Ang Handum sa Paglupad

“ANG nagalupad nga mga salakyan, ini tanan, gilayon nga nagalaragway sang hulubaton tuhoy sa aton pagkapamatan-on, ‘Ang nagapaibabaw magapaidalom.’”

Sa amo nagsugod ang daw maduhaduhaon nga editoryal sang The New York Times sang Mayo 25, 1908—wala pa lima ka tuig pagkatapos nahimo sang mag-utod nga Wright ang ila bantog nga pagpalupad sing eroplano sa Kitty Hawk, North Carolina, E.U.A. Nagapangduhaduha gihapon sa kadalag-an sining bag-o naimbento “nagalupad nga mga salakyan” nga malapit na makit-an sa kalangitan, ang manunulat naghunahuna nga “pila lamang sa aton ang luyag maglutaw sa kahanginan nga masyado gid kataas gikan sa duta.” Bisan ginaako nga basi batunon sang palaabuton nga kaliwatan ang pagbiyahe sa kahanginan, ang artikulo nagsiling nga ang “paghandum sing isa ka de-pasahero nga airship (isa ka sahi sang sakayan-hangin) nga makalupad sa malayo nga mga distansia . . . indi gid matuman.”

Daw ano gid ka sayop ina nga tagna! Sa karon, kada tuig sobra sa isa ka bilyon ka pasahero ang nagasakay sa “de-pasahero nga mga airship nga makalupad sa malayo nga mga distansia.” Huo, sa sulod sang isa ka siglo, ang mga eroplano nagbag-o halin sa mahuyang nga makinarya nga human anay sa kahoy kag tela sang magsugod ang ika-20 nga siglo padulong sa mahining de-kompyuter nga mga jetliner karon, nga nagalupad sing madasig sa napulo ka kilometro nga kataason sa duta kag nagasakay sing ginatos ka pasahero pakadto sa malayo nga mga destinasyon nga may kontrolado sing temperatura nga kasulhayan.

Ang madasig nga pag-uswag sang teknolohiya sa paglupad sang eroplano sa ika-20 nga siglo matuod nga talalupangdon kag nagbag-o sing daku sa aton kalibutan. Sa pagkamatuod, ang sugilanon tuhoy sa pagpasimpalad sang tawo nga sakupon ang kahanginan sarang masumay lampas pa sa nagligad nga mga dekada—ukon halin pa sang nagliligad nga pila ka siglo. Ang paglupad sang tawo isa ka handum nga madugay na ginhunahuna sang mga tawo halin pa sang dumaan nga tinion.

[Laragway sa pahina 2, 3]

Lockheed SR-71 Blackbird, ang pinakamadasig nga jet sa kalibutan, sa 2,200 m.p.h.

[Laragway sa pahina 3]

Boeing Stratoliner 307, c. 1940, may 33 ka pasahero, nagalupad sa kadasigon nga 215 m.p.h.

[Kapsion]

Boeing Company Archives

[Laragway sa pahina 3]

Ang “Flyer” sang mag-utod nga Wright, 1903

[Kapsion]

U.S. National Archives photo