KUKWE JA TÖTIKARA 32
KANTIKO 44 Ni ulire tä orare
Ni jökrä käkwe ja töi kwitadre kukwe blo yebätä ie Jehová tö
“Ni jökrä kukwe nuenkä kämekäme Ngöbö rüere, ye abko käkwe tödekadre jökrä Jesubti amne ñan rikadre ja tare nike Ngöbö okwä bäre mento, ie Ngöbö tö, aisete tä köbö kite bätärekä ja käne rükakäreta” (2 PED. 3:9).
KUKWE NEBÃTÃ JA TÖTIKAI
Ja töi kwitadre ye abokän dre gäräta, ñobätä ütiäte nuaindre aune Jehová nitre dimikanina ño ja töi kwite yebätä ja kitai.
1. ¿Ja töi kwitata ye ngwane dre nuainta?
KUKWE blo nuainta yebätä ja töi kwitadre aune tuadremetre ye ütiäte krubäte. Nire tä kukwe blo nuainne ye tä ja töi kwite bokän ngwane, brukwäta nemen kukwe blo ye kräke ñan tä ja töi mike kukwe ye nuainenta ye gäräta Bibliakwe (kukwe “arrepentimiento” tä Glosario yebätä ye mikadre ñärärä).
2. ¿Ñobätä ütiäte krubäte ja töi kwitadre ye tädre gare nie? (Nehemías 8:9-11).
2 Kukwe käme nuainta yebätä jata nemen ruin blo nie aisete ütiäte krubäte ja töi kwitadre aune kukwe blo tuadremetre ye tädre gare nie. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune nita ja mike ngite köbö kwatire kwatire yebätä. Ne madakäre ni ngite aune nita krüte ni kite Adán aune Eva yekri yebätä (Rom. 3:23; 5:12). Ni ñaka nemen kwäre jire ja mikai ngite yebätä. Nitre kira tödekaka kwatibe yekwe ja tuabare kukwe yebe, ¿ñodre? Pablo ye kräke ñan namani nuäre töbikakäre kwin (Rom. 7:21-24). Akwa ja mikadre ngite yebätä ni tädre ulire käre ye ñan ai gärätä. Jehová ye ni mikaka tuin bobre jai aune kä tädre juto nibätä ye ie niara tö. Nitre judío Nehemías näire yebätä ani töbike (ñäkädre Nehemías 8:9-11 yebätä).a Ja mikani ngite kwetre yebätä tädre ulire krubäte ye ie Jehová ñan tö namani, ñakare aune tädre niara mike täte kä jutobiti ie tö namani. Ñobätä ñan aune ja tö kwitata aune kukwe blo tuametre ye ngwane, kä ta nemen juto nibätä ye gare ie yebätä. Ye medenbätä nikwe kukwe blo tuainmetre aune ja töi kwitadre yebätä tä kukwe mike gare nie. Ni Rün Jehová ye ni mikaka tuin bobre jai aune ja töi kwitata ye ngwane, niara tä ngite kite ta nibiti ye tä gare nie.
3. ¿Dre rabai gare nie kukwe ja tötikara nebätä?
3 Ja töi kwitata aune kukwe blo tuanmetreta yebätä kukwe rabai gare bäri nie kukwe ja tötikara nebätä. Kena dre driebare Jehovakwe nitre israelita ie ja töi kwitata yebätä. Ketebu Jehovakwe nitre kwati dimikanina ño ja töi kwite. Mrä mada, nitre ja tötikaka Jesukwe ye ie dre namani gare ja töi kwitata aune kukwe blo tuanmetreta, yebätä ja kitai.
JA TÖI KWITATA YEBÄTÄ JEHOVAKWE KUKWE NIEBARE NITRE ISRAELITA IE
4. ¿Ja töi kwitadre yebätä Jehovakwe dre driebare nitre israelita ie?
4 Jehovakwe nitre israelita kädekani juta kwe ye ngwane, kukwe ükaninte ben kwe. Niaratre ye käkwe Jehová kukwei mikai täte ngwane, niarakwe kriemikai aune kukwe kwin mikai nemen bare kwe kräke käbämikani kwe ie. Kukwe nebiti: “Tita kukwe nuainmana matare mäi ye ñaka ribi krubäte mä kräke, aune raba nemen bare mäi” (Deut. 30:11, 16). Akwa ja mikadre Jehová rüere kwe, ñodre ngöbö mada mikadre täte kwe ngwane, Jehová ñan kadre ngäbiti aune kukwe tare rabadre barebätä. ¿Akwa yebiti Jehovakwe ñaka kadre ngäbitita ye ai gärä nämäne? Ñakare. Niaratre ye raba nökröta Jehová ken aune Jehová miketa täte ye niebare kwe Lei Moisekwe yebätä (Deut. 30:1-3, 17-20). Kukwe madabiti ye abokän, raba ja töi kwiteta aune kukwe blo tuenmetreta ngwane, rökradreta Jehová ken aune Jehovakwe kukwe kwin mikadre nemen bare kräketre.
