Napat-od na Bala sang Dios ang Aton Destinasyon?

“MADAMO kaayo nga ginahanduraw nga mga problema ang malikawan kuntani kon ang masami wala mahangpi nga tinaga nga predestinasyon wala gid gingamit.” Ayhan magapalibog ka kon ngaa, kon nagamit mo ang tinaga nga “predestinasyon” ukon nabatian ini nga gingamit.

Suno sa bag-ong Pranses nga Katolikong ensiklopedia nga Théo, mas maayo nga indi naton paggamiton ang tinaga nga “predestinasyon.” Ang isa pa ka libro nagasiling: “Karon, ang predestinasyon indi na ang sentro sang teolohiko nga mga debate, ayhan, bisan para sa kalabanan nga mga Protestante.”

Walay sapayan, ang problema nahanungod sa predestinasyon nagtublag sa madamo nga tawo sa bug-os nga maragtas. Amo ini ang sentro sang binais nga nagdul-ong sa Repormasyon, kag bisan sa sulod sang Iglesia Katolika, isa ini ka topiko sang mainit nga binaisay sa sulod sang mga siglo. Bisan pa kubos nga ginabaisan karon, nagapabilin gihapon ini nga isa ka problema. Sin-o ang indi luyag makahibalo kon bala ang iya destinasyon napat-od na nga daan?

Predestinasyon​—⁠Kahulugan sang Tinaga

Ano ang kahulugan sang tinaga nga “predestinasyon” sa mga simbahan? Ginakabig ini sang Dictionnaire de theólogie catholique subong “diosnon nga tinutuyo agod idul-ong ang pila, nga espesipiko nga ginhingadlan, sa kabuhi nga walay katapusan.” Masunson ginahunahuna nga ang mga pinili, “nga espesipiko nga ginhingadlan,” amo ang mga ginpatuhuyan ni apostol Pablo sa iya sulat sa mga taga-Roma sa masunod nga mga tinaga: “Ang Dios nagapanghikot nga sa ikaayo upod sa mga nagahigugma sa iya, ang mga ginatawag suno sa iya tinutuyo. Kay ang ginkilala niya nga daan ginpredestinar man niya nga mangin suno sa larawan sang iya Anak . . . Kag ang iya ginpredestinar gintawag man niya; kag ang gintawag niya ginpakamatarong man niya; kag ang ginpakamatarong niya ginhimaya man niya.”​—⁠Roma 8:​28-30, Revised Standard Version.

Bisan sa wala pa sila mabun-ag, ang iban nga mga tawo ginpili kuno sang Dios agod makigbahin sa himaya ni Cristo sa mga langit. Nagadul-ong ini sa madugay na ginabaisan nga pamangkot: Nagapili bala ang Dios pasad lamang sa Iya pagbuot kon sin-o ang luyag niya luwason, ukon may hilway bala nga pagbuot kag bahin nga ginatungdan ang mga tawo sa pagtigayon kag sa paghupot sang kahamuot sang Dios?

Si Augustine, ang Amay sang Predestinasyon

Bisan pa ang iban nga mga Amay sang Simbahan nagsulat anay nahanungod sa predestinasyon, si Augustine (354-430 C.E.) masunson nga ginakabig subong ang nagpasad sang mga sadsaran sang doktrina para sa Katoliko kag Protestante nga mga simbahan. Suno kay Augustine, ang mga matarong kutob pa sang una ginpredestinar sang Dios sa pagbaton sing dayon nga mga pagpakamaayo. Sa pihak nga bahin, ang mga dimatarong, bisan pa wala ginpredestinar sang Dios sa husto nga kahulugan sang tinaga, magabaton sing nagakaigo nga silot tungod sa ila mga sala, ang katagudilian. Ang paathag ni Augustine wala maghatag sing duog para sa hilway nga pagbuot, busa nagabukas sang dalan para sa daku nga binais.

Ang mga Manunubli ni Augustine

Ang binais nahanungod sa predestinasyon kag hilway nga pagbuot tayuyon nga nag-utwas liwat sadtong Edad Media, kag nagdul-ong ini sa punto diin kinahanglan ang paghulag sadtong tion sang Repormasyon. Ginhangop ni Luther ang indibiduwal nga predestinasyon subong hilway nga pagpili sa bahin sang Dios, nga wala Niya ginatan-aw nga daan ang palaabuton nga mga kinaiya ukon maayo nga mga binuhatan sang mga pinili. Si Calvin naghinakop sing sobra katama paagi sa iya ideya sang duha ka predestinasyon: Ang iban ginpredestinar sa dayon nga kaluwasan, kag ang iban sa dayon nga katagudilian. Apang, ginkabig man ni Calvin ang pagpili sang Dios nga dimakatarunganon, dimahangpan pa gani.

Ang binais tuhoy sa predestinasyon kag sa naangot sing suod nga problema tuhoy sa “grasya”​—⁠ang tinaga nga gingamit sang mga simbahan sa pagpakita sang buhat diin ginaluwas kag ginapahayag sang Dios ang mga tawo nga matarong​—⁠nangin daku katama nga sang 1611 gindumili sang Katolikong Santa Sede ang pagbalhag sing bisan ano tuhoy sa topiko nga wala sang pahanugot sini. Sa sulod sang Iglesia Katolika, ang mga panudlo ni Augustine nakabaton sing mabakod nga supurta gikan sa Pranses nga mga Jansenista sadtong ika-17 kag ika-18 nga siglo. Ginsakdag nila ang estrikto katama kag mataas nga dagway sang Cristianismo kag may mga sumulunod pa gani sa tunga sang aristokrasya. Apang, ang binaisay tuhoy sa sini wala nag-ugdaw. Ginmando ni Hari Louis XIV ang pagguba sa monasteryo sang Port-Royal, ang ginhalinan sang Jansenista nga panghunahuna.

Sa sulod sang Repormado nga mga simbahan sang Protestante, ang binaisay wala pa natapos. Kaupod sang iban, ang mga Remonstrant, nga nagsunod kay Jacobus Arminius, nagpati nga ang tawo may mahimo sa iya kaugalingon nga kaluwasan. Umalagi nga nalubad sang Protestante nga Sinodo sang Dordrecht (1618-19) ang binais sang gin-adoptar sini ang estrikto nga dagway sang ortodokso ni Calvin. Suno sa libro nga L’Aventure de la Réforme​—⁠Le monde de Jean Calvin, sa Alemanya ini nga binaisay tuhoy sa predestinasyon kag hilway nga pagbuot ginhalinan sang malawig nga panag-on sang “dimadinalag-on nga mga panikasog sang paghisantuanay, subong man sang mga pag-abuso, mga pagkabilanggo, kag pagkadula sang mga teologo.”

Predestinasyon Ukon Hilway nga Pagbuot?

Kutob sa ginsuguran, ining duha ka magkatuhay sing bug-os nga mga ideya, ang predestinasyon kag hilway nga pagbuot, nagpukaw sang madamong mainit nga mga binaisay. Sa bahin ni Augustine, wala niya mapaathag ining dipaghisantuanay. Ginhangop man ini ni Calvin subong isa ka pagpahayag sang soberanong kabubut-on sang Dios kag hanti indi mapaathag.

Apang ang pagpahayag bala sang Biblia sa mga kinaiya kag personalidad sang Dios nagabulig sa aton agod mahangpan ining mga pamangkot sing labi pa kaathag? Ang masunod nga artikulo magausisa sining mga punto sing detalyado.

[Mga retrato sa pahina 4]

Si Calvin

Si Luther

Si Jansen

[Credit Line]

Mga laragway: Bibliothèque Nationale, Paris