 kú gbọn azọ̀nylankan he Jehovah dohlan dali. Nado hẹn mẹhe e de taidi yẹwhenọ daho zun yinyọnẹn, Jiwheyẹwhe hẹn opò Aalọn tọn gbasẹ́. Enẹgodo Jehovah na osẹ́n lẹ yinukọn dogọ gando azọngban Levinu lẹ tọn po klọwé akọta lọ tọn po go. Yizan afín oyìnsi vẹẹ tọn nọtena klọwé gbọn avọ́sinsan Jesu tọn gblamẹ.—Heblu lẹ 9:13, 14.
Ovi Islaeli tọn lẹ lẹkọ yì Kadẹṣi, fie Miliam kú te. Agun lọ sọ wule whladopo dogọ sọta Mose po Aalọn po na yé ma tindo osin wutu. Na Mose po Aalọn po gboawupo nado klan yinkọ Jehovah tọn do wiwe to whenuena yé gbọn azọ́njiawu dali wleawuna sìn-nùnù, yé hẹn lẹblanulọkẹyi lọ nado biọ Aigba Pagbe tọn mẹ bu. Islaeli tọ́nsọn Kadẹṣi, podọ Aalọn kú to Osó Họli ji. Dile yé to yìyì lẹdo Edọmi, nuṣikọna Islaelivi lẹ bọ yé dọho jẹagọdo Jiwheyẹwhe po Mose po. Jehovah do odàn miyọnnọ kavi adínọ lẹ hlan nado domẹplọnlọ yé go. Mose sọ dademẹ whladopo dogọ, podọ Jiwheyẹwhe degbena ẹn nado basi odàn gànvẹẹ tọn de bo plá ẹ do atin de go bọ mẹhe odàn hẹn-adú lẹ yin azọ̀nhẹngbọna gbọn odàn gànvẹẹ tọn lọ pinpọn dali. Odàn lọ nọtena whiwhẹ Jesu Klisti tọn na alemọyi kakadoi mítọn. (Johanu 3:14, 15) Islaeli gbawhàn do Sihọni po Ogi po heyin Ahọlu Amolinu lẹ tọn ji bo yí aigba yetọn lẹ.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
12:1—Naegbọn Miliam po Aalọn po do dọho jẹagọdo Mose? E họnwun dọ whẹwhinwhẹ́n titengbe lewuwu yetọn tọn wẹ ojlo Miliam tọn nado paṣẹ. To whenuena asi Mose tọn, Zipola, wá jẹ apá etọn to zungbo mẹ, Miliam sọgan ko dibu dọ emi ma nasọ yin pinpọnhlan taidi yọnnu nukọntọ to osla lọ mẹ ba.—Eksọdusi 18:1-5.
12:9-11—Naegbọn Miliam kẹdẹ wẹ yin hihò gbọn pòzọ̀n dali? E yọnbasi taun dọ, ewọ wẹ yin dowatọ lewuwu lọ tọn bo dọ̀n Aalọn do awhàn mẹ. Aalọn do gbigbọ dagbe hia gbọn gbeyiyina nuṣiwa etọn dali.
21:14, 15—Etẹwẹ yin owe heyin nùdego tofi lọ? Owe-wiwe dlẹnalọdo owe susu he Biblu kantọ lẹ yizan taidi asisa nudọnamẹ tọn. (Jọṣua 10:12, 13; 1 Ahọlu lẹ 11:41; 14:19, 29) Owe mọnkọ wẹ yin ‘owe awhàn Jehovah tọn lẹ tọn.” E bẹ kandai whenuho awhàn omẹ Jehovah tọn lẹ tọn hẹn.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
11:27-29. Mose ze apajlẹ dagbe de dai gando lehe mí dona nọ yinuwa do eyin mẹdevo lẹ mọ lẹblanulọkẹyi lẹ to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ go. Kakati nado gbọn awuwhàn dali dín gigo edetiti tọn, homẹhun Mose to whenuena Ẹldadi po Mẹdadi po jẹ nuyiwa ji taidi yẹwhegán lẹ.
