Pagbantay sa Kalibutan

Pinakamadamo nga Paghikog

Ang paghikog sa Hun­ga­ry amo ang pinakamadamo sa kalibutan, kag nagakabalaka ang pangulohan sang Hun­ga­ry, report sang The New York Times. Suno sa saykayatris nga si Dr. Bel­la Buda, isa ka mananalawsaw sa Hun­gar­ian Acad­emy of Sci­ences, ang nagahikog sa Hun­ga­ry ginatamod subong ‘maisog nga mga tawo’ nga nagbaton sa kamatayon agod malikawan ang dugang pa nga pag-antos. Kada tuig “halos 5,000 ka tawo ang nagahikog sa Hun­ga­ry,” siling ni Buda, samtang “mga 50,000 pa ang nagatilaw.” Bangod sang makapahadlok nga pagdugang sang paghikog, ginapangabay sang pangulohan ang mga mananalawsaw nga mangita sing mas maayo nga paagi sa pagtapna sini. Ang ginsambit subong mga kabangdanan sang paghikog amo ang wala nagauswag nga pangabuhi, implasyon, kag alkoholismo nga ginapagrabe pa sang “lakas nga pagtinguha” sa materyalistiko nga estilo sang pagkabuhi.

Kon Paano Nagapreserbar ang Asin

Ginapreserbar sang asin ang karne—apang paano? Ang mi­cro­bi­olo­gist nga si Rob­ert Bu­chan­an sang De­part­ment of Ag­ri­cul­ture sang E.U. nagsiling nga natukiban niya kon paano ini. “Wala sini ginapatay ang makapierdi sa kalan-on nga bakterya paagi sa pagpamala sini,” report sang Hippo­crates nga magasin. “Sa baylo, ginapuersa sang asin ang bakterya nga maggamit sing daku nga enerhiya sa pagkuha sa so­di­um amo kon ngaa wala na sila sing nabilin nga enerhiya sa pagkaon kag sa pagpadamo.” Mahimo nga ining balita makabulig sa mga nagaproseso sing karne sa pagtuon kon paano maggamit sing diutay lamang nga asin sa ila mga produkto.

“Isa ka Madulom nga Laragway”

Ang estadistika para sa 1986 nagapakita nga ang mga katapo sang pinakadaku nga Protestante nga denominasyon sang Can­ada, ang Uni­ted ­Church of Can­ada, nagbuhin liwat sing kapin sa 9,000. Sang 1985 ang pagnubo kapin sa 10,000. Ginlaragway sang The Toronto Star ang kadamuon sang 1986 subong “isa ka madulom nga laragway para sa isa ka denominasyon nga ginatublag kon kaisa sang mga sinuay.” Lakip sa mga kabangdanan sang “kabilugan nga kagamo” nga nagdul-ong sa pagkadula sing mga katapo ginlista nga amo “ang ginbuko nga pag-orden sa mga homoseksuwal kag ang paggamit sing wala sing sekso nga hambal sa literatura sang iglesia.” Ang isa anay ka mod­er­ator sang iglesia nagbaton nga ang iban nagapati nga “ang mga nagapanguna sa iglesia wala nagapakig-angot sa lokal nga katawhan.”

Bag-o nga Teoriya Tuhoy sa Pyramid

Kon paano gin-alsa sang dumaan nga mga Egiptohanon ang dalagku nga mga bato nga nagporma sang pyr­a­mid madugay na nga nagpalibog sa ulo sang mga eskolar. Si ­Joseph Da­vidovits, isa ka kemiko sa Bar­ry Uni­ver­sity sang Flor­ida, nagasiling karon nga wala ini gin-alsa kundi ginhimo lamang. Ginpasad niya ang iya hipotesis sa pag-usisa sa mga sampol sang mga bloke sang pyr­a­mid nga iya natigayon sang 1982. Ang mga bloke, siling niya, nagaunod sing mga mineral nga wala sing kinaugali nagakatabo sa apog nga mga bato kag tuhay sa mga bato sa kabatohan sang Egipto. Nagasiling sia nga ginhimo lamang sang dumaan nga mga Egiptohanon ang mga bato paagi sa pagsemento sang apog nga bato kag mga batobato, ginagamit ang punta sang natapos nga bato subong bahin sang molde para sa masunod. Ginpamatukan sang Egiptohanon nga pangulohan ang iya hipotesis.

