Ang Washington Codex sang mga Ebanghelyo

SANG Disiembre 1906, ginbakal ni Charles L. Freer, isa ka manggaranon nga Amerikanong industriyalista kag kolektor sang arte, ang pila ka daan nga manuskrito gikan sa Arab nga negosyante nga si Ali, sa Giza, Egipto. Nagsiling si Ali nga naghalin ini sa ­White Mon­as­tery malapit sa Sohâg, apang mahimo gid nga nakit-an ini sa kagulub-an sang Mon­as­tery of the Vine­dresser, malapit sa ikatlo nga piramid sang Giza sa Nile Delta.

Gindaho kay Freer ang tatlo ka manuskrito kag ang “itom, dunot na nga mga panit sang sapat nga sa guwa daw kula nga matig-a kag nagatiskog.” May kadakuon ini nga 17 sinteme­tros sa kalabaon, 11 sintemetros sa kasangkaron, kag 4 sintemetros sa kadamulon kag ginbaligya upod sa mga manuskrito bangod lamang may kaangtanan ini sa ila, indi bangod may balor ini sa iya kaugalingon. Isa yadto ka mauti kag delikado nga trabaho ang pagkakas sang nagtapikay nga mga pahina, apang sang ulihi 84 ka pahina ang nakita, ang tanan gikan sa codex sang mga sulat ni Pablo sang ikalima ukon ikan-om nga siglo C.⁠E.

Ang isa sang nabilin nga tatlo ka manuskrito amo ang mga tulun-an sang Deuteronomio kag ni Josue. Ang isa pa amo ang iya sang Salmo, gikan sa Greek Septuagint nga pagbadbad. Apang, ang ikatlo kag labing importante sa tanan amo ang manuskrito sang apat ka Ebanghelyo.

Ining naulihi nga manuskrito ginahuman sang 187 ka panid sang matahom nga panit, ang kalabanan panit sang karnero, nga ginsulat sa pahilay nga Griegong uncial (dalagku nga letra). Malaka lamang ang punc­tua­tion, apang masami nga may diutay nga mga espasyo sa ulot sang mga prase. Ang mga punta sang manuskrito gisigisi na, apang naamligan ang kalabanan sang sinulat. Ginpresentar ini sang ulihi sa ­Freer Gal­lery of Art sang Smithso­nian In­sti­tu­tion, sa Wash­ing­ton, D.C. Gintawag nga Washington Codex of the Gospels, ginhatagan ini sing tanda nga letra nga “W.”

Ang mga panit sang sapat ginpetsahan sing ikap-at ukon maaga nga bahin sang ikalima nga siglo C.⁠E., gani indi ini malayo sa tatlo ka importante nga manuskrito sang Sinaitiko, Batikano, kag sang Al­ex­an­drine. Ang mga Ebanghelyo (kompleto luwas sa duha ka nadula nga panid) yara sa ginatawag nga Nakatundan nga pagpaagisod sang Mateo, Juan, Lucas, kag Marcos.

Ang porma sang manuskrito nagapakita sing tumalagsahon nga pagsamo sang mga sahi sang teksto, nga ang tagsa ginarepresentar sang daku, dalayon nga mga seksion. Daw ginkopya ini gikan sa nabilin nga mga bahin sang pila ka mga manuskrito, nga ang tagsa may tuhay nga sahi sang teksto. Ginapahangop ni Propesor H. A. Sanders nga ang kabangdanan sini mahimo nga amo ang hinali nga paghingabot ni Emperador Diocletian sa mga Cristiano sang tuig 303 C.⁠E., nga bangod sang iya mando ang tanan nga kopya sang Kasulatan ginsunog sa publiko. Nahibaluan naton gikan sa mga rekord sang maragtas nga ang iban nga mga manuskrito gintago sadto nga tion. Daw ginkopya sang wala makilal-i nga tawo sang ulihi nga mga dekada ang nabilin nga mga bahin sang nanuhaytuhay nga mga manuskrito agod mahimo ang teksto sang Wash­ing­ton Codex. Sang ulihi, ang nauna nga mga pahina sang Juan (Juan 1:1 tubtob 5:11) nadula sang pila ka tion kag ginsulat liwat sang ikapito nga siglo C.⁠E.

May yara pila ka makawiwili nga mga kinaliwan sa teksto kag tumalagsahon, apang wala ginakilala, nga dugang sa Marcos kapitulo 16 nga mahimo nga sang primero isa ka marhinal nga impormasyon. Ang pinasahi nga balor sang manuskrito amo ang kaangtanan sini sa mga bersion sang dumaan nga Latin kag Syriac. Ang mga mantsa sang mga tulo sang kandila sa panit nagapakita nga pirme ini gingamit.

Walay sapayan sang paghingabot kag pagpamatok kag sang halit sang tion, ang Biblia makatilingala nga natipigan para sa aton sa madamo nga porma sang manuskrito. Sa pagkamatuod, “ang pulong ni Jehova nagapadayon sing dayon.”​—⁠1 Pedro 1:​25; Isaias 40:⁠8.

[Picture Credit Line sa pahina 15]

Sa maayong kabubut-on sang Freer Gallery of Art, Smithsonian Institution