5. ¿Jehová ye ni ngübaka bätärekä ye bämikani ño kwe juta kwe käkwe ja mikani rüere ye ngwane? (2 Reyes 17:13, 14).
5 Juta kädekani Jehovakwe ye bä kabre ja mikani niara rüere aune ngöbö ngwarbe sribebare kwetre jai. Akwa ye ñan aibe, kukwe blo nuainbare kwetre arato, yebätä ja tare nikabare kwetre. Akwa Jehovakwe ñaka tuanimetre ñakare aune ni niara kukwe niekä ye juani kwe niaratre töi mikakäre ja töi kwite aune kukwe blo tuainmetre ne kwe rökraita ken yekare (ñäkädre 2 Reyes 17:13, 14 yebätä).b
6. Ja töi kwitadre aune kukwe blo tuanemetre ye ütiäte ¿ye ñobätä driebare Jehovakwe nitre israelita ie? (Üai mikadre ñärärä).
6 Bä kabre Jehova nämäne niara kukwe niekä ye juen juta kwe ye mikakäre mokre aune töi ükatekäre. Ñodre, niebare kwe Jeremías yebiti: “Jakwreta, Oh, Israel ja ngwankä käme […]. Ti brukwä ñan töi kärekäre mun kräke […]. Mä ja mikani ngite yebätä ja töi kwiteta ñobätä ñan aune mä ja mikani Jehová rüere” (Jer. 3:12, 13). Joel köböire niebare kwe: “Jakwreta brukwä tätebiti ti kökwäre” (Joel 2:12, 13). Isaías yebiti nie mananbare kwe “munkwe ja sribe kwin; munkwe ñaka jondron käme nuain ti okwäkänti; munkwe ñaka jondron käme nuain jankunu” (Is. 1:16-19). Aune Ezequiel yebiti kukwe ne ngwantari kwe: “¿Akräke ni ja ngwanka blo krütadre ye tä kä mike juto tibätä? […] ¿Akräke ti ñan tö niaratre tuai ja töi kwite aune tädre nire ie ti tö?”. “Ni iti krütadre ye ñan tä kä mike juto tibätä […]. Ye medenbätä nökröta ti ken aune munkwe nunain” (Ezeq. 18:23, 32). Ja töi kwitata aune kukwe blo tuametreta ye ngwane käta nemen juta Jehovabätä ñobätä ñan aune tö ni tuai nüne kärekäre. ¿Akwa ni iti ye käkwe ja töi kwitadre ye aibe ngwane niarakwe dimikai ye ai gärätä? Ñakare, ani mike ruäre jai.
Juta Jehovakwe yekwe ja töi kwitadre aune kukwe blo tuadremetre yekäre ni niara kukwe niekä kwati yebiti juta kwe ye dimikani kwe ja töi kwite aune kukwe blo ye tuenmetre. (Párrafo 6 aune 7 mikadre ñärärä)
7. ¿Jehovakwe dre mikani gare juta kwe yei Oseas aune muko kwe yebiti?
7 Jehovakwe dre driebare niara kukwe niekä Oseas aune muko kwe Gomer yebiti juta kwe ie yebätä ani ja kite. Gomer ye nämäne ja mike güre käme käme aune Oseas tuanimetre kwe brare madabätä. ¿Ye aibätä ñan namanina tare Jehovakwe? Jehová ie ni brukwä garera kwin ye käkwe kukwe ne niebare Oseas ie: “Nänta bobukäre aune meri tareta brare madakwe aune tä ja mike gure käme käme, ye nän tuinta aune tarereta juta Israel tä ngöbö mada mike täte akwa yebiti ta Jehová tä tarere ye kwrere” (Os. 3:1; Prov. 16:2). Akwa ngwandre törö jai, Gómer ye nämäne ja ngwen käme akwa yebitita Oseas käkwe ja töi mikadre ngite kite ta biti aune kukwe ükete ben ribebare Jehovakwe iec. Kukwe namani bare metre nebiti Jehovakwe kukwe ütiäte driebare juta kwe ie. Ye abokän, niara ñaka juta kwe ye käi kwitaninkä jabiti ye bämikani kwe ietre. Niaratre nämäne ja ngwen käme akwa yebiti ta Jehová nämäne tarere, yebätä ni niara kukwe niekä juani kwe dimikakäre ne kwe niaratre rabadre ja töi kwite aune ja töi ükete. Aisete nebiti nemen gare nie, ni iti täbe ja ngwen käme ye Jehovakwe dimikai ja töi kwite, ¿ai gärätä? (Prov. 17:3). Ani mike gare jai.
