Yin Anadena Gbọn Nujinọtedo He Ma Nọ Diọ lẹ Dali

MẸLẸPO wẹ nọ hodo nujinọtedo walọ dagbe tọn wunmẹ de. Be hiẹ ma kẹalọyi dọ mẹsusu lẹdo aihọn pé yiwanna jẹhẹnu lẹ taidi nugbodidọ, homẹdagbe, awuvẹmẹ, po ṣejannabi matindo po ya? Jẹhẹnu ehelẹ nọ dọ̀n suhugan mítọn.

Mẹnu Wẹ Ze Jẹhẹnu Ehelẹ Dai?

To owhe kanweko tintan W.M., Saulu, dawe he sewé taun de nọgbẹ̀ to Ju, Glẹki po Lomunu lẹ po ṣẹnṣẹn he dopodopo yetọn tindo nujinọtedo walọ dagbe tọn voovo lẹ. Gbọnvona nujinọtedo po osẹ́n gigẹdẹ he akọ̀ enẹlẹ zedai lẹ po, Saulu mọdọ gbẹtọvi lẹ to paa mẹ nọ yin anadena gbọn nujinọtedo walọ dagbe tọn jọwamọ tọn de dali. Ehe wẹ ayihadawhẹnamẹnu mítọn. To whenuena Saulu lẹzun Klistiani apọsteli Paulu godo, e wlan dọmọ: “Whenuena Kosi lẹ, he ma tindo osẹ́n, wà onú he tin to osẹ́n mẹ lẹ gbọn jijọ dali [“gbọn mẹwhinwhàn jọwamọ tọn dali,” The New Testament in Modern Speech] ehelẹ, le yé ma tindo osẹ́n, yé yin osẹ́n de hlan yede: to enẹ mẹ yé do azọ́n osẹ́n tọn he yè wlan do ayiha yetọn mẹ hia, [ayihadawhẹnamẹnu] yetọn ga sọ to kunnude.”—Lomunu lẹ 2:14, 15.

Ṣigba, to whenuena mí to tintẹnpọn nado de nuhe yin dagbe po oylan po, be “mẹwhinwhàn jọwamọ tọn” kẹdẹ sọgan deanana mí ya? Dile hiẹ sọgan ko mọ do, whenuho gbẹtọvi tọn gọ́ na awugbopo mẹdopodopo kavi pipli lẹ tọn. Ehe ko hẹn mẹsusu kudeji dọ mí tindo nuhudo anademẹ tọn sọn asisa he yiaga hugan de mẹ nado sọgan ze nujinọtedo dagbe hugan he na yin hihodo to gbẹ̀mẹ lẹ dai. Mẹsusu na yigbe dọ Mẹdatọ gbẹtọvi lẹ tọn wẹ tin to otẹn dagbe hugan mẹ nado na mí nujinọtedo he yọ́n-na-yizan to whepoponu mọnkọtọn lẹ. Doto Carl Jung dọ to owe etọn The Undiscovered Self mẹ dọmọ: “Mẹhe ma yin anadena gbọn Jiwheyẹwhe dali ma sọgan duto whlepọn sinsinyẹn agbasalan tọn po walọ dagbe tọn aihọn lọ tọn lẹ po ji gbọn huhlọn edetiti tọn kẹdẹ dali gba.”

Tadona enẹ sọgbe hẹ nuhe yẹwhegán hohowhenu tọn de wlan dọmọ: “Aliho gbẹtọ tọn ma tin to ewlọsu mẹ gba: e ma tin to mẹhe to zọnlinzin mẹ nado do [kavi deanana] afọdide etọn lẹ gba.” (Jẹlemia 10:23) Mẹdatọ mítọn dọmọ: ‘Yẹn plọn we na dagbe towe bo plan we gbọ̀n aliho he ji hiẹ na gbọ̀n.’—Isaia 48:17.

