Nọavunte Sọta “Gbigbọ Aihọn Tọn”
“Míwlẹ ko mọyi, e ma yin gbigbọ aihọn tọn gba, adavo [gbigbọ] he yin Jiwheyẹwhe tọn.”—1 KỌL. 2:12.
1, 2. (a) Naegbọn akán-kùntẹn Grande-Bretagne tọn lẹ dona tindo alọẹ lẹ to ojlẹ de mẹ wayi? (b) Owù tẹwẹ Klistiani lẹ pannukọn?
GANDUDU Grande-Bretagne tọn de osẹ́n de tọ́n to 1911 nado basi hihọ́na mẹhe nọ wazọ́n to akán-kùntẹn lẹ. Osẹ́n lọ biọ to akán-kùntẹn dopodopo si nado tindo alọẹ awe. Na lẹndai tẹ? Eyin miyọ́n wujẹgbonu to akàn-kùntẹn de, mẹhe nọ yì dòglọ nado whlẹnmẹ lẹ dona nọ hẹn alọẹ lọ lẹ yì. Ozi adínọ lẹ nọ yawu yinuwado ohẹ̀ pẹvipẹvi ehelẹ ji. Eyin ozi mọnkọtọn lẹ hẹn jẹhọn flu, ohẹ̀ lọ lẹ ma nọ vò to yede mẹ, bo tlẹ nọ flẹ sọn fie yé yin zizedo. Avase ehe yin nujọnu taun. Dopo to ozi adínọ ehelẹ mẹ ma nọ tindo sinmẹ kavi owan depope, podọ e sọgan hùmẹ na e nọ glọnalina nugonu vẹẹ ohùn tọn lẹ nado na jẹhọn dagbe oxygène agbasa mítọn. Eyin mẹhe jei mẹwhlẹn gbé lọ lẹ ma yawu doayi owù ehe go, yé sọgan ba yede mẹ pò bo kú to mayọnẹnmẹ dọ ozi adínọ de wẹ to nuyiwa do yé ji.
2 To yẹhiadonu-liho, Klistiani lẹ to pipehẹ ninọmẹ he taidi akàn-kùntọ lọ lẹ tọn nkọ. Gbọnna? To whenuena Jesu deazọ́nna devi etọn lẹ nado dọyẹwheho wẹndagbe lọ tọn lẹdo aihọn pé, e yọnẹn dọ lẹdo owùnọ de mẹ wẹ emi do yé hlan, yèdọ fie Satani po gbigbọ aihọn tọn po ko pavava do. (Mat. 10:16; 1 Joh. 5:19) Jesu yin ahunmẹduna dogbọn ninọmẹ devi etọn lẹ tọn dali sọmọ bọ to ozán he jẹnukọnna okú etọn mẹ, e hodẹ̀ hlan Otọ́ etọn dọmọ: “Yẹn ma basi kanbiọ dọ, hiẹ nido fọ̀ yé sọn aihọn mẹ gba, ṣigba dọ hiẹ ni whlá yé sọn oylan mẹ.”—Joh. 17:15.
3, 4. Avase tẹwẹ Jesu na devi etọn lẹ, podọ naegbọn enẹ dona duahunmẹna mí?
3 Jesu na avase hodotọ etọn lẹ gando owù amlọn gbigbọmẹ tọn go, he sọgan wá dekọtọn do okú mẹ. Na mí to gbẹnọ to vivọnu titonu ehe tọn wutu, mí ma dona yí nukunpẹvi do pọ́n nuhe e dọ lẹ. E dotuhomẹna devi etọn lẹ dọmọ: “Mì nọ họ́ mìde . . . na mì nido yínuglo nado họ̀ngán sọn onú ehe lẹpo mẹ he to na wá jọ, podọ nado ṣite to Ovi gbẹtọ tọn nukọn.” (Luku 21:34-36) Ṣigba, ayajẹnu wẹ e yin dọ Jesu sọ dopagbe dọ Otọ́ etọn na do gbigbọ wiwe etọn hlan nado hẹn yé flin nuhe yé ko plọn lẹ bosọ gọalọna yé nado họ́ yede bo yin adọgbotọ.—Joh. 14:26.
