Dapat Bala Maapektuhan sang Imo Lugar nga Natawhan ang Imo Relihion?

KON paano ka nagahambal kag kon paano ka nagatulog—ina tanan, kag madamo pa, mahimo nga nagadepende sa kon diin ka natawo. Bisan pa nga wala mo ini mamulalungi, ang aton ginhalinan nagaapektar sa aton sa aton bug-os nga kabuhi, nagadihon sang aton mga kustombre, sang aton panghunahuna, kag sang aton mga pagpati.

Si María, isa ka Espanyola, Katoliko bangod natawo sia sa Katoliko nga Espanya. Si Martin isa ka Luterano nga Prostestante bangod natawo sia sa Lübeck, sa naaminhan nga Alemanya. Si Abdullam natawo sa West Beirut, gani isa sia ka Muslim.

Karon, sila, kaupod sang minilyon pa nga kaangay nila, matutom sa ila mga relihion. Ang kamatuoran amo nga masunson nga natigayon sang mga tawo ang ila relihion bangod lamang sang gegrapiya kag mga hitabo sa maragtas. Likom sa ila, ang ila relihion mahimo nga ginpili bangod sang kapritso sang isa ka politiko nga lider sang nagligad nga mga siglo.

Amo sini ang natabo kay Lisette, nga natawo sa isa ka minuro sang Black Forest sa Republika Pederal sang Alemanya. Ginbawtismuhan sia subong isa ka Luterano bangod sa sulod sang mga kaliwatan ang tanan sa sina nga bahin sang minuro niya matutom nga sakop sang duke sang Württemberg, nga isa ka Protestante. Kon natawo sia sing malayolayo diutay pakadto sa dalan, kuntani isa sia ka debotado nga Katoliko bangod ina nga bahin sang minuro sakop sang isa ka katoliko nga lider.

Ining artipisyal nga mga dulunan sa relihion natabo kutob pa sang panahon sang Repormasyon sang ika-16 ka siglo. Pagkatapos sang malawig kag masingki nga panag-on sang relihioso nga kagubot, ginhisugtan nga kada prinsipe ang dapat nga magpili sa relihion sang iya teritoryo. Ang argumento amo, Bangod ang mga tawo indi maghilisugot, ang monarko dapat mamat-od.

Nasapwan sang iban nga makaluluoy nga mga taga-minuro ang ila kaugalingon nga yara sa isa ka relihioso nga pagtiyogtiyog samtang ang sunodsunod nga mga lider nagailis sing relihioso nga kabayo. Ang iban nga mga banwa dimakatarunganon nga nabahinbahin sa relihion bangod ang dulunan sang rehiyon natabuan nga nagalapus sa banwa.

Indi tanan nga mga lider ang nagbuylog sa grupo sang mga Protestante tungod sa relihioso nga mga rason. Si Henry VIII sang Inglaterra, nga isa anay ka bantog nga manugpangapin sang Katoliko nga relihion, naakig sang ang papa nagdumili sa paghatag sa iya sing diborsio gikan sa iya una nga asawa. Simple ang iya solusyon. Nagbulag sia sa Roma kag ginhimo ang iya kaugalingon nga ulo sang Church of England, nagapaabot nga ang iya mga sakop magasunod sing matinahuron, nga ang kalabanan sa ila nagsunod sang ulihi.

Kon kaisa, ang bilong nga pungsod “nakombertir” sang mga misyonero nga nagaikog-ikog sa dumuluong nga mga sumalakay. Sa Mexico, ang una nga Franciscano nga mga prayle nag-abot pila ka tuig pagkatapos sang kadalag-an sang mga katsila. Ginaangkon nila nga nabawtismuhan nila ang kapin sa lima ka milyon ka tumandok sa sulod lamang sang 30 ka tuig, bisan pa nga sang primero wala sila nagapamulong sang tumandok nga hambal. Ining pagkombertir sa pungsod ginlaragway sang isa ka istoryador subong “ekstraordinaryo nga pagsamo sang puwersa, kapintas, kasutil kag kakagud, ginatabunan sang malaka nga pagsilabo sang imahinasyon kag buhat sang kaluoy.” Busa ginpilasan anay sang Europeanhon nga kagamhanan ang kalibutan sa relihion kag subong man sa politika.

Mga siglo sang una ang pagpangdaug sang Muslim sa Aminhan nga Aprika, Natung-an nga Sidlangan, kag dalagku nga mga lugar sa Asia naghimo sa kalabanan nga mga tawo sa sining kalibutan nga mangin mga Muslim.

Karon, ang maragtason nga mga rason tungod sang mga pagbinahinbhin sa relihion sang katawhan nalipatan na; apang, ang kalabanan nga katawhan nagapabilin sa relihion sang ila lugar nga natawhan. Apang dapat bala itugyan ang relihion nga “ginpili” naton sa pagkanataboan lang? Dapat bala nga ang relihion ginliton lang sa aton? Ukon dapat bala nga resulta ini sang ginhunahuna sing maayo kag makatarunganon nga desisyon? Ang pagtan-aw sang Cristianismo sang unang siglo magabulig sa pagsabat sining mga pamangkot.

[Piktyur sa pahina 4]

Si Henry VIII ang nagdesisyon sa relihion sang minilyon