12:2, 9, 10; 16:1-3, 12-14, 31-35, 41, 46-50. Jehovah nọ donukun sọn sinsẹ̀n-basitọ etọn lẹ si nado do sisi hia aṣẹpipa he Jiwheyẹwhe namẹ lẹ.
14:24. Aliho tangan dopo nado nọavunte sọta kọgbidinamẹ aihọn tọn hlan ylanwiwa wẹ nado wleawuna “gbigbọ devo,” kavi pọndohlan devo. E dona yin dehe ma taidi aihọn tọn.
15:37-41. Lẹndai okẹ̀yẹ̀ avọ̀ Islaelivi lẹ tọn wẹ nado nọ flin yé dọ yé yin akọta de heyin kinklandovo nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe bo setonuna gbedide etọn lẹ. Be e ma jẹ dọ mílọsu ni nọ nọgbẹ̀ sọgbe hẹ nujinọtedo Jiwheyẹwhe tọn lẹ bo do míde hia taidi mẹhe gbọnvona aihọn ya?
TO DANFAFA MOABI TỌN LẸ JI
To whenuena Islaelivi lẹ dosla do danfafa Moabi tọn lẹ ji, Moabinu lẹ yin nukunbiananọ kavi tindo numọtolanmẹ obu sinsinyẹn tọn na yetọn wutu. Enẹwutu Ahọlu Balaki Moabi tọn, zọ́n azọ́n Balaami nado hodẹdo Islaelivi lẹ. Ṣigba Jehovah hẹn Balaami po huhlọn po nado dona yé. Enẹgodo yọnnu Moabinu lẹ po Midianinu lẹ po yin yiyizan nado dọ̀n Islaelivi sunnu lẹ biọ fẹnnuwiwa po boṣiọ-sinsẹ̀n po mẹ. Taidi kọdetọn de, Jehovah và ylanwatọ 24 000 sudo. To godo mẹ azọ̀nylankan lọ doalọte to whenuena Finehasi dohia dọ ewọ ma nọ kẹalọyi agbàwhinwhlẹn depope hẹ Jehovah.
Mẹhihia awetọ dohia dọ depope to sunnu heyin hihia to tintan whenu lẹ mẹ ma pò to ogbẹ̀, adavo Jọṣua po Kalẹbu po. Jọṣua yin azọ́ndena nado jẹ otẹn Mose tọn mẹ. Islaelivi lẹ mọ anademẹ lẹ yí dogbọn aliho he mẹ avọ́nunina voovo lẹ na nọ yin nina te dali gọna lehe opà lẹ na nọ yin didó gbọn. Akọta Islaeli tọn sọ yiahọsu do Midianinu lẹ ji. Whẹndo Lẹubeni tọn po Gadi tọn po, gọna odaa whẹndo Manassẹ tọn sawhé do whèzẹtẹn Tọ̀sisa Jọdani tọn. Anademẹ lẹ yin nina Islaeli do lehe yé na dasá Jọdani bo yí aigba lọ gbọn ji. Dogbó aigba lọ tọn lẹ yin zẹẹmẹ basina kitokito. Nudide gududu tọn lọ dona yin bibasi gbọn ovò dali. Tòdaho 48 yin didena Levinu lẹ, podọ 6 to ehelẹ mẹ dona yin yiyizan taidi tòdaho fibẹtado tọn lẹ.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
22:20-22—Naegbọn homẹgble Jehovah tọn do jimiyọ́n sọta Balaami? Jehovah ko dọna yẹwhegán Balaami dọ e ma dona hodẹdo Islaelivi lẹ. (Osọha lẹ 22:12) Ṣogan, yẹwhegán lọ hodo sunnu Balaki tọn lẹ po linlẹn lọ po nado hodẹdo Islaeli. Balaami jlo na hẹn homẹhun ahọlu Moabinu lọ bo mọ ahọsumẹ de yí sọn e si. (2 Pita 2:15, 16; Juda 11) Yèdọ to whenue Balaami tlẹ yin hinhẹn po huhlọn po nado dona Islaeli kakati nado hodẹdo e, e dín nukundagbe ahọlu lọ tọn gbọn ayinamẹ nina dali dọ yọnnu Baali sẹ̀ntọ lẹ ni yin yiyizan nado doyẹklọ sunnu Islaeli tọn lẹ. (Osọha lẹ 31:15, 16) Enẹwutu, nuhe zọ́n bọ Jiwheyẹwhe gblehomẹ do Balaami go wẹ walọ gblezọn nukunkẹn yẹwhegán lọ tọn.
