Pagsapo sing Kahilwayan sa “Isla sang Masubo nga mga Tawo”

ANG lantsa nga nagapakaras sa magagmay nga mga balod sang Gulf of Nicoya indi puno. Apang indi ini bangod sa kulang ang mga turista. Diri sa Pasipiko nga baybayon sang Costa Rica, ang wala sing panganod nga langit, ang berde nga tubig, ang maputi sing balas nga mga baybay, kag ang nagahapayhapay nga mga palma wala gid nagakapaslawan sa pagganyat sa mga nagapangita sing tropikal nga paraiso. Apang wala ako magkari diri agod magbakasyon​—⁠kag amo man ang iban nga mga pasahero.

“Ang Isla sang Masubo nga mga Tawo”

Manugpakadto kami sa Isla sang San Lucas, isa ka koloniya sang mga bilanggo nga ginapalakat sang Min­istry of Jus­tice sang Costa Rica. Sang una, ang Isla sang San Lucas isa sang pinakamalain nga mga bilangguan sa Latin Amerika. Ang kalabanan sang pumuluyo sini amo ang batinggilan nga mga kriminal, kag ang mga ginapadala diri makatuon sa indi madugay sang kabudlay sang pangabuhi. Ang awtoridad nag-aman sang mga kinahanglanon lamang, samtang ang mga bilanggo nagtukod sang ila kaugalingon nga organisasyon pasad sa kon sin-o ang pinakamaisog kag nagpanikasog sa pagpauswag sang ila personal nga kahimtangan. Sa masami, ang mga nagtinguha sa pagpalagyo gindaldal sa dagat sang mabaskog nga mga balod, ukon ginkaon sang mga bagis.

Sang maaga nga bahin sang katuigan 1950, ang isa ka bilanggo anay sa Isla sang San Lucas, nga si José León Sánchez, nagsulat sing libro nga ginpasad sa iya personal nga kabuhi sa koloniya sang mga bilanggo. Ang iya tampad kag mapintas, apang matuod, nga sugilanon nga La Isla de los Hombres Solos (Ang Isla sang Masubo nga mga Tawo), wala madugay nga nangin pinakamabakal sa Mexico kag sa Sentral nga Amerika. Sa Costa Rica gin-umpisahan sini ang mabaskog nga pagprotesta sang publiko.

Sadtong tion, ginahimo na sang pangulohan ang pagpamoderno sa mga bilangguan sini. Ginhatagan sing dakung igtalupangod ang reporma sa baylo sang silot, kag ang silot nga kamatayon gindula. Bangod sang igtalupangod nga ginpukaw sang libro ni Sánchez, ang mga pagbalhin nag-abot man sa Isla sang San Lucas. Ang mga bilanggo gintudluan sa pagsagod sing mga baka kag mga baboy, sa pagpangisda, kag sing iban pa nga kalantip. Nagtanom man sila sing mga pananom agod ibaligya kag gintugutan sa pagpakig-ambit sa ganansia. Ginpauswag man ang puluy-an nga mga pasilidad. Sa umpisa sang katuigan 1960, ang San Lucas nangin modelo nga sentro sang reporma para sa mga bilanggo nga wala ginaguardiahan sing tama ka estrikto.

Sang manaug ako sa lantsa kag nagtapak sa diutay nga pantalan, nahibaluan ko gid ang malain nga maragtas sang isla. Apang nagkadto ako diri subong guardia sang mga bilanggo, indi subong bilanggo. Nagbuylog ako sa Na­tion­al Po­lice ­Force sang 18 anyos ako, kag bangod daku ako para sa akon edad, ang akon nahauna nga asaynment amo ang pagguardia sa Isla sang San Lucas.

Isa ka Bilanggo, Apang Hilway

Bangod ginpadaku ako sang Katoliko nga mga madre kag mga pari, nahadlok gid ako sa paghunahuna sa isa ka kalayuhon nga impierno. Para sa akon, ang labing importante nga butang sa kabuhi amo ang malikawan ang pagdangat sa impierno. Apang nagalibog gid ang ulo ko sa pagtan-aw nga daw wala lang ini ginasapak sang kalabanan nga tawo. Mahimo nga ipaathag ini sang pari sa sulod sang klase, apang sa guwa sang hulot-klasehan, wala sing bisan sin-o ang maluyag maghambal nahanungod sa relihion ukon sa Biblia. Nagapangangkon sila nga nagatuo sila sa kalayuhon nga impierno, apang wala ina sing nabulig sa pagpugong sang ila paggawi.