4 Míwlẹ lo to egbehe? Be gbigbọ wiwe enẹ dopolọ gbẹ́ tin-to-aimẹ nado gọalọna mí ya? Eyin mọ wẹ, etẹwẹ mí dona wà nado mọ ẹn yí? Etẹwẹ yin gbigbọ aihọn tọn, podọ nawẹ e nọ yinuwa gbọn? Nawẹ mí sọgan nọavunte sọta gbigbọ ehe po kọdetọn dagbe po gbọn?—Hia 1 Kọlintinu lẹ 2:12.
Gbigbọ Wiwe Kavi Gbigbọ Aihọn Tọn?
5, 6. Etẹwẹ gbigbọ wiwe sọgan wà na mí, ṣigba etẹwẹ mí dona wà nado mọ ẹn yí?
5 Nunina gbigbọ wiwe tọn ma nọte do owhe kanweko tintan whenu kẹdẹ gba. E gbẹsọ tin-to-aimẹ to egbehe, podọ gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn sọgan na mí huhlọn nado wà nuhe sọgbe bosọ dozolanmẹna mí to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ. (Lom. 12:11; Flp. 4:13) E sọgan sọ gọalọna mí nado wleawuna jẹhẹnu he dọnmẹdogo lẹ, taidi owanyi, homẹdagbe po dagbewà po, he yin adà ‘sinsẹ́n gbigbọ tọn’ delẹ. (Gal. 5:22, 23) Etomọṣo, Jehovah Jiwheyẹwhe ma nọ hẹn mẹde gánnugánnu nado tindo gbigbọ wiwe etọn.
6 Enẹwutu, e sọgbe nado kanse míde dọ, ‘Etẹwẹ yẹn sọgan wà nado mọ gbigbọ wiwe yí?’ Biblu dohia dọ onú delẹ tin he mí sọgan wà nado mọ ẹn yí. Afọdide titengbe dopo wẹ nado biọ Jiwheyẹwhe tlọlọ. (Hia Luku 11:13.) Afọdide dagbe devo wẹ nado nọ plọn Ohó gbọdo Jiwheyẹwhe tọn bo nọ hodo ayinamẹ etọn lẹ. (2 Tim. 3:16) Nugbo wẹ dọ, e ma yin mẹhe nọ hia Biblu lẹpo wẹ nọ mọ gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn yí. Ṣigba, eyin Klistiani ahundoponọ de nọ plọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn, numọtolanmẹ po pọndohlan he sọawuhia to Ohó gbọdo lọ mẹ lẹ po sọgan yinuwadeji. Dandannu wẹ e sọ yin dọ mí ni kẹalọyi dọ Jehovah ko de Jesu taidi afọzedaitọ Etọn podọ mẹhe gblamẹ mí na mọ gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn yí te. (Kọl. 2:6) Enẹwutu, mí dona nọ hodo apajlẹ Jesu tọn bo nọgbẹ̀ sọgbe hẹ nuplọnmẹ etọn lẹ. (1 Pita 2:21) Lehe mí dovivẹnu nado hodo apajlẹ Klisti tọn sọ, mọ wẹ mí na mọ gbigbọ wiwe yí do niyẹn.