JEHOVATA NITRE DIMIKE ÑO JA TÖI KWITE
8. ¿Jehovakwe Caín dimikani ño ja töi kwitadre kwe yekäre? (Génesis 4:3-7; üai mikadre ñärärä).
8 Caín ye abokän Adán aune Eva monsoi mubai. Caín därebare ngite niaratre ye erere yebätä Biblia tä niere: “Caín moto käme, erere nämane kukwe nuene käme” (1 Juan 3:12). Ye arabätä niara ye käkwe “Kain btä jändrän kwe abko, käi namani nuäre ñakare Dänkin Ngöböbtä”. ¿Yebätä ja töi kwitadre kwe näre? “Ngwäre kwata namani tain bürere romone angwane, namani moto ulire”. ¿Aune Jehová abokän käkwe dre nuainbare? Blitabare kwe ben (ñäkädre Génesis 4:3-7 yebätä).d Jehovakwe blitabare ben töi kwinbiti ne kwe niarakwe ja töi kwitai. Angwane ñan nämäne ja ngwen kwin yebätä dre raba nemen barebätä yebätä Jehovakwe mikani mokre. Akwa Caín ja mikani ngwarbe aune Jehovakwe dimikadre ye ñan kani ngäbiti kwe. Caín ñaka ja mikani täte ye ngwane, ¿Jehová dre nuainbare? ¿Yete ja käne Jehovakwe ñaka ni mada dimikani ja töi kwite? ¡Ñakare jire! Jehová ñaka ye nuainbare.
Jehová käkwe mräträbare Caínbätä töi kwinbiti aune raba ja keteta ben ye niebare kwe ie. Caín nämäne ja ngwen ño yebätä dre raba nemen barebätä yebätä mikani mokre kwe arato. (Párrafo 8 mikadre ñärärä)
9. ¿David ja töi kwitadre aune kukwe käme tuadremetre kwe yekäre Jehovakwe dimikani ño?
9 Rei David ye nämäne tare krubäte Jehovakwe. Yebätä niebare kwe bätä: “Nünandre ño, ie ti tö, erere tä nüne amne, dre nuendre kwe, ie ti tö, erere tä biare nuene arato” (Hech. 13:22). Akwa David ja ngwani käme krubäte. Ni iti murie ketani kwe aune meri mada mikani kwe jabe. Ni ja ngwanka käme ne kwrere ye murie ketadre nie nämäne Lei Moisekwe yebätä (Lev. 20:10; Núm. 35:31). Akwa Jehová töi kwin yebätä ni niara kukwe niekä Natán juani kwe blite ben mräträkärebätä. David ja mikani ngite ye ñaka mike gare yebiti ta.e Natán ye käkwe kukwe bämikani ie ne kwe matadre brukwäte. Ye ngwane, batibe rei David töi namani ulire aune ja mikani ngite kwe Jehová rüere ye nükani gare ie. Yebätä kukwe käme ye tuanimetre kwe aune ja töi kwitani kwe (2 Sam. 12:1-14). Ja namani ruin ño David ie ye mikani gare kwe tärä salmo yete (Sal. 51, encabezamiento). Aune Salmos ye täbe nitre ja mikaka ngite nengwane ye dimike ne kwe kukwe blo nuainta kwetre ye tuadremetre kwe aune ja töi kwitadre kwe. Jehovakwe mräträbare töi kwinbiti Davidbätä dimikakäre kukwe käme ye tuametrekäre aune ja töi kwitakäre ye tä kä mike juto nibätä, ¿ñan ererea?
10. ¿Jehovata ni ngübare bätärekä aune tä ngite kite nibitita yebätä ja ruin ño mäi?