Ang kahimtangan sa San Lucas indi tuhay. Bisan pa madamo sang mga guardia kag mga bilanggo ang nagapangangkon sing pareho nga pagtuluohan, daw wala ini sing epekto sa ila. Kinaandan ang malaw-ay nga mga hambal kag dimatinlo nga mga buhat. Isa ka bes ang akon kaupod nga guardia nadakpan nga nagaesmagol sing marijuana sa isla kag ginbilanggo! Ang akon superbisor malain kon maakig kag makaduha nga ginhangkat niya ang rebelyuso nga mga bilanggo nga magsumbaganay sila. Sanglit may mga tion nga wala ako sing hilimuon, masami ko ginapamensar sing madalom ang mga butang nga napanilagan ko sa isla. Subong isa ka pamatan-on nga wala sing eksperiensia, nagumon gid ako kag napaslawan.

Isa ka gab-i, gin-agda ako ni Frank­lin, isa ka bilanggo nga ginasaligan ko, nga mamati kami sa isa ka paghinun-anon sa Biblia. Bisan pa indi gid ako interesado, nagsugod wala madugay ang paghambalanay.

“Pat-od nga mabudlay gid nga mangin bilanggo kag nagatuon ka sing Biblia,” siling ko. Indi ko gid malipatan ang sabat ni Frank­lin.

“Sa pisikal bilanggo ako,” siling niya, “apang sa espirituwal hilway ako.”

Luyag ko gid mahangpan ina nga sahi sang kahilwayan!

Ang mga Saksi sa San Lucas

Si Franklin gali nagatuon sing Biblia upod sa mga Saksi ni Jehova. Kon Domingo, ang mga paryente kag mga abyan ginatugutan sa pagkadto sa isla. Sa masami, duha ukon tatlo ka sakayan ang nagatabok sang mga 30 ka Saksi gikan sa Kongregasyon sang Puntarenas. Bangod bag-ohan lang ako didto, nakibot gid ako sang makita ko ang mga opisyal nga nagasinyas lamang sa mga Saksi sa paglabay sa mga check­point samtang ang iban ginausisa nila sing maayo. Ang labi pa nga makapakibot sa akon amo ang kamatuoran nga palareho nga ginatahod sang mga Saksi ang mga bilanggo kag mga guardia kag nagapakighambal sila sa tagsatagsa nahanungod sa ila napasad sa Biblia nga mensahe.

Ang pila ka bilanggo may regular kag personal nga pagtuon sa Biblia upod sa mga Saksi kon Domingo. Si Frank­lin isa sa ila, may nakita ako sa iya nga nagpahamuot sa akon. Natukiban ko nga si Frank­lin ginpamatbatan sing 12 ka tuig nga pagkabilanggo bangod ginpatay niya ang iya karibal sa negosyo. Nagtuon sia sing ac­count­ing sa sulod sang bilangguan paagi sa sulat. Bangod wala sia nagainom, nagapanigarilyo, ukon naga­droga, sia ang ginpaatipan sa librarya sang bilangguan. Sang ulihi, ginhatagan sia sang iya kaugalingon nga kuwarto kag gindugangan ang iya responsabilidad.

Sang nagaeskwela pa lang si Frank­lin, may mga abyan sia nga mga Saksi ni Jehova. Natalupangdan niya nga wala gid sila nagakaulamid sa mga ginamo ukon mga inaway, bisan pa ginagaritgarit sila. Bisan pa wala niya sadto ginatamod sing serioso ang relihion, nahibaluan niya nga ang mga Saksi mahidaiton kag matinlo sa moral nga mga tawo. Gani sang mabatian niya nga may Atalaya (“Watchtower,” subong amo ang pagtawag sang iban sa mga Saksi ni Jehova) sa tunga sang mga bilanggo, nangin interesado sia.

Isa ka adlaw antes manyaga, nakita ni Frank­lin ang isa ka bilanggo nga nagapungko sing isahanon sa guwa sang hulot kalan-an. Bangod sang iya mahipid nga panagway, ginpamangkot sia ni Frank­lin kon Atalaya sia. Sang ginsabat sia nga amo sia matuod, ang nahauna nga reaksion ni Frank­lin amo: “Ngaa yari ka diri?” Ginpaathag sang tawo nga sia una nga ginpamatbatan sa Cen­tral Pen­i­ten­tiary sa San José, ang kapital, kag nagsugod sia sa pagtuon sing Biblia upod sa mga Saksi ni Jehova samtang didto sia. Sang ginsaylo sia sa San Lucas, ginpadayon niya ang iya pagtuon upod sa isa ka Saksi nga taga-Puntarenas. Sang ulihi ginbawtismuhan sia didto gid sa Coco ­Beach sa Isla sang San Lucas.