7. Nawẹ gbigbọ aihọn tọn nọ yinuwado gbẹtọ lẹ ji gbọn?
7 To vogbingbọn mẹ, gbigbọ aihọn tọn nọ whàn gbẹtọ lẹ nado do jijọ Satani tọn hia. (Hia Efesunu lẹ 2:1-3.) Aliho voovo mẹ wẹ gbigbọ aihọn tọn nọ yinuwa te. Dile e gbayipe do lẹdo mí to egbehe, e nọ na tuli atẹṣiṣi sọta nujinọtedo Jiwheyẹwhe tọn lẹ. E nọ ze “wantuntun agbasalan tọn, wantuntun nukun tọn, po gigovọ́ ogbẹ̀ tọn po” daga. (1 Joh. 2:16) E nọ hẹn gbẹtọ lẹ doalọ to azọ́n agbasalan tọn lẹ mẹ, taidi galilọ, boṣiọ-sinsẹ̀n, owọ́n, awuwhàn, homẹgble po ahànnumu po. (Gal. 5:19-21) Podọ e nọ fọ́n hodidọ atẹṣitọ lẹ tọn dote, he nọ hẹn onú wiwe lẹ flu. (2 Tim. 2:14-18) Matin ayihaawe, lehe mẹde na dotẹnmẹ gbigbọ aihọn tọn nado yinuwadeji sọ, mọ wẹ e na nọ do jijọ Satani tọn hia do niyẹn.
8. Nudide tẹwẹ mímẹpo pannukọn?
8 Nude dona nọ yinuwado mí ji dandan to gbẹzan mítọn mẹ. Enẹwutu, mẹdopodopo dona de nuhe e na na dotẹnmẹ nado deanana gbẹzan etọn—vlavo gbigbọ wiwe kavi gbigbọ aihọn tọn. Mẹhe gbigbọ aihọn tọn to anadena to alọnu din lẹ sọgan de yede sọn nuyiwadomẹji etọn glọ bo dike gbigbọ wiwe ni deanana gbẹzan yetọn. Ṣigba, adà awetọ lọsu sọ yọnbasi. Mẹhe ko jo yede na anademẹ gbigbọ wiwe tọn to ojlẹ de mẹ wayi lẹ sọgan jẹ omọ̀ gbigbọ aihọn tọn mẹ. (Flp. 3:18, 19) Mì gbọ mí ni pọ́n lehe mí sọgan nọavunte sọta gbigbọ aihọn tọn gbọn.
Nọ Yawu Doayi Ohia lẹ Go
9-11. Etẹlẹ wẹ nọ yawu dohia dọ mí sọgan ko to awujona gbigbọ aihọn tọn?
9 Akàn-kùntọ Grande-Bretagne tọn he yin nùdego to aga lẹ nọ yí alọẹ lẹ zan nado yawu doayi ozi adínọ lẹ go. Eyin akàn-kùntọ de mọdọ ohẹ̀ lọ flẹ sọn fie e yin zizedo, e nọ yọnẹn dọ emi dona yawu yinuwa nado họ̀ngán. To yẹhiadonu-liho, etẹlẹ wẹ nọ yawu dohia dọ gbigbọ aihọn tọn ko to nuyiwa do mí ji?
10 To whenue mí ṣẹṣẹ mọ nugbo Ohó Jiwheyẹwhe tọn bo klan gbẹzan mítọn do wiwe na Jehovah, vlavo mí nọ hia Biblu po jejejininọ po. Mí na ko nọ yí ahundopo do hodẹ̀ whẹwhẹ to whenẹnu. Podọ mí nọ mọ awuvivi to opli agun tọn lẹ yìyì mẹ, bo nọ mọ dopodopo yetọn taidi asisa kọfanamẹ gbigbọmẹ tọn, dile osin fifá nọ wà dagbe na mẹhe ovẹ́ to húhú to aigba gbọgbé de ji do. Afọdide enẹlẹ gọalọna mí nado yí míde sọn gbigbọ aihọn tọn si bosọ nọla na ẹn.