Asisa Dejidego Nujinọtedo Dagbe lẹ Tọn

Ohó he ṣẹṣẹ yin didọ wayi ehelẹ yin mimọ to asisa nujinọtedo walọ dagbe tọn he yin mimá gbayipe hugan to aihọn mẹ de mẹ—yèdọ Owe Wiwe lọ. Livi susu gbẹtọ lẹ tọn lẹdo aihọn pé, etlẹ yin mẹhe ma yin Klistiani lẹ po mẹhe ma tin to sinsẹ̀n de mẹ lẹ po, ko lẹhlan Owe-wiwe nado tindo wuntuntun po nuyọnẹn po. Ohó milomilo-kàntọ Allemagne tọn Johann Wolfgang von Goethe wlan dọmọ: “Na yẹn tọn, n’yiwanna bosọ nọ na sisi [Biblu], na diblayin dọ ewọ wẹ gọalọna mi nado wleawuna walọ dagbe he n’tindo lẹpo.” Linlin yin nina dọ nukọntọ Hindu tọn Mohandas Gandhi dọmọ: “Wà nuhe go a pé lẹpo nado mọaleyi to gigọ́ mẹ sọn nudọnamẹ he yin nina we lẹ to Yẹwhehodidọ Osó ji tọn lọ mẹ [apadewhe nuplọnmẹ Jesu Klisti tọn he tin to Biblu mẹ] . . . Na nuplọnmẹ Yẹwhehodidọ lọ tọn yin nina dopodopo mítọn podọ mímẹpo.”

Apọsteli Paulu he yin hoyidọ sọn e dè wayi, zinnudo adà titengbe he Owe Wiwe nọ yiwà nado na mí nujinọtedo dejidego lẹ tọn ji dọmọ: “Owe-wiwe lẹpo gbingbọ́n sọn Jiwheyẹwhe mẹ yin alenọ ga na mẹpinplọn.” (2 Timoti 3:16) Be nugbo wẹ ya?

Naegbọn hiẹ ma na dindona na dewe? Gbadopọnna nunọwhinnusẹ́n he yin sislẹ to weda he bọdego ji lẹ. Doayi nujinọtedo dagbe he yé nọgodona lẹ go. Lẹnnupọndo lehe linlẹn he sọawuhia to nuplọnmẹ enẹlẹ mẹ tindo huhlọn nado hẹn gbẹzan towe po haṣinṣan towe hẹ mẹdevo lẹ po pọnte dogọ do ji.

Be Hiẹ Na Mọaleyi Ya?

Nunọwhinnusẹ́n he yin sislẹ lọ lẹ yin apajlẹ vude poun to ayinamẹ yọ́n-na-yizan he tin to Owe Wiwe mẹ lẹ mẹ. Gbọnvona ehelẹ, Ohó Jiwheyẹwhe tọn bẹ avase susu hẹn sọta linlẹn, hodidọ, po nuyiwa ylankan lẹ po he sọgan yinuwado gbẹzan mítọn ji.—Howhinwhẹn lẹ 6:16-19.

Na nugbo tọn, nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ ze nuhe gbẹtọvi lẹ to paa mẹ tindo nuhudo etọn taun donukọnna mí—yèdọ ayinamẹ he na hẹn gbẹtọ lẹ penugo nado wleawuna nujinọtedo walọ dagbe tọn he yọ́n hugan lẹ. Mẹhe kẹalọyi nuplọnmẹ ehelẹ bo nọ yí yé zan lẹ nọ basi diọdo ayidego tọn to gbẹzan yetọn mẹ. Aliho nulẹnpọn tọn yetọn nọ yin hinhẹn pọnte dogọ. (Efesunu lẹ 4:23, 24) Yé nọ tindo mẹwhinwhàn dagbe hugan lẹ. Nujinọtedo Jiwheyẹwhe tọn he tin to Biblu mẹ lẹ pinplọn ko gọalọna mẹsusu nado de akọ̀ ṣinṣinyan, nuvẹun, po wangbẹna po sẹ̀ sọn ahun yetọn mẹ. (Heblu lẹ 4:12) Nujinọtedo Owe-wiwe tọn lẹ ko whàn gbẹtọ lẹ nado gbẹ́ danuwiwa po kanyinylan wunmẹ lẹpo po dai bo lẹzun gbẹtọ dagbe lẹ.