Ginnegosyo ang Pagduaw sang Papa

Mga binulan antes sang pagduaw sang papa sa siam ka siudad sang Estados Unidos sang Septiembre, ang mga negosyante nagsugod sa pagbaligya sing mga handumanan sang papa. “Ang mga opisyal sang Batikano kag sang Romano Katoliko nga Iglesia sang E.U. nagdumili sa pagsakdag sa bisan anong negosyo,” siling sang Newsweek. “Sa gihapon, ang kadamuon sang mga handumanan sang papa nagmuad kaangay sang mga tinapay kag mga isda.” Lakip sa mga ginabaligya amo ang mga T-­shirt: Ang ginreport nga paborito nga ginbaligya sa mga pari kag mga madre nagalaragway sang “ido upod sa serbesa . . . sa kalo kag sutana sang papa.” Mga kalo, mga maskara, kag mga singsing: Isa ka duag-bulawan plastik nga imitasyon sa singsing sang papa nga may naangot nga pula nga mga bibig. “Kon halukan mo ini,” siling sang naghimo sini, “halukan ka man sini.” Mga poster kag mga laragway: Puwede ka makaparetrato upod sa daw-tawo kadaku nga retrato sang papa. Mga video kag komiks nga mga libro: Lunsay ini nagahatag sing sugilanon tuhoy sa kabuhi sang papa. Mga inugpiswit sa pagbunyag sa mga hilamon sa ugsaran: Ang tubig nagapiswit gikan sa “nagahumlad nga mga palad sang ply­wood nga papa.” Ginbaligya ini sa idalom sang eslogan nga: “Magpiswit kita.” Para sa pagpabugnaw, ang ice ­candy sa dagway sang papa—gintawag nga Pope­sicle—ginbuko.

Ginsikway sa Bug-os nga Uniberso

Nagsugod ini subong isa ka maayong ideya: Magkuha sing mga basura nga nasulod sa sirado gid nga mga suludlan; ilubong ini sa diutay, nakontrol nga kadakuon sang duta; kag maghimo sing enerhiya gikan sa meth­ane gas nga ginapatubas samtang nagakadunot ang mga basura. Sa pag-umpisa sa proyekto, nagpakuha ang kontraktor nga si Low­ell Har­rel­son sing 3,100 tonilada sang komersial nga basura gikan sa Islip, Nueva York, ginkarga ini sa ­barge kag ginguyod sa ­North Carolina, nga sa diin may nahimo na sia nga kasugtanan sa pila ka mga mangunguma didto nga gamiton ang ila duta. Apang sang mag-abot ini, bangod sang mga protesta, nagmando ang mga opisyal didto nga indi pagbatunon ang ­barge. Bangod sang malain nga pagkakilala sa sini, ginsikway man ini sang mga estado sang Alabama, Mis­sis­sip­pi, Lou­i­si­ana, Tex­as, kag Flor­i­da. Ang Be­lize kag ang iban pa sang mga pungsod sa Carib­bean nangindi man, kag ginpadala sang Mex­i­co ang mga guardia sini sa dagat kag ang puersa sini sa kahanginan sa pagtabog sini didto. Sang ulihi, pagligad sang 60 ka adlaw kag 9,700 kilometros—sa bili nga $6,000 kada adlaw para sa ­barge kag pagguyod sa sini—nagbalik ini sa Nueva York. Apang wala magtugot ang mga opisyal nga magdungka ini didto, bangod sang isyu tuhoy sa kapagros kag kasiguruhan sang lawas. Sa tapos ang basura nagpundo sa Grave­send Bay sa tatlo ka bulan sang nagligad nga tig-ilinit subong daw pangganyat sa mga turista, nahimo sang ulihi ang kasugtanan nga sunugon ini sa Brook­lyn kag ginlubong ang abo pabalik sa Islip. “Kon kaisa,” siling ni Har­rel­son, “nagapalibog ako kon paano ako nangin buangbuang gid, kon paano ako nagtuga sing kaakig kaangay sini.”