11 Be mí gbẹ́ nọ tẹnpọn nado hia Biblu egbesọegbesọ ya? (Ps. 1:2) Be mí gbẹ́ nọ hodẹ̀ whẹwhẹ podọ sọn ahun mẹ wá ya? Be mí yiwanna opli agun tọn lẹ, bo nọ yì popolẹpo to sẹmẹsẹmẹ ya? (Ps. 84:10) Kavi be mí ko hẹn delẹ to aṣa dagbe ehelẹ mẹ bu wẹ ya? Nugbo wẹ dọ, mí sọgan tindo azọngban susu he nọ yí whenu po huhlọn mítọn po, podọ e sọgan vẹawu nado tẹdo aṣa dagbe gbigbọmẹ tọn de go. Ṣigba, eyin delẹ to aṣa dagbe mítọn lẹ mẹ masọ to yìyì domọ ba, be e sọgan yindọ mí ko to awujona gbigbọ aihọn tọn wẹ ya? Be mí na dovivẹnu vẹkuvẹku todin nado gọ̀ jẹ tito dagbe he mí ko tindo dai lẹ ji ya?
‘Mì Doagban Pinpẹn Na Mìde Blo’
12. Tudohomẹnamẹ tẹwẹ Jesu na devi etọn lẹ, podọ etẹwutu?
12 Onú devo tẹwẹ mí sọgan sọ wà nado nọavunte sọta gbigbọ aihọn tọn? To whenuena Jesu dotuhomẹna devi etọn lẹ nado “nọ họ́” yede, e ṣẹṣẹ na yé avase gando owù tangan delẹ go wẹ. “Mì ni payi mìde go,” wẹ e dọ, “vlavo ayiha mìtọn nikaa yin yíyí gigọfla do doagbànna, po nùnùmú ogbẹ̀ tọn po, bọ azán lọ na do wá mì ji ajiji di omọ̀ de.”—Luku 21:34, 35.
13, 14. Kanbiọ tẹlẹ wẹ e na sọgbe nado kanse míde gando dùdù po nùnù po go?
13 Lẹnnupọndo avase enẹ ji. Be Jesu gblewhẹdo núdùdù po ahànnunu po wẹ? Lala! E yọ́n hogbe Sọlọmọni tọn lẹ ganji dọmọ: “Yẹn yọnẹn dọ dagbe de ma tin to [ovi gbẹtọ tọn lẹ] mẹ, adavo na gbẹtọ ni to ayajẹ, bosọ to dagbe wà to ayiha etọn mẹ. Podọ na mẹdopodopo ni to dùdù, bosọ to nùnù, na e ni to vivi magbọjẹ etọn lẹpo tọn dù, nunina Jiwheyẹwhe tọn wẹ.” (Yẹwh. 3:12, 13) Etomọṣo, Jesu yọnẹn dọ gbigbọ aihọn tọn nọ whàn gbẹtọ lẹ nado yin wazẹjlẹgonọ to onú ehelẹ mẹ.
14 Nawẹ mí sọgan kudeji dọ gbigbọ aihọn tọn ma ko hẹn nulẹnpọn mítọn flu gando owù núdùdù kavi ahànnunu zẹjlẹgo tọn go gbọn? Mí sọgan kanse míde dọ: ‘Nawẹ yẹn nọ yinuwa gbọn eyin n’hia ayinamẹ de to Biblu mẹ kavi to owe mítọn lẹ mẹ gando adọwhẹ́n go? Be n’nọ tindo ayilinlẹn lọ nado dovọ́na ayinamẹ ehe taidi nuhe ma gando go e kavi pọ́n ẹn taidi hẹngogo tọn, vlavo bo nọ dín whẹjijọ nado suwhẹna nuyiwa ṣie lẹ wẹ ya?a Nukun tẹwẹ n’nọ yí do pọ́n ayinamẹ he nọ yin nina do ahàn sinsinyẹn ji lẹ? Eyin n’na tlẹ nù janwẹ, be n’nọ nù do jlẹkaji bo nọ dapana “ahànnumu” petepete ya? Be n’nọ yí nukunpẹvi do pọ́n ayinamẹ enẹlẹ, bo nọ lẹndọ yé ma gando go e na whẹwhinwhẹ́n delẹ wutu wẹ ya? Eyin ahànnunu ṣie wá jẹ ahunmẹduna mẹdevo lẹ ji, be n’nọ dín whẹjijọ kavi gblehomẹ wẹ ya? Be n’nọ na tuli mẹdevo lẹ nado dovọ́na ayinamẹ Biblu tọn enẹlẹ wẹ ya?’ Mọwẹ, jijọ mẹde tọn wẹ nọ dohia eyin e ko to awujona gbigbọ aihọn tọn kavi lala.—Yijlẹdo Lomunu lẹ 13:11-14 go.