10 Kukwe kia kia akwa käme ye tuin blo krubäte Jehovai (Sal. 5:4, 5). Akwa ni ngite ye gare ie ye medenbätä tä ja di ngwen ni dimikakäre ja tuin ja mika ngite yebe. Yebätä ni ja ngwanka käme krubäte ye niarata ja töi mike dimike ja töi kwiteta aune kukwe blo ye tuemetre ne kwe rökradeta niara ken. Kukwe ne tä ni töi mike jäme, ¿ñan ererea? Jehovata ni ngübare bätärekä aune tä ngite kite ta nibiti yebätä töbikatarita ngwane, ni töita nemen ja ngwanbätä metre ie aune ja mikata ngite ye ngwane, ja töi kwitata jötrö ngwarbe aune kukwe käme ye tuanmetreta. Ja känenkäre mada nitre ja tötikaka Jesukwe ie dre namani gare kukwe käme tuametreta aune ja töi kwitata yebätä ye ani mike gare jai.
NITRE JA TÖTIKAKA JESUKWE YE IE DRE NAMANI GARE JA TÖI KWITATABÄTÄ
11, 12. ¿Jehovata juto biare ngite kitakäre ta nibiti ye mikakäre gare Jesukwe kukwe meden bämikani? ( mikadre ñärärä).
11 Siklo kena yete Mesías rükadre ye köböi nükani. Kukwe ja tötikara käne bätä namani gare nie erere. Ñobätä ütiäte ja töi kwitadre aune kukwe blo tuadremetre ye Jehovakwe mikani gare nitre ie Juan Bautista aune Jesús yebiti (Mat. 3:1, 2; 4:17).
12 Jesús nämäne kä tibienbätä kukwe driere ye ngwane, Rün kwe Jehová ye tä juto biare ngite kitakäre ta nibiti driebare kwe. Aune monso iti kämikaninkä gwi yebätä kukwe bämikani kwe mikakäre gare bäri mrebe. Monso bati ne kämikaninkä gwi biti nikani kukwe blo blo nuainne. “Abtä bati namani töbike” ngwane jataninta rün kökwäre. ¿Ye ngwane, rünkwe kani ngäbiti ño? Jesukwe niebare: “Nämane mente se kwrere angwane, jatabare rünye amne namani ruen bäri bobre ie, aisete nikani betekä ngäbti, käkwe küde kitani ngärä demaine kwärä”. Monso ne tö namani sribidi ni klabore erere rün kräke niebare kwe ie. Akwa rünkwe tare yebätä ngite kitani ta biti kwe aune käni ngäbiti kwe mräkätre kwe ngätäite. Aune niebare kwe: “Monso nianinte tikän, akwa nürate” (Luc. 15:11-32). Nitre ja ngwanka käme ye Jehová nämäne ngite kite ta bititre aune nämäne ngübare bätärekä ye Jesús nämäne mrusaire bä kabre nämäne kä kwinbiti ye ngwane. Ye medenbätä nükani kä tibienbätä ye ngwane, Rün kwe ye ni mike tuin bobre jai ye mikani gare kwin kwe.
Jesús kukwe bämikani yete, monso tä nianinte akwa tä nuketa gwi ye rün tä niken betekä aune tä kise kite ngärä (Párrafo 11 aune 12 mikadre ñärärä)
13, 14. ¿Dre namani gare Pedro ie jata nemen ruin ngite nie aune ja töi kwitata yebätä, kukwe ye driebare ño kwe ni madai? (Üai mikadre ñärärä).
13 Ngite kitadre ta ni madabiti, ja töi kwitadre aune kukwe blo tuadremetre, yebätä kukwe namani gare krubäte Jesubätä Pedro ie. Pedro ye ja mikani ngite bä kabre, akwa Jesús nämäne juto biarebe ngite kitakäre ta biti. Ñodre, Jesús ñan gare ie ye niebare bämä jire kwe, ye bitikäre ja namani ruin ngite ie aune namani ulire krubäte (Mat. 26:34, 35, 69-75). Jesús ganinkröta ye ngwane, ja mikani tuare kwe Pedro ie akwa niara aibe ie kaibe bä kwrere (Luc. 24:33, 34; 1 Cor. 15:3-5). Pedro ja mikani ngite yebätä nämäne ulire krubäte, aune ja töi kwitani kwe ye jutuabare Jesús ie. Yebätä Pedro töi mikani jäme kwe aune ngite kitanina tabiti kwe ye mikani gare kwe ie (Marcos 16:7 nota de estudio “y a Pedro” ye mikadre ñärärä).