Mọwẹ, nujinọtedo Biblu tọn lẹ ko gọalọna gbẹtọ livi susu nado duto aṣa po walọ he doadọ̀do to ahun yetọn mẹ lẹ po taidi dehe ko hẹn gbẹzan mẹdevo lẹ tọn gble lẹ ji. (1 Kọlintinu lẹ 6:9-11) Nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ ko diọ omẹ mọnkọtọn lẹ—e ma yin aṣa yetọn lẹ kẹdẹ gba ṣigba ahun yetọn, todido yetọn, po whédo yetọn lẹ po ga. Mahopọnna lehe aihọn lọ ylan do, gbẹtọ lẹ gbẹ́ to diọdo dagbe basi to gbẹzan yetọn mẹ lẹdo aihọn pé. Podọ ehe ma na doalọte gba. “Ogbé nọ yọ́, vounvoun sọ nọ kupẹ́: ṣigba ohó Jiwheyẹwhe mítọn tọn na to ote kakadoi.”—Isaia 40:8.

Ṣigba, be hiẹ na mọaleyi sọn “ohó Jiwheyẹwhe mítọn tọn” mẹ ya? Homẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn na hùn nado dohia we lehe hiẹ sọgan hodo nujinọtedo Biblu tọn lẹ bo mọaleyi sọn yé mẹ do. Gbẹninọ sọgbe hẹ nujinọtedo mọnkọtọn lẹ na gọalọna mí nado mọ nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn todin bo nasọ dekọtọn do ogbẹ̀ madopodo he na yin anadena gbọn nunọwhinnusẹ́n dejidego Jiwheyẹwhe tọn lẹ dali.

[Apotin/Yẹdide to weda 6, 7]

NUNỌWHINNUSẸ́N HE YỌ́N-NA-YIZAN TO WHEPOPONU LẸ

Osẹ́n Sika tọn. “Enẹwutu onú depope mìwlẹ jlo gbẹtọ ni wà hlan mì, mọkẹdẹ wẹ mì ni wà hlan yé: na ehe wẹ osẹ́n po yẹwhegán lẹ po.”—Matiu 7:12.

Yiwanna kọmẹnu towe. “Hiẹ, na yiwanna kọmẹnu towe di dewe.” (Matiu 22:39) “Owanyi ma nọ wazọ́n gbigble hlan kọmẹnu etọn: enẹwutu owanyi wẹ yìnyìn osẹ́n tọn.”—Lomunu lẹ 13:10.

Na sisi po gbégbò po mẹdevo lẹ. “Mì nọ yí homẹdagbe do yiwanna mìnọzo di mẹmẹsunnu; to yẹyi mẹ mì nọ na pipà daho mìnọzo.”—Lomunu lẹ 12:10.

Nọ dín jijọho. “Mì nisọ nọ nọ̀ jijọho hẹ mìnọzo.” (Malku 9:50) “Eyin e yin wiwà, le e te to huhlọn mẹ na mì, mì nọ nọ̀ jijọho hẹ omẹ popo.” (Lomunu lẹ 12:18) “Mì gbọ mí ni nọ hodo onú he nọ wazọ́n na jijọho lẹ.”—Lomunu lẹ 14:19.

Nọ jonamẹ. “Jo ahọ́ mítọn lẹ na mí, dile mí ko jona ahọ́tọnọ mítọn lẹ do.” (Matiu 6:12) “Mì nọ wadagbe hlan mìnọzo, mì do homẹmimiọn, mì nọ jo ylando mìnọzo tọn.”—Efesunu lẹ 4:32.