Yadto nga miting amo ang nagpabag-o sang kabuhi ni Frank­lin. Sugod sadto, kada magduaw ang mga Saksi, mapagsik nga nagapakighambal sia sa ila. Nagsugod man sia sa pagpakighambal sa iban nga mga bilanggo kag mga guardia nahanungod sa mga butang nga iya naton-an. Ang iya paggawi, pagpanapot, kag pagpamustura nagsugod sa pag-uswag. Sia kag ang iya nabawtismuhan nga kaupod gintahod sang tanan.

Sang ulihi, ang 12 ka tuig nga pamatbat ni Frank­lin ginpalip-ot sa 3 ka tuig kag 4 ka bulan. Sia kag ang iya kaupod nagpadayon sa pagtuon sing Biblia. Walay sapayan sang malain nga palibot sa bilangguan, malipayon sila, kag makita ini sa ila nawong. Mahimo gid nga natalupangdan nila nga tuhay ako sa iban nga mga guardia, kay wala ako nagabuylog sa mahigko nga mga lahog kag malaw-ay nga kinasadya. Gani gin-agda nila ako sa ila kuwarto agod maghambalanay tuhoy sa Biblia. Ang akon nabatian gikan sa ila kag gikan sa Saksi nga mga bisita nagpainteres gid sa akon, labi na ang tuhoy sa kahimtangan sang mga patay kag nga wala gid sing kalayuhon nga impierno. Ginhatagan nila ako sing kopya sang Ang Kamatuoran nga Nagadul-ong sa Kabuhi nga Dayon kag ginbasa ko ini. Bisan pa wala ko pa sadto marealisar ini, ang mga binhi sang kamatuoran nga sa ulihi magapamunga ginsab-ug sa akon tagipusuon.

Matuod nga Kahilwayan sa Katapusan

Sang maghalin ako sa Na­tion­al Po­lice ­Force, nagpuyo ako sa makadali sa Mi­ami, Flor­ida. Isa ka adlaw ang akon kaupod sa trabaho nagpakighambal sa akon nahanungod sa Biblia. Ang iya panghambal, pagpanapot, kag pagpamustura nagsugid sa akon nga sa liwat nasumalang ko ang mga Saksi ni Jehova. Bangod sini, nadumduman ko ang mga nagligad sa Isla sang San Lucas, kag ginpamangkot ko sia kon ngaa daw wala sing interesado sa pagpakighambal nahanungod sa espirituwal nga mga butang. Ginhatagan niya ako sing malip-ot nga sabat kag nanugda nga maghambalanay kami sa akon puluy-an. Nagdul-ong ini sa regular nga pagtuon sa Biblia kag sang ulihi sa dedikasyon kag bawtismo.

Nagbalik ako sa Costa Rica sang 1975 kag nagtambong sa isa ka distrito nga kombension sa San José. Indi ko gihapon mapat-od kon sin-o ang kapin nga nakibot sang natabuan nga nagkit-anay kami ni Frank­lin sa kombension. Sia karon pisikal nga hilway na kag nabawtismuhan naman. Sang magbiya ako sa San Lucas, indi sigurado si Frank­lin kon daw ano kabaskog ang akon interes sa Biblia. Apang yari kami diri, isa anay ka bilanggo kag isa anay ka guardia, nga nahiusa gid sa kahilwayan nga nagagikan sa pagsimba sa matuod nga Dios nga si Jehova!

Para sa iban ang bilangguan nga “Isla sang Masubo nga mga Tawo” nagakahulugan lamang sing indi maayo nga mga handumanan. Para sa akon nagkahulugan ini sang pagsugod sang espirituwal nga kahilwayan. Karon, subong isa ka Cristianong gulang, nagapakigbahin ako sa pagdala sing kahilwayan sa mga nagahunahuna nga hilway sila apang ang matuod mga bilanggo sila subong sang mga tawo anay nga ginguardiahan ko.​—⁠Gin-asoy ni David Robinson.

[Mapa sa pahina 25]

(For fully formatted text, see publication)

Nicaragua

CARIBBEAN SEA

Costa Rica

Puntarenas

Gulf of Nicoya

San José

PANAMA

PACIFIC OCEAN

Km 0 50 100

mi 0 50 100