A Dike Magbọjẹ Finyọ́n We Hù Blo
15. Ayilinlẹn gbẹtọvi tọn tẹ ji wẹ Jesu na mí avase do?
15 Afọdide titengbe devo nado nọavunte sọta gbigbọ aihọn tọn wẹ nado nọ duto magbọjẹ ji. Jesu yọnẹn dọ taidi nudida mapenọ lẹ, e bọawu dọ ahunmẹdunamẹnu gbẹ̀mẹ tọn lẹ ni do magbọjẹ na mí. E gbọn owanyi dali dọna devi etọn lẹ dọmọ: “Mì sọ yin magbọjẹnọ . . . ba blo.” (Mat. 6:25, NW ) E sọgbe dọ onú titengbe delẹ ni nọ duahunmẹna mí, taidi homẹ Jiwheyẹwhe tọn hinhẹnhùn, nukunpipedo azọngban Klistiani tọn lẹ go, podọ awuwiwlena dandannu gbẹ̀mẹ tọn lẹ na whẹndo mítọn. (1 Kọl. 7:32-34) Eyin mọ wẹ, etẹwẹ mí sọgan plọn sọn avase Jesu tọn mẹ?
16. Nawẹ gbigbọ aihọn tọn nọ yinuwado mẹsusu ji gbọn?
16 Gbigbọ aihọn tọn, he nọ na tuli gigovọ́ ogbẹ̀ tọn kavi nutindo mẹdetiti tọn lẹ jijlá nọ do magbọjẹ na mẹsusu kaka bo tlẹ nọ doazọ̀n yé. Ojlo aihọn tọn wẹ yindọ mí ni yise dọ akuẹ wẹ nọ hẹnmẹ vò to gbẹ̀mẹ, podọ lehe nutindo mẹde tọn họakuẹ bosọ sù sọ wẹ nọ do e hia taidi mẹjọmẹ, kakati nido yin jẹhẹnu gbigbọmẹ tọn etọn lẹ. Mẹhe ko yin kiklọ gbọn pọndohlan he gbayipe ehe dali lẹ nọ zan yede vún nado sọgan jẹ adọkun, bosọ nọ do magbọjẹ na yede to whepoponu nado sọgan họ̀ nuhe to zoji bo klo bosọ yọ́n hugan lẹ. (Howh. 18:11) Pọndohlan agọ̀ mọnkọtọn gando agbasanu lẹ go nọ do magbọjẹ namẹ, ehe sọgan glọnalina mẹde nado yinukọn to gbigbọ-liho.—Hia Matiu 13:18, 22.