Mabug-at nga Salabton

Ang kamatuoran nga halos tanan sang mga babayi nga nagapaaborsion nagaantos sa tapos sini bangod sang daku nga sikolohiko nga mga tublag masami nga ginatago sa publiko, siling ni Propesor P. Peter­sen sang Han­no­ever, Alemanya, ospital para sa mga babayi. Ang mga epekto sa tapos sang aborsion nagalakip sing “pagbatyag sing sala; kapung-aw; dipagsapak ukon mainiton; kaugot sa tiayon, sa doktor, ukon sa mga lalaki sa kabilugan; pagkadula sing gana sa sekso; [kag] malain nga mga damgo.” Suno sa Aleman nga pamantalaan nga Frankfurter Allgemeine Zeitung, nagsiling si Peter­sen nga ang mga doktor nga nagahimo sing aborsion posible nga may yara man “bahin sa salabton sa pagpatay sing mga tawo.” May daku na ini nga sikolohiko nga epekto sa madamo nga doktor.

Bulong sa Kauhaw?

Ano ang ginainom mo kon ginauhaw ka? “Sing makahalam-ot, ang ginapili sang madamo—ang matam-is car­bon­ated nga soft ­drinks—wala nagabulong sang kauhaw,” siling sang The New York Times. “Sa baylo, ang madamo nga kalamay sini makapauhaw sa imo sing kapin pa, kag nagapaumpisa sing isa ka siklo sang kauhaw nga nagasupurta sa lakas nga pagkonsumo sing soft ­drink.” Ang kinaandan nga 340-gramo nga soda nagaunod sing siam ka kutsarita sang kalamay kag “wala sing sustansya nga ginahatag kundi matam-is nga mga cal­o­rie.” Mahimo nga nagaunod man ini sing tubtob sa katunga sang caf­feine sa isa ka tasa sang kape. Nian yara man ang madamo nga asido—sa cola, halos pareho sa asido sang langgaw—nga nagaatake sa enamel sang ngipon. Ang para sa dieta, wala sing caf­feine, kag “natural” nga soda nagabuhin sang iban nga mga problema apang ginabilin sini ang iban kag sa masami wala sing ginadugang sa nutrisyonal nga kapuslanan sang soda.

Balatyagon sang mga Kiring

Nagabatyag bala ang mga kiring (fetus) kag bag-o nabun-ag nga mga lapsag sing kasakit kag kahadlok? Ginabatyag ni Propesor H. G. Len­ard sang Düs­sel­dorf nga ang pamangkot dapat sabton sing bug-os. Subong ginreport sa Aleman nga pamantalaan nga Frankfurter Allgemeine Zeitung, nagsiling sia nga ang mga kiring, “kon ginatuslok sing dagom, nagapakita sing reaksion paagi sa mga hulag sa pagpangapin, kabalaka, kag mas madasig nga pagpitik sang tagipusuon.” Sanglit ang wala pa mabun-ag nga lapsag nga may tubig sa utok mahimo bulngon paagi sa pagtuslok sing dagom sa naibabaw nga bahin sang bagol, ginasakdag niya ang “pagpangita sing praktikal nga metodo sang anestisya para sa mga kiring.” Ang pamangkot tuhoy sa kasakit, siling niya, dapat man binagbinagon kon ginagamit ang forcep kag aparato sa pagsuyop sa tion sang mabudlay nga pagbata.