14 Ja mikata ngite yebätä jata nemen ruin blo krubäte nie aune ngite kitadre ta nibiti ye ngwane jata nemen ruin kwin nie nukani gare kwin Pedro ie, kukwe namani barebätä yebätä. Ye medenbätä namani nuäre kräke kukwe ye driekäre ni madai. Ye bitikäre kä Pentecostés ye ngwane, kukwe kädriebare nitre judío kwati ngwärekri kwe. Yete niebare kwe nitre judío ye käkwe Mesías murie ketani, akwa blitabare kwe töi jämebiti bentre. Niebare kwe ie: “Munkwe kukwe nuenba kore, yebtä mun moto raba ulire amne munkwe tödeka Ngöböbti, Ngöbökwe mun ngite ye diandrekä jire jökrä mento munbtä amne, kä rabadi nuäre munbtä amne mun moto rabadi jäme Ngöbö ngwärekri abkokäre” (Hech. 3:14, 15, 17, 19). Kukwe niebare kwe yebiti bämikani kwe nire tä ja mike ngite krubäte ye rabadre ja töi kwite aune kukwe blo ye tuenmetre ye abokän ñaka rabadre ja töi miketa jire kukwe käme käme ye nuenbätä aune ni ye rabadre dre dre tuin kwin Jehovai ye erere nuainne. Aune Jehovakwe ngite kitai täte bitita ye niebare kwe. Aune ñaka ngwainta törö jire kwe jai. Kä nikani kabre ta ye bitikäre Pedro kukwe ne niebare Jehovabätä: “Dänkien käkwe köbö mikaninta, akwa ñan tä ja kukwei mike täte jötrö abko ni ruäre tä nütüre ni Dänkienbtä, akwa ni jökrä kukwe nuenkä kämekäme Ngöbö rüere, ye abko käkwe tödekadre jökrä Jesubti amne ñan rikadre ja tare nike Ngöbö okwä bäre mento, ie Ngöbö tö” (2 Ped. 3:9). Jehová ngite kitaka ta nibiti, ja mikata ngite käme krubäte yebiti ta tä nuainne arato nüke gare nie ye kwin krubäte, ¿ñan ñan?
Apóstol Pedro ye ñan kukwe metre niebare yebätä ja namani ruin ngite aune ulire ie. Akwa Jesukwe ngite kitani ta biti aune nämäne tarere ye mikani gare kwe ie (Párrafo 13 aune 14 mikadre ñärärä)
15, 16. a) ¿Ngite kitadre ta yebätä dre namani gare Pablo ie? (1 Timoteo 1:12-15). b) ¿Dre rabai gare nie kukwe ja tötikara ja känenkäre yebätä?
15 Pablo kukwe käme käme nuainbare krubäte yebätä ja töi kwitani kwe. Ja mikani nitre nänkä Jesús jiebiti ye rüere kwe, murie ketani kwe aune nuainbare tare kwe. Aisete Pablo töi käme krubäte ye ñan raba ja töi kwite nitre namani nütüre. Akwa Jesús ñan kukwe ye mikani ñärärä Pablo yebätä. Niara aune Rün kwe Jehová ye käkwe ja töi mikani Pablo töi kwin yebätä. Jesukwe niebare: “Ni ne tikwe dianinkä jenena jakrä” (Hech. 9:15). Pablo ja töi kwitadre aune kukwe blo tuadremetre yekäre Jesukwe kukwe ñan tuabare nuainbare dimikakäre (Hech. 7:58–8:3; 9:1-9, 17-20). Kä nikani kabre ta ye bitikäre Pablo ye ja mikanina kristiano ngwane, bä kabre debe biani krubäte kwe Jehovai aune Jesús ie ñobätä ñan aune mikani tuin bobre jai, namani ruintari tare ie yebätä (ñäkädre 1 Timoteo 1:12-15 yebätä). Nämäne debe bien krubäte yebätä kukwe ne niebare kwe: “Ngöböta ja moto mike kuin makrä, käta ma ngibiare” yebätä mäkwe kukwe käme ye tuametre aune ja töi kwiteta (Rom. 2:4).
16 Bati kukwe namani nakainkä blo krubäte konkrekasion Corinto yete ye nükani Pablo olote ye abokän konkrekasion Corinto yete nitre nämäne nemen käme käme jabe. ¿Ye ngwane niarakwe dre nuainbare? Kukwe niebare kwe yebiti Jehová tä mräträre aune tä ja tare bämike bätä ni mikadre tuin bobre jai ye ütiäte krubäte mikani gare kwe. Dre dre namani bare yebätä ja kitai kukwe ja tötikara ja känenkäre yebätä.