Ma klọ alọwlemẹ towe blo. “Yin nugbonọ na asi towe bo yiwanna ewọ dopo kẹdẹ. . . . Jaya to asi towe mẹ bo mọ homẹhunhun to awhli he a wlealọ hẹ mẹ . . . Dike whanpẹ etọn ni hẹn we jaya; dike owanyi etọn ni lẹdo we. . . . Naegbọn hiẹ na yiwanna yọnnu devo? Naegbọn hiẹ na jlo whanpẹ asi sunnu devo tọn?” (Howhinwhẹn lẹ 5:15-20, Today’s English Version) “Ewọ he yin nugbonọ to onú pẹvi tlala de mẹ, e yin nugbonọ to onú susu mẹ ga: podọ ewọ he yin mawadodonọ to onú pẹvi tlala de mẹ, sọ yin mawadodonọ to onú susu mẹ ga.” (Luku 16:10) “Yè biọ to họ̀nkọnsi lẹ mẹ, dọ yè ni mọ omẹ lọ yin nugbonọ.”—1 Kọlintinu lẹ 4:2.

Yin nugbonọ. “Be yẹn na yin wiwe po nujlẹnu ylankan lẹ po la, podọ po apò ojlẹnu oklọnọ de tọn lẹ po?” (Mika 6:11) “Mí dotu dọ mí tindo [ayihadawhẹnamẹnu] dagbe bosọ jlo nado tin to walọ dagbe mẹ to onú lẹpo mẹ.”—Heblu lẹ 13:18.

Yin nugbodọtọ, dodonọ. “Mì gbẹwanna oylan bo yiwanna dagbe, bosọ hẹn whẹdida lodo to họngbo lọ ji.” (Amọsi 5:15) “Mì nọ dọho nugbo omẹ dopodopo hẹ kọmẹnu etọn; dawhẹ nugbo po whẹdida jijọho tọn po to họngbo mìtọn lẹ mẹ.” (Zekalia 8:16) “Mì jo lalodido dai, na mì omẹ pó ni nọ dọ nugbo hẹ kọmẹnu etọn.”—Efesunu lẹ 4:25.

Yin azọ́n sinsinyẹn watọ. “Hiẹ mọ omẹ he yí vivẹnu do to azọ́n etọn wà? E na nọte to ahọlu lẹ nukọn.” (Howhinwhẹn lẹ 22:29) “Mì whleawu to azọ́n mẹ blo.” (Lomunu lẹ 12:11) “Nudepope he mì to wiwà, mì nọ yí ayiha dodo do wà ẹ, kẹdẹdi hlan [Jehovah], e ma yin hlan gbẹtọ gba.”—Kọlọsinu lẹ 3:23.

Yin walọmimiọnnọ, awuvẹmẹtọ, homẹdagbenọ. “Mì ze lẹblanu homẹ tọn, dagbewà, hùwhẹ, walọmimiọn, po linsinsinyẹn po dogo.”—Kọlọsinu lẹ 3:12.

Yí dagbe do hugan oylan. “Mì yiwanna kẹntọ mìtọn lẹ, bosọ hodẹ̀ na mẹhe . . . to homẹkẹn do mì lẹ.” (Matiu 5:44) “A dike yè yí oylan do hugan we blo, ṣigba yí dagbe do hugan oylan.”—Lomunu lẹ 12:21.

Wà nuhe go a pé lẹpo na Jiwheyẹwhe. “Hiẹ na yí ayiha towe lẹpo, podọ alindọn towe lẹpo po nuyọnẹn towe lẹpo po do yiwanna [Jehovah] Jiwheyẹwhe towe. Ehe wẹ osẹ́n daho tintan lọ.”—Matiu 22:37, 38.

[Yẹdide]

Nujinọtedo Biblu tọn lẹ hihodo sọgan gọalọna mí nado duvivi alọwle kọdetọn dagbenọ lẹ, gbẹzan whẹndo tọn ayajẹnọ lẹ po họntọnjiji dagbe lẹ po