17. Nawẹ mí sọgan wagbọn bọ magbọjẹ ma na do finyọ́n mí hù?
17 Eyin mí ma jlo dọ magbọjẹ ni finyọ́n mí hù, mí dona setonuna gbedide Jesu tọn dọmọ: “Mì dín ahọludu Jiwheyẹwhe tọn, po dodo etọn po whẹ́.” Jesu hẹn mí deji dọ eyin mí wàmọ, nuhe mí tindo nuhudo etọn nugbonugbo lẹ na yin yiyidogọ na mí. (Mat. 6:33) Nawẹ mí sọgan dohia gbọn dọ mí yí opagbe ehe sè? Aliho dopo wẹ nado nọ dín dodo Jiwheyẹwhe tọn whẹ́—enẹ wẹ nado nọ hodo nujinọtedo Jiwheyẹwhe tọn gando nuhe sọgbe go to whẹho akuẹ tọn lẹ mẹ. Di apajlẹ, mí ma nọ kàn ayiha nado de takuẹ he mí dona sú lẹ pò kavi dolalo flinflin lẹ to whẹho ajọwiwa tọn lẹ mẹ. Mí nọ wà nuhe go mí pé lẹpo nado yin nugbonọ to whẹho akuẹ tọn lẹ mẹ, bo nọ dike ‘Mọwẹ mítọn ni yin Mọwẹ’ eyin mí duahọ do mẹde. (Mat. 5:37; Ps. 37:21) Nugbodidọ mọnkọtọn sọgan nọma hẹnmẹ jẹ adọkun, ṣigba e nọ hẹnmẹ tindo nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn, po ayihadawhẹnamẹnu wiwe de po, bo nọ de magbọjẹ pò tlala.
18. Apajlẹ dagbe tẹwẹ Jesu zedai na mí, podọ nawẹ mí nọ mọaleyi sọn apajlẹ etọn hihodo mẹ gbọn?
18 Ahọluduta lọ dindin whẹ́ nọ biọ dọ mí ni ze nuhe yin nujọnu hugan lẹ do otẹn tintan mẹ. Lẹnnupọndo apajlẹ Jesu tọn ji. To whedelẹnu, e nọ dó avọ̀ akuẹgegenu tọn. (Joh. 19:23) E duvivi núdùdù dagbe po ovẹn po tọn to pọmẹ hẹ họntọn vivẹ etọn lẹ. (Mat. 11:18, 19) Ṣigba nutindo po ayidedai lẹ po tin taidi ojlonu de poun to gbẹzan etọn mẹ, e ma yin núdùdù jọ núdùdù gba. Núdùdù Jesu tọn wẹ nado wà ojlo Jehovah tọn. (Joh. 4:34-36) Gbẹzan mítọn nọ doale taun eyin mí hodo apajlẹ Jesu tọn. Mí nọ mọ ayajẹ to alọgigọna mẹhe tin to ayimajai mẹ lẹ nado mọ homẹmimiọn yí sọn Owe-wiwe mẹ. Mí nọ duvivi owanyi po godonọnamẹ agun tọn po. Podọ mí nọ hẹn homẹ Jehovah tọn hùn. Eyin mí ze nuhe yin nujọnu hugan lẹ do otẹn tintan mẹ, nutindo po ayidedai lẹ po ma nọ deanana mí. Kakatimọ, míwlẹ wẹ nọ deanana yé taidi nuyizan he nọ gọalọna mí nado sẹ̀n Jehovah. Podọ lehe mí yin zohunhunnọ to azọ́n Ahọluduta lọ tọn mẹ sọ, mọ wẹ e na vẹawu dọ gbigbọ aihọn tọn ni duto mí ji do niyẹn.
Nọ ‘Ze Ayiha do Onú Gbigbọ Tọn lẹ Ji’
19-21. Nawẹ mí sọgan ‘ze ayiha do onú gbigbọ tọn lẹ ji’ gbọn, podọ naegbọn mí dona wàmọ?
19 Whẹpo mẹde na do wà nude, ayiha etọn mẹ wẹ e ko nọ lẹn ẹn te whẹ́. Eyin nuyiwa delẹ tlẹ taidi nuhe yè ma lẹnnupọn whẹpo do wà, nugbo lọ wẹ yindọ nulẹnpọn agbasalan tọn ji wẹ yé nọ saba sinai do. Enẹwutu, apọsteli Paulu flinnu mí gando nuhudo lọ nado nọ họ́ nulẹnpọn mítọn go. E wlan dọmọ: “Yé he tin gbọn agbasalan dali lẹ nọ pọ́n nuhe yin agbasalan tọn lẹ go; ṣigba mẹhe tin gbọn [gbigbọ] dali lẹ nọ pọ́n nuhe yin [gbigbọ] tọn lẹ go.”—Lom. 8:5.