KANTIKO 33 Mäkwe tribe mäkwe ye mika Jehová kisete
a Nehemías 8:9-11: “Ni ji ngwanka Nehemías, Sacerdorte, ni copia sribekä Esdras aune nitre levita nämänetre kukwe driere nitre juta yete ie ye käkwe niebare: ‘Köbö matare ne abokon deme Ngöbö Jehová kräke. Ñan ja muai aune raba ulire’. Nitre jokrä juta yete nämäne muen ñäkä nämäne Ley Ngöbökwebätä ietre ngwane. Niara niebare ietre: ‘Mun nän, jondron kwin ye munkwe kweta aune tomana mane ye ñain, aune nitre ie jondron ñaka jire ye kräke munkwe mrö juan. Ñobätä ñan aune köbö matare ne deme Däkien kräke. Ja ñaka raba ruin ulire munye, ñobätä ñan aune kä juto Jehovakwe ye köböire mun rabai dite’. Aune nitre levita kä nämäne nitre jokrä töi mike jäme: ‘Ñan mua ñobätä ñan aune köbö matare ne deme. Ñan raba ulire’”.
b 2 Reyes 17:13, 14: “Nitre Ngöbö kukwei niekä aune nitre köbö mikaka gare yebiti Jehová nämäne nitre Israel aune Judá ye mike mokre. Nämäne niere ie: ‘¡Ji blo ye tuenmetre aune jakwrete! Ti kukwei aune tikwe kukwe biani munye mikakäre täte ye mike täte, ley jokrä tikwe biani mun mräkätre kira ie aune tikwe juanba munye ti kukwei niekä yebiti ye arato’. Akwa niaratre ñan ja mikani täte. Mräkätre kira kira ja ngwani dokwä ribi ñan tödekabare Jehovabiti kwetre, ye erere ja ngwani kwetre arato”.
c Kukwe ne namani bare Osea ye aibebätä. nengwane ni ja mäkäninte ye kwäräi kwe tä ja mike ngite käme ngwane, ye tädre ja mäkäninte ye Jehová ñan ribere ie. Jehovakwe kukwe ne mikani gare mrebe Jesús yebiti ye abokän ni ja mäkäninte iti ye tä ja ngwen käme ngwane, aune kwäräi ñan kukwe blo nuainne yekwe tuainmetre kwe o ñakare ye tä gare ie (Mat. 5:32; 19:9).
d Génesis 4:3-7: “Batira jire Kain nikani nura kwe ngwä ngwena, mikani kwe Dänkin Ngöbö ngwärekri, Dänkin Ngöbö mikakäre kri btä demainkäre. Ne ngwane abko, Abeli jatani obeja ngäbäli kenakena, bäri köteköte ngrie ngwena, nükani ben, mikani kwe Dänkin Ngöbö ngwärekri, Dänkin Ngöbö mikakäre kri jae btä Dänkin Ngöbö demainkäre arato. Abeli btä obeja ngrie bäri köte jänükani kwe, ye käi namani nuäre Dänkin Ngöböbtä; akwa Kain btä jändrän kwe abko, käi namani nuäre ñakare Dänkin Ngöböbtä. Abtä Kain mätä namani kri angwane, ngwäre kwata namani tain bürere romone angwane, namani moto ulire. Abtä Dänkin Ngöbökwe niebare Kainye: ¿Ñobtä ma mätä nibi krübäte dikaro, amaribti ma ngwäre kwata nibi tain bürere dikaro romone yere Kain? Olo ketete kuin. Makwe jändrän kuin nuendre angwane, kä rabadreta nuäre mabtä Kain. Akwa ma ñan tö jändrän kuin nuein, aisete ma töi käme tä ma mike juto biare kukwe käme nuene Kain. Akwa kukwe käme ma tö nuein, yebtä ma tö kwäräbere, ne ngwane mtare kä tä mae kwäräbekrä. Abko kore se, niebare Dänkin Ngöbökwe Kainye”.
e Kukwe kädekata “¿Jehovata ngite juen ta ye tä dre mike gare mäi?”, tä Ni Mikaka Mokre 15 noviembre 2012, página 21 nemen 23, párrafo 3 nemen 10 ye mikadre ñärärä.