30:6-8—Be sunnu Klistiani de sọgan doalọtena opà asi etọn tọn ya? Gando pàdido lẹ go, Jehovah nọ yinuwa hẹ sinsẹ̀n-basitọ etọn lẹ dopodopo todin. Di apajlẹ, klandowiwe hlan Jehovah yin opà mẹdetiti tọn de. (Galatianu lẹ 6:5) Asu de ma tindo asẹpipa nado doalọtena opà mọnkọtọn kavi hẹn ẹn zun ovọ́ gba. Ṣigba, asi de dona dapana pàdido he jẹagọdo Ohó Jiwheyẹwhe tọn kavi azọngban etọn lẹ hlan asu etọn.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
25:11. Apajlẹ zohunhun na sinsẹ̀n-bibasi Jehovah tọn nankọ die Finehasi zedai na mí! Be ojlo lọ nado hẹn wiwejininọ agun tọn go ma dona nọ whàn mí nado dọ whẹho fẹnnuwiwa tọn sinsinyẹn depope he mí yọnẹn na mẹho agun tọn lẹ ya?
35:9-29. Nugbo lọ dọ mẹhùtọ he ma desọn ojlo mẹ do wàmọ dona jo owhé etọn do bo họ̀n yì tòdaho fibẹtado tọn de mẹ na ojlẹ de plọn mí dọ ogbẹ̀ yin onú wiwe de podọ mí dona tindo sisi na ẹn.
35:33. Gbọn ohùn mẹhe nọ kọ̀n ohùn dai lẹ tọn kẹdẹ dali wẹ ovẹ̀se sọgan yin bibasi na aigba heyin hinhẹnflu gbọn ohùn kọndai homẹvọnọ tọn dali. Lehe e sọgbe do sọ dọ Jehovah na và mẹylankan lẹ sudo whẹpo aigba nado yin didiọzun paladisi de!—Howhinwhẹn lẹ 2:21, 22; Daniẹli 2:44.
Ohó Jiwheyẹwhe Tọn Dohuhlọn
Mí dona do sisi hia hlan Jehovah podọ hlan mẹhe yin dide do otẹn azọngban tọn mẹ lẹ to omẹ etọn lẹ ṣẹnṣẹn. Owe Osọha lẹ tọn hẹn nugbo ehe họnwun dogọ. Nuplọnmẹ titengbe nankọ die nado hẹn jijọho po pọninọ po go to agun mẹ to egbehe!
Nujijọ heyin kinkàndai to Osọha lẹ mẹ do lehe mẹhe nọ gbẹkọ gbigbọnọ-yinyin yetọn go lẹ sọgan jai jẹ ylanwiwa mẹ po awubibọ po hia, taidi hùnhlún, fẹnnuwiwa po boṣiọ-sinsẹ̀n po. Delẹ to apajlẹ po nuplọnmẹ he tin to owe Biblu tọn ehe mẹ lẹ po sọgan yin yiyizan taidi dodonu de na nuhudo agun tọn to Opli Sinsẹ̀nzọn tọn ji to agun Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn mẹ. Na nugbo tọn, “ohó Jiwheyẹwhe tọn tin to ogbẹ̀, e dohuhlọn” to gbẹzan mítọn mẹ.—Heblu lẹ 4:12.
[Yẹdide to weda 24, 25]
Gbọn aslọ jiawu de gblamẹ to aga gòhọtúntún lọ tọn, Jehovah deanana zize dote osla lọ tọn po lehe yé na nọ tọ́nsọn e mẹ do po
[Yẹdide lẹ to weda 26]
Jehovah jẹna tonusise mítọn bo nọ donukun dọ mí ni na sisi nukunmọnu etọn lẹ