20 Nawẹ mí sọgan wagbọn bọ gbigbọ aihọn tọn ma na deanana nulẹnpọn mítọn po nuyiwa mítọn lẹ po? Mí dona ṣinyankẹ́nna nuhe nọ biọ ayiha mítọn mẹ lẹ, bo dovivẹnu nado glọnalina pọndohlan aihọn tọn lẹ jẹ obá godo tọn mẹ. Di apajlẹ, eyin mí to nudide basi gando ayidedai lẹ go, mí ma nọ dike tito-to-whinnu he nọ na tuli fẹnnuwiwa kavi danuwiwa lẹ ni hẹn ayiha mítọn flu. Mí yọnẹn dọ gbigbọ wiwe Jiwheyẹwhe tọn ma na yinuwado ayiha he yin hinhẹnflu de ji. (Ps. 11:5; 2 Kọl. 6:15-18) Humọ, mí nọ dike gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn ni yinuwado ayiha mítọn ji gbọn Biblu hihia, dẹ̀hiho, ayihamẹlinlẹnpọn po opli lẹ yìyì to gbesisọ mẹ po dali. Podọ mí nọ wazọ́n to kọndopọ mẹ hẹ gbigbọ enẹ dile mí to mahẹ gbesisọ tọn tindo to azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ mẹ.
21 Na nugbo tọn, mí dona nọavunte sọta gbigbọ aihọn tọn po ojlo agbasalan tọn he e nọ zedaga lẹ po. Ṣigba, vivẹnu depope he mí do nado wà ehe na hẹn ale wá, na dile Paulu dọ do, “ayiha zizedo agbasalan ji nọ dekọtọn do okú mẹ, ṣigba ayiha zizedo gbigbọ ji nọ dekọtọn do ogbẹ̀ po jijọho po mẹ.”—Lom. 8:6, NW.
[Nudọnamẹ odò tọn]
a Adọwhẹ́n yin ayilinlẹn apọ̀nmẹ tọn de he nọ bẹ nukunkẹn kavi gbẹdudu zẹjlẹgo hẹn. Enẹwutu, pọndohlan he mẹde tindo gando núdùdù go wẹ nọ do adọwhẹ́n hia, e ma yin obá he mẹ mẹlọ klo jẹ gba. Mẹde sọgan nọma mọlanmẹ zẹjlẹgo kavi tlẹ yin omẹ tlẹ́lẹ ṣogan bo yin adọwhẹ́nnọ. To alọ devo mẹ, azọ̀n sọgan zọ́n to whedelẹnu bọ mẹde na pẹnzin zẹjlẹgo, kavi e sọgan dugu kiklo tọn. Nujọnu lọ wẹ yindọ, mahopọnna zínpinpẹn mẹde tọn, be e nọ do nukunkẹn hia zẹjlẹgo to núdùdù kọ̀n wẹ ya?—Pọ́n “Kanbiọ lẹ sọn Wehiatọ lẹ Dè” to zinjẹgbonu Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn 1er novembre 2004 tọn mẹ.
Be Hiẹ Flin Ya?
• Etẹwẹ mí dona wà nado mọ gbigbọ wiwe yí?
• Etẹwẹ yin delẹ to aliho he mẹ gbigbọ aihọn tọn sọgan yinuwado mí ji te lẹ mẹ?
• Nawẹ mí sọgan nọavunte sọta gbigbọ aihọn tọn gbọn?
[Yẹdide to weda 21]
Nọ biọ gbigbọ wiwe to odẹ̀ mẹ whẹpo do yì azọ́nmẹ kavi wehọmẹ
[Yẹdide to weda 23]
Mí dona hẹn ayiha mítọn do wiwe ji, bo yin nugbonọ to whẹho ajọwiwa tọn lẹ mẹ, bosọ nọ nọ̀ jlẹkaji to dùdù po nùnù po mẹ