Pagbantay sa Kalibutan

Pag-abuso sa Droga sa Bug-os nga Kalibutan

Ginabanta sang WHO (­World ­Health Or­gan­i­za­tion) nga 48 milyones ka tawo sa bug-os nga kalibutan ang nagaabuso kag sayop nga nagagamit sing mga droga. Sa sina nga kadamuon, mga 1.7 milyones ang nagiyan sa opio, 30 milyones ang nagasigarilyo sing can­na­bis, kag 700,000 ang nagagamit sing heroina. Ginabanta nga minilyonmilyon ang kadamuon sang nagiyan sa co­caine, nga ginatamod karon subong amo ang labing makapagiyan nga droga. Suno sa opisyales sang WHO, ining kadamuon kamalingkingan lamang sang bilog nga kadamuon, bangod limitado ang matigayon nga impormasyon gikan sa madamo nga pungsod.

AIDS Subong Isa ka Hinganiban?

Ang mga korte para sa krimen sang Estados Unidos ginasalakay karon sang mga kaso nga may kaangtanan sa AIDS. Ang demandante nagaakusar “sang mga tawo nga may balatian nga nagadupla ukon nagakagat sa mga polis,” report sang The National Law Journal. Sa tatlo ka magkatuhay nga kaso, ginpakamatarong sang mga demandante ang subong sina nga mga panumbungon bangod sang katalagman nga magpalapta sing makamamatay nga balatian. Nagapati sila nga ang “AIDS sarang mapalaton paagi sa laway kon makasulod ini sa pilas, sa mata ukon sa dugo.” Ang isa ka abogado sang demandante nagsiling: “Wala kami nagapangita sing mga tawo nga iakusar. Apang kon ginagamit sang isa ang balatian subong hinganiban, indi namon pagpabay-an ini.”

Problema sang mga Ilaga sa Natung-an nga Sidlangan

Ang problema sa populasyon nagaluntad sa dulunan sang Israel kag Syria. Indi sa tunga sang mga tawo—ang duog gutok na—kundi sa tunga sang mga ilaga. Ginabanta nga 250 milyones ka ilaga ang nagapuyo didto. Ang mga ilaga nagapatay sang ila kaugalingon sing tigdamo paagi sa paglumpat sa mga suba kag sa mga banglid sa Golan ­Heights. Suno sa mga sientipiko nga nagapanilag sa ila, ang mga ilaga nagagawi suno sa duna agod lubaron ang ila problema sa sobra nga populasyon.

Ang Bulkan Nagtuga sing Bag-o nga Isla

Nabun-ag ang isa ka isla sang Lunes, Enero 20, sa 750 ka milya (1,200 km) nga bahin sang bagatnan sang Tokyo. Ang isa ka bulkan sa idalom sang dagat naglupok sa Nakatundan nga Pasipiko kag nagporma sing bag-o nga isla nga korte lati sang bulan. Pag-abot sang Biernes ang isla “nagdaku” tubtob sa mga 2,300 ka tapak (700 m) nga kalabaon gikan sa sidlangan pa nakatundan kag 650 ka tapak (200 m) nga kasangkaron sa pinakamasangkad nga bahin sini, kag “nagadaku” pa ini, suno sa ginsugid sang Mar­i­time Safe­ty Agen­cy sang Hapon sa Awake! Apang mahimo nga madula ang bag-o nga isla. “May bag-o nga mga isla nga naglutaw pagkatapos sang paglupok sang bulkan sa amo man nga duog sang 1907-1908 kag sang 1914, apang wala magdugay nadula sila,” siling sang Mainichi Daily News.

Pag-ismagol sing Abanse nga Teknolohiya

Ang kakagud amo ang una nga kabangdanan sang pag-ismagol sang mga Amerikano sing mga kasangkapan sang abanse nga teknolohiya paguwa sa Estados Unidos, report sang The New York Times. Ang iban sini galamiton para sa pagtilaw sing nuklear nga mga hinganiban. Ang mga pangulohan sa luwas indi na kinahanglan nga maggamit sang ila sekreta agod matigayon ang hamili nga teknolohiya sang E.U. sing dilegal, siling ni Rich­ard Rob­erts, sekreta sang Customs Service sang E.U. Ginapahibalo lamang nila nga ang ila pungsod nagakinahanglan sing isa ka produkto kag handa sila sa pagbayad sing mahal para sa sini. “Kag matigayon nila ini,” siling niya, bangod “sang kakagud.” Sin-o ang nagaismagol? “Sa masami amo ang legal nga mga negosyante nga nagahimulos sang kahigayunan nga makakuwarta sing daku,” siling sang kabulig nga abogado sang E.U., kag nagdugang sia nga sila “talahuron nga mga tawo nga nagasimba.”

Dumaan nga Kahoy

Ang pinakatigulang nga kahoy sang Europa nagatindog sa Bul­garian nga minuro sang Granit malapit sa banwa sang Stara Zagora. Ang edad sang oak 1,640 ka tuig, kapin sa 75 pie (23 m) ang kataason, kag may kasangkaron nga 25 pie (7.5 m), suno sa ahensya sang balita sa Bul­garia. Nagakahulugan ini nga ang tigulang na nga kahoy nagtubo mga napulo ka tuig sa tapos mapatay ang Romanong emperador nga si Constantino, nga nagsamo sang pagano nga relihion kag Cristianismo. Napatay sia sang 337 C.E. Apang ining tigulang nga oak bata lamang kon ipaanggid sa mga se­quoia sang Cal­i­for­nia, nga ang iban sini doble ang katigulangon.

Mahal nga mga Tul-an

Ang pagdumili kasan-o lang sa pag-eksport sing mga tul-an sang tawo gikan sa India serioso nga nag-apektar sang suplay sini sa Europa, sa Estados Unidos, kag sa Hapon, report sang India Today. Inang limitado nga suplay sang tul-an sang tawo nagresulta sa mataas nga mga bili para sa mga estudyante sang medisina, nga karon nagabayad sing $140 sa isa ka bahin lamang nga tul-an nga sang una kubos sa $100 ang bili. Bisan pa ang India amo ang manugsuplay sang kalibutan sing tul-an sang tawo sa kapin sa 50 ka tuig, ginpatuman ang pagdumili bangod sang mga pangangkon nga “ginakawat ang mga bangkay” kag sang iban pa malain nga mga buhat nga ginahimo sang mga luyag makaganansia gikan sa patay.

Pagkamasaligan sang Analisis Para sa Alerhiya

Ang $350 nga pag-usisa sa dugo nga gintanyag sang Bio ­Health Centers nanaad nga mahibaloan nila ang pagkasensitibo sang isa ka indibiduwal sa kapin sa 187 ka nanuhaytuhay nga sustansya. Ang Omni nga magasin nagreport nga si ­Frank Gold­en, imbestigador sang FDA nga nagaduhaduha sa kadalag-an sina nga tanyag, nagpadala sing sampol sang dugo sang baka sa sentro agod analisahon. Sing makawiwili, wala lamang mapaslawan ang kompanya sa pagkilala sang dugo subong indi iya sang tawo kundi ginpahibalo sini ang imbestigador nga ang donor alerdyik sa keso, sa yo­gurt kag sa gatas sang baka!